విద్యా రుణం (ఎడ్యుకేషన్‌ లోన్‌).. ఉన్నత విద్య చదవాలన్న ఆసక్తి ఉన్నా, స్తోమత లేని వారి పాలిట వరం. విదేశీ విద్యకు, ఆయా కోర్సులకు ఉండే రూ. లక్షల్లో ఫీజులు సొంతంగా చెల్లించలేని పరిస్థితుల్లో విద్యా రుణానికి దరఖాస్తు చేసుకుంటున్నారు. ఆ రుణం మంజూరు అయితే తమ కలల చదువు పూర్తి చేసుకుని.. లక్షల్లో జీతాలొచ్చే ఉద్యోగాల్లో స్థిరపడవచ్చని, లేదంటే సొంతంగా స్టార్టప్స్‌ వంటివి ప్రారంభించవచ్చనే ఆలోచనతో అడుగులు వేస్తున్నారు. కానీ.. ఈ ఆలోచనలకు, ఆశలకు భిన్నంగా బ్యాంకుల నిబంధనలు విద్యార్థులకు శరాఘాతంగా మారుతున్నాయి. విద్యారుణాల (Education Loan) మంజూరులో బ్యాంకులు పాటిస్తున్న నిబంధనలు విద్యార్థులను డిఫాల్టర్స్‌ (ఎగవేతదారుల) జాబితాలో చేరే పరిస్థితికి కారణమవుతున్నాయి. ఇందుకు ప్రధాన కారణం.. రుణ దరఖాస్తుకు కో– అప్లికెంట్‌ (సహ దరఖాస్తుదారు)గా తమ తల్లిదండ్రులను లేదా సంరక్షకులను పేర్కొనడమే. – సాక్షి, స్పెషల్‌ డెస్క్‌‘డిఫాల్టర్స్‌’ సమస్య సాధారణంగా విద్యార్థులకు సొంత ఆదాయ వనరులు ఉండవు. ఈ క్రమంలో విద్యా రుణ దరఖాస్తు సమయంలో తల్లిదండ్రులను కో అప్లికెంట్స్‌గా పేర్కొంటున్నారు. కానీ తల్లిదండ్రులు అప్పటికే ఏదైనా వ్యక్తిగత రుణం, ఇతర రుణాలు తీసుకుని చెల్లించకపోతే వారితోపాటు, విద్యార్థులను కూడా డిఫాల్టర్స్‌ జాబితాలో చూపించేలా బ్యాంకులు వ్యవహరిస్తున్నాయని తల్లిదండ్రులు అంటున్నారు. అంతేకాదు, భవిష్యత్తులో విడతల వారీగా మంజూరు చేసే రుణ మొత్తాన్ని కూడా నిలిపివేస్తున్నాయి బ్యాంకులు. ఈ సమస్యను పలు బ్యాంకులు కొద్ది రోజుల కిందట రిజర్వ్‌ బ్యాంకు, కేంద్ర ప్రభుత్వ దృష్టికి తీసుకెళ్లాయి. సహ రుణగ్రహీతగా పేరెంట్‌ లేదా గార్డియన్‌ ప్రస్తుతం అమల్లో ఉన్న మోడల్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ లోన్‌ పథకం ప్రకారం.. రూ.7.5 లక్షల రుణం వరకు ఎలాంటి హామీ లేదా థర్డ్‌ పార్టీ గ్యారెంటీ అక్కర్లేదు. ఈ సందర్భంలో పేరెంట్‌ లేదా గార్డియన్‌ను సహ రుణ గ్రహీతగా పేర్కొంటున్నారు. ఇలాంటి సందర్భాల్లో రుణాలు మంజూరు చేసే ముందు.. బ్యాంకులు సహ రుణ గ్రహీతలు ఇతర లోన్స్‌ చెల్లింపులో విఫలమైతే.. ఆ కారణంగా విద్యార్థుల రుణ దరఖాస్తులను పక్కన పెట్టేస్తున్నాయి. ఒకవేళ విద్యా రుణం మంజూరు అయ్యాక పేరెంట్స్‌ వాటిని తిరిగి చెల్లించలేకపోతే విద్యార్థులనూ రుణ ఎగవేతదారులుగా పేర్కొంటున్న పరిస్థితి. ఇది భవిష్యత్తు రుణ దరఖాస్తుల ఆమోదంపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతోంది. ఆర్‌బీఐ నిబంధనలు కూడా.. ఆర్‌బీఐ ప్రస్తుత నిబంధనల ప్రకారం రుణాలను లోన్‌ అకౌంట్‌ ప్రాతిపదికగా కాకుండా వ్యక్తుల ప్రాతిపదికగా మంజూరు చేస్తున్నారు. దీంతో ఒక వ్యక్తి ఏదైనా ఒక లోన్‌ చెల్లింపులో విఫలమైతే ఇతర లోన్‌ అకౌంట్లను కూడా నిరర్థక ఆస్తుల జాబితాలో చేర్చుతున్నారు. అయితే ఇది విద్యార్థుల భవిష్యత్తుకు సంబంధించిన అంశమని, ఆర్‌బీఐ ఈ విషయంలో కొన్ని సడలింపులు ఇవ్వాలని బ్యాంకింగ్‌ వర్గాలు కోరుతున్నాయి. కానీ, ఆర్‌బీఐ నుంచి ఇంతవరకు ఎలాంటి సమాధానం రాలేదు. ఎన్‌బీఎఫ్‌సీల్లో విద్యా రుణాలు ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు విద్యా రుణాల విషయంలో కఠిన నిబంధనలు అమలు చేయడంతో దరఖాస్తుల మంజూరు సంఖ్య తక్కువగా ఉంది. కానీ ఉన్న నాన్‌–బ్యాంకింగ్‌ ఫైనాన్షియల్‌ కంపెనీల్లో (ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ) మాత్రం విదేశీ విద్యా రుణాల్లో రుణాల మంజూరు గత అయిదేళ్లలో దాదాపు నూరు శాతం వృద్ధి నమోదు కావడం విశేషం. అంతేకాదు, రూ.15 లక్షల కంటే ఎక్కువ మొత్తంలో ఈ రుణాలు మంజూరయ్యాయి. ‘పీఎం విద్యాలక్ష్మి’ఆశలు నిరాశేనా? దేశంలో ప్రతిభావంతులైన యువత ఉన్నత విద్యకు దూరం కాకూడదనే ఉద్దేశంతో కేంద్రం గత ఏడాది పీఎం విద్యాలక్ష్మి స్కీమ్‌ పేరిట విద్యారుణ పథకం ప్రవేశ పెట్టింది. 2024–25 నుంచి 2030–31 వరకు అమలు చేసే ఈ పథకం ద్వారా ఏటా 22 లక్షల మందికి ప్రయోజనం కల్పించాలన్నది లక్ష్యం. ఇందుకోసం రూ. 3,600 కోట్లు కేటాయించారు. రూ. 7.5 లక్షల వరకు రుణ మొత్తంలో 75 శాతం మొత్తానికి కేంద్ర ప్రభుత్వమే గ్యారెంటీగా ఉంటుందని గత ఏడాది బడ్జెట్‌లో పేర్కొన్నారు.కుటుంబ వార్షికాదాయం రూ.8 లక్షల లోపు ఉండి, ప్రభుత్వం నుంచి స్కాలర్‌షిప్స్, ఇతర ఆర్థిక ప్రోత్సాహకాలు పొందని విద్యార్థుల విషయంలో లోన్‌రీ పేమెంట్‌ మారటోరియం సమయంలో మూడు శాతం వడ్డీని కేంద్ర ప్రభుత్వం భరిస్తుంది. గరిష్టంగా రూ. 10 లక్షల రుణం వరకు ఈ సదుపాయాన్ని కల్పిస్తోంది. ఈ క్రమంలో డిసెంబర్‌ 2024 నాటికి 11.26 లక్షల క్రెడిట్‌ గ్యారెంటీలను అందించినట్లు గణాంకాలు చెబుతున్నాయి. మరోవైపు 50,800 అకౌంట్లను నిర్థరక ఆస్తులుగా గుర్తించారు. బ్యాంకుల నిబంధనలతో ‘పీఎం విద్యా లక్ష్మి’ద్వారా రుణం కూడా కష్టమనే అభిప్రాయాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. తెలుగు రాష్ట్రాల నుంచి ఎక్కువగానేవిద్యా రుణాల కోసం ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ రా ష్ట్రాల నుంచి ఎక్కువ సంఖ్యలోనే దరఖాస్తులు వస్తున్నాయని ఒక ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకు రిటైల్‌ అసెట్‌ విభాగం జనరల్‌ మేనేజర్‌ సాక్షికి తెలిపారు. మొత్తం రుణ దరఖాస్తుల్లో దాదాపు 40 శాతం వరకు మనవాళ్లవే ఉంటున్నాయని.. దరఖాస్తుదారుల్లో 50 శాతం మేర రుణాలను మంజూరు చేస్తున్నట్లు చెప్పారు. పోర్టల్లోనూ సమస్యలు ⇒ విద్యాలక్ష్మి పోర్టల్‌ పనితీరుపైనా విద్యార్థులు, తల్లిదండ్రులు పెదవి విరుస్తున్నారు. ఈ వెబ్‌సైట్‌లో లాగిన్‌ సమస్యలు, బ్యాంకులతో అనుసంధానమయ్యే సాంకేతిక ప్రక్రియలో ఇబ్బందులు, ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తు పూర్తి చేస్తున్న సమయంలో సర్వర్‌ డౌన్‌ అవడం వంటి కారణాలతో దరఖాస్తుల సంఖ్య, మంజూరు సంఖ్య మధ్య ఎంతో వ్యత్యాసం ఉంటోంది. ⇒ 2025 ఏప్రిల్‌ నెల గణాంకాలను పరిశీలిస్తే.. ఎస్‌బీఐకి 1,125 దరఖాస్తులకు గాను 20 దరఖాస్తులకు; కెనరా బ్యాంకులో 483కు గాను 24కి; బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ బరోడాలో 342కు గాను 19 దరఖాస్తులకు; పంజాబ్‌ నేషనల్‌ బ్యాంక్‌లో 304కుగాను 28కి; యూనియన్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ ఇండియాలో 212 దరఖాస్తులకుగాను 16 దరఖాస్తులకే రుణాలు మంజూరు అయ్యాయి. ⇒ మొత్తమ్మీద.. విద్యా రుణాల మంజూరు విషయంలో తల్లిదండ్రుల వ్యక్తిగత ఆర్థిక స్థోమత నుంచి ఇతర సాంకేతిక అంశాల వరకు పలు అంశాల్లో నిబంధనలను సరళీకృతం చేయాలనే అభిప్రాయాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి.

డబ్బు అవసరం ఉంది.. సులభంగా వ్యక్తిగత రుణం తీసుకోవచ్చనుకుంటే కుదరదిక. రుణాల మంజూరులో ఆర్థిక సంస్థలు కాస్త కఠినంగా వ్యవహరిస్తున్నాయి. వ్యాపారాన్ని, వినియోగదార్ల సంఖ్యను పెంచుకోవడానికి గతంలో ఇబ్బడిముబ్బడిగా రుణాలు ఇచ్చిన సంస్థలు రూట్‌ మార్చాయి. మార్కెట్‌ ఆశాజనకంగా లేకపోవడంతో తాము ఇచి్చన రుణాలు నిరర్ధక ఆస్తులుగా (ఎన్‌పీఏ) మారకూడదని జాగ్రత్త పడుతున్నాయి. ఎన్‌పీఏల రిస్క్‌ నుంచి బయటపడేందుకు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను నిక్కచ్చిగా పాటిస్తున్నాయి. ముప్పు తక్కువగా ఉన్న కస్టమర్లకే లోన్స్‌ మంజూరు చేస్తున్నాయి. మరికొన్ని రుణ సంస్థలు ఒక మెట్టు దిగినప్పటికీ వాహనాలు, కన్యూమర్‌ డ్యూరబుల్స్‌ విషయంలో తక్కువ మొత్తం మంజూరు చేయడం లేదా డౌన్‌పేమెంట్‌ అధికంగా వసూలు చేయడం లాంటివి చేస్తున్నాయి. – సాక్షి, స్పెషల్‌ డెస్క్‌కంపెనీల సేఫ్‌ గేమ్‌క్రెడిట్‌ హిస్టరీ లేనివారు.. అంటే తొలిసారిగా రుణం తీసుకోవాలనుకునే వారిని కంపెనీలు అంత సులభంగా కనికరించడం లేదు. న్యూ టు క్రెడిట్‌ (ఎన్‌టీసీ) విభాగంలో రెండేళ్లలో లోన్‌ పొందిన కస్టమర్ల సంఖ్య 54.5% తగ్గిందంటే కంపెనీల సేఫ్‌ గేమ్‌ను అర్థం చేసుకోవచ్చు. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ 730లోపు ఉన్న వినియోగదార్లకు జారీ చేస్తున్న రుణాల సంఖ్య సైతం క్షీణించింది. రెండేళ్లలో వీరి వాటా 42 నుంచి 36 శాతానికి వచి్చంది. అదే సమయంలో 731 మించి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఉన్న కస్టమర్లు 58 నుంచి 64 శాతానికి చేరారు. అంతేకాదు ఏడాదిలో సగటు వ్యక్తిగత రుణ మొత్తాన్ని 2024 డిసెంబర్‌ నాటికి 20% తగ్గించి రూ.44,000కు చేర్చడం పరిస్థితికి అద్దం పడుతోంది. 2023 డిసెంబర్‌ నాటికి ఈ మొత్తం రూ.55,000 ఉండేది. చిన్న రుణాల్లో ఫిన్‌టెక్‌ హవా భారత్‌లో 2024 డిసెంబర్‌ నాటికి ఫిన్‌టెక్‌ కంపెనీలు మంజూరు చేసిన రుణాల మొత్తం రూ.1,30,000 కోట్లు. దేశంలోని మొత్తం రుణ పరిశ్రమలో ఫిన్‌టెక్‌ సంస్థల వాటా కేవలం 1.03 శాతమే. అయినా ఈ కంపెనీలు జారీ చేసిన రుణాలు ఏడాదిలో 32% వృద్ధిని నమోదు చేశాయి. రూ.50,000లోపు విలువ చేసే వ్యక్తిగత రుణాల్లో ఖాతాల సంఖ్య పరంగా ఫిన్‌టెక్‌ కంపెనీల వాటా ఏకంగా 89 శాతం ఉంది. ఇక ఫిన్‌టెక్‌లు ఇస్తున్న పర్సనల్‌ లోన్స్‌లో తక్కువ విలువ చేసే (రూ.50 వేల లోపు) ఖాతాలు 92 శాతం నమోదు చేశాయి. ఈ కంపెనీలు యువత లక్ష్యంగా మారుమూల పల్లెలకూ విస్తరించాయనడానికి ఈ అంకెలే నిదర్శనం. ఫిన్‌టెక్‌ సంస్థలు వినూత్న సాంకేతికతను ఉపయోగించి ఆన్‌లైన్‌ బ్యాంకింగ్, మొబైల్‌ చెల్లింపులు, వ్యక్తుల నుంచి వ్యక్తులకు (పీర్‌–టు–పీర్‌ లెండింగ్‌) రుణాల వంటి సేవలను ఆఫర్‌ చేస్తున్నాయి. 2024 డిసెంబర్‌ నాటికి భారత్‌లో రిటైల్‌ రుణాలు ఇలా..పరిశ్రమమొత్తం రుణాలు రూ.1,26,48,000 కోట్లురెండేళ్లలో వృద్ధి: 52%కస్టమర్లు: 27.8 కోట్లుఫిన్‌టెక్‌మొత్తం రుణాలు రూ.1,30,000 కోట్లు రెండేళ్లలో వృద్ధి: 145%కస్టమర్లు: 2.33 కోట్లు

ఈ మధ్యకాలంలో విడాకులు తీసుకునేవారి సంఖ్య విపరీతంగా పెరిగిపోతోంది. కారణం ఏదైనా విడాకులు వరకు వెళ్లిపోతున్నారు. డివోర్స్ తీసుకుంటే ఆ తరువాత జరిగే పరిణామాలు ఎలా ఉన్నా.. క్రెడిట్ స్కోర్ తగ్గిపోయే అవకాశం ఉంది. ఇది వినడానికి వింతగా అనిపించినప్పటికీ, ఈ కథనం చదివితే.. తప్పకుండా మీకే అర్థమవుతుంది.భార్యాభర్తలు కలిసి ఉన్నప్పుడు (ఉద్యోగం చేసే వారైతే).. జాయింట్ అకౌంట్స్ మీద హోమ్ లోన్, వెహికల్ లోన్ వంటివి తీసుకుని ఉంటే.. విడాకులు తరువాత ఈ ఖాతాలను క్లోజ్ చేస్తే సిబిల్ స్కోర్ తగ్గిపోతుంది. ఎలా అంటే.. జాయింట్ అకౌంట్స్ కింద తీసుకున్న లోన్‌కు ఇద్దరూ బాధ్యత వహించాలి. ఆలా కాకుండా అకౌంట్ క్లోజ్ చేస్తే లేదా లోన్ చెల్లింపులు ఆలస్యం చేస్తే సిబిల్ స్కోర్ తగ్గిపోతుంది.కలిసి ఉన్నప్పుడు ఇద్దరి సంపాదన తోడవుతుంటుంది. విడాకుల తరువాత ఎవరి దారి వారిదే. అలాంటి సమయంలో ఆర్ధిక ఇబ్బందులు కలిగే అవకాశం ఉంటుంది. ఇది మీ ఈఎంఐల మీద ప్రభావం చూపిస్తుంది. ఇది కూడా సిబిల్ స్కోర్ తగ్గిపోవడానికి కారణమవుతుంది.ఇదీ చదవండి: ఫుడ్‌ ఆర్డర్‌తో పాటు ఓ స్లిప్‌ పంచుతున్న డెలివరీ బాయ్‌.. అందులో ఏముందంటే?విడాకులు మంజూరు చేసే సమయంలో లోన్స్ క్లియర్ చేయాల్సిన బాద్యతను మీ భాగస్వామికి కోర్టు అప్పగించినప్పటికీ.. లోన్ అగ్రిమెంట్స్ మీద ఇద్దరి సంతకాలు ఉంటాయి. అలాంటి సమయంలో మీ భాగస్వామి చెల్లింపులను ఆలస్యం చేస్తే.. ఆ ప్రభావం ఇద్దరిపైన పడుతుంది. ఇది సిబిల్ స్కోర్ తగ్గడానికి కారణమవుతుంది.జాయింట్ అకౌంట్స్ లేదా క్రెడిట్ కార్డులను విడాకులు తీసుకున్న వెంటనే క్లోజ్ చేసుకున్నట్లయితే.. అది మీ క్రెడిట్ స్కోర్ మీద ప్రభావం చూపిస్తుంది. కాబట్టి విడాకులు తీసుకున్న తరువాత కూడా ఇలాంటి ఆర్ధిక సంబంధ లావాదేవీల గురించి మాట్లాడుకుంటే.. సిబిల్ స్కోర్ తగ్గకుండా చూసుకోవచ్చు.

ముంబైకి చెందిన అజయ్‌ వర్మ (31) తన పర్సనల్‌ లోన్‌ను పూర్తిగా తీర్చేసి నాలుగు నెలలు గడిచిపోయింది. ఇటీవలే క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను పరిశీలించగా.. ఆ రుణం ముగిసిపోయిన విషయం తన రుణ చరిత్రలోకి చేరలేదన్న విషయం అర్థమైంది. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను తెలుసుకోండంటూ ‘పైసాబజార్‌’ నుంచి వచ్చిన సందేశం చూసి, హైదరాబాద్‌కు చెందిన అఖిలేశ్‌ (45) లింక్‌పై క్లిక్‌ చేశాడు. మొబైల్‌ నంబర్, ఓటీపీతో లాగిన్‌ అయిన తర్వాత క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ తెరుచుకుంది. అందులో తాను తీసుకోని రుణాల సమాచారం ఉండడాన్ని చూసి ఆందోళన చెందాడు. ఆర్జించే ప్రతి వ్యక్తి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను తరచుగా ఎందుకు తనిఖీ చేసుకోవాలి? అన్న దానికి ఇవి నిదర్శనాలుగా నిలుస్తాయి. మనలో కొందరు ఏటా ముందస్తు వ్యాధి నిర్ధారణ పరీక్షలు చేయించుకుంటూ ఉంటారు. అనారోగ్యాలు ఏవైనా ఉంటే ఆరంభంలోనే గుర్తించి నయం చేసుకునేందుకు ఈ పరీక్షలు వీలు కల్పిస్తాయి. అదే మాదిరి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను ఏడాదికోసారి అయినా తనిఖీ చేసుకోవడం ద్వారా అందులో తప్పులు, పొరపాట్లు, మోసపూరిత లావాదేవీలకు చోటు లేకుండా చూసుకోవచ్చు. మెరుగైన క్రెడిట్‌ స్కోర్‌తో రుణ పరపతిని గణనీయంగా పెంచుకోవచ్చు. గతంలో ఎంతో ముఖ్యమైన అవసరం ఉంటేనే అరువు తీసుకునేవారు. కానీ, నేడు మెరుగైన జీవనం కోసం, కోరికలు తీర్చుకోవడానికి, సొంతింటి కల సాకారానికి ఇలా ఒకటేమిటి.. అన్ని అవసరాలకు రుణాలను ఆశ్రయించే సంస్కృతి విస్తరిస్తోంది. 2024 ఫిబ్రవరి నాటికి మన దేశంలో 10 కోట్ల మందికి పైగా క్రెడిట్‌ కార్డులున్నట్టు గణాంకాలు తెలియజేస్తున్నాయి. ఇల్లు, కారు, ఇంట్లో ఖరీదైన ఎల్రక్టానిక్‌ పరికరాలను ఈఎంఐలపై తీసుకోవడానికి ఎంతమాత్రం సంకోచించడం లేదు. ప్రతి రుణానికి గీటురాయి మెరుగైన క్రెడిట్‌ స్కోరే. తీరా రుణం అవసరమైన పరిస్థితుల్లో క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో లోపాలు అడ్డంకిగా మారొచ్చు. అందుకే క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను అప్పుడప్పుడూ పరిశీలించుకోవడం అవసరం. ‘గతంలో రుణం తీసుకుని, అన్ని ఈఎంఐలను సకాలంలో చెల్లించేశాను. కనుక, భవిష్యత్తులో సులభంగా రుణం లభిస్తుంది’ అని అనుకోవడానికి లేదు. మీకున్న క్రెడిట్‌ స్కోర్‌? మీ అర్హతలను నిర్ణయిస్తుంది. క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌.. వ్యక్తులు, వ్యాపార సంస్థల పేరిట (పాన్‌ ఆధారంగా) అన్ని రుణాలు, వాటి చెల్లింపుల వివరాలతో కూడిన సెంట్రల్‌ డేటాను నిర్వహించేవే క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు. బ్యాంక్‌లు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు ప్రతీ రుణానికి సంబంధించి చెల్లింపుల వివరాలను ఎప్పటికప్పుడు క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు తెలియజేస్తుంటాయి. ట్రాన్స్‌యూనియన్‌ సిబిల్, ఎక్స్‌పీరియన్, ఈక్విఫాక్స్, క్రిఫ్‌ హైమార్క్‌ సంస్థలు ప్రస్తుతం ఈ సేవలను ఆందిస్తున్నాయి. రుణం కోరుతూ చేసే విచారణలు, రుణానికి చేసే దరఖాస్తులు, రుణాల జారీ, వాటికి చెల్లింపులు, ఈఎంఐలను సకాలంలో చెల్లించలేకపోవడం, రుణ చెల్లింపులను ఎగవేయడం ఇలా ప్రతీ సమాచారం క్రెడిట్‌ బ్యూరో రికార్డుల్లో నమోదవుతుంటుంది. ఇప్పటి వరకు ఒక వ్యక్తి లేదా సంస్థ ఎన్ని రుణాలు తీసుకున్నారు, వాటిని పూర్తిగా చెల్లించారా? లేదా? అన్న సంపూర్ణ సమాచారం ఉంటుంది. ప్రతి రుణ ఖాతాకు సంబంధించి తాజా సమాచారాన్ని 15 రోజులకు ఒకసారి (గతంలో నెలకోసారి) క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు అందించాలని ఆర్థిక సంస్థలు, బ్యాంక్‌లను ఇటీవలే ఆర్‌బీఐ ఆదేశించడం గమనార్హం. ఇలా అన్ని మార్గాల ద్వారా వచ్చే సమాచారం ఆధారంగానే ప్రతి వ్యక్తి/సంస్థ పేరిట క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు రూపొందిస్తుంటాయి. ఈ సమాచారం ఆధారంగానే స్కోర్‌ను కేటాయిస్తుంటాయి. వివిధ రకాల రుణ సాధనాలను వినియోగించుకోవడం.. వాయిదాలను సకాలంలో చెల్లిస్తూ ఆర్థిక క్రమశిక్షణ చూపించే వారికి బలమైన స్కోర్‌ లభిస్తుంది. రుణం మంజూరు చేస్తే ఎంత రిస్క్‌ ఉంటుందన్న విషయాన్ని బ్యాంక్‌లు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్, స్కోర్‌ ఆధారంగా సులభంగా అంచనాకు వస్తాయి. కేవలం రుణదాతలే క్రెడిట్‌ స్కోర్‌/రిపోర్ట్‌కు పరిమితం కావడం లేదు. బీమా కంపెనీలు పాలసీల జారీకి ముందు సంబంధిత దరఖాస్తుదారుడి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ఇటీవలి కాలంలో పరిశీలిస్తున్నాయి. కంపెనీలు ఉద్యోగ నియామకాల సమయంలోనూ అభ్యర్థుల క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను గమనిస్తున్నాయి. తద్వారా వారు ఆర్థిక విషయాల్లో ఎంత క్రమశిక్షణగా ఉంటున్నారో తెలుసుకోవాలని అనుకుంటున్నాయి. క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో ఒక్కోసారి తప్పులు, పొరపాట్లకు అవకాశం లేకపోలేదు. ప్రతి ఒక్కరూ తమ క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను పరిశీలించుకోవడం ద్వారానే వీటి గురించి తెలుస్తుంది. లేదంటే రుణ దరఖాస్తు తిరస్కారానికి గురైనప్పుడే వాటి గురించి తెలుస్తుంటుంది.ఏమి చూడాలి..? క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను సరిగ్గా అర్థం చేసుకోవడం, మెరుగైన స్కోర్‌ కొనసాగేలా చూసుకోవడం ఎంతో ముఖ్యమని సిబిల్‌ మాజీ ఎండీ, అథేనా క్రెడ్‌ఎక్స్‌పర్ట్‌ వ్యవస్థాపకుడు సతీష్‌ మెహతా పేర్కొన్నారు. నాలుగు క్రెడిట్‌ బ్యూరోల నుంచి ఏడాదికోసారి ఉచితంగా క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను పొందొచ్చు. అంటే ప్రతి బ్యూరో నుంచి ఒకటి పొందే అవకాశం ఉంటుంది. ప్రతి మూడు నెలలకు ఒక బ్యూరో నుంచి రిపోర్ట్‌ను ఉచితంగా పొందడం ద్వారా అందులో సమాచారం సరిగ్గా ఉందా? లేదా అన్నది నిర్ధారించుకోవచ్చు. మరీ ముఖ్యంగా ఏదైనా రుణం తీసుకోవాలని అనుకుంటుంటే, దానికంటే ముందుగానే క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను పరిశీలించుకుని, అందులోని సమాచారం అంతా సవ్యంగా ఉందో లేదో అన్నది ధ్రువీకరించుకోవాలి. లేదంటే రుణ అర్హతపై ప్రభావం పడుతుంది. కనీసం ఏడాదిలో ఒకసారి పరిశీలించుకోవడం ద్వారా తప్పులు సరిదిద్దుకునేందుకు అవకాశం ఉంటుందని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. → గతంలో ఎప్పుడో వాడి పడేసిన క్రెడిట్‌ కార్డ్‌పై రూ.100 బకాయి ఉన్నా సరే అది ఏళ్లపాటు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ప్రభావితం చేస్తుంది. → రుణం పూర్తిగా చెల్లించినప్పటికీ.. సంబంధిత రుణ ఖాతాను ‘ఓపెన్‌’ అని (ఇంకా తీరిపోలేదు) చూపించొచ్చు. బాకీ మొత్తాన్ని తప్పుగా చూపించొచ్చు. తాము తీసుకోని రుణాలు తీసుకున్నట్టుగా క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లోకి చేరొచ్చు. → మోసపూరిత రుణ ఖాతాలు సైతం ఒకరి రుణ చరిత్రను దెబ్బతీసే ప్రమాదం ఉంది. అంటే ఒకరి పాన్‌పై వేరొకరు/సంస్థలు మోసపూరితంగా రుణాలు తీసుకుని ఎగ్గొట్టడం వంటివి చోటు చేసుకోవచ్చు. → రుణ ఖాతా వర్గీకరణను చూడాలి. అన్ని రుణ ఖాతాలకూ ‘స్టాండర్డ్‌’అనే ఉండాలి. ‘ఓవర్‌ డ్యూ’, ‘ఎస్‌ఎంఏ’ అన్న ట్యాగ్‌లు ఉండకూడదు. → ఒక్కోసారి ఒకే రుణం రెండు రుణ ఖాతాలుగా క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో నమోదు కావచ్చు. → క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో ప్రతి లోపం మోసం కాకపోవచ్చు. రుణ గ్రహీత సకాలంలోనే చెల్లించినప్పటికీ, బ్యాంక్‌ లేదా ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ జాప్యం అయినట్టు పొరపాటుగా క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు సమాచారం ఇవ్వొచ్చు. అలాంటి అవాస్తవ, తప్పులు/లోపాలు/మోసాలకు సంబంధించిన సమాచారాన్ని తొలగించుకునే హక్కు రుణ గ్రహీతలకు ఉంటుంది. → వ్యక్తిగత రుణాన్ని వ్యాపార రుణంగా పేర్కొనే అవకాశం లేకపోలేదు. మెరుగైన స్కోర్‌తో లాభాలు.. → చక్కని ఆర్థిక క్రమశిక్షణ, సకాలంలో రుణ చెల్లింపులతో క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను మెరుగ్గా కాపాడుకోవచ్చు. దీనివల్ల రుణాలను ఇతరులతో పోల్చితే తక్కువ రేటుకే సొంతం చేసుకోవచ్చు. వ్యాపార సంస్థల విషయంలోనూ ఇంతే. రుణ షరతుల్లో వెసులుబాటు లభిస్తుంది. → ఒకేసారి ఒకటికి మించిన రుణాలు తీసుకోవడం క్రెడిట్‌ స్కోర్‌పై ప్రతికూల ప్రభావం చూపిస్తుంది. అలాగే, తరచూ రుణాల కోసం చేసే విచారణలు సైతం క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను తగ్గించేస్తాయి. → రుణ బకాయిలను జాప్యం లేకుండా నిర్ణీత కాలవ్యవధిలో తీర్చేయాలి. ఒక్క రుణ వాయిదా చెల్లింపులోనూ ఆలస్యం లేకుండా చూసుకోవాలి. చెల్లించడం కష్టమని భావిస్తే రుణ కాల వ్యవధిని పెంచుకుని, ఈఎంఐ తగ్గించుకోవాలి. → ఒకేసారి ఒకటికి మించి ఒకే తరహా రుణాలు తీసుకోకూడదు. ఒకటికి మించిన పర్సనల్‌ లోన్‌లు, వాహన రుణాలు స్కోర్‌ను తగ్గించేస్తాయి. దీనికి బదులు క్రెడిట్‌ కార్డ్, పర్సనల్‌ లోన్, వెహికల్‌ లోన్, హౌసింగ్‌ లోన్‌ ఇలా రుణాలు మిశ్రమంగా ఉంటే స్కోర్‌కు నష్టం చేయదు. → క్రెడిట్‌ కార్డుపై క్రెడిట్‌ లిమిట్‌లో వినియోగం (యుటిలైజేషన్‌ రేషియో) 30–40 శాతం మించకుండా చూసుకోవాలి.తప్పులు సరిచేసుకోవడం ఎలా? → రుణాలకు సంబంధించి ఏవైనా తప్పులను గుర్తించినట్టయితే, క్రెడిట్‌ బ్యూరో దృష్టికి తీసుకెళ్లాలి. ఆన్‌లైన్‌లో దరఖాస్తు దాఖలు చేయొచ్చు. తమ క్లెయిమ్‌కు ఆధారాలను కూడా జత చేయాలి. → రుణాలను సరిగ్గానే చెల్లించినప్పటికీ తప్పులు చోటుచేసుకుంటే బ్యాంక్‌ లేదా ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ దృష్టికి తీసుకెళ్లాలి. క్రెడిట్‌ బ్యూరోలోని సమాచారం అప్‌డేట్‌కు బ్యాంక్, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ సహకరిస్తాయి. → అయినప్పటికీ సమస్య పరిష్కారం కాకపోతే ఆర్‌బీఐ అంబుడ్స్‌మన్‌ వద్ద ఫిర్యాదు దాఖలు చేయాలి. → క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో మీ పేరు, చిరునామా, డేట్‌ ఆఫ్‌ బర్త్, గుర్తింపు వివరాల్లో పొరపాట్లు ఉంటే అదే విషయాన్ని సంబంధిత క్రెడిట్‌ బ్యూరో దృష్టికి తీసుకెళ్లి సరిచేసుకోవచ్చు. – సాక్షి, బిజినెస్‌ డెస్క్‌

హిందూపురానికి చెందిన కరీముల్లా ఆర్నెళ్ల క్రితం రూ.లక్ష విలువ చేసే ఫర్నిచర్‌ను ఓ ప్రైవేటు సంస్థ ద్వారా ప్రతి నెలా రూ.5 వేలు చెల్లించేలా ఒప్పందంపై కొనుగోలు చేశాడు. తొలి నాలుగు నెలలు సజావుగానే ఈఎంఐ చెల్లించాడు. ఆ తర్వాత అతడు చేస్తున్న చిరుద్యోగం కాస్త ఊడిపోయింది. దీంతో కంతులు చెల్లించడంలో జాప్యం నెలకొంది. ఫలితంగా ఆర్నెల్ల తర్వాత చూసుకుంటే ఆయన సిబిల్‌ స్కోరు ఒక్కసారిగా 300కు పడిపోయింది. పుట్టపర్తికి చెందిన చిరు వ్యాపారి కృష్ణసాయి తన అవసరాల నిమిత్తం ఓ బ్యాంకులో వ్యక్తిగత రుణం తీసుకున్నాడు. అనివార్య కారణాలతో వ్యాపారం తీసేయాల్సి వచ్చింది. దీంతో నెలవారీ కంతులు చెల్లించడంలో ఇబ్బందులు నెలకొని సిబిల్‌ స్కోరు 200కు పడిపోయింది. ఆ తర్వాత ఎన్ని బ్యాంకుల్లో ప్రయత్నించినా.. కొత్త రుణం ఆయనకు పుట్టలేదు. .... ఇప్పట్లో సిబిల్‌ స్కోరుకు పెరిగిన ప్రాధాన్యతకు ఈ ఘటనలు ఓ ఉదాహరణ మాత్రమే. ఆర్థిక నియంత్రణ కోల్పోతే భవిష్యత్తు కష్టమని ఆర్థిక నిపుణులు కూడా హెచ్చరిస్తున్నారు. సాక్షి, పుట్టపర్తి: ఎవరైనా వ్యక్తి ఆర్థిక చరిత్రకు అద్దం పట్టేది క్రెడిట్‌ స్కోరు. ఇక్కడ తీసుకున్న లోన్లు.. చెల్లింపుల తీరు.. క్రెడిట్‌ కార్డుల వినియోగం.. అప్పుల కోసం ఎన్ని సార్లు ప్రయత్నించారు. గతంలో ఏమైనా లోన్లు ఎగ్గొట్టారా.. ఇప్పటికీ ఈఎంఐ కడుతున్నారా.. ఇలా అన్ని విషయాలు తెలుసుకోవచ్చు. ఈ క్రెడిట్‌ రిపోర్టుతో వ్యక్తి ఆర్థిక క్రమశిక్షణ ఏపాటిదో సులువుగా తెలుసుకోవచ్చు. ఆర్థిక నియంత్రణ క్రమశిక్షణ లేకపోవడం కారణంగా చాలామంది చిరుద్యోగులు, చిరు వ్యాపారులు భారీ మూల్యం చెల్లించుకుంటున్నారు. అప్పు చేసి విలాసాలు.. పులిని చూసి నక్క వాత పెట్టుకున్న చందంగా మారింది ప్రస్తుతం మధ్య తరగతి ప్రజల పరిస్థితి. తమ చుట్టుపక్కల వారు ఏదైనా వస్తువు కొనుగోలు చేస్తే తమ ఇంట్లోనే ఉండాలనే ఆకాంక్ష తప్పు కాదు. అయితే ఇందు కోసం అప్పు చేసి ఆ తర్వాత రుణాలు చెల్లించలేక ఆర్థిక ఇబ్బందుల్లో కూరుకుపోయి లేని తలనొప్పులు తెచ్చుకుంటున్నారు. చిన్నపాటి లావాదేవీల విషయంగానే సిబిల్‌ స్కోరు పడిపోయి.. భవిష్యత్తులో బ్యాంకుల ద్వారా రుణాలు పొందే సదుపాయాన్ని కోల్పోతున్న వారి సంఖ్య నానాటికీ పెరిగిపోతోంది. మధ్య తరగతి ప్రజల అవసరాలను తెలివిగా ప్రైవేటు ఫైనాన్స్‌ సంస్థలు సొమ్ము చేసుకుంటున్నాయి. ఆఫర్ల పేరుతో రుణాల ఎర వేసి ఆకట్టుకుంటున్నారు. అయితే రుణం తీసుకునే సమయంలో సరైన ప్లానింగ్‌ లేకపోవడంతో నెలవారీ కంతులు చెల్లించడంలో జాప్యం చోటు చేసుకుని భారీగా నష్టపోతున్నారు. ఆర్థిక క్రమశిక్షణ, అవగాహన లేకుంటే ప్రమాదకర స్థాయికి చేరుకునే అవకాశముందని ఆర్థిక నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు. పెరిగిపోతున్న డిఫాల్టర్లు.. జిల్లా వ్యాప్తంగా రకరకాల ప్రైవేటు సంస్థల ద్వారా రుణాలు తీసుకుని సకాలంలో చెల్లించలేని స్థితిలో చాలా మంది డిఫాల్టర్లుగా మారిపోతున్నారు. ఇటీవల వీరి సంఖ్య రోజురోజుకూ పెరిగిపోతోంది. మొబైల్‌ ఫోన్లు, వాషింగ్‌ మెషీన్లు, టీవీలు, ఫ్రిజ్‌లు, ఫర్నిచర్లు... తదితరాలను కొనుగోలు చేసిన వారే ఎక్కువ మంది డిఫాల్టర్లుగా మారినట్లు గణాంకాలు స్పష్టం చేస్తున్నాయి. సాధారణంగా సిబిల్‌ స్కోరు 650 దాటితే ఏవైనా రుణాలొస్తాయి. కానీ తీసుకున్న రుణం సక్రమంగా చెల్లించకపోవడంతో ప్రతి పది మందిలో ఇద్దరు డిఫాల్టర్లుగా మారుతున్నారు. సున్నా వడ్డీతో ఆకర్షిస్తూ.. పలు ఫైనాన్స్‌ కంపెనీలు జీరో ప్రాసెసింగ్, సున్నా వడ్డీ అంటూ ఇచ్చే ప్రకటనలతో చాలామంది వినియోగదారులు మోసపోతున్నారు. ఎలాంటి వడ్డీ లేకుండా, ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజు లేకుండా వస్తువుకు డబ్బు కట్టి, పది నెలలు మనతో రీపేమెంట్‌ ఎందుకు చేసుకుంటాయనే లోగుట్టును చాలా మంది అర్థం చేసుకోలేకపోతున్నారు. ఓ కంపెనీ ఎలాంటి లాభాపేక్ష లేకుండా జీరో ప్రాతిపదికన రుణం ఎందుకు ఇస్తుందనే విషయాన్ని వినియోగదారులు ఆలోచించాలని ఆర్థిక నిపుణులు చెబుతున్నారు. ఇలాంటి ప్రలోభాలకు లోనుకాకుండా ఉంటే ఉత్తమమని సూచిస్తున్నారు. సిబిల్‌ స్కోరు కీలకం ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో సిబిల్‌ స్కోరు చాలా కీలకంగా మారింది. చిన్నపాటి అప్పుల సమాచారాన్ని సైతం ఆయా ఫైనాన్స్‌ సంస్థలు సిబిల్‌కు తెలియజేస్తాయి. చెల్లింపుల్లో జాప్యం లేదా మొండి బకాయిలు.. ఇలా రకరకాల కారణంగా చాలామందికి సిబిల్‌ స్కోరు లేక బ్యాంకుల్లో రుణాలు అందడం లేదు. వస్తువు తీసుకున్నాక సకాలంలో చెల్లింపులు చేయకపోతే భవిష్యత్తులో పరపతి లభించడం చాలా కష్టం. – రాధాకృష్ణారెడ్డి, ఆడిటర్, పుట్టపర్తి

ప్రతి ఒక్కరూ ఏదో ఒకరోజు సొంత ఇల్లు (Home) కావాలని కోరుకుంటారు. అయితే ఇల్లు కొనడం లేదా ఇల్లు కట్టుకోవడం అంత ఈజీ కాదు. ఇల్లు కొనాలంటే మధ్యతరగతి వాళ్లు దాచుకున్న డబ్బునంతా పెట్టాలి. అయినా కూడా సరిపోకుంటే గృహ రుణం (Home loan) తీసుకోవ‌ల‌సిన అవ‌స‌రం ఉంటుంది. 90 శాతం మంది ఇలా హోమ్‌ లోన్‌ తీసుకునే ఇల్లు కట్టుకుంటున్నారు.జాబ్‌ చేస్తూ జీతం తీసుకునే వ్యక్తులకు బ్యాంకులు హోమ్ లోన్ సులువుగా మంజూరు చేస్తాయి. ఇందుకోసం ఉద్యోగి జీతం, బ్యాంక్ స్టేట్‌మెంట్ వంటివి చెక్ చేశాయి. మరి స్వయం ఉపాధి పొందేవారికి ఇంటి రుణాలు ఎలా ఇస్తారో మీకు తెలుసా? బ్యాంకులు వారికి ఎంత మేర గృహ రుణం ఇవ్వవచ్చు.. వడ్డీ రేటు ఎంత ఉండాలి అన్నది నిర్ణయించడానికి బ్యాంకులు చూసే కీలక విషయాలను ఇక్కడ తెలుసుకుందాం..వయసుగృహ రుణం ఇచ్చే సమయంలో ప్రతి బ్యాంకూ ఖచ్చితంగా రుణం తీసుకునే వ్యక్తి వయస్సును చూస్తుంది. ముఖ్యంగా స్వయం ఉపాధి పొందేవారికి రుణాలు ఇస్తున్నప్పుడు వయస్సుపై చాలా శ్రద్ధ వహిస్తారు. స్వయం ఉపాధి పొందే వ్యక్తి వయస్సు తక్కువగా ఉంటే ఎక్కువ గృహ రుణం పొందే అవకాశం ఉంటుంది. లోన్‌ కాల పరిమితి కూడా ఎక్కువగా పొందే ఆస్కారం ఉంటుంది. తద్వారా రుణాన్ని తిరిగి చెల్లించడంలో పెద్దగా కష్టం ఉండదు. ఎందుకంటే ఈఎంఐ (EMI) తక్కువగా ఉంటుంది.డాక్యుమెంట్లుహోమ్‌ లోన్‌ ఇవ్వడానికి ముందు, దరఖాస్తుదారు నుండి అనేక ముఖ్యమైన పత్రాలను తీసుకుంటారు. ఆదాయపు పన్ను రిటర్న్, లాభ-నష్ట స్టేట్‌మెంట్, బ్యాలెన్స్ షీట్, బ్యాంక్ స్టేట్‌మెంట్ వంటివి ఇందులో ఉంటాయి. వీటిని బట్టి ఆ వ్యక్తి ఆర్థిక పరిస్థితి ఎలా ఉందో అంచనా వేస్తారు. దీంతో పాటు ఆ వ్యక్తి వ్యాపారం ఎలా సాగుతుందో కూడా తెలుస్తుంది.ఆదాయంగృహ రుణం ఇచ్చే బ్యాంకుకు స్వయం ఉపాధి పొందే వ్యక్తి నికర ఆదాయం చాలా ముఖ్యం. దీని ఆధారంగా ఆ వ్యక్తికి నెలకు ఎంత డబ్బు అందుతుందో బ్యాంకుకు తెలుస్తుంది. బ్యాంకు అనేక రకాల డాక్యుమెంట్ల నుండి ఈ విషయాన్ని గుర్తించి, దాని ఆధారంగా లోన్‌ ఇస్తుంది. రుణ గ్రహీత అన్ని ఈఎంఐలను సకాలంలో చెల్లించగలడా లేదా అనే విషయాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి నికర ఆదాయం బ్యాంకుకు సహాయపడుతుంది.ఇక రుణ గ్రహీతకు ఇతర ఆదాయాలు ఏమైనా ఉన్నాయా.. లేదా వ్యాపారంపై మాత్రమే ఆధారపడి ఉన్నాడా అని కూడా బ్యాంక్ చూస్తుంది. ఇతర వనరుల నుండి వచ్చే ఈ ఆదాయం అంటే అద్దె ఆదాయం, ఎక్కడైనా పెట్టుబడి లేదా రియల్ ఎస్టేట్ నుండి వచ్చే ఆదాయం కావచ్చు. ఆ వ్యక్తి ఇతర వనరుల నుండి కూడా సంపాదిస్తున్నట్లయితే అది మంచి సంకేతం. ఇది సులభంగా గృహ రుణం పొందే అవకాశాలను పెంచుతుంది.క్రెడిట్ స్కోర్‌ఏదైనా వ్యక్తికి హోమ్‌ లోన్‌ ఇచ్చే ముందు బ్యాంకు ఆ వ్యక్తి క్రెడిట్ స్కోర్‌ను (Credit score) కూడా తనిఖీ చేస్తుంది. సదరు వ్యక్తి క్రెడిట్‌కి సంబంధించి ఎలా ఉన్నాడు.. అంటే సకాలంలో రుణం చెల్లించాడా లేదా అనేది ఇది చూపిస్తుంది. స్వయం ఉపాధి పొందే వ్యక్తి క్రెడిట్ స్కోర్ ఎక్కువగా ఉంటే సులభంగా గృహ రుణం పొందవచ్చు. కానీ క్రెడిట్ స్కోర్ బాగా లేకపోతే లోన్‌ పొందడం కష్టం కావచ్చు. సాధారణంగా ఈ క్రెడిట్ స్కోర్ అనేది 300-900 మధ్య ఉంటుంది.

క్రెడిట్‌ కార్డు యూజర్ల సంఖ్య వేగంగా పెరుగుతోంది. ఈ ఏడాది మార్చి నాటికి యాక్టివ్‌ కార్డులు 10 కోట్ల మార్క్‌ను దాటగా.. వచ్చే ఐదేళ్లలో (2029 మార్చి నాటికి) 20 కోట్లకు పెరుగుతాయని పీడబ్ల్యూసీ అంచనా. యూపీఐ దెబ్బకు డెబిట్‌ కార్డుల వినియోగం గణనీయంగా తగ్గిపోయింది. చెల్లింపులకు వచ్చే సరికి యూపీఐ తర్వాత క్రెడిట్‌ కార్డుల హవాయే నడుస్తోంది. బ్యాంకు ఖాతాలో బ్యాలన్స్‌ ఉంటేనే యూపీఐ. బ్యాలన్స్‌ లేకపోయినా క్రెడిట్‌ (అరువు)తో కొనుగోళ్లకు క్రెడిట్‌ కార్డులు వీలు కల్పిస్తాయి. అందుకే వీటి వినియోగం పట్ల ఆసక్తి పెరుగుతూ పోతోంది. కానీ, క్రెడిట్‌ కార్డ్‌లను ఇష్టారీతిన వాడేయడం సరికాదు. ఇది క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ప్రభావితం చేస్తుంది. భవిష్యత్‌లో రుణాల అర్హతకు గీటురాయిగా మారుతుంది. రుణ ఊబిలోకి నెట్టేసే ప్రమాదం లేకపోలేదు. క్రెడిట్‌ కార్డుపై లిమిట్‌ ఎంత? ఎంత వ్యయం చేయాలి? గీత దాటితే ఏమవుతుంది? తదితర అంశాలపై అవగాహన కల్పించే కథనమే ఇది. ఇప్పడంతా డిజిటల్‌ చెల్లింపులే. కరోనా విపత్తు తర్వాత నుంచి నగదు చెల్లింపులు గణనీయంగా తగ్గిపోయాయి. వినియోగదారులు నగదుకు బదులు క్రెడిట్‌ కార్డుతో షాపింగ్‌కు వెళితే మరింత ఎక్కువ ఖర్చు చేస్తున్నట్టు పలు అధ్యయనాల్లో వెల్లడైంది. పైగా గతంతో పోలిస్తే జీనవశైలి ఖర్చులు గణనీయంగా పెరిగిపోయాయి. దీంతో క్రెడిట్‌ కార్డుల స్వైపింగ్‌ మితిమీరుతోంది. పండుగల సందర్భంగా ఆకర్షించే ఆఫర్లు కూడా ఇందుకు ఒక కారణం. కార్డు ఉంది కదా అని చెప్పి ఇష్టారీతిన ఖర్చు చేస్తే.. తిరిగి చెల్లించేటప్పుడు ఆ భారం మోయాల్సి వస్తుంది. పైగా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ఇది ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేయగలదు. అందుకే క్రెడిట్‌ కార్డు వినియోగం విషయమై ప్రతి ఒక్కరూ అవగాహనతో, బాధ్యతతో వ్యవహరించాలి. క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ కార్డుపై ఉన్న గరిష్ట వ్యయ పరిమితి ఇది. ఏ కాలంలో అయినా ఈ మేరకు గరిష్టంగా వినియోగించుకోవచ్చు. వినియోగించుకున్న మేర తదుపరి గడువు నాటికి పూర్తిగా చెల్లించేస్తే ఎలాంటి వడ్డీ భారం పడదు. ఆదాయం, వ్యక్తిగత ఆర్థిక చరిత్ర, రిస్క్‌ ఆధారంగా క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ను కార్డు జారీ సమయంలోనే బ్యాంక్‌లు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు నిర్ణయిస్తుంటాయి. సాధారణంగా ఆరంభంలో తక్కువ లిమిట్‌తో కార్డులు జారీ చేస్తుంటాయి. కార్డుపై వినియోగం, చెల్లింపుల తీరు ఆధారంగా తర్వాతి కాలంలో ఈ లిమిట్‌ను సవరించుకునే అవకాశం ఉంటుంది. వినియోగం కార్డుపై క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ రూ.లక్ష ఉందనుకుంటే.. గరిష్టంగా రూ.లక్ష వరకు వినియోగించుకోవచ్చని అర్థం. ఇలా పూర్తి పరిమితి మేర ప్రతి నెలా కార్డు ఖర్చు చేస్తుంటే అది క్రెడిట్‌ స్కోర్‌కు ఏ మాత్రం మంచిది కాదు. క్రెడిట్‌ వినియోగ నిష్పత్తి (సీయూఆర్‌) అని ఒకటి ఉంటుంది. రూ.లక్ష క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ ఉన్నప్పుడు ఒక నెలలో రూ.90,000 ఖర్చు పెట్టారని అనుకుందాం. అప్పుడు సీయూఆర్‌ 90 శాతం అవుతుంది. ‘‘అధిక క్రెడిట్‌ వినియోగ నిష్పత్తి రుణ దాహార్తిని తెలియజేస్తుంది. ఇది క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను తగ్గించేస్తుంది. అత్యవసర పరిస్థితుల్లో సీయూఆర్‌ దాటి ఖర్చు చేయడం తప్పు కాదు. కానీ అది అరుదుగానే ఉండాలి. సీయూఆర్‌ 30 శాతం మించకుండా చూసుకుంటేనే మంచిది. కార్డుపై బకాయి మొత్తాన్ని గడువులోపు పూర్తిగా చెల్లించేయాలి. ఇలా చేయడం వల్ల క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మెరుగవుతుంది. దీనివల్ల తర్వాతి కాలంలో క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ను సులభంగా పెంచుకోవచ్చు. రుణాలను తక్కువ వడ్డీ రేటుకు పొందొచ్చు’’అని బ్యాంక్‌ బజార్‌ సీఈవో ఆదిల్‌ శెట్టి సూచించారు. సాధారణంగా సీయూఆర్‌ 70 శాతం మించితే అది క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తుంది. ఖర్చులపై నియంత్రణలేమిని, బలహీన ఆర్థిక పరిస్థితులను ఇది తెలియజేస్తుంది. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌పై రిమార్క్‌ కార్డు బకాయిల తిరిగి చెల్లింపులు తీరు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌పై 35 శాతం మేర ప్రభావం చూపిస్తుందని బ్యాంక్‌ బజార్‌ చెబుతోంది. మెరుగైన క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ కొనసాగాలంటే సకాలంలో బకాయిలు చెల్లించడం ఎంతో అవసరం. లేదంటే అధిక వడ్డీలకుతోడు, ఆలస్య రుసుములు చెల్లించాల్సి వస్తుంది. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ కూడా తగ్గిపోతుంది. క్రెడిట్‌ వినియోగ రేషియో అధికంగా ఉన్నా, క్రెడిట్‌ ఓవర్‌ లిమిట్‌కు వెళ్లినా కానీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌పై ప్రతికూల ప్రభావం పడుతుంది. క్రెడిట్‌ స్కోరును లెక్కించే సందర్భంగా తక్కువ సీయూఆర్‌ను సానుకూలంగా చూస్తామని క్రిఫ్‌ హైమార్క్‌ (క్రెడిట్‌ బ్యూరో) మాజీ ఎండీ సంజీత్‌ దావర్‌ తెలిపారు.క్రెడిట్‌ ఓవర్‌ లిమిట్‌ ఒక బిల్లు సైకిల్‌ పరిధిలో క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ను మొత్తం వాడేస్తే.. తదుపరి చెల్లింపులకు అవకాశం ఉండదు. కానీ, క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ అధికంగా ఉన్న వారికి ఇందులో వెసులుబాటు ఉంది. క్రెడిట్‌ ఓవర్‌ లిమిట్‌ సదుపాయం వినియోగించుకోవచ్చు. కార్డు లిమిట్‌ పూర్తయినప్పటికీ.. అదే కార్డుపై మరింత లిమిట్‌ తీసుకోవచ్చు. ఇందుకు అదనపు చార్జీ చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. ‘‘కొన్ని సందర్భాల్లో మంచి చెల్లింపుల చరిత్ర ఉన్న కస్టమర్లకు తాత్కాలికంగా క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ను బ్యాంక్‌లు పెంచుతాయి. ఇందుకోసం ముందుగానే సంప్రదించాలి. కొన్ని కార్డు సంస్థలు క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ మించిపోయినప్పటికీ, లావాదేవీలను అనుమతిస్తుంటాయి. కాకపోతే అందుకు ఓవర్‌ లిమిట్‌ ఫీజు వడ్డిస్తాయి. పెనాల్టీ వడ్డీ రేట్లను కొన్ని అమలు చేస్తాయి. ఇవి సాధారణ రేట్ల కంటే అధికంగా ఉంటాయి’’అని ఆదిల్‌ శెట్టి వివరించారు. క్రెడిట్‌ ఓవర్‌ లిమిట్‌పై చార్జీలు అన్ని క్రెడిట్‌ కార్డు సంస్థల్లో ఒకే విధంగా ఉండవు. కొన్ని బ్యాంక్‌లు 2.5 శాతం లేదా కనీసం రూ.550, కొన్ని సంస్థలు 3 శాతం చొప్పున చార్జీ వసూలు చేస్తున్నాయి. క్రెడిట్‌ ఓవర్‌ లిమిట్‌ ఆప్షన్‌తో కొన్ని ప్రత్యేక కార్డులు కూడా ఉన్నాయి. లేని వారు బ్యాంక్‌ యాప్‌ లేదా వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా యాక్టివేట్‌ చేసుకోవచ్చు. ఏదైనా అసాధారణ పరిస్థితుల్లో తప్పించి, దీన్నొక అలవాటుగా మార్చుకోకూడదు. ఒకరికి ఎన్ని కార్డులు ‘‘అందరికీ ఒక్కటే సూత్రం వర్తించదు. ఆర్థిక పరిస్థితులు, ఖర్చు చేసే అలవాట్లపై ఎన్ని క్రెడిట్‌ కార్డులు అన్నది ఆధారపడి ఉంటుంది. బాధ్యతాయుతంగా వినియోగిస్తూ, సకాలంలో చెల్లింపులు చేసే వారు ఎన్ని కార్డులు అయినా కలిగి ఉండొచ్చు. కాకపోతే ఒకరికి రెండు లేదా మూడు కార్డులు మించి ఉండరాదన్నది సాధారణ సూత్రం’’అని మై మనీ మంత్ర వ్యవస్థాపకుడు రాజ్‌ఖోస్లా వివరించారు. ఆన్‌లైన్‌ చెల్లింపులకు వినియోగించేందుకు తక్కువ లిమిట్‌తో ఒక కార్డు, ఇతర ముఖ్యమైన, అత్యవసరాల కోసం మరొక కార్డు కలిగి ఉండొచ్చని ప్లాన్‌ అహెడ్‌ వెల్త్‌ అడ్వైజర్స్‌ వ్యవస్థాపకుడు విశాల్‌ ధావన్‌ సూచించారు. మినిమం డ్యూ ఒక నెలలో కార్డుపై చేసిన వ్యయం మొత్తాన్ని బిల్లు జారీ చేసిన నాటి నుంచి 20 రోజుల్లోపు చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. అంత మొత్తం చెల్లించే వెసులుబాటు లేకపోతే, మినిమం డ్యూ అమౌంట్‌ అని ఉంటుంది. అంత చెల్లించినా సరిపోతుంది. మొత్తం బిల్లులో ఇది సుమారు 5 శాతంగా ఉంటుంది. అప్పుడు మిగిలిన బకాయిపై నెలవారీ 3 శాతానికి పైనే వడ్డీ రేటు పడిపోతుంది. ఇతర చార్జీలు కూడా చెల్లించుకోవాలి. మినిమం డ్యూ అమౌంట్‌ చెల్లించడం చెల్లింపుల వైఫల్యం కిందకు రాదు. బకాయి మొత్తాన్ని వెంటనే చెల్లించలేని వారు పెద్ద లావాదేవీలను ఈఎంఐ కిందకు మార్చుకోవచ్చు. లేదంటే లోన్‌ ఎగైనెస్ట్‌ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ (కార్డుపై రుణం) ఆఫర్‌ను వినియోగించుకోవడం ద్వారా రుణం పొంది సత్వర చెల్లింపుల నుంచి గట్టెక్కొచ్చు. క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ కార్డుపై ఉన్న గరిష్ట వ్యయ పరిమితి ఇది. ఏ కాలంలో అయినా ఈ మేరకు గరిష్టంగా వినియోగించుకోవచ్చు. వినియోగించుకున్న మేర తదుపరి గడువు నాటికి పూర్తిగా చెల్లించేస్తే ఎలాంటి వడ్డీ భారం పడదు. ఆదాయం, వ్యక్తిగత ఆర్థిక చరిత్ర, రిస్క్‌ ఆధారంగా క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ను కార్డు జారీ సమయంలోనే బ్యాంక్‌లు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు నిర్ణయిస్తుంటాయి. సాధారణంగా ఆరంభంలో తక్కువ లిమిట్‌తో కార్డులు జారీ చేస్తుంటాయి. కార్డుపై వినియోగం, చెల్లింపుల తీరు ఆధారంగా తర్వాతి కాలంలో ఈ లిమిట్‌ను సవరించుకునే అవకాశం ఉంటుంది. లిమిట్‌ పెంచుకోవచ్చు.. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మెరుగ్గా ఉండి, కార్డుపై అధిక వ్యయం చేసే వారికి ఉచితంగా లిమిట్‌ను పెంచుకునేందుకు బ్యాంక్‌లు ఆఫర్లు ఇస్తుంటాయి. లేదంటే ఎవరికి వారే స్వచ్ఛందంగా కార్డు సంస్థను సంప్రదించి లిమిట్‌ పెంచాలని కోరొచ్చు. వినియోగం 70–80 శాతం దాటుతున్న వారు ప్రస్తుత కార్డుపైనే లిమిట్‌ను పెంచుకోవడం లేదంటే మరో కార్డు తీసుకుని వ్యయాలను రెండు కార్డుల మధ్య వైవిధ్యం చేసుకోవడం మంచి నిర్ణయం అవుతుంది. దీనివల్ల క్రెడిట్‌ యుటిలైజేషన్‌ రేషియో (సీయూఆర్‌)ను తగ్గించుకోవచ్చు. స్వీయ నియంత్రణ క్రెడిట్‌ కార్డుపై వాస్తవ రుణ పరిమితి (క్రెడిట్‌ లిమిట్‌) కంటే తక్కువ లిమిట్‌ను ఎవరికి వారే విధించుకోవచ్చు. దీనివల్ల వ్యయాలపై నియంత్రణ సాధ్యపడుతుంది. బ్యాంక్‌/ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ యాప్‌ ద్వారా క్రెడిట్‌ లిమిట్‌లో మార్పులు చేసుకోవచ్చు. ఉదాహరణకు రూ.3 లక్షల క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ ఉన్నప్పుడు రూ.లక్ష పరిమితిని సొంతంగా నిర్ణయించుకోవచ్చు. అటువంటప్పుడు కార్డుపై ఒక నెలలో వ్యయం రూ.లక్షకు చేరగానే తదుపరి చెల్లింపులు తిరస్కరణకు గురవుతాయి. ఎలాంటి పెనాల్టీ చార్జీలు పడవు. ఖర్చులు చేయిదాటిపోకుండా, గుర్తు చేసేందుకు ఈ సదుపాయం అక్కరకు వస్తుంది. యాప్‌లోకి వెళ్లి ఈ పరిమితిలో ఎప్పుడైనా మార్పులు చేసుకోవచ్చు. లాభ–నష్టాలు.. → అధిక లిమిట్‌ అత్యవసర వైద్యం, ప్రయాణాలప్పుడు ఆదుకుంటుంది. → కార్డులు పెరిగేకొద్దీ వాటిపై వ్యయాలు కూడా ఇతోధికం అవుతుంటాయి. అన్నీ కలసి రుణ భారాన్ని పెంచేస్తాయి. → స్వీయ నియంత్రణ లేనట్టయితే, అధిక క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ విషయంలో హద్దులేనట్టుగా వ్యవహరించినట్టయితే రుణ ఊబిలో చిక్కుకునే ప్రమాదం ఎదురవుతుంది. → కార్డులు ఎక్కువైనప్పుడు వాటి వేర్వేరు గడువు తేదీలను గుర్తు పెట్టుకుని, సకాలంలో చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. → చెల్లింపుల వైఫల్యాలు, అధిక క్రెడిట్‌ వినియోగం క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను తగ్గించేస్తాయి. → బాధ్యతతో, వివేకంతో వినియోగిస్తే క్రెడిట్‌ కార్డు ద్వారా తగ్గింపు ఆఫర్లు పొందొచ్చు. వినియోగంపై రివార్డు పాయింట్లను కూడా పొందొచ్చు. క్రెడిట్‌ స్కోరును బలోపేతం చేసుకోవచ్చు. – సాక్షి, బిజినెస్‌ డెస్క్‌

ఆర్థిక పరిస్థితులు ఎప్పుడెలా ఉంటాయో ఎవరూ ఊహించలేరు. నెలకు లక్షల రూపాయలు సంపాదించేవారు కూడా క్రెడిట్ కార్డులు ఉపయోగిస్తున్నారు, కావలసినప్పుడు లోన్స్ కూడా తీసుకుంటున్నారు. అవసరాలను దృష్టిలో ఉంచుకుని వ్యక్తిగత లోన్స్ తీసుకోవచ్చు. కానీ పర్సనల్ లోన్ తీసుకునే ముందు తప్పకుండా కొన్ని విషయాలను తెలుసుకోవాలి. లేకుంటే తీసుకున్న అసలు కంటే ఎక్కువ డబ్బు చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.సిబిల్ స్కోర్బ్యాంకు లోన్ ఇవ్వాలంటే సిబిల్ స్కోర్ చూస్తుంది. మంచి సిబిల్ స్కోర్ ఉంటే ఎక్కువ బ్యాంక్స్ మీకు లోన్ ఇవ్వడానికి ముందుకు వస్తాయి. లేకుంటే లోన్ లభించడం కొంత కష్టమనే చెప్పాలి. ఒకవేళా మీకు లోన్ లభించినా వడ్డీ రేటు ఎక్కువగా ఉండే అవకాశం ఉంటుంది.వడ్డీ రేటులోన్ తీసుకునే ముందు తప్పకుండా తెలుసుకోవాల్సిన మరో విషయం వడ్డీ రేటు. ఎందుకంటే ఒక్కో బ్యాంక్ ఒక్కో వడ్డీ రేటుతో లోన్ అందిస్తుంది. కాబట్టి తక్కువ వడ్డీతో లోన్ ఇచ్చే బ్యాంకుల వద్ద నుంచి లోన్ తీసుకోవడం ఉత్తమం. ఇది మీరు తిరిగీ చెల్లించాల్సిన ఈఎమ్ఐలను సులభతరం చేస్తుంది. ఏ బ్యాంక్ ఎంత వడ్డీకి లోన్ ఇస్తుందనే విషయాలను అధికారిక వెబ్‌సైట్‌లలో లేదా బ్యాంకుకు వెళ్లి తెలుసుకోవచ్చు.లోన్ వ్యవధిలోన్ తీసుకునే వ్యక్తి.. తిరిగి ఎన్ని నెలల్లో చెల్లచగలుగుతాడో, సంపాదన ఎంత వంటి వాటిని బేరీజు వేసుకుని వ్యవధిని ఎంచుకోవచ్చు. పర్సనల్ లోన్ వ్యవధి 12 నెలల నుంచి 60 నెలల మధ్య ఉంటుంది. అయితే 36 నెలలు లేదా మూడు సంవత్సరాలకు మించి ఎక్కువ టైమ్ తీసుకోకపోవడం మీకే మంచిది. అయితే ఇది ఖచ్చితంగా అందరూ పాటించాల్సిన అవసరం లేదు.లోన్ ఎక్కడ నుంచి తీసుకోవాలి (బ్యాంకు/ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ)పర్సనల్ లోన్ తీసుకోవాలనుకునే వ్యక్తి.. బ్యాంకు నుంచి తీసుకోవాలా? లేదా ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ నుంచి తీసుకోవాలా? అని సొంతంగా నిర్దారించుకోవాలి. బ్యాంకు నుంచి తీసుకోవడం చాలా ఉత్తమం అని నిపుణులు చెబుతారు. లోన్ తీసుకోవడానికి కొంత ఆలస్యమైనా బ్యాంకు నుంచే తీసుకోవడం మంచిది. ఇందులో ఎలాంటి అవకతవకలకు తావుండదు.ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ (నాన్ బ్యాంక్ ఫైనాన్సియల్ కంపెనీలు) నుంచి కూడా లోన్ తీసుకోవచ్చు. కానీ ఇందులో కొన్నిసార్లు మోసాలు జరిగే అవకాశం ఉంటుంది. ఇందులో డాక్యుమెంట్స్ ఎక్కువ అవసరం లేదు. ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలో లోన్ తీసుకోవాలనుకునే వారు ముందుగా ఆ సంస్థ గురించి తెలుసుకోవాలి.

ప్రస్తుత రోజుల్లో క్రెడిట్‌ కార్డు అన్నది ప్రతిఒ​క్కరికీ అనివార్యంగా మారింది. చిన్నా, పెద్ద అన్ని పేమెంట్‌లకు క్రెడిట్‌ కార్డునే వాడుతున్నారు. అయితే క్రెడిట్‌ కార్డులను సక్రమంగా వినియోగించపోతే పెద్ద నష్టమే ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుంది. ‘ది బీ, ది బీటిల్ అండ్ ది మనీ బగ్’ అనే పుస్తకంలో 844 క్రెడిట్ స్కోర్ ఉన్న సయ్యద్ అనే వ్యక్తి గురించి ఒక కేస్ స్టడీ ఉంది.ఒకసారి విదేశాలకు వెళ్తుండగా సయ్యద్ తన క్రెడిట్ కార్డుతో ఎయిర్‌పోర్టులోని స్టోర్ నుంచి ఓ పుస్తకం కొన్నాడు. అతను విదేశాల్లో ఉన్నప్పుడు, క్రెడిట్ కార్డ్ బిల్లు జనరేట్ అయింది. అంతలోనే చెల్లింపు గడువు వచ్చింది. విదేశాల్లో ఉన్న సయ్యద్ సాంకేతిక కారణాల వల్ల నిర్ణీత తేదీకి పేమెంట్ గేట్ వేను యాక్సెస్ చేయలేకపోయాడు. దీంతో అతడు పేమెంట్ మిస్ అయ్యాడు. దీని తీవ్ర పరిణామాలు ఎలా ఉన్నాయో ఇప్పుడు చూడండి..పేమెంట్‌ చేయాల్సిన మొత్తం రూ.250లే అయినప్పటికీ, క్రెడిట్ స్కోర్ నష్టం ఎక్కువగా ఉంది. మొదటి నెలలో అతని స్కోరు 776 కు పడిపోయింది. సయ్యద్ భారత్‌కు తిరిగి వచ్చిన తర్వాత, అతను తన బకాయిలను ఆలస్య చెల్లింపు రుసుముతో పాటు రూ.300 + వడ్డీ, జీఎస్టీ చెల్లించాడు. పూర్తి మొత్తం చెల్లించినప్పటికీ, అతని స్కోరు రెండవ నెలలో మరో 49 పాయింట్లు పడిపోయి 727 కు పడిపోయింది.దీంతోనే అయిపోలేదు. ఇంకా ఉంది.. సరిగ్గా ఇదే సమయంలో సయ్యద్ హోమ్ లోన్ ప్రయత్నాల్లో ఉన్నాడు. అతని క్రెడిట్ స్కోర్ గణనీయంగా క్షీణించినందున, ఇకపై మార్కెట్లో తక్కువ వడ్డీ రేట్లకు అర్హుడు కాదు. గతంలో ఉన్న 844 క్రెడిట్‌ స్కోరు ఉంటే 8.60 శాతం వడ్డీతో ఆఫర్ వచ్చేది. కానీ 727 స్కోర్‌కు 9.30 శాతం కంటే తక్కువ వడ్డీ రేటు పొందలేడు.ఆయన మొత్తం రూ .50 లక్షలు అప్పు తీసుకుంటున్నందున, అధిక రేటుకు రుణంపై వడ్డీ వ్యత్యాసం 20 సంవత్సరాలలో రూ .5.40 లక్షలు. కేవలం రూ.250 ఒక్క క్రెడిట్ కార్డు పేమెంట్ మిస్ కావడం వల్ల జరిగిన నష్టమిది. వడ్డీ రేట్లు, రుణ ఆఫర్లు మీ క్రెడిట్ స్కోర్‌తో ముడిపడి ఉన్నందున, మీ స్కోరును తెలుసుకోవడం, దానిని ఆరోగ్యకరమైన స్థాయిలో ఉంచడం చాలా ముఖ్యం.

ఒక వ్యక్తి రుణ అర్హతను నిర్ణయించడంలో క్రెడిట్ స్కోర్‌ లేదా సిబిల్‌ స్కోర్‌ కీలకం. సరళంగా చెప్పాలంటే, ఇది రుణగ్రహీత ఆర్థిక ఆరోగ్యం గురించి తెలియజేస్తుంది. బ్యాంకులు, రుణదాతలు ఈ స్కోరును బట్టి కస్టమర్‌కు రుణం, క్రెడిట్ కార్డు లేదా ఇతర సేవలను ఇవ్వవచ్చో లేదో నిర్ణయించడానికి ఉపయోగిస్తారు.సాధారణంగా 750 కంటే ఎక్కువ స్కోరును మంచిగా పరిగణిస్తారు. ఈ స్కోర్‌ ఉంటే తక్కువ వడ్డీ రేటుతో సులభంగా క్రెడిట్ కార్డు లేదా రుణాన్ని పొందవచ్చు. 600 కంటే తక్కువ స్కోరు ఉంటే అప్పు పొందడాన్ని కష్టతరంగా, ఖరీదైనదిగా చేస్తుంది.రూ.19 లక్షలు అదనంగా చెల్లించాలి..మీరు రూ.50 లక్షల హోమ్ లోన్‌ తీసుకున్నారనుకుంటే తక్కువ క్రెడిట్ స్కోర్ కారణంగా రూ.19 లక్షలు అదనంగా చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. అదెలాగో ఇప్పుడు వివరంగా చూద్దాం..మీకు క్రెడిట్ స్కోర్ 820 అనుకుంటే రూ.50 లక్షల గృహ రుణం 20 ఏళ్ల కాలానికి 8.35 శాతం వడ్డీ రేటుతో పొందొచ్చు. ఈ కాల వ్యవధి పూర్తయ్యేలోపు నెలవారీ ఈఎంఐ రూ.42,918 చొప్పున మీరు తిరిగి చెల్లించే మొత్తం రూ.1.03 కోట్లు (రూ.50 లక్షల అసలు, రూ.53 లక్షల వడ్డీ) అవుతుంది.అదే మీ క్రెడిట్ స్కోర్ 580 అయితే అదే మొత్తంపై వడ్డీ రేటు 10.75 శాతం వరకు ఉంటుంది. 20 ఏళ్లలో రూ.1.21 కోట్లు (రూ.50 లక్షల అసలు, రూ.71.82 లక్షల వడ్డీ) రుణదాతకు తిరిగి చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. అంటే మీకు తక్కువ క్రెడిట్ స్కోర్ ఉన్న కారణంగా రూ .18.82 లక్షలు అదనంగా చెల్లించాలి.మంచి క్రెడిట్ స్కోరు కోసం తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలుమీ క్రెడిట్ కార్డ్ బిల్లులు, లోన్ ఈఎంఐలు, ఇతర ఆర్థిక బాధ్యతలను సకాలంలో చెల్లించేలా చూసుకోండి. ఆలస్యంగా చెల్లింపులు లేదా డిఫాల్ట్‌లు మీ సిబిల్ లేదా క్రెడిట్ స్కోర్‌ను గణనీయంగా ప్రభావితం చేస్తాయి.మీ క్రెడిట్ వినియోగ నిష్పత్తిని (మీరు ఉపయోగిస్తున్న మీ క్రెడిట్ లిమిట్ శాతం) 30 శాతం కంటే తక్కువగా ఉంచుకోండి. అధిక వినియోగం అధిక క్రెడిట్ రిస్క్‌ను సూచిస్తుంది. మీ క్రెడిట్ స్కోరును ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తుంది.మీ క్రెడిట్ రిపోర్ట్‌ను క్రమం తప్పకుండా పరిశీలించుకోండి. తప్పులను వెంటనే సరిదిద్దుకోవడం వల్ల మీ సిబిల్ లేదా క్రెడిట్ స్కోర్‌కు అనవసరమైన నష్టాన్ని నివారించవచ్చు.రుణాలు వంటి క్రెడిట్ కోసం తరచుగా వచ్చే దరఖాస్తులు మీ నివేదికపై అనేక కఠినమైన విచారణలకు దారితీస్తాయి. ఇది మీ స్కోరును తగ్గిస్తుంది. అవసరమైనప్పుడు మాత్రమే కొత్త క్రెడిట్ కోసం దరఖాస్తు చేసుకోండి.

క్రెడిట్ స్కోర్ అనేది ఆర్థిక ఆరోగ్యానికి కీలకమైన అంశం. మంచి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఉంటే అధిక రుణాలు వేగంగా పొందవచ్చు. అలాగే అనుకూలమైన వడ్డీ రేట్లు కూడా లభిస్తాయి. అయితే మంచి క్రెడిట్ స్కోర్‌ను నిర్వహించడానికి శ్రద్ధ, తెలివైన ఆర్థిక నిర్ణయాలు అవసరం. సాధారణంగా చేసే కొన్ని తప్పుల కారణంగా క్రెడిట్‌ తగ్గిపోతుంది. క్రెడిట్ స్కోర్‌ను 700 కంటే ఎక్కువగా ఉండాలంటే సరిదిద్దుకోవాల్సిన ఆరు తప్పుల గురించి ఈ కథనంలో తెలుసుకుందాం. క్రెడిట్ రిపోర్ట్‌లో లోపాలు క్రెడిట్‌ నిర్వహణలో అత్యంత కీలకమైన అంశాలలో ఒకటి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను క్రమం తప్పకుండా పరిశీలించడం. ఇందులో ఏవైనా లోపాలుంటే వెంటనే పరిష్కరించుకోవడంలో విఫలమైతే క్రెడిట్ స్కోర్‌పై ప్రతికూల ప్రభావం చూపే అవకావశం ఉంటుంది.  చెల్లింపులు విస్మరించడం ఆలస్యంగా చేసిన లేదా విస్మరించిన చెల్లింపులు క్రెడిట్ స్కోర్‌పై గణనీయమైన ప్రతికూల ప్రభావాన్ని చూపుతాయి. అది క్రెడిట్ కార్డ్ అయినా, తనఖా అయినా లేదా మరేదైనా రుణమైనా, సకాలంలో చెల్లింపులు చాలా కీలకం. గడువు తేదీలు దాటిపోకుండా రిమైండర్‌లు లేదా ఆటోమేటిక్ చెల్లింపులను సెటప్ చేసుకోండి. హైరిస్క్‌ లోన్లలో సహ సంతకం చేయడం తెలిసిన వారి ఎవరైనా రుణాలు తీసుకుంటున్నప్పుడు చాలా మంది సహ సంతకాలు చేస్తుంటారు. ఇది సహాయకమైన చర్యగా అనిపించినా సహ సంతకం చేసిన వ్యక్తి  చెల్లింపుల్లో విఫలమైతే అది మీ క్రెడిట్ స్కోర్ నేరుగా ప్రభావితమవుతుంది. సహ సంతకం చేయడానికి ముందు, రుణగ్రహీత ఆర్థిక బాధ్యత, రుణాన్ని తిరిగి చెల్లించే సామర్థ్యాన్ని పూర్తిగా అంచనా వేయండి. క్రెడిట్ కార్డ్ పరిమితిని దాటడం క్రెడిట్ కార్డ్ పరిమితిని దాటడం లేదా అధిక బ్యాలెన్స్‌ని కలిగి ఉండటం మీ క్రెడిట్ వినియోగ నిష్పత్తిని ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తుంది. బాధ్యతాయుతమైన క్రెడిట్ వినియోగాన్ని ప్రదర్శించడానికి మీ క్రెడిట్ కార్డ్ బ్యాలెన్స్‌లను పరిమితి కంటే తక్కువగా ఉంచడం, ఆదర్శంగా 30% కంటే తక్కువగా ఉంచడం లక్ష్యంగా పెట్టుకోండి. ఇది మీ క్రెడిట్ స్కోర్‌కు సానుకూలంగా దోహదపడుతుంది. ఏకకాలంలో ఎక్కువ దరఖాస్తులు రుణాలు లేదా క్రెడిట్ కార్డ్‌ల కోసం ఏకకాలంలో ఎక్కువ దరఖాస్తులు చేస్తే రుణదాతలు ఆర్థిక అస్థిరతగా భావించవచ్చు. ప్రతి అప్లికేషన్ కోసం మీ క్రెడిట్ రిపోర్ట్‌ను క్షుణ్ణంగా పరిశీలిస్తారు. ఇది మీ క్రెడిట్ స్కోర్‌ను తగ్గిస్తుంది.  పాత క్రెడిట్ ఖాతాలను మూసివేయడం  పాత క్రెడిట్ ఖాతాలను మూసివేయడం అనేది వివేకవంతమైన చర్యగా అనిపించవచ్చు. అయితే ఇది మీ క్రెడిట్ స్కోర్‌కు హాని కలిగించే అవకాశం ఉంది. ఎక్కువ క్రెడిట్ హిస్టరీ ఉండటం అనేది క్రెడిట్ స్కోర్‌ను లెక్కించడంలో ఒక అంశం. పాత ఖాతాలను మూసివేయడం వల్ల క్రెడిట్‌ హిస్టరీ తగ్గిపోయే అవకాశం ఉంది.

శతాబ్దాలుగా అనేక సంస్కృతుల్లో సమృద్ధి, సంపదకు పర్యాయపదంగా పసిడికి ఒక ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. ఆర్థిక భద్రతకు విశ్వసనీయమైన సాధనంగా కూడా ఉంటోంది. పసిడితో ప్రయోజనాలు పొందే మార్గాల్లో బంగారం రుణం కూడా ఒకటి. ఈ నేపథ్యంలో బంగారం రుణాలను డీకోడ్‌ చేసేందుకు, పసిడి విలువను తెలియజెప్పేందుకు ప్రయత్నమే ఈ కథనం. పసిడి ఆభరణాలను (18–24 క్యారట్ల స్వచ్ఛత కలిగినవి) తనఖా పెట్టి తీసుకునే రుణాలను గోల్డ్‌ లోన్‌గా వ్యవహరిస్తారు. సురక్షితమైన గ్యారంటీగా పరిగణిస్తారు కాబట్టి మిగతా అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణాలతో పోలిస్తే గోల్డ్‌ లోన్‌ను వేగవంతంగా, సులభతరంగా పొందవచ్చు.   పసిడి విలువను అర్థం చేసుకోవడం.. తక్షణ లిక్విడిటీ: ఇతర అసెట్లతో పోలిస్తే బంగారాన్ని వేగంగా లిక్విడేట్‌ చేయొచ్చు. అంటే దాన్ని సత్వరం విక్రయించి నగదు పొందవచ్చు లేదా తనఖా ఉంచి రుణాన్నీ తీసుకోవచ్చు. ఈ లిక్విడిటీ కారణంగానే బంగారాన్ని తనఖా పెట్టినప్పుడు ఆర్థిక సంస్థలు రుణ ప్రక్రియను వేగంగా పూర్తి చేస్తుంటాయి. రుణ పరిమాణం విషయంలో సౌలభ్యత: సాధారణంగా బంగారం విలువలో నిర్దిష్ట శాతంగా రుణ మొత్తం ఉంటుంది. బంగారం ధరలు ఎప్పటికప్పుడు పెరుగుతూనే ఉన్నాయి కాబట్టి మీ పసిడి క్రెడిట్‌ విలువ కూడా పెరిగే అవకాశాలే ఎక్కువగా ఉంటాయి. మీ దగ్గరున్న బంగారం విలువను తరచుగా మదింపు చేసుకుంటూ ఉంటే వాటిపై ఎంత రుణం లభించే అవకాశం ఉంటుందనేది తెలుసుకోవచ్చు.    వడ్డీ రేటు తక్కువ: బంగారం రుణాలు సురక్షితమైనవి కావడంతో రుణదాతలకు రిస్కు తక్కువగా ఉంటుంది. కాబట్టి వీటిని తక్కువ వడ్డీకే ఇచ్చేందుకు వీలుంటుంది. అయితే, ఇది రుణమిచ్చే సంస్థ, లోన్‌–టు–వేల్యూ నిష్పత్తి ప్రకారం మారుతుంటుంది.   క్రెడిట్‌ స్కోరుపరమైన ప్రయోజనాలు: క్రెడిట్‌ హిస్టరీ లేనివారికి లేక క్రెడిట్‌ స్కోరు తక్కువగా ఉన్నవారికి బంగారం రుణాలు ఎంతో ఉపయోగకరంగా ఉంటాయి. క్రెడిట్‌ హిస్టరీ పెద్దగా లేకపోయినా బంగారంపై రుణాలిచ్చేందుకు బ్యాంకులు ఆసక్తి చూపే అవకాశం ఉంటుంది. సకాలంలో తిరిగి చెల్లించేస్తే మీ క్రెడిట్‌ స్కోరుపైనా సానుకూల ప్రభావం ఉండగలదు. రీపేమెంటులో సౌలభ్యం: చాలా మటుకు సంస్థలు నెలావారీగా చెల్లింపులు, వడ్డీని ముందస్తుగా కట్టి.. అసలును ఆఖర్లో కట్టడం లాంటి వివిధ రకాల రీపేమెంట్‌ ఆప్షన్స్‌ ఇస్తున్నాయి. గుర్తుంచుకోవాల్సిన అంశాలు .. బంగారంపై రుణాలు తీసుకునేటప్పుడు తప్పనిసరిగా గుర్తుంచుకోవాల్సిన అంశాలూ కొన్ని ఉన్నాయి. అవేమిటంటే... ధరల్లో హెచ్చుతగ్గులు: బంగారం ధరలు హెచ్చుతగ్గులకు లోనవుతూ ఉంటాయి. రేటు భారీగా పడిపోయిందంటే రుణాలిచ్చిన సంస్థలు మరింత ఎక్కువ విలువైన వాటిని తనఖా పెట్టాలని అడగొచ్చు లేదా వ్యత్యాసాన్ని చెల్లించమని అడగొచ్చు. విలువ–రుణ నిష్పత్తి: బంగారం పూర్తి రేటుపై బ్యాంకులు రుణాలివ్వవు. పసిడి విలువలో నిర్దిష్ట శాతం మాత్రమే ఇస్తాయి. ఇది బ్యాంకు, నియంత్రణ నిబంధనలను బట్టి 60–90 శాతంగా ఉండొచ్చు. భద్రత: మీ బంగారాన్ని సురక్షితంగా ఉంచేలా రుణాలిచ్చే సంస్థ తగిన భద్రతా చర్యలు తీసుకుంటోందా లేదా చూసుకోవాలి. చివరిగా చెప్పేదేమిటంటే బంగారమనేది అలంకారానికి, ఏళ్లకు ఏళ్లు లాకర్లలో భద్రపర్చుకునేందుకు మాత్రమే పరిమితమైనది కాదు. సరిగ్గా వాడుకుంటే ఆర్థిక సమస్యల వేళ ఎంతగానో ఉపయోగపడగలదు. అయితే, మిగతా అన్ని ఆర్థిక సాధనాల్లాగే బంగారం రుణాల షరతులను పూర్తిగా అర్థం చేసుకోవడం, మెరుగైన డీల్‌ లభించేలా చూసుకోవడం ముఖ్యం.

అనుకోకుండా ఖర్చు వచ్చి పడితే ఏం చేయాలో తోచదు. వైద్యం, ఇంటి మరమ్మతులు, వేతనంలో కోత, ఉద్యోగం కోల్పోవడం, స్కూల్‌ ఫీజు.. అవసరం ఏదైనా వెంటనే డబ్బు కావాల్సి వస్తే.. క్రెడిట్‌ కార్డు నుంచి పరిమితి మేరకు డ్రా చేసుకుని గట్టె్టక్కేస్తుంటారు. ఇది కాకుండా అందుబాటులో ఉన్న మరో మార్గం వ్యక్తిగత రుణం (పర్సనల్‌ లోన్‌). హామీతో పని లేకుండా ఆదాయ వనరు ఉన్న ప్రతి ఒక్కరూ సులభంగా పొందగలిగి రుణం ఇది. దాదాపు అన్ని బ్యాంకులు మెరుగైన క్రెడిట్‌ స్కోరు ఉన్న కస్టమర్లకు పర్సనల్‌ లోన్‌ ఇచ్చేందుకు ఉత్సాహం చూపిస్తుంటాయి. వేగంగా ఒకటి రెండు రోజుల్లోనే రుణం మొత్తం చేతికి అందుతుంది. ప్రక్రియ ఎంతో సులభం, అందుకే నేటి రోజుల్లో పర్సనల్‌ లోన్‌ సాధనాన్ని ఎక్కువ మంది ఉపయోగించుకుంటున్నారు. అయితే, వ్యక్తిగత రుణం అయినా, గృహ రుణం అయినా వడ్డీ రేటు విషయంలో కొంచెం శ్రద్ధ అవసరం. దీనివల్ల పెద్ద మొత్తంలో ఆదా చేసుకోవచ్చు. కనీసం ఐదారేళ్ల కాలానికి వ్యక్తిగత రుణాలను బ్యాంకులు మంజూరు చేస్తుంటాయి. అన్నేళ్లలో వడ్డీ రూపేణా పెద్ద మొత్తంలో చెల్లింపులు చేయాల్సి వస్తుంది. అందుకని వీలైనంత తక్కువ వడ్డీ రేటుకు వ్యక్తిగత రుణాన్ని పొందే మార్గాలను అన్వేషించాలి. వీటిపై అవగాహన కల్పించే కథనమే ఇది.    వ్యక్తిగత రుణం తీసుకునే వారు ముందు పరిశీలించాల్సిన అంశాలు కొన్ని ఉన్నాయి. ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజును పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి. అలాగే, వడ్డీ రేటు ఆధారంగా బ్యాంక్‌ను ఖరారు చేసుకోవాలి. ఖాతా ఉన్న బ్యాంకులోనే వ్యక్తిగత రుణం పొందాలనేమీ లేదు. తక్కువ రేటుకు వస్తుంటే ఇతర బ్యాంకుల ఆఫర్లను అయినా పరిశీలించొచ్చు. అయితే తక్కువ రేటుకు వ్యక్తిగత రుణం పొందేందుకు కొన్ని చిట్కాలున్నాయి. ఇందులో ముందుగా వ్యక్తిగత క్రెడిట్‌ స్కోరును పెంచుకోవడంపై దృష్టి పెట్టాలి. ఒకవైపు మన వ్యక్తిగత రుణ చరిత్ర బలంగా ఉండేలా (మెరుగైన స్కోర్‌) చూసుకోవాలి. మరోవైపు తక్కువ రేటుకు వ్యక్తిగత రుణాన్ని ఆఫర్‌ చేసే బ్యాంక్‌లను గుర్తించాలి. మెరుగైన క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఉన్న వారికి బ్యాంకులు కొంచెం తక్కువ రేటుకు రుణాన్నిచ్చేందుకు ఆసక్తి చూపిస్తాయి. ఎందుకంటే ఆ రుణం నమ్మకంగా తిరిగి వస్తుంది. డిఫాల్ట్‌ అవకాశాలు ఉండవు. రిస్క్‌ దాదాపుగా ఉండదు కనుక తక్కువ రేటుకు ఇస్తాయి. ‘‘వ్యక్తిగత రుణాన్ని ఎలాంటి తనఖా లేదా హామీ లేకుండా బ్యాంకులు ఇస్తాయి. కనుక బ్యాంకులు ఎంత రుణం ఇవ్వాలి, ఎంత కాలానికి ఇవ్వాలి, ఎంత వడ్డీ రేటుకు ఇవ్వాలనే అంశాలను నిర్ణయించే విషయంలో రుణ గ్రహీత క్రెడిట్‌ స్కోరు కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. అధిక క్రెడిట్‌ స్కోరు ఉన్న వారు వడ్డీ రేటు తగ్గించాలంటూ బ్యాంకులను డిమాండ్‌ చేయవచ్చు’’అని సెబీ నమోదిత ఇన్వెస్ట్‌మెంట్‌ అడ్వైజర్, సహజ్‌మనీ వ్యవస్థాపకుడు అభిషేక్‌ కుమార్‌ సూచించారు. (పెళ్లికొడుకు లుక్‌లో జబర్‌దస్త్‌గా..మస్క్‌: ఫోటోలు వైరల్‌)   క్రెడిట్‌ కార్డు బ్యాలెన్స్‌ను ఉపయోగించుకునే వారు సకాలంలో బిల్లులను చెల్లించాలి. ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ డిఫాల్ట్‌ కాకూడదు. అలాగే, రుణం ఏదైనా కానీయండి ఈఎంఐల చెల్లింపుల విషయంలో బాధ్యతగా, క్రమశిక్షణగా వ్యవహరించాలి. వీలుంటే ఆటోమేటిక్‌గా చెల్లింపులు జరిగే ఆప్షన్‌ నమోదు చేసుకోవాలి. వ్యక్తిగత రుణం తీసుకోవాలని భావిస్తుంటే, అప్పటికే ఉన్న ఇతర రుణాలను తీర్చివేయడం వల్ల కూడా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మెరుగుపడుతుంది. ‘‘మీ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ వినియోగ చరిత్ర చాలా సాఫీగా ఉండాలి. క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ బిల్లు చెల్లింపులను కొన్ని రోజులు కూడా ఆలస్యం చేయొద్దు. ఒకటి రెండు సార్లు సకాలంలో చెల్లింపులు చేయకపోయినా, అది క్రెడిట్‌ చరిత్రలో మచ్చగా చేరొచ్చు. అప్పుడు రుణాలిచ్చే సంస్థలు దీన్ని రిస్క్‌గా భావిస్తాయి. రుణ వడ్డీ రేటును ప్రభావితం చేస్తుంది’’ అని ఇన్‌క్రెడ్‌ రిస్క్‌ అండ్‌ అనలైటిక్స్‌ ప్రెసిడెంట్‌ పృథ్వీ చంద్రశేఖర్‌ తెలిపారు. అవగాహన లేక క్రెడిట్‌ కార్డ్, వాహన, ఇతర రుణ వాయిదాల చెల్లింపుల్లో వైఫల్యం చోటుచేసుకుంటే అది భవిష్యత్తులో వారు తీసుకోబోయే రుణాలపై అధిక రేట్లకు దారితీస్తుందని గమనించాలి. అందుకే బ్యాంక్‌లు రుణ చరిత్రలో మచ్చలు ఉండి, రిస్క్‌ ఖాతాలుగా భావిస్తే అటువంటి వారికి సాధారణం కంటే అధిక వడ్డీ రేటుకే రుణాలు మంజూరు చేస్తాయి. అదే సమయంలో చెల్లింపుల్లో ఎలాంటి వైఫల్యం లేని, మెరుగైన రుణ చరిత్ర ఉన్న వారికి తక్కువ రేటుకు ఆఫర్‌ చేస్తాయి.   ఆఫర్లు.. వ్యక్తిగత రుణం తీసుకునే ముందు వివిధ బ్యాంకుల ఆఫర్లను, రుణ రేట్లు, నియమ, నిబంధనలు, షరతులు అన్నీ చూడాలి. ఆ తర్వాతే ఆకర్షణీయమైన ఆఫర్‌ను వినియోగించుకోవాలి. ముందుగా వేతన ఖాతా, డిపాజిట్లు ఉన్న బ్యాంకును అడిగి చూడాలి. ఆ తర్వాత వివిధ బ్యాంకుల రుణ రేట్లు, ఇతర ఆఫర్ల సమాచారం పొందొచ్చు. సాధారణంగా బ్యాంకుల వెబ్‌సైట్లో వ్యక్తిగత రుణాలపై ఫిక్స్‌డ్‌ రేటు ప్రదర్శించరు. కనిష్టం నుంచి గరిష్టం రేటును ప్రదర్శిస్తాయి. మెరుగైన క్రెడిట్‌ స్కోరు ఉన్న వారికి అందులో కనిష్ట రేటుకే రుణం లభించే అవకాశాలున్నట్టు అర్థం చేసుకోవచ్చు. ‘‘రుణ గ్రహీత క్రెడిట్‌ స్కోరు ఒక్కటే కాకుండా, కోరుకుంటున్న రుణం మొత్తం, లోన్‌ టు వ్యాల్యూ రేషియో, నెలవారీ ఆదాయం, ఉద్యోగ స్వరూపం, ఇతర అంశాలను బ్యాంకులు పరిగణనలోకి తీసుకుంటాయి’’ అని పైసా బజార్‌ సీనియర్‌ డైరెక్టర్‌ సని అరోరా తెలిపారు. కొన్ని బ్యాంకులు పండుగలు, ఇతర సమయాల్లో ప్రత్యేక రుణ మేళాలను నిర్వహిస్తుంటాయి. ఆ సమయంలో ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజు మాఫీ, వడ్డీ రేటుపై రాయితీలు ఇస్తుంటాయి. కనుక వాటిని పరిశీలించొచ్చు. వీలైనన్ని రుణ సంస్థల మధ్య వ్యక్తిగత రుణ ఆఫర్లను పోల్చుకోవాలని అరోరా సూచించారు. ప్రముఖ సంస్థల ఉద్యోగులకు కొన్ని బ్యాంకులు కార్పొరేట్‌ డిస్కౌంట్లు ఇస్తుంటాయి. అలాంటివి ఏవైనా ఉన్నాయేమో చూడాలి.   (యావద్దేశం మూగగా..ఫెయిల్-సేఫ్ మెకానిజంపై ఆనంద్‌ మహీంద్ర వ్యాఖ్యలు) మార్గాలు.. రుణ చెల్లింపులు సకాలంలో చేయడం వల్ల క్రెడిట్‌ స్కోరుపై సానుకూల ప్రభావం చూపిస్తుంది. రుణ వినియోగ రేషియో కూడా క్రెడిట్‌ స్కోరు లో ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తుంది. అంటే మీకు అందుబాటులో ఉన్న రుణం పరిమితిలో ఎంత వినియోగించుకున్నారనేది. రుణంపై మీరు ఏ మేరకు ఆధారపడుతున్నారో ఇది తెలియజేస్తుంది. నిపుణుల సూచన ప్రకారం.. క్రెడిట్‌ యూసేజ్‌ రేషియో 30 శాతం లోపు కొనసాగించాలి. ఉదాహరణకు క్రెడిట్‌ కార్డుపై రూ.1 లక్ష క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ ఉందని అనుకుందాం. అప్పుడు మీ వినియోగం రూ.30 వేల వరకు ఉండాలి. ఒకటికి మించి క్రెడిట్‌ కార్డులు వాడుతున్న వారికి కూడా ఇదే వర్తిస్తుంది. ఒకే సమయంలో ఎక్కువ రుణాలకు దరఖాస్తు చేస్తుండడం కూ డా క్రెడిట్‌ స్కోరుపై ప్రతికూల ప్రభా వం చూపి స్తుంది. అందుకే ఒకేసారి వెంటవెంట ఒక టికి మించిన క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవద్దు. అంతేకాదు ఒకటికి మించిన బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీల వద్ద వ్యక్తిగత రుణానికి అభ్యర్థనలు ఇవ్వొ ద్దు. దీనివల్ల ఏకకాలంలో ఒకటికి మించిన క్రెడిట్‌ అ భ్యర్థనల సమాచారం క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు చేరుతుంది. అది క్రెడిట్‌ స్కోరుపై ప్రభావం చూపిస్తుంది. (అంబటి రాయుడు: లగ్జరీ కార్లు, ఇల్లు, బిజినెస్‌, నెట్‌వర్త్‌ గురించి తెలుసా?) వేతన ఖాతా..  ఉద్యోగులకు పర్సనల్‌ లోన్‌ విషయంలో బ్యాంకుల నుంచి మంచి ఆఫర్లు లభిస్తుంటాయి. వేతన ఖాతా ఉన్న బ్యాంకు నుంచి తీసుకోవడం అనుకూలమనే చెప్పుకోవచ్చు. ఎందుకంటే మీ నెలవారీ వేతన జమ, మీ ఖర్చులు, ఉపసంహరణ వివరాలు ఖాతాలో నమోదై ఉంటాయి. కనుక రుణానికి ముందు బ్యాంక్‌ అధికారి వాటిని చూసి ఓ అంచనాకు రాగలరు. అందుకే వేతన ఖాతాలున్న వారికి ఇన్‌స్టంట్‌ పర్సనల్‌ లోన్‌ను చాలా బ్యాంకులు డిజిటల్‌గా ఆఫర్‌ చేస్తుంటాయి. బ్యాంకు సిబ్బందితో మాట్లాడి తక్కువ రేటుకు రుణం పొందొచ్చు. ‘‘బ్యాంకులు సాధారణంగా తమ ఖాతాదారులకు సంబంధించి నియమ నిబంధనలు, షరతుల విషయంలో కొంచెం అనుకూలంగానే వ్యవహరిస్తుంటాయి. అంటే వడ్డీ రేటు, ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజు తగ్గించడం, వేగంగా మంజూరు చేస్తాయి. సంబంధిత ఖాతాదారుకు సంబంధించి వేతనం, ఇతర వ్యయాల సమాచారం అందుబాటులో ఉండడం వల్ల ఆర్థిక స్థిరత్వం, సామర్థ్యాన్ని బ్యాంకులు అంచనా వేయగలవు’’అని అప్నా పైసా ఎగ్జిక్యూటివ్‌ చైర్మన్‌ వీ స్వామినాథన్‌ పేర్కొన్నారు.    ఇతర చార్జీలనూ చూడాలి.. వ్యక్తిగత రుణంలో ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజు, జీఎస్‌టీ, ఇతర చార్జీలను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి. రుణంపై వడ్డీ రేటు, ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజు, ముందుగా తీర్చేస్తే పడే చార్జీలు తెలుసుకుని నిర్ణయానికి రావాలి. కొన్ని బ్యాంకులు ఫ్లాట్‌ ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజును వసూలు చేస్తున్నాయి. ఇతర బ్యాంకులు రుణం మొత్తంపై 1–3 శాతం మధ్య ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజు విధిస్తున్నాయి. రుణం ముందుగా చెల్లిస్తే విధించే చార్జీలు కూడా బ్యాంకుల మధ్య వేర్వేరుగా ఉంటాయి. అందుకే భవిష్యత్తులో ముందుగా తీర్చివేసే ఉద్దేశం ఉందా అని చూడాలి. వడ్డీ రేటుపై అవగాహన... తక్కువ రేటుపై వ్యక్తిగత రుణాన్ని తీసుకున్నా.. రుణం కాల వ్యవధిలో వడ్డీ రూపంలో పెద్ద మొత్తమే చెల్లిస్తుంటారు. ముందుగా బ్యాంకులు రుణంపై వడ్డీ రేటును ఎలా లెక్కిస్తాయన్నది తెలుసుకోవాలి. ఫ్లాట్‌ రేటు, లేదా తగ్గింపు రేటును బ్యాంకులు ఆఫర్‌ చేయొచ్చు. ఫ్లాట్‌ వడ్డీ రేటు అయితే రుణం కాల వ్యవధి అంతటా అసలు మొత్తం (ప్రిన్సిపల్‌)పైనే వడ్డీ రేటు అమలవుతుంది. ఉదాహరణకు రూ.5 లక్షల రుణాన్ని 12 శాతం రేటుపై మూడేళ్లకు తీసుకున్నారనుకోండి. మొత్తం మీద రూ.1,80,000ను వడ్డీ కింద చెల్లించాలి. నెలవారీ ఈఎంఐ రూ.18,889 అవుతుంది. అదే తగ్గింపు వడ్డీ రేటు విధానంలో.. ప్రతీ వాయిదాకు ముందు మిగిలిన ఉన్న బకాయిపైనే వడ్డీ రేటును బ్యాంకులు లెక్కిస్తాయి. రూ. 5 లక్షల రుణాన్ని తగ్గింపు రేటు విధానంలో 12 శాతం రేటుపై మూడేళ్లకు తీసుకున్నారని అనుకుందాం. అప్పుడు మూడేళ్లలో వడ్డీ రూపేణా రూ.97,858 చెల్లించాల్సి వస్తుంది. నెలవారీ ఈఎంఐ రూ.16,607 అవుతుంది. దీంతో మొత్తం మీద ఈ విధానం వల్ల రూ.82,142 ఆదా అవుతుంది. అందుకే రెడ్యూసింగ్‌ ఇంటరెస్ట్‌ రేట్‌ విధానంలోనే వ్యక్తిగత రుణాన్ని తీసుకోవాలి. పర్సనల్‌ లోన్‌పై తక్కువ రేటుకు ఇస్తామంటే బుట్టలో పడిపోకుండా.. రుణంపై వడ్డీ రేటును నెలవారీ ఎలా లెక్కిస్తారో అడిగి స్పష్టత తెచ్చుకోవాలి. 

యూజర్లకు గూగుల్‌పే (Google pay) సర్‌ప్రైజ్‌ సర్వీస్ అందిస్తోంది. బ్యాంక్‌ లోన్‌లకు దరఖాస్తు చేసుకునేందుకు కీలకమైన సిబిల్‌ (క్రెడిట్ ఇన్ఫర్మేషన్ బ్యూరో ఇండియా లిమిటెడ్) స్కోరు (CIBIL Score)ను ఉచితంగా ఇస్తోంది.  ఈ సిబిల్‌ స్కోరు వ్యక్తి ఆర్థిక పరిస్థితి గురించి తెలియజేస్తుంది. ఈ స్కోరు ఆధారంగానే బ్యాంకులు అప్పులు ఇస్తాయి. అనేక వెబ్‌సైట్లు, యాప్‌లు సిబిల్‌ స్కోర్‌ను ఉచితంగా అందిస్తున్నాయి. ఇప్పడు గూగుల్‌పే కూడా సిబిల్‌ స్కోరును ఉచితంగా ఇస్తోంది. (కష్టపడ్డాడు.. వీధుల్లో పుస్తకాలు అమ్మాడు.. నేడు రూ.18 వేల కోట్లకు అధిపతి!) సిబిల్‌ అనేది రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (ఆర్బీఐ) అధీకృత క్రెడిట్ ఏజెన్సీ.  బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలు ప్రతినెలా రుణ గ్రహీతల సమాచారాన్ని సిబిల్‌కు అందిస్తాయి. ఈ సమాచారం ఆధారంగా సిబిల్ స్కోరును తయారు చేస్తుంది. సిబిల్‌ స్కోర్‌ 300- 900 మధ్య ఉంటుంది. 600 కంటే తక్కువ ఉంటే ‘బ్యాడ్‌ సిబిల్‌ స్కోర్‌’గా, 750 కంటే ఎక్కువ ఉంటే మెరుగైన స్కోర్‌గా పరిగణిస్తారు. (ఫోన్‌పే దూకుడు.. కొత్త వ్యాపారాలకు నిధుల సమీకరణ) గూగుల్‌ పే ద్వారా సిబిల్‌ స్కోర్‌ తెలుసుకోవాలంటే యాప్‌ ఓపెన్‌ చేసి ‘మేనేజ్‌ యువర్‌ మనీ’ సెక్షన్‌లోకి వెళ్లాలి. అక్కడ కనిపించే ‘చెక్‌ యువర్‌ సిబిల్‌ స్కోర్‌ ఫర్‌ ఫ్రీ’ ఆప్షన్‌పై క్లిక్‌ చేయాలి.  తర్వాత ‘A good CIBIL score gets you better interest rates on loans. Wonder if you will have a good score?’ అనే ప్రశ్న కనిపిస్తుంది. దాని కింద కనిపించే మూడు ఆప్షన్లలో ఏదో ఒకటి ఎంపిక చేసుకొని ‘Let’s check’ ట్యాబ్‌ను క్లిక్‌ చేయాలి. ఆ తర్వాత పాన్‌ కార్డ్‌పై ఉన్న విధంగా పేరు నమోదు చేసి కంటిన్యూ ట్యాబ్‌పై క్లిక్‌ చేయగానే మీ సిబిల్‌ స్కోర్‌ కనిపిస్తుంది. (గూగుల్‌ చీకటి ‘గేమ్‌’! రూ.260 కోట్ల భారీ జరిమానా..)

ఇటీవల క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ వినియోగం విపరీతంగా పెరుగుతోంది. ఈ నేపథ్యంలో మార్కెట్లోకి కొత్త కొత్త పేర్లతో క్రెడిట్‌ కార్డులు అందుబాటులోకి వస్తున్నాయి. అయితే రివార్డ్‌లు, తక్కువ వడ్డీలు, ఆఫర్లను అందించేవి బోలెడు ఉన్నా పూర్తిగా తెలుసుకోకుండా వాటిని ఉపయోగిస్తే అవి మన జేబులకు చిల్లు పెట్టే అవకాశం కూడా ఉందండోయ్‌. అందుకే కేవలం కంపెనీలు అందిస్తున్న ప్రయోజనాలు మాత్రమే కాకుండా మీ అవసరాలకు ఎలాంటి క్రెడిట్‌ కార్డు సరిపోతుందో తెలుసుకోవాలి. ఆపై వాటిని తీసుకోవడం ఉత్తమం. సాధారణంగా ఒక వ్యక్తి ఆదాయం, క్రెడిట్‌ స్కోరు ఆధారంగా క్రెడిట్‌ కార్డు అర్హత లభిస్తుంది. ఇవి తీసుకునేటప్పుడు మనం గుర్తుపెట్టుకోవాల్సిన విషయాలు ఏంటో తెలుసుకుందాం! వినియోగం బట్టి కార్డు ఎంపిక ఉత్తమం ముఖ్యంగా మీరు కార్డుని ఎలా వాడుకుంటారు అనేది క్రెడిట్‌ కార్డు ఎంపికలో కీలకం. ఉదాహరణకు కొందరు ఆన్‌లైన్‌ షాపింగ్‌ ఎక్కువగా చేస్తుంటారు. అలాంటప్పుడు షాపింగ్‌ వెబ్‌సైట్లు,బ్రాండ్‌లపై డిస్కౌంట్లు అందించే కార్డును ఎంచుకుంటే మంచిది. లేదా మార్కెటింగ్‌ పని చేస్తున్నవారు ద్విచక్రవాహనంపై ఎక్కువగా తిరిగే అవకాశం ఉన్నందున.. పెట్రోలుపై క్యాష్‌ బ్యాక్‌, అధిక రివార్డు పాయింట్లు అందించే కార్డును పరిశీలించాల్సి ఉంటుంది.  మీ వాడకం బట్టి ఏ తరహా కార్డు కావాలో ఎంపిక చేసుకోండి. అంతేకాకుండా ,డిస్కౌంట్లు, క్యాష్‌ బ్యాక్‌, రివార్డ్‌ వంటి ప్రయోజనాలు ఎలా పనిచేస్తాయన్న విషయాన్ని పూర్తిగా అర్థం చేసుకోని అనంతరం అవగాహనతో మీ కార్డును వినియోగించడం ఉత్తమం. ►మీ ఆదాయం, క్రెడిట్‌ స్కోరు ఆధారంగా బ్యాంకులు మీ క్రెడిట్‌ కార్డుకి పరిమితిని నిర్ణయిస్తాయి. పరిమితిలో 50 శాతానికి మించి ఉపయోగించకపోవడమే ఉత్తమం. లేదంటే అది క్రెడిట్‌ స్కోరుపై ప్రతికూల ప్రభావం పడే అవకాశం ఉంది. ► కొన్ని బ్యాంకులు వాటి కార్డులపై వార్షిక రుసుములు వసూలు చేయడం లేదు. అయితే ఆ నిబంధన కూడా కొన్ని పరిమితులకు లోబడి ఉంటాయి. సంవత్సరంలో కస్టమర్‌ ఒక నిర్ణీత మొత్తం ఖర్చు చేసినప్పుడే ఈ రకమైన బెనిఫిట్‌ పొందగలరు. అన్నింటికంటే ముఖ్యమైనది కార్డు బిల్లుని గడువు తేది లోపు చెల్లించాలి. చదవండి: బడ్జెట్‌ 2023: కేంద్రం ఫోకస్‌ పెట్టనున్న కీలక అంశాలు ఇవేనా!

ముంబై: ఇప్పటివరకూ వ్యక్తులకు మాత్రమే క్రెడిట్‌ స్కోరు ఇస్తున్న ట్రాన్స్‌యూనియన్‌ సిబిల్‌ తాజాగా చిన్న, మధ్య తరహా సంస్థలకు (ఎంఎస్‌ఎంఈ) కూడా ర్యాంకింగ్‌ వ్యవస్థను ఆవిష్కరించింది. ఆన్‌లైన్‌ పీఎస్‌బీ లోన్స్‌తో కలిసి ’ఫిట్‌ ర్యాంక్‌’ను ప్రవేశపెట్టింది. కరెంటు అకౌంట్లు, ఆదాయపు పన్ను రిటర్నులు, జీఎస్‌టీ రిటర్నుల ఆధారంగా 6 కోట్ల పైచిలుకు ఎంఎస్‌ఎంఈలకు 1–10 స్కోరును ఇవ్వనుంది. చిన్న వ్యాపారాలకూ రుణ సదుపాయాన్ని మరింత అందుబాటులోకి తెచ్చేందుకు, అలాగే ఆర్థిక సంస్థలు మొండిబాకీల వల్ల నష్టపోకుండా తగు జాగ్రత్తలు తీసుకునేందుకు ఈ వ్యవస్థ ఉపయోగపడనుంది. రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్న సంస్థ చెల్లింపు సామర్థ్యాలపై ఆర్థిక సంస్థ ఒక అవగాహనకు వచ్చేందుకు ర్యాంకింగ్‌ సహాయపడగలదని సిబిల్‌ ఎండీ రాజేశ్‌ కుమార్‌ తెలిపారు. కొత్తగా ఆవిష్కరించిన సాధనాన్ని ఉపయోగించి బ్యాంకులు రూ. 1 కోటి వరకూ రుణాలు ఇచ్చే అవకాశం ఉందని భావిస్తున్నట్లు ఆయన వివరించారు. చదవండి: న్యూ ఇయర్‌ ముందు.. కస్టమర్లకు షాకిచ్చిన హెచ్‌డీఎఫ్‌సీ!

సాగర్‌కు రెండు క్రెడిట్‌ కార్డులున్నాయి. పరిమితి కూడా ఎక్కువ. దేనికైనా వీటినే  వాడుతూ ఉంటాడు. క్రెడిట్‌ స్కోరుకు ఢోకా లేకుండా బిల్లు కరెక్టుగా చెల్లిస్తుంటాడు. కానీ ఈ మధ్య ఓ లోన్‌కోసం వెళితే... తన క్రెడిట్‌ స్కోరు తక్కువగా ఉందన్నారు. రిపోర్టు చూసి అదిరిపడ్డాడు సాగర్‌. ఎందుకంటే తన పేరిట 5 క్రెడిట్‌ కార్డులున్నాయి. వాటిలో కొన్నింటికి బకాయిలున్నాయి. మరికొన్నిటి చెల్లింపులు ఆలస్యమయ్యాయి. దానివల్లే క్రెడిట్‌ స్కోరు తగ్గింది. బ్యాంకుకు వెళ్లి ఇదేంటని అడిగిన సాగర్‌కి... విషయం తెలిసి మతి పోయినంతపనైంది. ఇంతకీ ఏంటది? సాధారణంగా షాపింగ్‌కో, ఆన్‌లైన్‌ పేమెంట్లకో క్రెడిట్‌ కార్డు వాడటం సాగర్‌కు అలవాటు. కానీ ఈ మధ్య ఆన్‌లైన్లో అత్యంత సౌకర్యంగా ఉండటంతో ఇన్‌స్టంట్‌ లోన్‌/పేమెంట్‌ యాప్‌లను ఎడాపెడా వాడటం మొదలెట్టాడు. తరువాత చెల్లింవచ్చు కదా (పోస్ట్‌ పెయిడ్‌) అనే ఉద్దేశంతో చాలా యాప్‌లలో కొంత మొత్తం చొప్పున వాడేశాడు. వాటిలో కొన్నింటి గడువు తేదీ వారం రోజులే!. మరికొన్నింటికి 10 రోజులు– 15 రోజులు ఇలా బిల్లింగ్‌ సైకిల్స్‌ ఉన్నాయి. అంత తక్కువ వ్యవధి కావటంతో వాటిని తిరిగి చెల్లించటంలో కిరణ్‌ అంత శ్రద్ధ పెట్టలేకపోయాడు. ఇవిగో... ఇవే సిబిల్‌ రిపోర్టులో కొంప ముంచాయి. పోస్ట్‌పెయిడ్‌–లోన్‌ యాప్స్‌ వేరువేరు కస్టమర్లను ఆకట్టుకోవటానికి కొన్ని... వ్యాపారాన్ని పెంచుకోవటానికి కొన్ని. కారణమేదైనా ఇపుడు చాలా కంపెనీలు పోస్ట్‌పెయిడ్‌ మొదలెట్టేశాయి. అంటే... ‘ఇప్పుడు కొను–తరువాత చెల్లించు’ (బీఎన్‌పీఎల్‌) అన్నమాట. షాపింగ్‌ యాప్‌లతో పాటు సర్వీసులందించే యాప్‌లు కూడా వీటిని అందిస్తున్నాయి. ఉదాహరణకు క్యాబ్‌ అగ్రిగేటర్‌ ‘ఓలా’నే తీసుకుంటే... క్యాబ్‌ బుక్‌ చేసిన వెంటనే చెల్లించాల్సిన పనిలేదు. కొంత మొత్తం పరిమితికి లోబడి... ఓలా పోస్ట్‌ పెయిడ్‌ సేవలందిస్తోంది. ఆ మొత్తం వరకూ సర్వీసులు వాడుకోవచ్చు. ఈలోపు బిల్లింగ్‌ తేదీ వస్తే బిల్లు అందుతుంది. చెల్లిస్తే సరి. మరిచిపోతే కాస్త జరిమానాలూ ఉంటాయి. ఓలాతో పాటు ఆన్‌లైన్‌ షాపింగ్‌ దిగ్గజం అమెజాన్, ఫ్లిప్‌కార్ట్‌ వంటివి కూడా కొంత పరిమితి వరకూ ‘పే లేటర్‌’ సేవలందిస్తున్నాయి. ఇదంతా పోస్ట్‌పెయిడ్‌ వ్యవహారం.   లోన్‌యాప్స్‌ కూడా ఇంచుమించుగా... మారుతున్న కాలానికి తగ్గట్టుగా క్రెడిట్‌ కార్డుల్లానే ఆన్‌లైన్‌ లోన్‌ యాప్‌లు అందుబాటులోకి వచ్చాయి. కార్డులు లేకున్నా, వాలెట్లలో డబ్బులు లేకున్నా సరే... ఈ యాప్స్‌తో అప్పటికప్పుడు ఈజీగా పే చేసేయొచ్చు. లేజీ పే, సింపుల్, బుల్లెట్, పేటీఎం పోస్ట్‌పెయిడ్, ఫ్రీచార్చ్‌ పే లేటర్, మొబిక్విక్‌ జిప్‌ పేలేటర్, పే లేటర్‌ బై ఐసీఐసీఐ... ఇవన్నీ అలాంటివే. ఆన్‌లైన్లో కొన్న వస్తువుకో, అందుకున్న సర్వీసుకో దీనిద్వారా తక్షణం చెల్లించేయొచ్చు. బిల్లులు కూడా. వీటన్నిటినీ కూడా క్రెడిట్‌కార్డుల్లానే భావించాల్సి ఉంటుంది. అందించేవన్నీ ఆర్థిక సేవల కంపెనీలే కాబట్టి... సిబిల్‌ జాబితాలో వీటిని కూడా క్రెడిట్‌ కార్డుల్లానే చూడాల్సి వస్తుంది. చిన్నచిన్న పేమెంట్లే కనక వీటి చెల్లింపు గడువు కూడా తక్కువే. జరిమానాలూ ఎక్కువే. ఉదాహరణకు 100 రూపాయల బిల్లు గనక చెల్లించకపోతే... మరో 100 ఫైన్‌ కట్టాల్సి రావచ్చు. ఎందుకంటే చాలా సంస్థలు కనీస ఫైన్‌ మొత్తాన్ని ఈ రకంగా నిర్ధారిస్తున్నాయి. శాతంలోనైతే ఇది 100. చాలామందికి రూ.100 అనేది చిన్న మొత్తంగానే కనిపిస్తుంది కాబట్టి పెద్ద సమస్య ఉండదు. కాకపోతే వీటిని విస్మరిస్తే సిబిల్‌ రిపోర్టులో స్కోరుపై మాత్రం ప్రభావం చూపిస్తాయని మరిచిపోకూడదు. పోస్ట్‌పెయిడ్‌–లోన్‌ యాప్స్‌కు తేడా ఏంటి? పోస్ట్‌పెయిడ్‌లో సదరు సంస్థ తమ దగ్గర కొన్న వస్తువుకో, అందుకున్న సర్వీ సుకో దీన్ని అందిస్తుంది. కానీ లోన్‌యాప్స్‌ అయితే ఏ కంపెనీలో కొన్న వస్తువుకైనా, ఎక్కడ తీసుకున్న సర్వీసుకైనా వీటి నుంచి చెల్లింపులు చేయొ చ్చు. నిజానికిప్పుడు లేజీ పే వంటి చాలా లోన్‌యాప్స్‌ అస్సలు వడ్డీలు వసూలు చేయటం లేదు. మరి వాటి మనుగడ ఎలా? అనే సందేహం సహజం. ప్రస్తుతానికైతే ఆలస్య రుసుములే వీటికి ప్రధాన ఆదాయ వనరు. పైపెచ్చు ఇవన్నీ యూజర్‌ బేస్‌ను (కస్టమర్ల సంఖ్య) పెంచుకోవటంపైనే దృష్టిపెడుతున్నాయి. అక్కడ సక్సెస్‌ అయితే పెట్టుబడులొస్తాయి. ఏదో ఒక దశలో ఆ పెట్టుబడులపై లాభాన్ని అందించాల్సిన బాధ్యత ప్రమోటర్‌కు ఉంటుంది. కాబట్టి మున్ముందు ఇవన్నీ వడ్డీల రూపంలోనో... నెలవారీ ఫీజుల రూపంలోనో యూజర్ల నుంచి చార్జీలు వసూలు చేయక తప్పదు కూడా. ఇంతకీ వీటిని వాడొచ్చా? క్రెడిట్‌ కార్డుల్ని సైతం ఎడాపెడా వాడితే ఆ తరువాత ఇబ్బందులు తప్పవన్నది చాలామందికి అనుభవంలోకి వచ్చిన వాస్తవం. అలాంటిది అందుబాటులో ఉన్నాయి కదా అని ఎడాపెడా లోన్‌ యాప్స్‌ నుంచి రుణాలు తీసుకుంటే?. వీటి బిల్లింగ్‌ను ఎప్పటికప్పుడు చెల్లిస్తూ అప్‌డేటెడ్‌గా ఉండటం అంత తేలికేమీ కాదు. బిల్లుకు సంబంధించిన మెసేజ్‌ వచ్చాక... ఏ కాస్త నిర్లక్ష్యం చేసినా మరిచిపోయి ఫైన్‌ పడే ప్రమాదం ఎక్కువ. అందుకని వీటికి దూరంగా ఉండటమే మంచిదని చెప్పాలి. సిబిల్‌ రిపోర్టులో సైతం మీరు ఉపయోగించిన ఒక్కో లోన్‌ యాప్‌ ఒక్కో క్రెడిట్‌లైన్‌ మాదిరి కనిపిస్తుంది. వాటిలో జరిమానాలు, ఆలస్యపు చెల్లింపులు ఉంటే స్కోరు దెబ్బతినే అవకాశం తప్పకుండా ఉంటుంది. మరో ముఖ్యమైన అంశమేంటంటే కొన్ని యాప్‌లు తమ బకాయిల వసూలుకు రకరకాల అనైతిక మార్గాలు కూడా అనుసరిస్తున్నాయి. రుణం తీసుకున్న వారి కాంటాక్టు లిస్టులో ఉన్నవారందరికీ ఫోన్లు చేయటం... భయపెట్టడం... వారి దగ్గర ఈ వ్యక్తిని అవమానించటం వంటివన్నీ చేస్తున్నాయి. కాబట్టి వీలైనంతవరకూ వీటికి దూరంగా ఉండటమే మంచిదని చెప్పాలి. -మంథా రమణమూర్తి

విదేశాల్లో చదువుకుని, కెరీర్‌ను గ్రాండ్‌గా మొదలు పెట్టాలన్నది చైతన్య (24) డ్రీమ్‌. బీటెక్‌ చేసిన తర్వాత రెండేళ్లపాటు సాఫ్ట్‌వేర్‌ డెవలపర్‌గా పనిచేశాడు. ఫ్రాన్స్‌లోని మాంట్‌పెల్లియర్‌ బిజినెస్‌ స్కూల్లో ఎంఎస్‌సీ డిగ్రీ కోర్సులో ప్రవేశానికి దరఖాస్తు చేసుకున్నాడు. డిజిటల్‌ ట్రాన్స్‌ఫార్మేషన్‌ కోర్సుకు పాక్షికంగా స్కాలర్‌ షిప్‌ రావడంతో అతడు ఎంతో సంతోషించాడు. కానీ, అప్పుడే అసలు సవాలు ఎదురైంది. వచ్చిన స్కాలర్‌షిప్‌ కొద్ది మొత్తమే, మిగిలిన మొత్తాన్ని రుణం ద్వారా సమకూర్చుకోవాల్సిన అవసరం ఏర్పడింది. విద్యా రుణం సులభంగా లభిస్తుందని అనుకోవచ్చు. కానీ, ఆచరణలో ఎన్నో సవాళ్లను ఎదుర్కోవాల్సి వచ్చింది. నెల రోజుల పాటు ప్రశాంతత కోల్పోయి అతడు చేసిన ప్రయత్నం ఫలించింది. ప్రతిష్టాత్మక విద్యా సంస్థలో సీటు కావడంతో బ్యాంకు విద్యా రుణానికి ఓకే చెప్పింది. అందుకే, విద్యా రుణం పొందడం అనుకున్నంత సులభం కాదు. రుణం ఇచ్చే సంస్థ అన్ని విషయాలను స్పృశిస్తుంది. ఎలా వ్యవహరిస్తే సులభంగా రుణం లభిస్తుంది? ఈ విషయంలో ఉన్న సవాళ్లు, వాటిని అధిగమించడంపై అవగాహన కల్పించే కథనమే ఇది.  ఏటా వేలాది మంది భారత విద్యార్థులు ఉన్నత చదువుల కోసం విదేశాలకు వెళుతున్నారు. విదేశాంగ శాఖ వద్దనున్న తాజా సమాచారం మేరకు.. కరోనా తర్వాత కూడా విదేశాలకు వెళ్లే విద్యార్థుల సంఖ్యలో వృద్ధి కనిపిస్తోంది. 2021లో 11 లక్షల మంది భారత విద్యార్థులు విదేశీ చదువుల కోసం వెళ్లారు. 2024లో భారత్‌ నుంచి సుమారు 18 లక్షల మంది విదేశాల్లో ఉన్నత విద్యను ఎంపిక చేసుకోవచ్చని కన్సల్టెన్సీ సంస్థ రెడ్‌సీర్‌ అంచనా. వారు చేసే ఖర్చు వార్షికంగా 80 బిలియన్‌ డాలర్లు (రూ.6.16 లక్షల కోట్లు) ఉంటుందని ఈ సంస్థ పేర్కొంది. విద్యా రుణాన్ని నమ్ముకుని విదేశీ విద్యకు ప్లాన్‌ చేసుకునే వారు ముందుగానే ఇందుకు సంబంధించి వాస్తవ అంశాలను, పూర్తి సమాచారాన్ని తెలుసుకోవాలి. క్షేత్రస్థాయిలో ప్రత్యక్షంగా విచారించుకోవాలి. ‘‘ముఖ్యంగా బ్యాంకింగ్‌ రంగం విద్యా రుణాలను పరిమితంగానే మంజూరు చేస్తోంది. వచ్చిన ప్రతి దరఖాస్తుకు ఆమోదం చెప్పడం లేదు. గుర్తింపు పొందిన యూనివర్సిటీలు, విద్యా సంస్థల పూర్తి జాబితానే చాలా బ్యాంకుల వద్ద లేదంటే విద్యా రుణాల విషయంలో వాటికి ఎంత ఆసక్తి ఉందో అర్థం చేసుకోవచ్చు’’అని లాంచ్‌మైకెరీర్‌ అనే కెరీర్‌ కౌన్సెలింగ్‌ ప్లాట్‌ఫామ్‌ గ్లోబల్‌ లీడర్‌ సుష్మాశర్మ తెలిపారు. బ్యాంకును గుర్తించడం.. విద్యా సంస్థలు, దేశాలకు సంబంధించి పరిమితులు ఉన్నాయి. తమ ముందుకు వచ్చే ప్రతి విదేశీ విద్యా రుణ దరఖాస్తును బ్యాంకులు ఆమోదించవు. పైగా ఒక బ్యాంకుకు సంబంధించి కూడా అన్ని శాఖలు ఈ వ్యాపారం చూడడం లేదు. చైతన్య ముందుగా ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ నుంచి రుణం తీసుకుందామని అనుకున్నాడు. సులభంగా, వేగంగా వస్తుందని అనుకుని కొన్ని ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలను సంప్రదించాడు. కానీ, ఒక్కటంటే ఒక్కటీ చైతన్య సీటు సంపాదించిన యూనివర్సిటీ కోర్సులకు రుణాలను ఆఫర్‌ చేయడం లేదని తెలిసి ఆశ్చర్యపోయాడు. చివరికి ఎస్‌బీఐని సంప్రదించగా అతడి ప్రయత్నం ఫలించింది. అదీ మెయిన్‌ బ్రాంచ్‌కు వెళ్లాల్సి వచ్చింది. కావాల్సినంత రుణం.. విదేశీ విద్యా కోర్సు అంటే ఫీజులకే బోలెడు ఖర్చు అవుతుంది. ఇదే పెద్ద సవాలు. విదేశీ విద్యా సంస్థల్లో సీటు కోసం దరఖాస్తు చేసుకునే ముందే ట్యూషన్‌ పీజులతోపాటు అక్కడ నివసించేందుకు అయ్యే వ్యయాలను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకోవాలని సుష్మాశర్మ సూచించారు. ఇక కావాల్సినంత రుణం లభించక, తాము సొం తంగా సమకూర్చుకోలేని సందర్భాల్లో విద్యార్థులు రాజీమార్గాలను అనుసరించడాన్ని గమనించొచ్చు. కావాల్సి నంత రుణం/నిధులు సమకూరని సందర్భంలో అవసరమైతే కోర్సును లేదంటే విద్యా సంస్థను మార్చే వారు కూడా ఉన్నట్టు ఫ్లై మాస్టర్‌ ఎడ్యుకేషన్‌ కన్సల్టెంట్స్‌ ఎండీ రాజేష్‌ వర్మ తెలిపారు. ఉద్యోగ అవకాశాలు.. రుణం ఇచ్చే ముందు ఏ బ్యాంకు అయినా, మరో సంస్థ అయినా ఏం చూస్తుంది..? రుణం తీసుకున్న వ్యక్తికి తిరిగి చెల్లించే సామర్థ్యం ఉందా..? అనే కదా.. అలాగే, విద్యా రుణం విషయంలో బ్యాంకులు అభ్యర్థి చేస్తున్న కోర్సు, ఉద్యోగ మార్కెట్లో ఆ కోర్సుకు ఉన్న డిమాండ్‌ను పరిశీలిస్తాయి. ఇందులో భాగంగా విద్యార్థి చదవబోయే విద్యాసంస్థకు ఉన్న పేరు, గుర్తింపు, అందులో చదివిన వారికి ఉపాధి అవకాశాలు ఏ మేరకు ఉన్నాయి? ఈ అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుంటాయి. ‘‘విద్యార్థి కేంబ్రిడ్జ్‌ లేదా లండన్‌ స్కూల్‌ ఆఫ్‌ ఎకనమిక్స్‌ వంటి విద్యా సంస్థలకు వెళ్లొచ్చు. కానీ, ఈ తరహా ప్రతిష్టాత్మక, పేరొందిన ఇనిస్టిట్యూషన్స్‌కు నేరుగా దరఖాస్తు చేసుకోవడానికి బదులు విద్యార్థులు ఏజెన్సీలను ఆశ్రయిస్తుంటారు. దాంతో చివరికి పెద్దగా తెలియని యూనివర్సిటీలో అడ్మిషన్‌తో వారు సరిపెట్టుకోవాల్సిన పరిస్థితి ఎదురవుతుంది. అటువంటప్పుడు విద్యా రుణం కష్టంగా మారుతుంది’’ అని విద్యా రుణాల మార్కెట్‌ప్లేస్‌ అయిన విమేక్‌స్కాలర్స్‌ సహ వ్యవస్థాపకుడు అర్జున్‌ ఆర్‌ కృష్ణ తెలిపారు. పేపర్‌ వర్క్‌ కావాల్సిన డాక్యుమెంట్లను సిద్ధం చేసుకోవడం ముఖ్యమైన కార్యక్రమం. డాక్యుమెంట్‌ ప్రక్రియ ఎంత క్లిష్టమో ఇప్పటికే రుణం తీసుకుని విదేశీ విద్యా కోర్సు చేస్తున్న వారిని అడిగితేనే తెలుస్తుంది. విభా షణ్ముఖ్‌ (33) యూఎస్‌లోని రైస్‌ యూనివర్సిటీలో పీహెచ్‌డీ చదువుతున్నారు. డాక్యుమెంటేషన్‌ ప్రక్రియ ఎంత క్లిష్టతరమో తన అనుభవాన్ని వెల్లడించారు. డల్లాస్‌లోని యూనివర్సిటీ ఆఫ్‌ టెక్సాస్‌లో ఎంఎస్‌సీ కంప్యూటర్‌ సైన్స్‌ చదివేందుకు 2013లో ఆయన ఓ ప్రభుత్వ రంగ బ్యాం కులో రుణానికి దరఖాస్తు చేసుకున్నారు. ‘‘బ్యాంకు అడిగిన అన్ని పత్రాలను తీసుకెళ్లి ఇచ్చాను. అయినా కానీ, కోర్సుకు అయ్యే ఖర్చు, ఇతర వ్యయాలకు సంబంధించి యూనివర్సిటీ నుంచి ధ్రువీకరణ పత్రం కావాలని బ్యాంకు అడిగింది. కానీ యూనివర్సిటీల నుంచి ఈ తరహా పత్రాలు పొందడం అదిపెద్ద సవాలు’’అని షణ్ముఖ్‌ తెలిపారు. తాకట్టు.. దేశీ యూనివర్సిటీల్లో కోర్సుల కోసం రుణాలు తీసుకునేట్టు అయితే బ్యాంకులు తనఖా కోరవు. కానీ, విదేశీ వర్సిటీల్లో విద్య కోసం తీసుకునే రుణాలకు సంబంధించి తనఖా పెట్టాలని బ్యాంకులు అడుగుతున్నాయి. ముఖ్యంగా ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులు తనఖా కోరుతున్నాయి. తనఖా కింద స్తిరాస్థి, ప్రావిడెంట్‌ ఫండ్‌ లేదా సెక్యూరిటీ డిపాజిట్‌ ఇస్తే సరిపోతుంది. చాలా ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు, ప్రైవేటు బ్యాంకులు తనఖా అడగడం లేదు. మాస్టర్స్‌ కోర్సులకు తనఖా లేకుండానే ఇవి రుణాలు ఇస్తున్నాయి. వివరాలు సమగ్రంగా తెలుసుకుని ముందడుగు వేయాలి. అధిక వ్యయాలు ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకుల్లో విద్యా రుణానికి డాక్యుమెంట్లు సమర్పణ, ఆమోదం ప్రక్రియ కొద్దిగా కష్టం అనిపిస్తుంది. అదే ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు, ప్రైవేటు బ్యాంకుల నుంచి విద్యా రుణం సులభంగానే లభిస్తుంది. కాకపోతే ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులతో పోలిస్తే వీటిల్లో వడ్డీ రేట్లు, ప్రాసెసింగ్‌ చార్జీలు ఎక్కువగా ఉంటుంటాయి. ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకుల్లో విద్యా రుణాలపై రేట్లు 6.9 శాతం నుంచి 12.5 శాతం మధ్య ఉన్నాయి. ప్రైవేటు బ్యాంకుల్లో 10.5 శాతం నుంచి 13 శాతం మధ్య ఉన్నాయి. ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు, ప్రైవేటు బ్యాంకులు (ఎక్కువ శాతం) ఇచ్చే విద్యా రుణాలకు మారటోరియం ఉండడం లేదు. దీంతో రుణం మంజూరు చేసిన మరుసటి నెల నుంచే చెల్లింపులు మొదలు పెట్టాల్సి ఉంటుంది. మారటోరియం అంటే.. కోర్సు కాల వ్యవధికి ముగిసిన తర్వాత ఆరు నెలల వరకు రుణానికి చెల్లింపులు చేయక్కర్లేదు. కోర్సు అనంతరం ఉద్యోగం పొందేందుకు వీలుగా ఆరు నెలల వ్యవధి ఉంటుంది. దీనివల్ల విద్యార్థి కుటుంబానికి ఎంతో ఉపశమనం ఉంటుంది. అందుకుని రుణానికి వెంటనే చెల్లింపులు చేయలేని వారు ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకుల్లో మారటోరియంతో కూడిన విద్యా రుణానికే ప్రయత్నించాలి. రుణానికి ముందే ప్రణాళిక ఉండాలి.. సాధారణంగా విద్యార్థులు తమ బడ్జెట్‌ కోణం నుంచి విదేశాల్లో ప్రవేశాలకు ప్రయత్నిస్తుంటారు. అంటే తక్కువ వ్యయాలు అయ్యే ప్రాంతాలను ఎంపిక చేసుకుంటుంటారు. దీనివల్ల అంతగా ప్రాచుర్యం లేని దేశం లేదా విద్యా సంస్థలో చేరాల్సి వస్తుంది. అందుబాటు ధరలు ఏ దేశంలో ఉన్నాయో విచారించుకుని అక్కడ విద్యాసంస్థను ఎంపిక చేసుకుంటున్నారు. ‘‘ఉదాహరణకు ఒక విద్యార్థి రూ.20లక్షలు ఖర్చు చేయగలనని అనుకుంటే ఆమె లేదా అతడు జర్మనీలో ప్రవేశం కోసం ప్రయత్నిస్తున్నారు. అంతకంటే ఎక్కువ బడ్జెట్‌ పెట్టుకోగలిగితే యూఎస్‌ లేదా యూకేలో ప్రవేశం కోసం ప్రయత్నం చేస్తున్నారు. విద్యా రుణం పొందే విషయంలో పేరున్న యూనివర్సిటీయే కాకుండా, దేశానికీ ప్రాధాన్యం ఉంటుంది’’అని కృష్ణ వివరించారు. విద్యా సంస్థలు పేరున్నవి, ప్రతిష్టాత్మకమైనవి అయితే బ్యాంకులు తనఖా కోరడం లేదు. ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులు అయితే యూనివర్సిటీలు, కోర్సులతో జాబితాను నిర్వహిస్తున్నాయి. ఏఏ వర్సిటీలు, ఏ కోర్సులకు తక్కువ వడ్డీ రేటు రుణాలు, తక్కువ తనఖాతో మంజూరు చేయాలో ఈ జాబితానే వాటికి ప్రామాణికంగా ఉంటోంది. బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలతోపాటు ప్రొడిగీ ఫైనాన్స్, ఎంపవర్‌ ఫైనాన్సింగ్‌ తదితర అంతర్జాతీయ సంస్థలు సైతం విద్యా రుణాలు ఇస్తున్నాయి. కొన్ని యూనివర్సిటీలు విదేశీ విద్యార్థులకు విద్యారుణాల పరంగా సాయాన్ని అందిస్తున్నాయి. ‘‘గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఆస్తులు ఉన్నవారు, సరైన పత్రాలను అందించలేని వారికి విద్యా రుణం పరంగా ప్రైవేటు బ్యాంకులు సౌకర్యం’’అని కృష్ణ తెలిపారు. స్కాలర్‌షిప్‌ ‘‘విదేశీ విద్య కోసం వెళ్లే వారిలో కోర్సుకు అయ్యే వ్యయం మేర పూర్తి స్కాలర్‌షిప్‌ పొందే అవకాశం 2–3 శాతం మందికే ఉంటుంది. కానీ, పాక్షిక స్కాలర్‌షిప్‌ను అందించే విద్యా మండళ్లు, ఇనిస్టిట్యూషన్స్‌ కూడా ఉన్నాయి’’అని కృష్ణ తెలిపారు. దరఖాస్తు సమయంలోనే స్కాలర్‌షిప్‌ కోసం ప్రయత్నించాలని ఆయన సూచించారు. ఇందుకోసం ఎన్నో పథకాలు అవకాశాలున్నట్టు చెప్పారు. సున్నా వడ్డీ రుణాలు, విరాళాలు కూడా అందుబాటులో ఉన్నట్టు తెలిపారు. టాటా ఫౌండేషన్, అగాఖాన్‌ ఫౌండేషన్‌ తదితర సంస్థలు సాయం అందిస్తున్నాయి. స్కాలర్‌షిప్‌ పొందడంలో సాయపడే జ్ఞాన్‌ధన్, విమేక్‌ సొల్యూషన్స్‌ తదితర సంస్థలు కూడా ఉన్నాయి. క్రెడిట్‌ స్కోరు విద్యా రుణం విషయంలోనూ మంచి క్రెడిట్‌ స్కోరు సాయపడుతుంది. దరఖాస్తు ఆమోదానికే ఎక్కువ అవకాశం ఉంటుంది. కనుక పిల్లలను ఉన్నత విద్య కోసం విదేశాలకు పంపించాలనుకునే వారు మంచి క్రెడిట్‌ స్కోరు ఉండేలా చర్యలు తీసుకోవాలి. కాలేజీకి వచ్చిన పిల్లలు ‘బై నౌ పే లేటర్‌’ సదుపాయాలను విచ్చలవిడిగా ఉపయోగించుకుని చెల్లించకుండా వదిలేస్తున్నారు. ఈ తరహా చర్యలు రుణాలకు అడ్డంకిగా మారతాయి. విదేశ విద్య ప్రణాళిక ఉన్న వారు ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ క్రెడిట్‌ హిస్టరీలో మచ్చ పడకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి.  తల్లిదండ్రులూ ఈ విషయంలో పిల్లల వ్యయాల పట్ల శ్రద్ధ చూపాలి. డాక్యుమెంట్లు విద్యా రుణానికి కేవైసీ డాక్యుమెంట్లు అన్నీ సిద్ధం చేసుకోవాలి. కేవైసీ అంటే గుర్తింపు, వయసు, చిరునామాను ధ్రువీకరించేవి. వీటితోపాటు గ్రాడ్యుయేషన్‌ మార్కుల మెమో షీటు, సెకండరీ స్కూల్, హైస్కూల్‌ ఇలా విద్యకు సంబంధించి అన్ని మెమో పత్రాలను దగ్గర ఉంచుకోవాలి. తల్లిదండ్రులు లేదంటే సంరక్షకుల ఆదాయ రుజువు సర్టిఫికెట్‌ అవసరం. తనఖా కోసం ఉంచతగిన ఇల్లు, పొలం, ప్లాట్, ఫిక్స్‌డ్‌ డిపాజిట్‌ లేదంటే పీపీఎఫ్‌ ఖాతా పాస్‌ బుక్, యూనివర్సిటీలో ప్రవేశాన్ని ధ్రువీకరిస్తూ మంజూరు చేసే లేఖ, కోర్సు ఫీజుల చెల్లింపుల షెడ్యూల్, స్కాలర్‌షిప్‌ లెటర్, రుణ గ్రహీత బ్యాంకు స్టేట్‌మెంట్‌ (చివరి ఆరు నెలలు), తల్లిదండ్రి లేదా సంరక్షకుడి బ్యాంకు ఖాతా స్టేట్‌మెంట్, ఆదాయపన్ను రిటర్నుల పత్రాలు, తల్లిదండ్రుల ఆదాయపన్ను రిటర్నుల పత్రాలు సిద్ధం చేసుకోవాలి. కొన్ని బ్యాంకులు రుణ దరఖాస్తుదారుడి వాటా కింద చెల్లించే మొత్తానికి మూలాన్ని అడుగుతాయి. అవి కూడా ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. ఉద్యోగ అవకాశాలు చూడాలి రుణం సాయంతో విదేశీ విద్య కోసం ప్రయత్నించే వారు చూడాల్సిన ముఖ్యమైన వాటిల్లో.. కోర్సు అనంతరం ఉపాధి అవకాశాలు ఒకటి. దీనివల్ల తీసుకునే రుణాన్ని తిరిగి తీర్చివేసే సామర్థ్యాలపై స్పష్టత తెచ్చుకోవచ్చు. విద్యా రుణాల్లో పెరుగుతున్న ఎగవేతలు ఈ విషయంలో ముందు జాగ్రత్త అవసరమని తెలియజేస్తన్నాయి. ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులు ఇచ్చిన విద్యా రుణాల్లో 9.55 శాతం నిరర్థక ఆస్తులుగా (ఎన్‌పీఏలు) 2020లో వర్గీకరించినట్టు 2021 పార్లమెంటు సమావేశాల్లో కేంద్ర ప్రభుత్వం స్వయంగా తెలిపింది. కోర్సు అనంతరం అక్కడే కొంతకాలంపాటు ఉండి ఉపాధి అవకాశాన్ని సొంతం చేసుకోవాలన్నది నిపుణుల సూచన. ‘‘గతంలో అయితే కొన్ని దేశాలు కోర్సు అనంతరం కేవలం కొన్ని నెలల పాటే ఉపాధి అవకాశాల అన్వేషణకు వీలుగా ఉండనిచ్చేవి. కానీ, ఇప్పుడు బ్రిటన్‌ సహా చాలా దేశాలు గ్రాడ్యుయేట్‌ రూట్‌ ప్రోగ్రామ్‌లను ప్రవేశపెట్టాయి. వీటి కింద ఉన్నతవిద్య అనంతరం అక్కడే కొన్నేళ్లపాటు ఉండి ఉద్యోగం చేసుకోవచ్చు’’అని ఓ కన్సల్టెన్సీ అధినేత తెలిపారు.  

ఆన్‌లైన్‌ షాపింగ్‌. ముందు రూపాయి కట్టక్కర్లేదు. వడ్డీ కూడా లేదు. తీరిగ్గా తర్వాత ఇద్దురు. ఏంటి ఇదంతా.. అనుకుంటున్నారా..? అదే బై నౌ పే లేటర్‌. లేదా స్పెండ్‌ నౌ పే లేటర్‌. అమెజాన్‌ వంటి దిగ్గజాలు, బడా బ్యాంకుల నుంచి, చిన్న ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ సంస్థల వరకు క్రెడిట్‌ ఇచ్చేందుకు బారులు తీరాయి. వినియోగం ఆధారంగా అవి అరువు ఇచ్చేస్తాయి. కాకపోతే వాడేసుకోవడమా.. లేక వేరే మార్గం చూసుకోవడమా? అన్న విచక్షణ వినియోగదారులదే.       బీఎన్‌పీఎల్‌ రూపంలో లభించే క్రెడిట్‌ స్వల్ప మొత్తమే. కానీ, వీటిని సరిగ్గా నిర్వహించకపోతే తెలియకుండానే బ్యాలన్స్‌ కరిగిపోతుంది. 15–30 రోజుల వరకు వడ్డీ ఉండదు. మర్చిపోయారా..? అరువు ఇచ్చిన కంపెనీలకు అవకాశం ఇచ్చినట్టే. అవి తమకు నచ్చిన వడ్డీ బాదుడు షురూ చేస్తాయి. పెనాల్టీ అంటాయి. చెల్లించాల్సింది రూ.200 అయినా.. రూ.50–100 వరకు పిండేస్తాయి. కొరివితో తలగోక్కున్నట్టు కోరి క్రెడిట్‌ స్కోరును దెబ్బతీసుకున్నట్టు అవుతుంది.      ∙ బ్యాంకు ఖాతాలో రూపాయి లేకపోయినా కొనుగోళ్లకు వీలు కల్పించేది క్రెడిట్‌ కార్డు. అయితే, ఇప్పటికీ దేశంలో క్రెడిట్‌ కార్డు విస్తరణ చాలా పరిమితంగానే ఉంది. ఇదే చక్కటి అవకాశంగా భావించి ఫిన్‌టెక్‌ సంస్థలు బీఎన్‌పీఎల్‌ రూపంలో మార్కెట్లో చొచ్చుకుపోయే క్రమంలో ఉన్నాయి. క్రెడిట్‌ కార్డుపై లభించేది రుణమే. బై నౌ పే లేటర్‌ రూపంలో వచ్చేదీ కూడా రుణమే. రెండింటిపైనా నిర్ణీత కాలం పాటు వడ్డీ ఉండదు. సారూప్యతలు అంతవరకే. కంటికి కనిపించని అంశాలు బీఎన్‌పీఎల్‌ సదుపాయంలో ఎన్నో ఉన్నాయి.      ∙ ఇప్పుడు కొను, తర్వాత చెల్లించు (బై నౌ.. పే లేటర్‌/బీఎన్‌పీఎల్‌) చాలా మందిని ఆకర్షిస్తున్న సదుపాయం. క్రెడిట్‌ కార్డు మాదిరి ముందు చెల్లించాల్సిన అవసరం లేకుండా ఆన్‌లైన్‌ ప్లాట్‌ఫామ్‌లపై ఆర్డర్‌ చేసుకోవచ్చు. ఈ కామర్స్‌ సంస్థలు, ఆన్‌లైన్‌ మార్కెట్‌ ప్లాట్‌ఫామ్‌లతో జతకట్టి ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ సంస్థలు ఇస్తున్న ముందస్తు రుణ సదుపాయం. దీనికి పాన్‌ నంబర్‌ ఉంటే సరిపోతుంది. బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీల మధ్య పోటీ వల్ల పుట్టుకొచ్చిన కొత్త సాధనమే ఇది. చార్జీలు/ఫీజులు 15–30 రోజుల పాటు వడ్డీ లేని రుణ సదుపాయమే బీఎన్‌పీఎల్‌. ఇచ్చిన గడువులోపు చెల్లిస్తే రూపాయి అదనంగా కట్టాల్సిన పరిస్థితి ఉండదు. రుణం కనుక అశ్రద్ధ చూపినా, సకాలంలో చెల్లింపులు చేయకపోయినా తర్వాత భారాన్ని మోయాల్సి రావచ్చు. గడువు దాటితే మిగిలిన బ్యాలన్స్‌ మొత్తంపై 10–30 శాతం మేర వడ్డీ చెల్లించాల్సి వస్తుంది. గడువు తర్వాత చెల్లించేవారు వడ్డీకి అదనంగా లేట్‌ ఫీజు కూడా కట్టాలి. కన్వినియన్స్‌ ఫీజు పేరుతో నెలవారీ వ్యయంపై 1–3 శాతం మధ్య వసూలు చేసే సంస్థలు కూడా ఉన్నాయి. బీఎన్‌పీఎల్‌ సంస్థలు ఓలా పోస్ట్‌పెయిడ్, జెస్ట్‌మనీ, ఫ్లిప్‌కార్ట్, అమెజాన్‌ పే లేటర్, యూని, పేటీఎం పోస్ట్‌పెయిడ్, స్లైస్, యూనికార్డ్స్‌ ఇలా ఎన్నో సంస్థలు బై నౌ పే లేటర్‌ పేరుతో క్రెడిట్‌ను ఆఫర్‌ చేస్తున్నాయి. రుణ సదుపాయం ఆన్‌లైన్‌లో వస్తువులు లేదా సేవల కోసం బీఎన్‌పీఎల్‌తో ఆర్డర్‌ చేసేయవచ్చు. నిర్ణీత కాలంలోపు వడ్డీ లేకుండా తీర్చేయాలి. ఇది అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణం. దీంతో ఆన్‌లైన్‌ మార్కెట్‌లో ఈ సదుపాయాన్ని వినియోగించుకునే వారు పెరుగుతున్నారు. క్రెడిట్‌ కార్డుపై రూ.లక్షల రుణ సదుపాయం లభిస్తుంది. కానీ, బీఎన్‌పీఎల్‌ అలా కాదు. ఇవి చిన్న రుణాలు. ఎక్కువ శాతం రూ.2,000 నుంచి రూ.15,000 మధ్య రుణ సదుపాయం (క్రెడిట్‌లైన్‌) ఉంటుంది. స్మాల్‌ టికెట్‌ లోన్స్‌గా చెబుతారు. పేమెంట్‌ ఆప్షన్‌ పేజీలో బీఎన్‌పీఎల్‌ ఫీచర్‌ కనిపిస్తుంది. ఈ సదుపాయం కోసం కస్టమర్‌ ఆయా ప్లాట్‌ఫామ్‌లపై ముందుగానే రిజిస్టర్‌ చేసుకోవాలి. ఇది ఒక్కసారి యాక్టివేట్‌ అయితే అది మీ క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో రుణ సదుపాయంగానే ప్రతిఫలిస్తుంది. రుణ గ్రహీతలు బీఎన్‌పీఎల్‌ కింద పొందిన రుణ సదుపాయాన్ని ఒకే సారి తీర్చే వెసులుబాటు లేకపోతే అప్పుడు ఈఎంఐ కిందకు మార్చుకోవచ్చు. కానీ, అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణం కనుక గడువులోపు తీర్చేయడమే మంచిది. లేదంటే క్రెడిట్‌ స్కోరుపై ప్రభావం పడుతుంది. కొన్ని సంస్థలు ఎటువంటి వడ్డీ విధించకుండా బిల్లు మొత్తాన్ని మూడు, నాలుగు నెలల సమాన వాయిదాల్లో చెల్లించే అవకాశాన్ని కల్పిస్తున్నాయి. బీఎన్‌పీఎల్‌ రూపంలో వచ్చే రుణాన్ని ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు లేదా బ్యాంకులు అందిస్తుంటాయి. ఉదాహరణకు పేటీఎం బీఎన్‌పీఎల్‌ అన్నది ఆదిత్య బిర్లా ఫైనాన్స్‌తో ఒప్పందంపై అందిస్తున్న సదుపాయం. అమెజాన్‌ బీఎన్‌పీఎల్‌ అన్నది అమెజాన్‌ ఇండియా అందిస్తున్న సదుపాయం. ఇక ఫ్లిప్‌కార్ట్‌ పే లేటర్‌ సదుపాయాన్ని ఆ సంస్థతో ఒప్పందంపై ఐడీఎఫ్‌సీ ఫస్ట్‌ బ్యాంకు సమకూరుస్తోంది. అమెజాన్, ఫ్లిప్‌కార్ట్, పేటీఎం ఇలా ఆన్‌లైన్‌ ప్లాట్‌ఫామ్‌/ఈకామర్స్‌ సంస్థ ఏదైనా కావచ్చు.. రుణ గ్రహీత, రుణదాతలను కలిపే వేదికలుగానే పనిచేస్తాయి. రుణ సదుపాయంతో వాటికి ప్రత్యక్ష సంబంధం ఉండదు. చెల్లింపుల్లో విఫలమైతే.. మొదట లేట్‌ ఫీజు పడుతుంది. ఫ్లిప్‌కార్ట్‌ అయితే తీర్చాల్సిన బ్యాలన్స్‌ రూ.100–500 మధ్య ఉంటే, విఫలమైన రుణగ్రహీతలకు రూ.60 చార్జీ విధిస్తోంది. రూ.5,000 అంతకుమించి మొత్తం చెల్లించడంలో విఫలమైతే అప్పుడు రూ.600 వరకు చార్జీ పడుతుంది. అమెజాన్‌ పే లేటర్‌ అయితే చెల్లించని మొత్తం రూ.200లోపు ఉంటే ఆలస్యపు రుసుం అమలు చేయడం లేదు. కానీ, పెనాల్టీ రూపంలో రూ.100–600 వరకు రాబడుతోంది. జీఎస్టీ అదనం చెల్లించాల్సి రావచ్చు. దీనికితోడు రుణం ఇచ్చిన సంస్థ వసూలుకు చర్యలు ప్రారంభించొచ్చు. రుణ గ్రహీత వివరాలను అవి క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు పంపిస్తాయి. ఇది క్రెడిట్‌ స్కోరును ప్రభావితం చేస్తుంది. దీంతో భవిష్యత్తు రుణాలు మరింత భారంగా మారతాయి. క్రెడిట్‌ డీలింక్వెన్సీగా క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు రుణ సంస్థలు సమాచారం ఇస్తాయి. కనీస బ్యాలన్స్‌ చెల్లించి మిగిలిన రుణాన్ని క్యారీ ఫార్వార్డ్‌ చేసుకోవచ్చు. అయినప్పటికీ అది కూడా క్రెడిట్‌ స్కోరును ప్రభావితం చేస్తుందని గుర్తుంచుకోవాలి.  కస్టమర్‌ రిజిస్టర్‌ చేసుకున్న, వినియోగించుకున్న ప్రతీ బీఎన్‌పీఎల్‌ కూడా ఒక రుణం కింద వారి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో చేరుతుంది. కొద్ది బ్యాలన్స్‌ కోసం బీఎన్‌పీఎల్‌ను వాడేసుకుని మర్చిపోయారనుకోండి. ఇలా ఒకటికి మించిన రుణ సదుపాయాలు అన్నీ కలసి తలనొప్పిగా మారొచ్చు. క్రెడిట్‌ స్కోరు క్షీణిస్తుంది. దీనికంటే క్రెడిట్‌కార్డు మెరుగైన సాధనం అవుతుంది. 30–45 రోజుల క్రెడిట్‌ పీరియడ్‌తో వస్తుంది. కావాలంటే ఈఎంఐ కిందకు బ్యాలన్స్‌ను మార్చుకోవచ్చు. రుణ పరిమితి అధికంగా ఉంటుంది. యాక్టివేట్‌ అయినట్టే.. శ్రీరామ్‌ ఏప్రిల్‌ నెల క్రెడిట్‌ స్కోరు క్షీణించడాన్ని గమనించాడు. కారణం ఏంటా అని క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను పరిశీలించగా.. ఆశ్చర్యపోవడం అతని వంతు అయింది. ‘‘క్యాపిటల్‌ ఫ్లోట్, కరూర్‌ వైశ్యా బ్యాంకు (కేవీబీ) నుంచి రెండు రుణాలు అతడి రిపోర్ట్‌లో యాక్టివ్‌గా కనిపించాయి. ఆయా సంస్థల నుంచి శ్రీరామ్‌ రుణాలు తీసుకోలేదు. దాంతో అవి ఎందుకు తన రిపోర్ట్‌లో వచ్చాయో మొదట అర్థం కాలేదు. క్రెడిట్‌ కార్డు తప్పించి అతడి పేరిట మరే రుణం లేదు. ఈ రెండూ బీఎన్‌పీఎల్‌ రుణాలని అతడికి తర్వాత తెలిసింది. అమెజాన్‌ పే లేటర్‌ సదుపాయం కోసం ఒకటి రెండు సార్లు అతడు లాగిన్‌ అయ్యాడు కానీ, బ్యాంకు ఖాతాను లింక్‌ చేయలేదు. అయినా కానీ, క్రెడిట్‌ సదుపాయాన్ని యాక్టివేస్‌ చేసేసింది సదరు సంస్థ. ఇది శ్రీరామ్‌ ఒక్కడి విషయంలోనే కాదు. చాలా మందికి ఎదురవుతున్న అనుభవం. ఈ విషయాన్ని సామాజిక మాధ్యమాలపై ప్రస్తావిస్తున్నారు. తమ తరఫున బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీల నుంచి రుణ సదుపాయాన్ని పలు ప్లాట్‌ఫామ్‌లు పొందుతున్నట్టు ఆరోపిస్తున్నారు. తమ అనుమతి లేకుండా రుణ సదుపాయాన్ని పొందినట్టు చేస్తున్న ఆరోపణ నిజం కాదు. ‘‘వినియోగదారులు తాము క్రెడిట్‌లైన్‌ కోసం సైనప్‌ చేసుకున్నామే కానీ, రుణం కోసం కాదని భావిస్తుంటారు. క్రెడిట్‌లైన్‌ అన్నది ఒక రుణ పరిమితి. వినియోగదారులు దీన్ని వినియోగించుకోవచ్చు. వినియోగించుకోకపోవచ్చు. కానీ, దీన్ని బుక్స్‌లో రుణంగానే పేర్కొంటారు’’ అని ‘యూని’ సంస్థ సీఈవో, వ్యవస్థాపకుడు నితిన్‌ గుప్తా తెలిపారు. అందుకే వీటిని క్రెడిట్‌ నివేదికల్లో పేర్కొనడం జరుగుతుందన్నారు. ఆయా అంశాల నేపథ్యంలో ఈ కొత్త వ్యవస్థ పట్ల తస్మాత్‌ జాగ్రత్త.

హరిత స్నేహితురాలికి ఫోన్‌ చేస్తే వాళ్ల అమ్మ ఫోన్‌ ఎత్తింది. ‘భవ్యను ఆసుపత్రిలో చేర్చాం’ అని ఏడుస్తూ చెప్పడంతో కంగారుగా హాస్పిటల్‌కి చేరుకుంది హరిత. ఇద్దరూ డిగ్రీ చదువుతున్నారు. భవ్య మాట్లాడుతుందని డాక్టర్లు చెప్పడంతో స్నేహితురాలి దగ్గరకు వెళ్లింది హరిత. ‘ఏమైంద’ని అడిగితే చాలాసేపటి వరకు ఏడుస్తూనే ఉండిపోయింది. యాప్‌ ద్వారా తీసుకున్న లోన్‌ గురించి చెప్పి, బ్లాక్‌మెయిల్‌ చేస్తున్నారని, తట్టుకోలేక ఆత్మహత్యా ప్రయత్నం చేశానని చెప్పింది భవ్య,. (పేర్లు మార్చడమైనది)  నెల రోజుల క్రితం...   ‘ఇంతమందికి పార్టీ అంటే బాగానే ఖర్చు అవుతుంది. మీ నాన్న ఎన్ని డబ్బులు ఇచ్చారు?’ భవ్యను అడిగింది హరిత. ‘నాన్న అంత మనీ ఎందుకు ఇస్తారు. యాప్‌ నుంచి లోన్‌ తీసుకున్నాను. పాకెట్‌ మనీ ఇస్తారుగా, కొంత కొంత కట్టేస్తే సరిపోతుంది’ అని చెప్పింది భవ్య. ‘ఈ యాప్‌ మనీ ఏంటో ఈజీగా ఉంది. నాక్కూడా చెప్పవా!’ అనడంతో ఆ వివరాలన్నీ హరితకూ చెప్పింది. యాప్‌ ద్వారా తీసుకున్న ఇన్‌స్టంట్‌ మనీ తమ జీవితాలతో ఎలా ఆడుకుంటుందో అర్థమయ్యాక స్నేహితులిద్దరూ ఈ విషయాన్ని తమ తల్లిదండ్రులకు చెప్పారు. కాలేజీకి వెళ్లే యువత మాత్రమే కాదు, చిన్న చిన్న ఉద్యోగాలు చేసుకునేవారు కూడా ఇలాంటి ‘యాప్‌’ ఆధారిత లోన్ల పట్ల ఆకర్షితులవుతున్నారు. రుణం ఇచ్చేవారెవరో తెలియకుండా తీసుకునే లోన్ల కారణంగా రకరకాల సమస్యల్లో చిక్కుకుంటున్నారు.   నేరాలకు సులువైన మార్గం  ఇటీవల యాప్‌ల ద్వారా రూ.500 నుంచి 50,000 వేల వరకు తక్షణ రుణ సదుపాయాన్ని కల్పిస్తున్నాయి. వీటి రికవరీ వ్యూహాల కారణంగా ఆరుగురు ఆత్మహత్య చేసుకున్న కేసులు అధికారికంగా నమోదు అయ్యాయి. రుణమాఫీ కోసం యాప్‌ నిర్వాహకులు ఎంచుకుంటున్న నేర మార్గాలు కూడా ప్రధాన కారణం అవుతున్నాయి.  లోన్‌ అంటూ ఇలాంటి తక్షణ రుణం ఇచ్చే యాప్‌లకు ఎలాంటి వెబ్‌సైట్‌ ఉండదు. ఈ యాప్‌లు ప్లే స్టోర్‌లో మాత్రమే అందుబాటులో ఉంటాయి. వాటిలో కంపెనీకి సంబంధించిన సమాచారం, లైసెన్స్‌.. వంటి ఇతర వివరాలేవీ ఉండవు. ఇ–మెయిల్, ఫోన్‌ నెంబర్‌ మాత్రమే ఉంటాయి. వాటిలో శాలరీ అడ్వాన్స్‌ లోన్, ఇన్‌స్టంట్‌ పర్సనల్‌ లోన్‌ అనే రెండు వేర్వేరు పేర్లతో ఉంటాయి. నిజానికి గూగుల్‌ప్లే స్టోర్‌ 60 రోజులకంటే తక్కువ కాలవ్యవధితో రుణాలను అందించే యాప్‌లను అనుమతించదు. ఉల్లంఘన కారణంగా చాలా యాప్‌లను ప్లే స్టోర్‌  తొలగించింది కూడా. అయితే, అవి మళ్లీ వేరే పేర్లతో ప్రత్యక్షమవుతున్నాయి.  వేధింపులకు తెర తీస్తారు..  ఒక సెల్ఫీ, ఆధార్‌ నెంబర్‌తో రుణాలను ఇవ్వడానికి కొన్ని రకాల ‘యాప్‌’లు ఆమోదిస్తుంటాయి. ఇది పూర్తి చట్ట విరుద్ధం. ఒకేసారి కాకుండా వివిధ దశలలో రుణం మంజూరు చేస్తుంటారు. విపరీతమైన వడ్డీ, ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజు, జిఎస్టీ.. ఇతర రుసుముల కింద మరింత మొత్తం ముందే చెల్లింపుల కింద కట్‌ చేస్తారు. వారం సమయం ఇచ్చి, వడ్డీ చెల్లించమని వేధిస్తుంటారు.  ►లోన్‌ చెల్లించనట్లయితే దూకుడు వ్యూహాలను అమలు చేస్తారు. మీ ఫోన్‌ జాబితాలో కాంటాక్ట్స్‌ను ఉపయోగించి, ‘మీ పేరు గ్యారెంటీగా ఇచ్చార’ని నకిలీ సాకును చూపుతారు. ►మీ ఫోన్‌ కాంటాక్ట్‌ జాబితాలో అమ్మ, నాన్న, జీవిత భాగస్వామి, సోదరుడు, సహోద్యోగులు, స్నేహితులు .. వంటి సేవ్‌ చేసిన అన్ని నంబర్లకు కూడా ఫోన్‌ చేసి వేధిస్తారు. ►అర్థరాత్రి కూడా ఫోన్‌ చేస్తారు. ఒకే రోజులో వివిధ ఫోన్‌ నెంబర్ల నుంచి దాదాపు 100 కాల్స్‌ చేసి, మిమ్మల్ని ఆందోళనకు గురిచేయవచ్చు. ►బాధితుల ఫొటోలు, వీడియోలను మార్ఫింగ్‌ చేసి, అశ్లీల వెబ్‌సైట్‌లలో అప్‌లోడ్‌ చేసిన ప్రమాదకర ఘటనలూ జరిగాయి. బాధిత కుటుంబ సభ్యులకూ వాటిని పంపే అవకాశం ఉంది. ►నకిలీ లాయర్‌ నోటీసులు పంపుతారు. ∙సిబిల్‌ స్కోర్‌ సున్నా, భవిష్యత్తులో ఎలాంటి రుణం పొందలేరు అని బెదిరిస్తారు. ►ఒక్క రోజు ఆలస్యం అయినా కేవలం ఐదు నిమిషాల్లో రుణం చెల్లించాలని బాధితులపై ఒత్తిడి తెచ్చి, తిరిగి చెల్లించేందుకు మరో రుణం ఇస్తారు.  హెచ్చరిక సంకేతాలివి... ►మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ చెక్‌ ఎంత అనే పట్టింపులేవీ ఉండవు. మీ వ్యక్తిగత వివరాలు తెలుసుకోవడంపై ఎక్కువ దృష్టి పెడతారు కాబట్టి ఇది ప్రధాన హెచ్చరికగా గుర్తించాలి. ►వారి చిరునామా ఎక్కడా ఉండదు. వారిని సంప్రదించే సమాచారాన్నీ ఇవ్వరు. ►నకిలీ రుణదాతలు జీఎస్టీ ఫీజులు, ప్రాసెసింగ్‌ ఫీజులతో ముందస్తు చెల్లింపు లేదా రుసుమును డిమాండ్‌ చేయచ్చు. ►లోన్‌ ఆఫర్‌ కొన్ని గంటలు లేదా రోజుల్లో ముగుస్తుందని చెబుతారు. స్కామర్లు పరిమిత గడువు ఆఫర్లతో ముందుకు వస్తారు. ఆకర్షణీయమైన వ్యూహాలను ఉపయోగించి, తక్షణ నిర్ణయం తీసుకునేలా చేస్తారు. ఇలా జరుగుతున్నప్పుడు మీరు దానిని ముందే కనిపెట్టి, అలాంటి వారి వలలో పడకుండా దూరంగా ఉండటం మంచిది.   అనుమతి తప్పనిసరి... ►మీకు రుణం ఇచ్చే బ్యాంక్‌కి రిజర్వ్‌ బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా అనుమతి ఉండాలి. ఫైనాన్షియల్‌ కంపెనీ అయితే ఎన్‌బిఎఫ్‌సి లైసెన్స్‌ ఉండాలి. ►రుణం ఇచ్చే వారితో సంప్రదింపులు చేయడానికి ఫోన్‌ నెంబర్, ఇ–మెయిల్‌తో పాటు వారి పూర్తి చిరునామా అందుబాటులో ఉండాలి. అదేవిధంగా పైన సూచించిన అనుమతులు కూడా ఉండాలి.  అనీల్‌ రాచమల్ల, డిజిటల్‌ వెల్‌బీయింగ్‌ ఎక్స్‌పర్ట్, ఎండ్‌ నౌ ఫౌండేషన్‌

మన దేశంలో ఇప్పటికీ ఇల్లు లేని నిరుపేదలు ఎంతో మంది ఉన్నారు. వారి కలల గృహం త్వరగా కట్టుకోవడం కోసం ఎంతో ఆరాట పడుతుంటారు. తమ దగ్గర ఉన్న కొంత సొమ్ముతో పాటు గృహ రుణం కోసం చాలా మంది దరఖాస్తు చేసుకుంటారు. గృహ రుణం అనేది ఒక అతిపెద్ద రుణం. గృహ రుణం తీసుకొనే ముందు ఒకసారి భవిష్యత్ గురుంచి ఆలోచించాలి. ఎందుకంటే, ఈ రుణం తీసుకున్న తర్వాత ఏదైనా ఆర్ధిక ఇబ్బందులు ఎదురైతే కష్టాల్లోకి కూరుకొని పోవాల్సి వస్తుంది. అందుకే, గృహ రుణం తీసుకునే ముందు కొన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. రుణ దరఖాస్తుదారులు గృహ రుణం కోసం అప్లై చేసే ముందు ఈ విషయాలు తప్పక గుర్తు పెట్టుకోండి. డౌన్ పేమెంట్: గృహ రుణం అనేది ఆ ఇంటి ఆస్తి విలువలో 60 శాతం కంటే ఎక్కువ మించకూడదు. వాస్తవానికి దరఖాస్తుదారులకు 70-80 శాతం ఆర్థిక సహాయం చేయడానికి బ్యాంకులకు ఆర్‌బీఐ అనుమతి ఇచ్చింది. కానీ, గృహ కొనుగోలుదారాలు 60 శాతం లోపు రుణం తీసుకుంటే మంచిది. మిగతా 40 శాతం మొత్తాన్ని డౌన్ పేమెంట్ రూపంలో చెల్లించాలి. ఇలా చేయడం వల్ల త్వరగా గృహ రుణం రావడంతో పాటు వడ్డీ రేటు తక్కువగా ఉంటుంది. అలాగే, భవిష్యత్‌లో ఏదైనా ఆర్ధిక ఇబ్బందులు ఎదురైతే, తట్టుకునే సామర్ధ్యం మన దగ్గర ఉంటుంది. క్రెడిట్ స్కోరు: ఏదైనా బ్యాంక్ ఒక వ్యక్తికి రుణం మంజూరు చేయాలి అనుకున్నప్పుడు, మొదటగా రుణ గ్రహీత క్రెడిట్ స్కోరు చెక్ చేస్తాయి. అధిక క్రెడిట్ స్కోర్లు ఉన్నవారికి(ఉదా:750 పైన) సాధారణంగా రుణ ఆమోదానికి మెరుగైన అవకాశాలు ఉంటాయి. క్రెడిట్ స్కోరు ఎక్కువ ఉన్న వ్యక్తులకు బ్యాంకులు తక్కువ వడ్డీకె రుణాలను ఇచ్చిన సందర్భాలు ఎక్కువ. ఇల్లు కొనడానికి ముందు మన క్రెడిట్ స్కోరు మెరుగు పరుచుకోవడం మంచిది. (చదవండి: ఎలన్‌ మస్క్‌పై దుమ్మెతిపోస్తున్న చైనా పౌరులు! ఎందుకంటే..) ఈఎమ్ఐ: రుణగ్రహీత నెలవారీ ఆదాయంలో కొత్త గృహ రుణం కోసం తీసుకునే ఈఎమ్ఐ 50-60 శాతం లోపు గల దరఖాస్తుదారులకు బ్యాంకులు లోన్ ఇవ్వడానికి ఇష్టపడతారు. ఒకవేల మీకు ఇతర రుణాలు ఉంటే అవి పూర్తిగా చెల్లించిన తర్వాత లేదా కొంత మేరకు(50 శాతం వరకు) చెల్లించి గృహ రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకుంటే మంచిది. అలాగే, మీకు ఇతర ఖర్చులు గనుక ఉంటే సుదీర్ఘ రుణ కాలవ్యవధిని ఎంచుకోవచ్చు.  అత్యవసర నిధి: గృహ రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్న ప్రతి ఒక్కరూ ఒక ఆర్ధిక అత్యవసర నిధిని ఏర్పాటు చేసుకోవడం ఉత్తమం. ఎందుకంటే, భవిష్యత్‌లో ఎలాంటి ఊహించని కరోనా మహమ్మారి ఆర్థిక అత్యవసర పరిస్థితులు ఎదురైనా కావచ్చు. అందుకే, ఈ నిదిలో ఎల్లపుడూ 6-12 నెలల ఈఎమ్ఐలకు సరిసమానమైన నగదు ఉంటే మంచిది. మీరు గనుక ఒక ఈఎమ్ఐను చెల్లించకపోయిన అది మిమ్మల్ని తీవ్ర ఒత్తిడికి గురిచేస్తుంది. ఈ అత్యవసర నిధి వల్ల అటువంటి తీవ్రమైన పరిస్థితులను నివారించడానికి సహాయపడుతుంది.  (చదవండి: ఆహా ఏమి అదృష్టం!.. లక్షకు రూ.55 లక్షలు లాభం)

మనం ఏదైనా బ్యాంక్ నుంచి రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకుంటే మొదట ఆ బ్యాంక్‌ చూసేది మన క్రెడిట్‌ స్కోర్‌నే. క్రెడిట్‌ స్కోరు బాగున్న వ్యక్తులకే బ్యాంకులు తక్కువ వడ్డీకే రుణాలు ఇచ్చేందుకు ముందుకు వస్తాయి. అదే మీ క్రెడిట్ స్కోరు గనుక తక్కువగా ఉంటే రుణం ఇచ్చేందుకు బ్యాంకులు వెనుకాడతాయి. ఒకవేళ రుణం ఇచ్చినా ఎక్కువ మొత్తంలో వడ్డీ చెల్లించాల్సి రావొచ్చు. గృహ, వాహన, వ్యక్తిగత రుణాల విషయంలో క్రెడిట్‌ స్కోరు చాలా ముఖ్య పాత్ర పోషిస్తుంది. అయితే, భవిష్యత్‌లో మనం రుణాలు తీసుకోవాలంటే క్రెడిట్‌ స్కోరు మెరుగ్గా ఉండేలా చూసుకోవాలి.  అందుకే, మన క్రెడిట్ స్కోర్ ఎప్పటికప్పుడు చెక్ చేసుకోవడం ఉత్తమం. గతంలో ఈ క్రెడిట్ స్కోర్ తెలుసుకోవాలంటే కొంత మొత్తం చెల్లించాల్సి వచ్చేది. కానీ, ప్రస్తుతం కొన్ని ప్రైవేట్ కంపెనీలు ఉచితంగా క్రెడిట్ స్కోర్ అందిస్తున్నాయి. ఏలాంటి సర్వీస్‌ ఛార్జీలు లేకుండా పేటీఎం తన యూజర్ల కోసం క్రెడిట్‌స్కోర్‌ను ఉచితంగా తెలుసుకునే అవకాశాన్ని కల్పిస్తోంది. పేటీఎం తెచ్చిన ఈ సదుపాయంతో యాక్టివ్ క్రెడిట్ కార్డ్, రుణ ఖాతా వివరాలతో సహా వివరణాత్మక క్రెడిట్ నివేదికలను కూడా చూడవచ్చును. అలాగే వినియోగదారులు సిబిల్ స్కోర్‌ను ఎలా మెరుగుపరచాలి, క్రెడిట్ రిపోర్ట్‌ను ఏవిధంగా అర్థం చేసుకోవాలి, రుణం పొందటానికి మంచి సిబిల్ స్కోరు కలిగి ఉండటం వంటి విషయాలను కూడా పేటియం అందిస్తోంది. ఇప్పుడు పేటీఎం ద్వారా ఫ్రీగా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఎలా తెలుసుకోవాలో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం..  ఫ్రీగా క్రెడిట్‌స్కోర్‌ను పేటీఎంలో తెలుసుకోండి ఇలా: ముందుగా మీ పేటియం యాప్‌ను ఓపెన్‌ చేసి లాగిన్‌ అవ్వండి. ఆ తర్వాత హోమ్‌ స్క్రీన్‌లో కొద్దిగా పైకి స్క్రోల్‌ చేయండి. లోన్స్‌ అండ్‌ క్రెడిట్‌ కార్డ్స్‌ విభాగంలో ఉన్న ఫ్రీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మీద క్లిక్‌ చేయండి. మీకు మీ సమాచారం ఉన్న ఒక విండో ఓపెన్‌ అవుతుంది.  అందులో మీ పాన్‌కార్డ్‌ నంబర్‌, పుట్టినతేదీని ఎంటర్‌ చేయండి. మీరు మొదటిసారిగా చెక్‌ చేసుకుంటున్నట్లు ఉంటే మీ ప్రొఫైల్‌ ధృవీకరణ కోసం ఓటిపీ వస్తోంది. ఓటీపీను ఎంటర్‌ చేసిన కొద్ది నిమిషాలకే మీకు మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మీ కళ్ల ముందు కనిపిస్తోంది. అంతేగాకుండా మీరు ఇంకా డిటైల్‌గా రిపోర్ట్‌ను తెలుసుకోవాలంటే వ్యూ డిటేల్ఢ్‌ రిపోర్ట్‌ మీద క్లిక్‌ చేస్తే మీకు పూర్తి సమాచారం కన్పిస్తుంది. క్లిక్‌ చేసిన వెంటనే మీకు మీరు జాతీయ, రాష్ట్ర, జిల్లా వారిగా మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఎక్కడ ఉందో చూపిస్తోంది. వాటితో పాటుగా ఫ్యాక్టర్స్‌ ఇంపాక్టింగ్‌ యువర్‌ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను కూడా చూపిస్తోంది. (చదవండి: 2021లో తెగ వెతికిన టాప్-5 ఎస్‌యువీ కార్లు ఇవే..!) 

ముంబై: దేశంలోని అతిపెద్ద ప్రభుత్వ బ్యాంకు ఎస్​బీఐ పండుగ రాకముందే ఖాతాదారులకు ఆఫర్ల వర్షం కురిపించింది. త్వరలో రాబోయే పండుగ సీజన్​ దృష్టిలో పెట్టుకొని ఈ ఆఫర్ ప్రకటించినట్లు తెలుస్తుంది. రుణ మొత్తంతో సంబంధం లేకుండా క్రెడిట్ స్కోరు ఆధారంగా జీరో ప్రాసెసింగ్ ఫీజుతో కేవలం 6.70 శాతం వడ్డీ రేటుకే గృహ రుణాలను అందిస్తున్నట్లు ఎస్​బీఐ పేర్కొంది. ఇంతకు ముందు రూ.75 లక్షల కంటే ఎక్కువ రుణాన్ని పొందాలంటే రుణగ్రహీత 7.15% వడ్డీ రేటు చెల్లించాల్సి వచ్చేది. పండుగ సీజన్​ దృష్టిలో పెట్టుకొని కొత్త ఆఫర్లను ప్రవేశపెట్టడంతో రుణగ్రహీత ఇప్పుడు 6.70% కంటే తక్కువ రేటుతో గృహ రుణాన్ని పొందవచ్చు.  రూ.8 లక్షలు ఆదా.. ఈ ఆఫర్ వల్ల 45 బీపీఎస్ పాయింట్లు ఆదా అవుతుంది. దీని వల్ల పరోక్షంగా రుణగ్రహీతకు రూ.8 లక్షలకు పైగా భారీ వడ్డీ ఆదా కానున్నట్లు సంస్థ పేర్కొంది. 30 సంవత్సరాల కాలానికి రూ.75 లక్షల రుణం అందించే అవకాశం ఉంటుంది. అలాగే, గతంలో వేతనేతర రుణగ్రహీతలకు వర్తించే వడ్డీ రేటు వేతన రుణగ్రహీతలకు వర్తించే వడ్డీ రేటు మధ్య 15 బీపీఎస్ వ్యత్యాసం ఉండేది. వేతన, వేతనేతర రుణగ్రహీతల మధ్య ఈ వ్యత్యాసాన్ని ఎస్​బీఐ తాజాగా తొలగించింది. ఇక వేతనేతర రుణగ్రహీతలకు 15 బీపీఎస్ వడ్డీ ఆదా అవుతుంది. (చదవండి: Gpay: గూగుల్‌ పే భారీ అవకతవకలు!) ఈ కొత్త ఆఫర్ల వల్ల పండుగ సీజన్​లో ఖాతాదారులు, రుణగ్రహితలు మరింత సంతోషంగా పండుగలు జరుపుకుంటారు అని ఎస్​బీఐ పేర్కొంది. ఎస్​బీఐ మేనేజింగ్ డైరెక్టర్(రిటైల్ & డిజిటల్ బ్యాంకింగ్) సీఎస్ సెట్టీ మాట్లాడుతూ.. "ఈసారి, మేము ఆఫర్లను మరింత సమ్మిళితంగా చేసాము. రుణ మొత్తం అనేది రుణగ్రహీత వృత్తితో సంబంధం లేకుండా అందిరికి ఒకేవిధంగా ఆఫర్లు అందుబాటులో ఉన్నాయి. 6.70% వడ్డీరేటు, జీరో ప్రాసెసింగ్ ఫీజులు, రాయితీ వడ్డీ రేట్లు గృహ రుణాలను మరింత చౌకగా చేస్తాయని మేము నమ్ముతున్నాము. ఈ మహమ్మారి సమయంలో మన దేశం అద్భుతమైన పురోగతి సాధిస్తుంది. ప్రతి భారతీయుడికీ బ్యాంకర్ గా అందరికీ గృహవసతి కల్పించడం ద్వారా ఆర్థిక వ్యవస్థను పునరుద్ధరించడంలో మా వంతు కృషి చేయడానికి మేము కట్టుబడి ఉన్నాము" అని ఆయన అన్నారు.  

మీరు తీసుకున్న రుణమే మీ అర్హతలను నిర్దేశిస్తుంది. భవిష్యత్తులో మీకు అవసరం ఏర్పడితే రుణదాతలు క్యూ కట్టి ‘బాబ్బాబు మేము ఇస్తాం’ అనే విధంగా చేసుకోవడం మీ చేతుల్లోనే ఉంది.  నేటి రోజుల్లో రుణం లభించడం ఎంత సులభమో.. అంత కష్టం కూడా. ఎందుకంటే ఓ వ్యక్తి రుణ చరిత్ర అంతా క్రెడిట్‌ బ్యూరోల రికార్డుల్లో వివరంగా నమోదవుతుంటుంది. రుణాల మంజూరుకు ముందు బ్యాంకు అయినా ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ అయినా దరఖాస్తుదారుని క్రెడిట్‌ స్కోరును కచి్చతంగా పరిశీలిస్తాయి. క్రెడిట్‌ స్కోరు మీ రుణ అర్హతను నిర్ణయించడమే కాదు.. ఎంత వడ్డీ రేటు వసూలు చేయాలనే విషయంలోనూ కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఎంత బాగుంటే.. మీకు అంత ఆకర్షణీయమైన వడ్డీ రేటుకు, కోరుకున్నంత రుణం లభిస్తుందన్నమాట. సింపుల్‌గా చెప్పాలంటే మీ రుణ దరఖాస్తు స్వీకరణ లేదా తిరస్కరణ అనేది మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మీదే ఆధారపడి ఉంటుంది. అసలు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ అంటే ఏంటి? దాన్ని ఎలా లెక్కిస్తారు? మీ స్కోర్‌ను ఎలా పెంచుకోవాలన్నది ఓసారి చూద్దాం... ఎలా లెక్కిస్తారంటే.. రుణ గ్రహీతల విశ్వసనీయతను.. చెల్లింపుల సామర్థ్యాన్ని కొలిచే ప్రమాణాల్లో క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఒకటి. దరఖాస్తుదారుల రుణ అర్హతను అంచనా వేయడానికి, రుణ మొత్తాన్ని నిర్ణయించడానికి బ్యాంక్‌లు, ఆర్థిక సంస్థలు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను తనిఖీ చేస్తుంటాయి. దీనికితోడు, ఇతర సమాచారం ఆధారంగా రుణాలకు అర్హులా, కాదా? అన్నది నిర్ణయిస్తారు. వడ్డీ రేటుకూ ఇదే ప్రామాణికం అవుతుంది. రుణాల మంజూరు, తిరిగి చెల్లింపుల సమాచారాన్ని రుణ గ్రహీతల పాన్‌ నంబర్‌ ఆధారంగా.. బ్యాంకులు, బ్యాంకింగేతర ఆర్థిక సంస్థలు (ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు) క్రమం తప్పకుండా నిరీ్ణత కాలానికోసారి క్రెడిట్‌ బ్యూరో సంస్థలకు (సిబిల్‌ తదితర) అందిస్తుంటాయి. అనేక అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుని క్రెడిట్‌ స్కోరును నిర్ణయిస్తుంటాయి బ్యూరోలు. సాధారణంగా గత 36 నెలల రుణ చరిత్ర ఆధారంగా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఉంటుంది. చెల్లింపుల తీరు, సెక్యూర్డ్, అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణాల మిశ్రమం ఎలా ఉంది, రుణాల కోసం విచారణలు, రుణాల వినియోగం.. ఈ నాలుగు అంశాలు మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ప్రభావితం చేస్తుంటాయి. అయితే ప్రస్తుత టెక్నాలజీ యుగంలో ఆధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, ఆల్గోరిథమ్‌ల సాయంతో.. రుణ చరిత్రతోపాటు వినియోగదారుల దీర్ఘకాలిక ఔట్‌స్టాండింగ్‌ బ్యాలెన్స్‌ (చెల్లించాల్సిన బకాయిలు), క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ల లావాదేవీల చరిత్ర, కొత్త ఖాతాల ప్రారంభం లేదా తొలగింపులు, తిరిగి చెల్లింపుల నిష్పత్తి వంటివి కూడా క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు ప్రామాణికంగా మారాయి. సాధారణంగా.. 300 నుంచి 900 వరకు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఉంటుంది. రుణదాతలకు వ్యక్తిగత రుణాలు లభించాలంటే.. కనీస సిబిల్‌ స్కోర్‌ 720 నుంచి 750 మధ్య అయినా ఉండాలి. ఇంతకంటే ఎక్కువ స్కోర్‌ ఉంటే రుణాన్ని అధిక మొత్తంలో పొందే అర్హత ఉంటుంది. స్కోర్‌ తక్కువగా ఉంటే రుణం కూడా తక్కువే వస్తుంది.   స్కోర్‌ను చెక్‌ చేసుకోవచ్చు.. క్రెడిట్‌ బ్యూరో సంస్థలు ఏటా ఒక్కసారి ఉచితంగా క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ పొందే సౌకర్యాన్ని కలి్పస్తున్నాయి. ఇక వివిధ రకాల ఆర్థిక సేవల సంస్థలు సైతం తమ పోర్టళ్ల నుంచి, యాప్స్‌ నుంచి క్రెడిట్‌ స్కోరును ఉచితంగా తెలుసుకునే అవకాశాన్ని కలి్పస్తుంటాయి. తద్వారా రుణాల ఆఫర్లను అందించొచ్చన్న ప్రయోజనం అందులో దాగుంటుంది. మీకు రుణ అవసరం ఉన్నా, లేకపోయినా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ఉచితంగా తెలుసుకునే సౌకర్యాన్ని వినియోగించుకోవచ్చు. పాన్‌ నంబర్‌ సాయంతో ఈ వివరాలు తెలుసుకోవచ్చు. మొబైల్‌ నంబరుకు వచ్చే వన్‌ టైం పాస్‌వర్డ్‌ (ఓటీపీ) ఆధారంగా మీ గుర్తింపును ధ్రువీకరించిన అనంతరం క్షణాల్లో ఉచితంగా మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ రిపోర్ట్‌ను అందుకుంటారు.   స్కోర్‌ను మెరుగుపరుచుకోవాలంటే.. తీసుకున్న రుణాన్ని సకాలంలో చెల్లించడమే స్కోర్‌ను పెంచుకోవడానికి ప్రాథమిక సూత్రం. రుణ వాయిదాల చెల్లింపుల్లో డిఫాల్ట్‌ కాకుండా చూసుకోవాలి. ఒకవేళ ఏదైనా పొరపాటు వల్ల, మర్చిపోవడం కారణంగానే వాయిదా రోజున చెల్లింపులు చేయలేకపోతే.. కంపెనీ నుంచి మీ కాల్‌ వచ్చిన తర్వాత అయినా వెంటనే ఆ వాయిదాను చెల్లించేయాలి. రీపేమెంట్‌లో ఎలాంటి జాప్యం చేసినా సరే రుణదాతలు దీన్ని ప్రతికూల అంశంగా పరిగణిస్తుంటారు. గృహ, వాహన రుణాలు సెక్యూర్డ్‌ రుణాల కిందకు వస్తాయి. వ్యక్తిగత, క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ రుణాలు అన్‌సెక్యూర్డ్‌గా ఉంటాయి. సెక్యూర్డ్‌ రుణాల్లో రుణదాత విఫలమైనా, రుణమిచి్చన సంస్థలకు రిస్క్‌ పెద్దగా ఉండదు. ఎందుకంటే హామీగా ఆస్తులు ఉంటాయి. వాటిని విక్రయించి సర్దుబాటు చేసుకోవచ్చు. కానీ, అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణాలను ఎగ్గొడితే.. వసూలు చేసుకోవడం రుణమిచి్చన సంస్థలకు తలనొప్పిగా పరిణమిస్తుంది. అందుకే రుణదాతలు అన్‌సెక్యూర్డ్స్‌ రుణాలు, వాటిని తిరిగి ఏ విధంగా చెల్లిస్తున్నారన్న చరిత్ర గురించి లోతైన విశ్లేషణ చేస్తుంటారు. మీ సిబిల్‌ స్కోర్‌ మీద ప్రతికూల ప్రభావాన్ని చూపించేవి కూడా ఈ అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణాలే. ముఖ్యంగా..జాయింట్‌ బ్యాంక్‌ అకౌంట్‌ను కలిగి ఉన్న వారికి హామీ ఇవ్వటంలో జాగ్రత్త వహించాలి. ఒకవేళ ఆయా ఖాతా చెల్లింపుల్లో ఎలాంటి ఇబ్బందులెదురైనా ఆ బాధ్యత జాయింట్‌ ఖాతాదారులైన మీ మీద కూడా పడుతుంది. అంతిమంగా దీని ప్రభావం మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మీద కూడా ఉంటుంది. ఇక ప్రత్యేకంగా మీ స్కోర్‌ను పెంచుకోవాలంటే.. వ్యక్తిగత రుణం, క్రెడిట్‌కార్డు వినియోగం, వాహన రుణం, గృహ రుణం ఇలా రుణ పోర్ట్‌ఫోలియో వైవిధ్యంగా ఉండడం కూడా ప్రభావం చూపిస్తుంది. క్రెడిట్‌కార్డు లేకపోతే దాన్ని తీసుకుని పరిమిత వినియోగంతోపాటు సకాలంలో చెల్లింపులతోనూ స్కోర్‌ను పెంచుకోవచ్చు.

మనం ఏదైనా బ్యాంకు నుంచి రుణాన్ని పొందాలంటే ముందుగా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌/ సిబిల్ స్కోర్ ఏంత ఉందని కచ్చితంగా చూస్తారు. మన క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ బాగుంటేనే బ్యాంకులు మనకు రుణాలు ఇవ్వడానికి ముందుకువస్తాయి. మీ సిబిల్ స్కోరు అనేది మీ క్రెడిట్ చరిత్రను చూపిస్తుంది. అందుకే మన సిబిల్ స్కోరు ఎంత మంచిగా ఉంటే అంత మంచిది. మన క్రెడిట్‌స్కోర్‌/సిబిల్ స్కోరు గనుక 650 కంటే తక్కువ ఉంటే లోన్ ఆమోదం పొందే అవకాశం తక్కువగా ఉంటుంది. అందుకే మనం మన సిబిల్ స్కోర్ ఎప్పటికప్పుడు చెక్ చేసుకుంటే మంచిది. అయితే, మన సిబిల్ స్కోరు గనుక తక్కువగా గనుక ఉంటే ఎలా పెంచుకోవాలి అనేది ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం..(చదవండి: బ్యాటరీతో నడవనున్న హీరో స్ప్లెండ‌ర్ బైక్) క్రెడిట్ కార్డు బకాయిలను సకాలంలో తిరిగి చెల్లించడం ద్వారా క్రెడిట్ స్కోరు మెరుగుపరుచుకోవచ్చు. సకాలంలో బకాయిలు చెల్లించడం వల్ల వడ్డీ పెరగకపోవడమే కాకుండా, దీర్ఘకాలంలో మన క్రెడిట్ స్కోరు మెరుగుపడే ఉంటుంది. మీ క్రెడిట్ కార్డ్ లిమిట్ లో 30% కంటే తక్కువ ఉపయోగించడం వల్ల మీ క్రెడిట్ స్కోరు దెబ్బతినకుండా ఉంటుంది. మరోవైపు, మీ క్రెడిట్ కార్డు లిమిట్ కంటే ఎక్కువగా ఉపయోగించకపోవడం వల్ల మీ క్రెడిట్ స్కోరుపై ప్రతికూల ప్రభావం పడుతుంది. ఎక్కువ రుణాల కోసం ధరఖాస్తు చేసుకోకపోవడం కూడా మంచిదే. క్రెడిట్ కార్డుల కోసం దరఖాస్తు చేసేటప్పుడు తెలివిగా ఆలోచించండి. రుణాల కోసం దరఖాస్తు చేసేటప్పుడు క్రెడిట్ కార్డులు సహాయకారిగా ఉన్నప్పటికీ, అధిక సంఖ్యలో క్రెడిట్ కార్డులను కలిగి ఉండటం, ఎక్కువ మొత్తంలో కొనుగోళ్లు చేయడం మంచిది కాదు.  2012లో ఫెడరల్ ట్రేడ్ కమిషన్ చేసిన అధ్యయనంలో సుమారు 20 శాతం మంది వినియోగదారులు వారి క్రెడిట్ నివేదికలో లోపం ఉన్నట్లు కనుగొన్నారు. మీ క్రెడిట్ కార్డులో రిపోర్టులో లోపం లేకుండా ఉండటానికి ఎప్పటికప్పుడు చెక్ చేసుకోవడం మంచిది. ఎటువంటి రుణం/క్రెడిట్ కార్డు తీసుకొని వ్యక్తి సిబిల్ స్కోరు సాధారణంగా తక్కువ ఉంటుంది. కాబట్టి వారికి రుణాలు త్వరగా పొందడం కష్టతరం అవుతుంది. అందువల్ల, మీ క్రెడిట్ చరిత్ర పెంచుకోవడం కొరకు దీర్ఘకాలిక, స్వల్ప కాలిక రుణాలు తీసుకుంటే మంచిది. క్రెడిట్ కార్డు బకాయిలను సకాలంలో చెల్లించడం ద్వారా మీ క్రెడిట్ లిమిట్ అనేది పెరుగుతుంది. కాబట్టి, క్రెడిట్ లిమిట్ అనేది క్రెడిట్ స్కోరు మీద కొంత ప్రభావం చూపిస్తుంది. అందుకోసమే క్రెడిట్ కార్డు లిమిట్ పెంచుకుంటే మంచిది. మీ క్రెడిట్ స్కోరు మీ గత క్రెడిట్ చరిత్రకు ప్రతిబింబం. దాని ఆధారంగా, రుణదాత రుణ దరఖాస్తును ఆమోదిస్తారు. అందువల్ల, మీ పాత మంచి రుణ ఖాతా రికార్డులను మీ క్రెడిట్ రిపోర్ట్ లో ఉంచడం మీ క్రెడిట్ స్కోరుకు మంచి చేకూరుస్తుంది. మీరు ఇతర వ్యక్తులకు పూచికత్తుగా ఉండటం వల్ల ఒక్కోసారి మీ క్రెడిట్ స్కోరు  దెబ్బతింటుంది. అందుకని, అలాంటి వాటికి దూరంగా ఉంటే మంచిది. ఎక్కువ క్రెడిట్ కార్డుల కోసం, ఎక్కువ రుణాల కోసం ధరఖాస్తు చేసుకోవద్దు. దీనివల్ల మీ క్రెడిట్ స్కోరు కచ్చితంగా దెబ్బతింటుంది. కాబట్టి, ఒక రుణం తీసుకున్న తర్వాత మరొక రుణం తీసుకోవడం మంచిది. క్రెడిట్ స్కోరు రాత్రికి రాత్రే మెరుగుపడదు. కాబట్టి, క్రెడిట్ రిపోర్ట్ పెరగడానికి కొంచెం ఓపిక అవసరం. అందుకని, మీరు సహనంగా ఉండాలి.   

ఏదైనా బ్యాంకు నుంచి రుణాన్ని పొందాలంటే ముందుగా క్రెడిట్‌స్కోర్‌ ఏంత ఉందని కచ్చితంగా అడుగుతారు. క్రెడిట్‌స్కోర్‌ బాగుంటేనే బ్యాంకుల నుంచి రుణాలను తీసుకోవడానికి అర్హులమవుతాం.  క్రెడిట్‌స్కోర్‌ను కొన్ని వాణిజ్య వెబ్‌సైట్లు కొంత రుసమును తీసుకొని మీ క్రెడిట్‌స్కోర్‌ను తెలుపుతాయి. కాగా ఏలాంటి సర్వీస్‌ ఛార్జీలు లేకుండా పేటియం తన యూజర్ల కోసం క్రెడిట్‌స్కోర్‌ను తెలుసుకునే అవకాశాన్ని కల్పిస్తోంది.  పేటియం తెచ్చిన సదుపాయంతో క్రియాశీల క్రెడిట్ కార్డ్, రుణ ఖాతా వివరాలతో సహా వివరణాత్మక క్రెడిట్ నివేదికలను కూడా చూడవచ్చును. అంతేకాకుండా యూజర్లు తమ క్రెడిట్ రేటింగ్‌లను నగరం,రాష్ట్ర, జాతీయ స్థాయిలో ఇతరులతో పోల్చకోవచ్చును. దాంతో పాటుగా  వినియోగదారుల సిబిల్ స్కోర్‌ను ఎలా మెరుగుపరచాలి,  క్రెడిట్ రిపోర్ట్‌ను ఏవిధంగా అర్థం చేసుకోవాలి, రుణం పొందటానికి మంచి సిబిల్ స్కోరు కలిగి ఉండటం వంటి విషయాలను కూడా పేటియం అందిస్తోంది.అధిక క్రెడిట్‌స్కోర్‌ ఉండటంతో మీరు సులువుగా రుణాన్ని పొందవచ్చును.పేటియంతో వినియోగదారుల తమ క్రెడిట్‌స్కోర్‌ను కేవలం నిమిషం లోపు అందిస్తోంది. క్రెడిట్‌స్కోర్‌ను పేటియం నుంచి ఇలా తెలుసుకోండి. ముందుగా మీ పేటియం యాప్‌ను ఓపెన్‌ చేసి లాగిన్‌ అవ్వండి. తరువాత హోమ్‌ స్క్రీన్‌లో కొద్దిగా పైకి స్క్రోల్‌ చేయండి. లోన్స్‌ అండ్‌ క్రెడిట్‌ కార్డ్స్‌ విభాగంలో ఉన్న ఫ్రీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ పై క్లిక్‌ చేయండి. మీకు మీ సమాచారం ఉన్న  విండో ఓపెన్‌ అవుతుంది. అందులో మీ పాన్‌కార్డ్‌ నంబర్‌, పుట్టినతేదీని ఎంటర్‌ చేయండి. మీరు మొదటిసారిగా చెక్‌ చేసుకుంటున్నట్లు ఉంటే మీ ప్రొఫైల్‌ ధృవీకరణ కోసం ఓటిపీ వస్తోంది. ఓటీపీను ఎంటర్‌ చేసిన కొద్ది నిమిషాలకే మీకు మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మీ కళ్ల ముందు కనిపిస్తోంది. అంతేకాకుండా మీరు ఇంకా డిటైల్‌గా రిపోర్ట్‌ను తెలుసుకోవాలంటే వ్యూ డిటేల్ఢ్‌ రిపోర్ట్‌ మీద క్లిక్‌ మీకు పూర్తి సమాచారం వస్తోంది. క్లిక్‌ చేసిన వెంటనే మీకు మీరు జాతీయ, రాష్ట్ర, జిల్లా వారిగా మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఎక్కడ ఉందో చూపిస్తోంది. వాటితో పాటుగా ఫ్యాక్టర్స్‌ ఇంపాక్టింగ్‌ యువర్‌ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను కూడా చూపిస్తోంది. ఫ్యాక్టర్స్‌ ఇంపాక్టింగ్‌ యువర్‌ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌: క్రెడిట్ కార్డ్ వినియోగం చెల్లింపుల హిస్టరీ ఎజ్‌ ఆఫ్‌ అకౌంట్స్‌ మీకు ఉన్న మొత్తం అకౌంట్లను చూపిస్తుంది. క్రెడిట్‌ ఎంక్వైరీలో మీరు ఎన్ని సార్లు ఎంక్వైరీ చేశారనే విషయాన్ని తెలుపుతుంది. చదవండి: కొత్తగా బ్యాంక్ లోన్ తీసుకునే వారికి గుడ్ న్యూస్

సాక్షి,వెబ్‌డెస్క్‌: బ్యాంక్‌ నుంచి పొందే లోన్‌ ఎటువంటిదైనా  సిబిల్‌ స్కోర్‌ బాగుండాలి. సిబిల్‌ స్కోర్‌ బాగుంటేనే మనం బ్యాంక్‌ నుంచి అవసరమైన రుణం పొందవచ్చు. కానీ క్రెడిట్‌ పేమెంట్‌ చేయక పోవడం వల్ల బ్యాంక్‌లు రుణాల్ని ఇచ్చేందుకు ఒప్పుకోవడం లేదు. కానీ సిబిల్‌ స్కోర్‌ బాగాలేకపోయినా కేవలం ఒక్క పద్దతిలోనే పర్సనల్‌ లోన్‌ పొందవచ్చు. కాకపోతే అది ఎంతవరకు సాధ్యమనేది బ్యాంక్‌ అధికారుల నిర్ణయంపై ఆదారపడి ఉంది.    ఒకే ఒక్క పద్ధతి : అయితే వడ్డీ రేటు ఎక్కువే  పర్సనల్‌ లోన్‌కి సిబిల్‌ స్కోర్‌ చాలా అవసరం. కాబట్టి సిబిల్‌ స్కోర్‌ తగ్గకుండా టైం టూ టైం పేమెంట్‌ చేసేలా చూసుకోవాలి. మనలో చాలామంది క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ స్కోర్‌ తక్కువగా ఉన్నా బ్యాంక్‌ లోన్ల కోసం ట్రై చేస్తుంటారు. అయతే బ్యాంక్‌ లు లోన్లను రిజెక్ట్‌ చేస్తుంటాయి. అయితే ఒక్క పద్దతిలో మాత్రమే సిబిల్‌ స్కోర్‌ సరిగ్గా లేకపోయినా లోన్‌ వచ్చే అవకాశం ఉంది. కాకపోతే వడ్డీ రేటు  ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఉదాహరణకు  సిబిల్‌ స్కోర్‌ సరిగ్గా లేకుండా మన లోన్‌ మొత్తం రూ.10లక్షలు అవసరం ఉంటే బ‍్యాంకులు రూ.5లక్షలు ఇచ్చేందుకు మొగ్గుచూపుతాయి. అంతకంటే ఎక్కువ  రుణం ఇచ్చేందుకు నిరాకరిస్తాయి.  క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఎందుకు తగ్గిపోతుంది క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ విషయంలో మనం చేసే చిన్న చిన్న పొరపాట‍్లు క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ స్కోర్‌ పై ప్రభావితం చూపిస్తాయి. వాటిలో సమయానికి లోన్‌, ఈఎంఐ చెల్లించకపోవడం నాలుగైదు నెలల ఈఎంఐని  ఒకేసారి కట్టడం  తక్కువ సమయంలో ఎక్కువ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ల కోసం అప్లయి చేయడం   క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ ను లిమిట్‌గా వాడుకోకపోవడం వల్ల సిబిల్‌ స్కోర్‌ తగ్గిపోతుంది. మీ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ స్కోర్‌ కనీసం 700లు అంతకంటే ఎక్కువ ఉండేలా చూసువాలి. 

సాక్షి,వెబ్‌ డెస్క్‌: మన అవసరాల్ని తీర్చుకునేందుకు క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ ను వినియోగిస్తుంటాం. డబ్బులు చేతికి వచ్చాకా వాటిని తీర్చేస్తుంటాం. అయితే ఇప్పుడున్న ఆర్ధిక మాంద్యంలో డబ్బులు సరిపోక ఎక్కువ మంది పర్సనల్‌ లోన్‌ తీసుకునేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నారు. అయితే ఎక‍్కువ మంది లోన్లు రిజెక్ట్‌ అవుతున్నాయి. దీంతో సిబిల్‌ స్కోర్‌ బాగున్నా పర్సనల్‌ లోన్‌ ఎందుకు రిజెక్ట్‌ అయ్యిందని ఆలోచిస్తున్నారు. అందుకు కొన్ని కారణాలున్నాయని ఆర్ధిక వేత్తలు చెబుతున్నారు. అయితే ఇప్పుడు మనం సిబిల్‌ స్కోర్‌ బాగున్నా బ్యాంక్‌ లోన్‌ ఎందుకు రిజెక్ట్‌ అవుతుందో తెలుసుకుందాం. చదవండి:  సిబిల్‌ స్కోర్ సరిగ్గా లేకపోయినా బ్యాంక్‌ లోన్‌ ?! 1. అప్పు చాలా ఉంది మీరు బ్యాంక్‌లో లోన్‌ కోసం ప్రయత్నించే సమయంలో అధికారులు క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ హిస్టరీని చెక్‌ చేస‍్తారు.  మీ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ స్కోర్‌ బాగున్నా.  క్రమం తప్పకుండా  రుణం  చెల్లిస్తున్నా. మీకున్న అప్పుల వల్ల బ్యాంకులు పర్సనల్‌ లోన్‌ ఇచ్చేందుకు ఇంట్రస్ట్‌ చూపించవు.  అన్నీ బాగుండి మీకున్న అప్పులు ఎక్కువగా ఉంటే లోన్‌ రావడం చాలా కష్టం. ఆ విషయంలో జాగ‍్రత్త వహించాల్సిన అవసరం ఉంది.   2.  ఆదాయం బాగుండాలి  మీకు వచ్చే ఆదాయం తక్కువగా ఉంటే బ్యాంక్‌లు రుణాలు ఇవ్వవు. మీ ఆదాయం తగిన విధంగా లేకపోతే.. లోన్‌ ఇచ్చినా భవిష్యత్‌ లో తీసుకున్న రుణాన్ని తీర్చలేరేమోనన్న భావనతో లోన్‌ ఇవ్వడం పై విముఖత వ్యక్తం చేస్తుంటాయి. కాబట్టి ఆదాయం పెంచుకునే మార్గాలపై దృష్టిసారిస్తే మంచిది.    3.క్రెడిట్ స్కోర్‌ అప్‌ డేట్‌  మీరు క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ పేమెంట్‌ నిర్ణీత గడువులోపు చెల్లించినా బ్యాంక్‌ లోన్‌ రిజెక్ట్‌ అవ్వడానికి మరో కారణం సిబిల్‌ స్కోర్‌ ను అప్‌ డేట్‌ చేయించుకోపోవడమే. సిబిల్‌ స్కోర్‌ అప్‌ డేట్‌ చేయించుకోకపోయినా, క్రెడిట్‌ కార్డ్‌లు వినియోగంలో లేకపోయినా లోన్‌  తిరస్కరించబడుతుంది. 4. మూడు నెలల సమయం  చాలా మంది ఉద్యోగంలో జాయిన్‌ అయిన వెంటనే బ్యాంక్‌ లో లోన్‌ కోసం ట్రై చేస్తుంటారు. కానీ జాబ్‌ ఉన్నా బ్యాంక్‌ లు లోన్లను రిజెక్ట్‌ చేస్తుంటాయి. అందుకు కారణం మూడునెలల గడువులోపే బ్యాంక్‌ లోన్లకు అప్లై చేయడం. బ్యాంక్‌ లోన్‌ అప్లై చేసే ముందు ప్రస్తుతం మనం ఎన్నినెలల జాబ్‌ చేశామనేది పరిగణలోకి తీసుకోవాలి. కొన్ని బ్యాంక్‌ లు సదరు రుణ గ్రహిత మూడు నెలలు, లేదా ఆరునెలలు ఏదైనా ఒక సంస్థలు ఉద్యోగం కొనసాగించాలి. అలాంటి వారికి బ్యాంకులు రుణాలిస్తాయి.   5.  క్రెడిట్‌ కార్డ్‌తో పాటు లోన్‌ అంటే సాధ్యం కాదు కొత్తగా ఎవరైనా క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ తీసుకున్న వెంటనే పర్సనల్‌ లోన్‌ కు అప్లై చేస్తుంటారు. అలా చేయడం వల్ల లోన్‌ రిజెక్ట్‌ అవుతుంది. క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ తీసుకొని కొన్ని నెలల పాటు వినియోగించాలి. టైం టూ టైం క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ పేమెంట్‌ చేయాలి. ఆ తర్వాత సిబిల్‌ స్కోర్‌ బాగుండే  బ్యాంక్‌ లోన్‌ త్వరగా వస్తుంది. లేదంటే బ్యాంకర్లు లోన్‌ను రిజెక్ట్‌ చేస్తారు.   6. రెండు కంటే ఎక్కువ ఉండకూడదు.  క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ తో డబ్బుల‍్ని ఆదా చేయాలని ఎక్కువ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ లను వినియోగిస్తుంటారు. అలా చేయడం వల్ల బ్యాంక్‌ లోన్లు రిజెక్ట్‌ అయ్యే అవకాశం ఎక్కువగా ఉంది. ఆర్ధిక ఇబ్బందులు ఉన్నాయని, కాబట్టే ఎక్కవ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ లను వినియోగిస్తున్నారని బ్యాంక్‌ అధికారులు భావిస్తారు. ఒకవేళ రిఫరెన్స్‌ తో బ్యాంక్‌ అధికారుల్ని సంపద్రించినా విచారణ చేపట్టి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ తక్కువగా ఉందని, అందుకే లోన్‌ రిజెక్ట్‌ అయ్యిందని తప్పించుకుంటారు.    7. ధరఖాస్తులో పొరపాటు   మీరు లోన్‌ అప్లై చేసే సమయంలో సంబంధిత డాక్యుమెంట్లపై జాగ్రత్తగా వ్యవహరించాలి. మీరు అందించే మీ పర్సనల్‌ డాక్యుమెంట్స్‌, బ్యాంక్‌ అధికారులు లోన్‌ ప్రాసెస్‌ కోసం ఇచ్చే ఫాం లలో వ‍్యక్తిగత వివరాలు తప్పులు లేకుండా చూసుకోవాలి.   8. ఐటీ రిటర్న్స్‌ పే చేయడంలో విఫలం ఐటీ రిటర్న్స్‌ పేచేయడంలో అలసత్వం ప్రదర్శించినా బ్యాంక్‌ లోన్‌ రిజెక్ట్‌ అవుతుంది. సమయానికి ఐటీ రిటర్న్స్‌ పే చేయడం ఉత్తమం 9. హామీ ఇచ్చిన వాళ్లు కట్టలేకపోవడం మీ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ పేమెంట్‌ ను మీ స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యులు హామీ ఇచ్చి కట్టకపోతే బ్యాంక్‌ లోన్‌ రిజెక్ట్‌ చేస్తుంది. 

ముంబై: తమ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఏ స్థాయిలో ఉందో తెలుసుకునేందుకు ఎక్కవ మంది ఆసక్తి చూపిస్తున్నారు. ముఖ్యంగా వ్యక్తిగత రుణాలకు సంబంధించి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ తెలుసుకోవడం గత కొన్నేళ్లలో భారీగా పెరిగినట్టు క్రెడిట్‌ సమాచార కంపెనీ ట్రాన్స్‌ యూనియన్‌ సిబిల్‌ తెలిపింది. 2017తో పోలిస్తే 2020లో రూ.25,000 దిగువన వ్యక్తిగత రుణాల్లో 23 రెట్ల వృద్ధి నమోదు కాగా.. 2020లో క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ తెలుసుకోవడం అన్నది మూడు రెట్లు పెరిగినట్టు పేర్కొంది. అన్ని క్రెడిట్‌ సమాచార సంస్థలు (క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు) ఏడాదికి ఒక్కసారి ఉచితంగా ప్రతీ వ్యక్తి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌/రిపోర్ట్‌ తెలుసుకునే అవకాశం కల్పించాలంటూ ఆర్‌బీఐ 2016 సెపె్టంబర్‌లో ఆదేశాలు తీసుకురావడం గమనార్హం. ఆ తర్వాత నుంచి వ్యక్తులు ఉచితంగా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను తెలుసుకోవడం పెరిగినట్టు గమనించొచ్చు. పరపతికి సంబంధించి వ్యక్తుల్లో అవగాహన పెరిగిందని.. క్రెడిట్‌స్కోర్‌ను ఎక్కువ పర్యాయాలు తెలుసుకునే వారి సంఖ్య రెట్టింపైనట్టు సిబిల్‌ నివేదిక తెలియజేసింది. 

కరోనా వైరస్ మహమ్మారి ప్రతి ఒక్కరికి ఎన్నోపాఠాలు నేర్పింది అని చెప్పుకోవాలి. ముఖ్యంగా ఆర్ధిక వంటి విషయాలలో ఎలా జాగ్రత్తగా ఉండాలో తెలియజేసింది. భవిష్యత్ అవసరాల కోసం ముందస్తు జాగ్రత్తలు అవసరం అని తెలిపింది. ఈ మహమ్మరి కాలంలో ఎక్కువ శాతం వ్యక్తిగత ప్రజలు రుణాల కోసం ఎదురుచూస్తున్నారు. కానీ, ఈ పరిస్థితులలో తీసుకోవడం అంత మంచి ఆప్షన్ కాదు. ఎందుకంటే, వారి ఆదాయం విషయంలో ఎటువంటి గ్యారెంటీ ఉండదు. కానీ, వ్యక్తిగత రుణాలు తీసుకోవడం తప్పేలా లేదు. అయితే, ఈ రుణాల కోసం బ్యాంకుల నుంచి ఆమోదం పొందడం అంత సులభం కాదు ప్రధానంగా ఎవరికి అయితే అత్యంత అవసరం ఉంటుందో వారు తీసుకోవడం మంచిది. చాలా మంది ఎంచుకునే ఋణాలలో వ్యక్తిగత రుణం ఒకటి. వ్యక్తిగత రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్నాక వారు మీ ప్రతి వివరాలను పరీక్షిస్తారు. కానీ, చాలా మంది చిన్న చిన్న కారణాల వల్ల వారి ధరఖాస్తులు రద్దు చేయబడుతున్నాయి. వ్యక్తిగత రుణం కోసం ఆమోదం పొందే అవకాశాలను మీరు ఎలా పెంచుకోవాలో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం. మీ క్రెడిట్ స్కోర్‌ను పెంచుకోండి క్రెడిట్ స్కోరు అనేది మూడు అంకెల సంఖ్య, ఇది దరఖాస్తుదారుడి క్రెడిట్ చరిత్రను సూచిస్తుంది. దీని వల్ల గతంలో మీరు తీసుకున్న రుణాలకు సంబందించిన చరిత్ర మొత్తం ఇక్కడ ఉంటుంది. గతంలో మీరు ఎప్పుడైనా తీసుకున్న ఋణాల ఈఎంఐ సకాలంలో చెల్లించరా? లేదా? అనే ప్రతి విషయం వారి దగ్గర ఉంటుంది. మీ క్రెడిట్ స్కోర్ 750 లేదా అంతకంటే ఎక్కువ స్కోరు ఉంటే తొందరగా రుణాలు మంజూరు అయ్యే అవకాశం ఉంటుంది. మొదట, మీ క్రెడిట్ స్కోర్‌ను తెలుసుకోండి? అవసరమైతే, ప్రస్తుత ఈఎంఐలు, క్రెడిట్ కార్డ్ బిల్లులను సకాలంలో చెల్లించడం ద్వారా మీ క్రెడిట్ స్కోర్ పెంచుకోవడానికి ప్రయత్నం చేయండి. మీరు తీసుకున్న రుణాన్ని తిరిగి చెల్లించడానికి తగినంత సంపాదిస్తున్నారని వారికి తెలియాలి. తక్కువగా ఉద్యోగాలు మారే వారికి ఎక్కువ అవకాశాలు ఉన్నాయి.   సహ దరఖాస్తుదారు  మీకు తగినంత ఆదాయం లేకపోతే, తక్కువ క్రెడిట్ స్కోరు ఉన్న లేదా బ్యాంకులు నిర్దేశించిన ఇతర అర్హత ప్రమాణాలు లేకపోయిన, మీరు మంచి ఆదాయం, క్రెడిట్ స్కోర్ గల వ్యక్తితో కలిసి ఉమ్మడిగా రుణం కోసం ధరఖాస్తు చేసుకోవచ్చు. క్రెడిట్ స్కోర్ లేకపోతే మీకు ఇది సహాయపడుతుంది. ఎందుకంటే సహ దరఖాస్తుదారుడు కూడా రుణం చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. అలాగే, ఉమ్మడి ధరఖాస్తు వల్ల ఎక్కువ మొత్తం రుణం లభించే అవకాశం ఉంది. ఉద్యోగ చరిత్ర  ఉద్యోగ చరిత్ర మీ ఆదాయంతో సహా అందులో స్థిరత్వాన్ని చూపిస్తుంది. దరఖాస్తు దారులు తరచూ ఉద్యోగాలు మారుతున్నట్లయితే లేదా స్థిర ఆదాయం లేనట్లయితే వారి విషయంలో రిస్కు ఎక్కువ ఉండే అవకాశం ఉంటుంది. ఒకే తరహా ఉద్యోగంలో ఎక్కువ రోజులు కొనసాగినట్లయితే కంపెనీని ఎక్కువ స్థిరత్వంగా పరిగణిస్తాయి. అంటే ఒకే కంపెనీలో ఎక్కువ కాలం పనిచేయాలని కూడా అనుకోవద్దని నిపుణులు చెబుతున్నారు. ఎక్కువగా రుణాలు కోసం ధరఖాస్తు చేయకండి అనేక బ్యాంకులలో రుణాలు ధరఖాస్తు చేయడం వల్ల మీ క్రెడిట్ స్కోర్ క్షీణించే అవకాశం ఉంటుంది. భవిష్యత్తులో బ్యాంకులు రుణం ఆమోదించే అవకాశం తక్కువగా ఉంటుంది. రుణ దరఖాస్తును తిరస్కరిస్తే మళ్లీ ఆరు నెలల తర్వాత దరఖాస్తు చేసుకోవడానికి ప్రయతించండి. అలాగే, మీకు ఆదాయం తక్కువగా ఉంటే ఎక్కువ ఈఎంఐలు తీసుకుంటే మంచిది. దీని వల్ల మీరు తక్కువ ఒత్తిడికి గురి అయ్యే అవకాశం ఉంటుంది. చదవండి: బిగ్ బజార్ బంపర్ ఆఫర్

కరోనా మహమ్మారి తర్వాత క్రెడిట్ కార్డు వినియోగం రోజు రోజుకి పెరిగిపోతుంది. ప్రస్తుతం నగదు లావాదేవీల కంటే ఆన్‌లైన్ లావాదేవీలు పెరిగిపోతున్నాయి. దింతో వారి వ్యక్తిగత అవసరాల కోసం క్రెడిట్ కార్డును విపరీతంగా వాడుతున్నారు. దీనికి తగ్గట్లే షాపింగ్ మాల్స్, ఈ-కామర్స్, బ్యాంకులు క్రెడిట్ కార్డుల మీద వివిధ ఆఫర్లు అందిస్తున్నారు. దీనివల్ల అవసరం లేకున్నా కూడా వస్తువులు కొని తర్వాత లోన్ కట్టలేక  పోతున్నారు. దీని వల్ల అటు బ్యాంకులకు కూడా దీర్ఘకాలంలో నష్ట్టం వాటిల్లుతుంది.  అయితే ఇటువంటి సమయంలో బ్యాంకులు క్రెడిట్ కార్డు విషయంలో ఒక కీలక నిర్ణయం తీసుకున్నాయి. ఇక నుంచి వినియోగదారులు క్రెడిట్ కార్డులను పొందడం ఈజీ కాకపోవచ్చు. ప్రస్తుతం క్రెడిట్ కార్డు హోల్డర్లు ఉండటంతో క్రెడిట్ లావాదేవీలపై లిమిట్ తగ్గించడంతో పాటు కొత్త కార్డు తీసుకొనాలనుకునే వారి సిబిల్ స్కోర్ ను పక్కాగా చూడనున్నాయి. సిబిల్ స్కోర్ బాగున్నవారికి మాత్రమే ఇక నుంచి క్రెడిట్ కార్డులను ఇవ్వాలని తాజాగా బ్యాంక్ లు నిర్ణయం తీసుకున్నాయి. బ్యాంక్ లో రుణాలు మంజూరు చేసే ముందు వినియోగదారుల క్రెడిట్ స్కోర్ ను బ్యాంకులు పరిగణనలోకి తీసుకోనున్నాయి. గత ఏడాది మొండిబాకీలు పెరగడంతో ఈ ఆలోచన చేస్తున్నట్లు సమాచారం. చదవండి: తిరుమల సందర్శకులకు తీపికబురు!

ఇల్లు కొనుగోలు అన్నది ఒక పెద్ద నిర్ణయం. దీనికోసం మనలో చాలా మంది ఆర్థిక సాయం కోసం గృహ రుణాల(హోమ్ లోన్)పై ఆధారపడుతుంటాం. హౌసింగ్ లోన్ అన్నది ఒక తెలివైన ఎంపిక. ఇది మీ కలల గృహాన్ని సొంతం చేసుకునేందుకు, మీరు డబ్బుల కోసం ఇబ్బంది పడకుండా చూసే ఒక అవకాశం. ప్రస్తుతం రెపోరేట్లను 4 శాతానికి తగ్గిస్తూ ఆర్బీఐ తీసుకున్ననిర్ణయం కారణంగా హోమ్ లోన్ వడ్డీరేట్లు ఇప్పుడు ఆల్ టైమ్ “లో”గా ఉన్నాయి. ఏది ఏమైనా, హౌసింగ్ లోన్ అన్నది ఒక కీలకమైన అడుగు. అది దీర్ఘకాలిక ఆర్థిక కమిట్మెంట్ కాబట్టి హౌసింగ్ లోన్ కోసం దరఖాస్తు చేసుకునే వారు ఆచితూచి వ్యవహరించాల్సి ఉంటుంది. ఎందుకంటే రానున్న ఏళ్లలో వారి ఆదాయంలో పెద్ద మొత్తం దానికే పోతుంది. హోమ్ లోన్ కోసం దరఖాస్తు చేసేటప్పుడు రుణ గ్రహీత పరిశీలించాల్సిన కొన్ని అంశాలు ఇవి: 1. వడ్డీ చెల్లింపులు హోమ్ లోన్ తక్కువ వడ్డీరేట్లు పొందేందుకు ఆర్థిక సంస్థలను కంపేర్ చేయడం ముఖ్యం. అంతేకాదు రెండు రకాల వడ్డీరేట్లలో ఏది ఎంపిక చేసుకోవాలనేది కూడా అంతే ముఖ్యం: ● ఫ్లోటింగ్ ● ఫిక్స్డ్ ఫ్లోటింగ్ రేట్లు అనేవి ఆర్బీఐ బేస్ రేట్లలో మార్పులు చేసినప్పుడు, మొత్తంగా మార్కెట్ పరిస్థితులకు లోబడి కాలానుగుణంగా మారుతూ ఉంటాయి. ఫిక్స్డ్ రేట్స్ అనేవి ఎప్పుడు మారవు అన్నమాట. భవిష్యత్ లో వడ్డీరేట్లు తగ్గుతాయనే అంచనాలు ఉన్నప్పుడు ఫ్లోటింగ్ రేట్లు ఎంచుకోవడం మంచిదని ఆర్థికనిపుణులు సిఫార్సు చేస్తారు. సాధారణంగా ఫిక్స్డ్ రేట్లతో పోల్చితే ఫ్లోటింగ్ రేట్లు 1శాతం నుంచి 2 శాతం వరకు తక్కువుంటాయి. దీర్ఘకాలంలో సొమ్ము ఆదాచేస్తాయి. వడ్డీ రేట్లు పెరుగుతాయనే సంకేతాలు ఆర్థికవ్యవస్థలో కనిపించినప్పుడు ఫిక్స్డ్ రేటు ఎంచుకోవడం మేలు. ఫిక్స్డ్ వడ్డీ రేటులో రుణ గ్రహీతలు తమకు అనుగుణంగా ఉండేలా బడ్జెట్ రూపొందించుకోవచ్చు. ఈఎంఐ మొత్తాలు చెల్లించేందుకు దరఖాస్తులు సౌకర్యవంతంగా ఉంటారా అన్న విషయాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకొని ఫ్లోటింగ్, ఫిక్స్డ్ రేట్ల మధ్య ఎంపిక చేసుకోవాలి. 2. వ్యవధి హౌసింగ్ లోన్ రీపేమెంట్ వ్యవధి 30 ఏళ్ల వరకు ఉంటుంది, అంటే 360 వాయిదాలు. ఈఎంఐ భారం తక్కువుంటుంది కాబట్టి దీర్ఘకాలిక వ్యవధి ఎంచుకోవడం మేలు. అయితే వడ్డీ చెల్లింపును తగ్గించుకునేందుకు స్వల్పవ్యవధి అనువైనది. ఎందుకంటే ఇందులో వడ్డీ చెల్లింపును స్వల్పకాలానికే లెక్కిస్తారు. ఉదాహరణకు, 15 సంవత్సరాల వ్యవధికి రూ.80 లక్షల హౌసింగ్ లోన్ ను 8.25 శాతం వార్షిక రేటు లెక్కన తీసుకుంటే ఈఎంఐ రూ.77,611 ఉంటుంది. అలాగే, చెల్లించే మొత్తం వడ్డీ రూ.59,70,000గా ఉంటుంది.  ఒకవేళ ఈ రుణవ్యవధిని 20 ఏళ్లకు పెంచినట్టు అయితే, ఇన్స్టాల్మెంట్ మొత్తం రూ.68,165కు తగ్గుతుంది. కాని చెల్లించే వడ్డీ మొత్తం రూ.83.59,760 అవుతుంది. దరఖాస్తు చేసుకునేందుకు దరఖాస్తుదారులు హోమ్ లోన్ కాలిక్యూలేటర్ ఉపయోగించాలి. ఇన్స్టాల్మెంట్ మొత్తం తమ ఆదాయంలో 30 శాతం కంటే ఎక్కువ ఉండకుండా చూసుకోవాలి. తమ వయస్సు, ఆదాయ అవకాశాలు, తాము పూర్తి చేయాల్సిన ఇతర బాధ్యతలను దృష్టిలో పెట్టుకొని వ్యవధిని ఎంచుకోవాల్సి ఉంటుంది. 3. డౌన్ పేమెంట్ రుణమిచ్చే సంస్థలు ఆస్తివిలువలో కొంతమొత్తాన్ని మాత్రమే రుణంగా ఇస్తాయి, మిగిలిన మొత్తాన్ని దరఖాస్తుదారు స్వయంగా సమకూర్చుకోవాల్సి ఉంటుంది. ఆస్తిధర, దరఖాస్తుదారు అర్హతను బట్టి ఇది75 శాతం నుంచి 90శాతం మధ్యన ఉంటుంది. రుణ గ్రహీతలు కనీస మొత్తాన్ని డౌన్ పేమెంట్ గా చెల్లించవచ్చు లేదా ఎక్కువ మొత్తాన్ని చెల్లించవచ్చు. రుణంగా ఎంత మొత్తం తీసుకోవాలి, బిల్డర్ లేదా అమ్మకందారుకు తన దగ్గరనున్న సొమ్ములోఎంత చెల్లించాలనే విషయాన్ని కొనుగోలుదారులు తెలివిగా ఆలోచించాల్సి ఉంటుంది. గణనీయస్థాయిలోడౌన్ పేమెంట్ చెల్లించేందుకు ముందుకు వస్తే హోమ్ లోన్(Home Loan) అర్హత అవకాశాలు మెరగువుతాయి. కాబట్టి, కుదిరిన పక్షంలో ఎక్కువ మొత్తం డౌన్ పేమెంట్ గా చెల్లించడం మంచిది. ఇలా చేయడం వలన రీపేమెంట్ భారం కూడా తగ్గుతుంది. అర్హత విషయానికి వస్తే తమకు ముందుస్తు ఆమోదిత ఆఫర్ తో కూడిన హోమ్ లోన్ అందుబాటులోఉందా అన్నది పరిశీలించుకోవాలి. ఇలా చేయడం వలన అప్లికేషన్ ప్రాసెసింగ్ వేగంగా జరుగుతుంది. ఇలాంటి ఆఫర్లు అనేక ఫైనాన్సింగ్ ఆప్షన్స్ పై ఉంటాయి, ఉదాహరణకు ఆస్తిపై లోన్. ముందస్తు ఆమోదిత ఆఫర్ గురించి తెలుసుకునేందుకు దరఖాస్తుదారులు తమపేరు, ఫోన్ నెంబర్ అందించాల్సిఉంటుంది. 4. అనుబంధఛార్జీలు హోమ్ లోన్ పై కేవలం వడ్డీ మాత్రమే ఉండదు. దానికి సంబంధించి ప్రాసెసింగ్ ఫీజులు, లేట్ పేమెంట్ పెనాల్టీలు, ఫోర్ క్లోజర్ ఛార్జీలు కూడా ఉంటాయి. ప్రారంభంలోనే దీనిని రుణదాతతో చర్చించడం మంచిది. ఫిక్స్డ్ రేట్ హోమ్ లోన్ పైన మాత్రమే ఫోర్ క్లోజర్ లేదా ప్రీపేమెంట్ ఛార్జీలు వర్తిస్తాయనే విషయాన్ని మీరు గుర్తుంచుకోవాలి. కాబట్టి, ఫిక్స్డ్, ఫ్లోటింగ్ రేటువిషయంలో నిర్ణయం తీసుకునేటప్పుడు ప్రీపేమెంట్ ఆప్షన్ ఉండేలా చూసుకోవడం మంచిది. తద్వారా వ్యవధి తగ్గించుకోవచ్చు దాని వలన పెద్ద మొత్తంలో డబ్బు ఆదా చేసుకోవచ్చు. 5. క్రెడిట్ స్కోర్ హోమ్ లోన్ అప్లై చేయడానికి ముందు దరఖాస్తుదారు తన క్రెడిట్ స్కోర్ చెక్ చేసుకోవాలి. ఆరోగ్యకరమైన స్కోర్ అంటే 750 కంటే ఎక్కువుంటే తక్కువ వడ్డీ రేట్లకు రుణాన్ని పొందవచ్చు. హోమ్ లోన్ తీసుకోవ డానికి ముందు అన్ని బకాయిలు క్లియర్ చేసుకొని ఆరోగ్యకరమైన క్రెడిట్ స్కోర్ పెంపొందించుకోవడం మంచిది.  అవసరమైన డాక్యుమెంట్లు చెక్ చేసుకోవాలి, అలాగే లోన్ ఒప్పంద పత్రాన్ని క్షుణ్ణంగా చదవాలి. హోమ్ లోన్ తీసుకోవడమన్నది చాలాపెద్ద నిర్ణయం, అది రానున్న సంవత్సరాల్లో వారి ఆర్థిక పరిస్థితిపై ప్రభావం చూపుతుంది. కాబట్టి దానికి సంబంధించిన అన్ని విషయాలు తెలుసుకోవడం, రుణం తీసుకుంటున్న వ్యక్తి ఆర్థికప్రయోజనాలకు అనుగుణంగా వ్యవహరించడం చాలాముఖ్యం. పైన పేర్కొన్న విషయాలన్నీ మీరు అర్థంచేసుకున్నారు కాబట్టి, హోమ్ లోన్ సంబంధించి అవగాహనతో కూడిన నిర్ణయం తీసుకోవడం ఇప్పుడు ముఖ్యం. బజాజ్ హౌసింగ్ ఫైనాన్స్ లిమిటెడ్ అందిస్తున్నహోమ్ లోన్ ఎంచుకోవడమన్నది పరిగణనలోకి తీసుకోవాల్సిన ఒక సౌకర్యవంతమైన ఆప్షన్. మీ కలల ఇంటిని కొనుగోలు చేసేందుకు లేదా నిర్మించుకునేందుకు మీరు రుణం తీసుకోవచ్చు. ఆకర్షణీయమైన వడ్డీరేట్లతో పాటు సౌకర్యవంతంగా 30 ఏళ్లవ్యవధిలోపు తీసుకున్న మొత్తాన్ని తిరిగి చెల్లించవచ్చు. (అడ్వర్టోరియల్)

మీరు తీసుకున్న రుణమే మీ అర్హతలను నిర్దేశిస్తుంది. భవిష్యత్తులో మీకు అవసరం ఏర్పడితే రుణదాతలు క్యూ కట్టి ‘బాబ్బాబు మేము ఇస్తాం’ అనే విధంగా చేసుకోవడం మీ చేతుల్లోనే ఉంది.  నేటి రోజుల్లో రుణం లభించడం ఎంత సులభమో.. అంత కష్టం కూడా. ఎందుకంటే ఓ వ్యక్తి రుణ చరిత్ర అంతా క్రెడిట్‌ బ్యూరోల రికార్డుల్లో వివరంగా నమోదవుతుంటుంది. రుణాల మంజూరుకు ముందు బ్యాంకు అయినా ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ అయినా దరఖాస్తుదారుని క్రెడిట్‌ స్కోరును కచ్చితంగా పరిశీలిస్తాయి. క్రెడిట్‌ స్కోరు మీ రుణ అర్హతను నిర్ణయించడమే కాదు.. ఎంత వడ్డీ రేటు వసూలు చేయాలనే విషయంలోనూ కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఎంత బాగుంటే.. మీకు అంత ఆకర్షణీయమైన వడ్డీ రేటుకు, కోరుకున్నంత రుణం లభిస్తుందన్నమాట. సింపుల్‌గా చెప్పాలంటే మీ రుణ దరఖాస్తు స్వీకరణ లేదా తిరస్కరణ అనేది మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మీదే ఆధారపడి ఉంటుంది. అసలు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ అంటే ఏంటి? దాన్ని ఎలా లెక్కిస్తారు? మీ స్కోర్‌ను ఎలా పెంచుకోవాలన్నది ఓసారి చూద్దాం.   ఎలా లెక్కిస్తారంటే... రుణ గ్రహీతల విశ్వసనీయతను.. చెల్లింపుల సామర్థ్యాన్ని కొలిచే ప్రమాణాల్లో క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఒకటి. దరఖాస్తుదారుల రుణ అర్హతను అంచనా వేయడానికి, రుణ మొత్తాన్ని నిర్ణయించడానికి బ్యాంక్‌లు, ఆర్థిక సంస్థలు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను తనిఖీ చేస్తుంటాయి. దీనికితోడు, ఇతర సమాచారం ఆధారంగా రుణాలకు అర్హులా, కాదా? అన్నది నిర్ణయిస్తారు. వడ్డీ రేటుకూ ఇదే ప్రామాణికం అవుతుంది. రుణాల మంజూరు, తిరిగి చెల్లింపుల సమాచారాన్ని రుణ గ్రహీతల పాన్‌ నంబర్‌ ఆధారంగా.. బ్యాంకులు, బ్యాంకింగేతర ఆర్థిక సంస్థలు (ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు) క్రమం తప్పకుండా నిర్ణీత కాలానికోసారి క్రెడిట్‌ బ్యూరో సంస్థలకు (సిబిల్‌ తదితర) అందిస్తుంటాయి. అనేక అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుని క్రెడిట్‌ స్కోరును నిర్ణయిస్తుంటాయి బ్యూరోలు. సాధారణంగా గత 36 నెలల రుణ చరిత్ర ఆధారంగా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఉంటుంది. చెల్లింపుల తీరు, సెక్యూర్డ్, అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణాల మిశ్రమం ఎలా ఉంది, రుణాల కోసం విచారణలు, రుణాల వినియోగం.. ఈ నాలుగు అంశాలు మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ప్రభావితం చేస్తుంటాయి. అయితే ప్రస్తుత టెక్నాలజీ యుగంలో ఆధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానం, ఆల్గోరిథమ్‌ల సాయంతో.. రుణ చరిత్రతోపాటు వినియోగదారుల దీర్ఘకాలిక ఔట్‌స్టాండింగ్‌ బ్యాలెన్స్‌ (చెల్లించాల్సిన బకాయిలు), క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ల లావాదేవీల చరిత్ర, కొత్త ఖాతాల ప్రారంభం లేదా తొలగింపులు, తిరిగి చెల్లింపుల నిష్పత్తి వంటివి కూడా క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు ప్రామాణికంగా మారాయి. సాధారణంగా.. 300 నుంచి 900 వరకు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఉంటుంది. రుణదాతలకు వ్యక్తిగత రుణాలు లభించాలంటే.. కనీస సిబిల్‌ స్కోర్‌ 720 నుంచి 750 మధ్య అయినా ఉండాలి. ఇంతకంటే ఎక్కువ స్కోర్‌ ఉంటే రుణాన్ని అధిక మొత్తంలో పొందే అర్హత ఉంటుంది. స్కోర్‌ తక్కువగా ఉంటే రుణం కూడా తక్కువే వస్తుంది. స్కోర్‌ను మెరుగుపరుచుకోవాలంటే.. రుణ వాయిదాల చెల్లింపుల్లో డిఫాల్ట్‌ కాకుండా చూసుకోవాలి. గృహ, వాహన రుణాలు సెక్యూర్డ్‌ రుణాల కిందకు వస్తాయి. వ్యక్తిగత, క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ రుణాలు అన్‌సెక్యూర్డ్‌గా ఉంటాయి. సెక్యూర్డ్‌ రుణాల్లో రుణదాత విఫలమైనా, రుణమిచ్చిన సంస్థలకు రిస్క్‌ పెద్దగా ఉండదు. ఎందుకంటే హామీగా ఆస్తులు ఉంటాయి. వాటిని విక్రయించి సర్దుబాటు చేసుకోవచ్చు. కానీ, అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణాలను ఎగ్గొడితే.. వసూలు చేసుకోవడం రుణమిచ్చిన సంస్థలకు తలనొప్పిగా పరిణమిస్తుంది. అందుకే రుణదాతలు అన్‌సెక్యూర్డ్స్‌ రుణాలు, వాటిని తిరిగి ఏ విధంగా చెల్లిస్తున్నారన్న చరిత్ర గురించి లోతైన విశ్లేషణ చేస్తుంటారు. మీ సిబిల్‌ స్కోర్‌ మీద ప్రతికూల ప్రభావాన్ని చూపించేవి కూడా ఈ అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణాలే. ముఖ్యంగా..జాయింట్‌ బ్యాంక్‌ అకౌంట్‌ను కలిగి ఉన్న వారికి హామీ ఇవ్వటంలో జాగ్రత్త వహించాలి. ఒకవేళ ఆయా ఖాతా చెల్లింపుల్లో ఎలాంటి ఇబ్బందులెదురైనా ఆ బాధ్యత జాయింట్‌ ఖాతాదారులైన మీ మీద కూడా పడుతుంది. అంతిమంగా దీని ప్రభావం మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ మీద కూడా ఉంటుంది.  వ్యక్తిగత రుణం, క్రెడిట్‌కార్డు వినియోగం, వాహన రుణం, గృహ రుణం ఇలా రుణ పోర్ట్‌ఫోలియో వైవిధ్యంగా ఉండడం కూడా ప్రభావం చూపిస్తుంది.  క్రెడిట్‌కార్డు విషయంలో సకాలంలో చెల్లింపులతోనూ స్కోర్‌ పెంచుకోవచ్చు. స్కోర్‌ను చెక్‌ చేసుకోవచ్చు.. క్రెడిట్‌ బ్యూరో సంస్థలు ఏటా ఒక్కసారి ఉచితంగా క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ పొందే సౌకర్యాన్ని కల్పిస్తున్నాయి. ఇక వివిధ రకాల ఆర్థిక సేవల సంస్థలు సైతం తమ పోర్టళ్ల నుంచి, యాప్స్‌ నుంచి క్రెడిట్‌ స్కోరును ఉచితంగా తెలుసుకునే అవకాశాన్ని కల్పిస్తుంటాయి. తద్వారా రుణాల ఆఫర్లను అందించొచ్చన్న ప్రయోజనం అందులో దాగుంటుంది. మీకు రుణ అవసరం ఉన్నా, లేకపోయినా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ఉచితంగా తెలుసుకునే సౌకర్యాన్ని వినియోగించుకోవచ్చు. పాన్‌ నంబర్‌ సాయంతో ఈ వివరాలు తెలుసుకోవచ్చు. మొబైల్‌ నంబరుకు వచ్చే వన్‌ టైం పాస్‌వర్డ్‌ (ఓటీపీ) ఆధారంగా మీ గుర్తింపును ధృవీకరించిన అనంతరం క్షణాల్లో ఉచితంగా మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ రిపోర్ట్‌ను అందుకుంటారు.

న్యూఢిల్లీ/గువాహటి: రుణగ్రహీతలకు సంబంధించి క్రెడిట్‌ స్కోరు (రుణ చెల్లింపుల చరిత్ర)ను గుడ్డిగా నమ్మవద్దని, కేవలం ఓ సూచికగానే పరిగణించాలని ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులకు కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్‌ సూచించారు. కస్టమర్లతో శాఖల స్థాయిలో అనుసంధానత పెంపుపై దృష్టి పెట్టాలని కోరారు. ‘‘బ్రాంచ్‌ బ్యాంకింగ్‌కు మళ్లీ మళ్లాలి. గతంలో మాదిరిగా శాఖల స్థాయిలో కస్టమర్లతో అనుసంధానత ఇప్పుడు లేదు. డేటా విశ్లేషణ, బిగ్‌ డేటా వినియోగాన్ని కోరుకుంటున్నప్పటికీ.. శాఖల స్థాయిల్లో కస్టమర్లు మీ నుంచి వ్యక్తిగత స్పందనను కోరుకుంటారు’’ అని ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకుల అధిపతులతో గురువారం జరిగిన సమావేశంలో మంత్రి పేర్కొన్నారు. ఆర్‌బీఐ కానీ, ప్రభుత్వం కానీ క్రెడిట్‌ రేటింగ్‌ ఏజెన్సీలను గుడ్డిగా అనుసరించాలంటూ ఎటువంటి ఆదేశాన్ని జారీ చేయలేదన్న విషయాన్ని మంత్రి గుర్తు చేశారు. కస్టమర్లతో వ్యక్తిగత అనుసంధానత, డేటాను వినియోగించుకోవడం అవసరమన్నారు. శాఖల స్థాయిల్లో పనిచేస్తున్న సిబ్బంది ఆందోళనలను విని, వారిలో ప్రభుత్వ పథకాల పట్ల అవగాహన పెంచాలని బ్యాంకు  ఉన్నతోద్యోగులకు సూచించారు.     రుణ వితరణను పెంచాలి.. రుణాల పంపిణీని మరింత పెంచాలని బ్యాంకుల చీఫ్‌లను మంత్రి సీతారామన్‌ కోరారు. వ్యవస్థలో తగిన డిమాండ్‌ లేదంటూ వారు చెప్పినా.. రుణ వితరణ పెంపు దిశగా తగిన విధానాలను చేపట్టాలని ఆమె కోరడం గమనార్హం.   పెట్టుబడులపై ‘సీఏఏ’ ప్రభావం ఉండదు: పౌరసత్వ సవరణ చట్టం (సీఏఏ)కు వ్యతిరేకంగా చేపడుతున్న ఆందోళనలు, ఢిల్లీలో జరిగిన హింసాత్మక చర్యలు ఇన్వెస్టర్ల సెంటిమెంట్‌ను దెబ్బతీయలేవని మంత్రి సీతారామన్‌ పేర్కొన్నారు. సౌదీ అరేబియాలో ఇటీవల తాను భేటీ అయిన ఇన్వెస్టర్లు భారత్‌లో మరిన్ని పెట్టుబడులకు ఆసక్తిగా ఉన్నట్టు చెప్పారన్నారు. ఇప్పటిౖMðతే కరోనా వైరస్‌ ప్రభావం మన దేశంపై లేదన్నారు. వచ్చే రెండు నెలల్లో పరిస్థితి మెరుగుపడకపోతే పరిశ్రమకు చేదోడుగా పరిష్కార చర్యలపై దృష్టి సారిస్తామని చెప్పారు. 1.18 లక్షల రుణ దరఖాస్తులను పరిష్కరించాలి ప్రధానమంత్రి ఉపాధి కల్పన కార్యక్రమం (పీఎంఈజీపీ) కింద పెండింగ్‌లో ఉన్న 1.18 లక్షల దరఖాస్తులను మార్చి 15వ తేదీలోగా పరిష్కరించాలని ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులను కేంద్ర ప్రభుత్వం కోరింది. రుణ సాయంతో స్వయం ఉపాధి కింద వ్యాపార సంస్థల ఏర్పాటును ప్రోత్సహించడమే పీఎంఈజీపీ పథకం ఉద్దేశ్యం. ఎంఎస్‌ఎంఈ రంగ మంత్రి నితిన్‌ గడ్కరీ, ఆర్థిక మంత్రి సీతారామన్‌ ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకుల చీఫ్‌లతో నిర్వహించిన సమావేశంలో ఎంఎస్‌ఎంఈ రుణాల పునరుద్ధరణపై కూడా చర్చించారు.

కర్నూలు: క్రెడిట్‌ కార్డు ఆధారంగా చేసుకొని సైబర్‌ నేరగాళ్లు మోసాలకు పాల్పడుతున్నారని, బ్యాంక్‌ ఖాతాదారులు తగిన జాగ్రత్తలు పాటించాలని ఎస్పీ ఫక్కీరప్ప సూచించారు. బ్యాంక్‌ నుంచి కాల్‌ చేస్తున్నామని ఖాతాదారులను సంప్రదించి క్రెడిట్‌ కార్డు స్కోర్‌ తక్కువగా ఉందని, దాన్ని పెంచి అధిక మొత్తంలో షాపింగ్‌ చేసేందుకు, ఎక్కువగా రుణ సౌకర్యం పొందేందుకు వీలు కల్పిస్తామని నమ్మించి కార్డు వివరాలు తెలుసుకొని మోసాలకు పాల్పడుతున్నారని శుక్రవారం విడుదల చేసిన ప్రకటనలో తెలిపారు. క్రెడిట్‌ కార్డుపై ఉన్న పదహారు సీవీవీ అంకెలు ఎక్స్‌పేర్‌ డేట్‌ వివరాలు తెలుసుకొని తద్వారా అవసరమున్న మేరకు వస్తువులను ఆన్‌లైన్‌ ద్వారా నేరగాళ్లు కొనుగోలు చేస్తున్నారని పేర్కొన్నారు. కర్నూలు నగరం దేవనగర్‌కు చెందిన ఓ వ్యక్తిని ఇదే తరహాలోనే సైబర్‌ నేరగాళ్లు నమ్మించి మోసాలకు పాల్పడినట్లు తెలిపారు. ఫోన్‌కాల్‌ ద్వారా సంప్రదించి క్రెడిట్‌ కార్డుస్కోర్‌ పెంచుతామని నమ్మించి మోసానికి పాల్పడినట్లు పేర్కొన్నారు. స్కోర్‌ పెంచుకోవడంతో మీకు లభించే రివార్డు పాయింట్స్‌ వల్ల బ్యాంక్‌కు తిరిగి కట్టవలసిన డబ్బులు కూడా తగ్గుతుందని నమ్మించి కార్డు వివరాలను తెలుసుకొని తద్వారా రూ.1.26 లక్షల విలువ గల వస్తువులను ఆన్‌లైన్‌ ద్వారా కొనుగోలు చేశారని తెలిపారు. క్రెడిట్‌ కార్డు ద్వారా ఆన్‌లైన్‌ షాపింగ్‌ చేసిన వివరాలు తన మెయిల్‌ ద్వారా తెలుసుకున్న బాధితుడు మోసపోయినట్లు గ్రహించి పోలీస్‌లకు ఫిర్యాదు చేశాడని తెలిపారు.

న్యూఢిల్లీ: స్మార్ట్‌ఫోన్స్‌ తయారీ సంస్థ రియల్‌మీ తాజాగా ఆర్థిక సేవల విభాగంలోకి ప్రవేశించింది. రుణాలు, మ్యూచువల్‌ ఫండ్స్, క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ రిపోర్టులు అందించేందుకు ‘రియల్‌మీ పైసా’ పేరిట ప్రత్యేక ప్లాట్‌ఫాం ప్రారంభించింది. స్మార్ట్‌ఫోన్స్‌ విభాగంలో ప్రత్యర్థి సంస్థ షావోమీ ఇటీవలే ’మి క్రెడిట్‌’ పేరుతో ఇలాంటి ఫైనాన్షియల్‌ సర్వీ సులే ప్రారంభించిన నేపథ్యంలో ఈ పరిణామం ప్రాధాన్యం సంతరించుకుంది. రియల్‌మీ పైసా బీటా యాప్‌ ద్వారా డిజిటల్‌ వ్యక్తిగత రుణాలు సుమారు రూ. 1 లక్ష దాకా, చిన్న.. మధ్యతరహా సంస్థలు  రూ.5 లక్షల దాకా రుణాలు పొంద వచ్చు. తక్షణ ఉచిత క్రెడిట్‌ రిపోర్టులు, మూడు నెలల పాటు ఉచిత అప్‌డేట్స్, పాత.. కొత్త ఫోన్లకు స్క్రీన్‌ డ్యామేజ్‌ బీమా సరీ్వసులు ఈ యాప్‌ ద్వారా రియల్‌మీ అందించనుంది. 2020లో ఈ ప్లాట్‌ఫాం ద్వారా రూ. 1,000 కోట్ల దాకా రుణ వితరణ, 30–50 లక్షల మంది కొత్త కస్టమర్లకు చేరువ కావాలనేది తమ లక్ష్యమని రియల్‌మీ పైసా లీడ్‌ వరుణ్‌ శ్రీధర్‌ తెలిపారు.  ‘మూడేళ్లలో బ్రేక్‌ ఈవెన్‌ వస్తుందని అంచనా వేస్తు న్నాం. ప్రస్తుతం ప్రయోగ దశలో ఉన్న రియల్‌మీ పైసా యాప్‌.. గూగుల్‌ ప్లేస్టోర్‌తో పాటు రియల్‌మీ యాప్‌స్టోర్‌లో లభిస్తుంది. రానున్న 6–12 నెలల్లో పూర్తిగా అందుబాటులోకి తీసుకొస్తాం’ అని  శ్రీధర్‌ తెలిపారు.

సొంతింటిని సమకూర్చుకోవాలన్న కల ఎందరికో వుంటుంది. అయితే సొంతంగా ఇంటి కొనుగోలుకు సరిపడా డబ్బులను సమకూర్చుకోవడం అందరికీ సాధ్యమయ్యేది కాదు. ఇప్పటికే గణనీయంగా పొదుపు చేసి ఉన్నవారు, వేరే ఆస్తులను విక్రయించడం ద్వారా సమకూర్చుకునే వారికి ఇది సాధ్యమే అయినా, మిగిలిన వారి ముందున్న ఏకైక మార్గం గృహ రుణమే. అందుకే నేడు విక్రయం అవుతున్న కొత్త ప్రాజెక్టుల్లో మూడింట రెండొంతులు గృహ రుణాలపైనే ఉంటున్నాయి. ఇందులో ఇద్దరు కలసి తీసుకునే గృహ రుణాలు కూడా ఉన్నాయి. మరొకరితో కలసి గృహ రుణం తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఒక్కొక్కరికి ఒక్కో రూపంలో ఉండొచ్చు. కారణం ఏదైనా జాయింట్‌ హోమ్‌లోన్‌ విషయంలో ఉండే సానుకూల ప్రతికూలతలు ఏంటన్నవి తెలుసుకుంటే గృహ రుణ గ్రహీతలకు సాయంగా ఉంటుంది. వాటిని తెలియజేసే కథనమే ఇది. – సాక్షి, పర్సనల్‌ ఫైనాన్స్‌ విభాగం జాయింట్‌హోమ్‌ లోన్‌ అన్నది మరో వ్యక్తితో కలసి ఉమ్మడిగా తీసుకునే రుణం. సాధారణంగా జీవిత భాగస్వామి లేదా తోడబుట్టిన వ్యక్తితో కలసి జాయింట్‌ హోమ్‌లోన్‌ తీసుకోవచ్చు. విడిగా ఒక్కరే తీసుకునే రుణంతో పోలిస్తే, ఇతరులతో కలసి ఉమ్మడిగా తీసుకునే రుణానికి ఎన్నో కారణాలు ఉంటాయి. విడిగా తీసుకునేందుకు అనుకూలమైన క్రెడిట్‌ స్కోరు లేకపోవచ్చు. బ్యాంకులు, బ్యాంకింగేతర ఆర్థిక సంస్థలు (ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు) దరఖాస్తుదారుల రుణ చరిత్ర (క్రెడిట్‌ స్కోరు)ను చూసిన తర్వాతే రుణంపై తేలుస్తాయి. వారి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను పరిశీలించి ఒకవేళ రుణం మంజూరు చేస్తే తిరిగి చెల్లించే సామర్థ్యం వారికి ఉందా అని ఆరాతీస్తాయి. రుణ ఎగవేతల నివారణకు తీసుకునే చర్యల్లో భాగంగా ఈ విధానాన్ని ఎప్పటి నుంచో పాటిస్తున్నాయి. ఒకవేళ ఒకరి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ మంచిగా ఉండి, గతంలో తీసుకున్న రుణాలకు చెల్లింపులు సకాలంలో చేసి ఉంటే, సహజంగానే క్రెడిట్‌ స్కోరు మెరుగ్గా ఉంటుంది. ఇటువంటి వారికి గృహ రుణం సులభంగానే లభిస్తుంది. అయితే, క్రెడిట్‌ స్కోరు తగినంత లేని వారి పరిస్థితి ఏంటి? వీరు ఆశ కోల్పోనవసరం లేదు. క్రెడిట్‌ స్కోరు మంచిగా ఉన్న మరో వ్యక్తితో కలసి ఉమ్మడిగా రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవడమే పరిష్కారం. మీరు ఎంచుకునే ఆ భాగస్వామి క్రెడిట్‌ స్కోరు మంచిగా ఉంటే, అప్పుడు సులభంగానే రుణం లభిస్తుంది. ఇక తీసుకున్న రుణాన్ని తాము ఒక్కరమే తిరిగి చెల్లించడం కష్టమని భావించే వారు కూడా ఉమ్మడిగా రుణం తీసుకునేందుకు ఆసక్తి చూపిస్తారు. అలాగే, భార్యాభర్తలు ఇరువురూ వేతన జీవులు అయి ఉంటే, పన్ను ప్రయోజనం ఇరువురికీ అవసరం కనుక జాయింట్‌ హోమ్‌లోన్‌కు మొగ్గు చూపుతారు.    సానుకూలతలు ఉమ్మడిగా గృహ రుణం తీసుకుంటే సాధారణ హోమ్‌లోన్‌తో పోలిస్తే ఆకర్షణీయమైన వడ్డీ రేటుకు లభించే అవకాశాలు ఎక్కువ. ఖరీదైన ప్రాపర్టీ అయితే పెద్ద మొత్తంలోనే గృహ రుణాన్ని పొందొచ్చు. ఆదాయపన్ను చట్టంలోని సెక్షన్‌ 80సీ ప్రకారం జాయింట్‌ హోమ్‌లోన్‌లో ఇద్దరూ పన్ను మినహాయింపు క్లెయిమ్‌ చేసుకోవచ్చు. రుణంపై చేసే వడ్డీ చెల్లింపులకు గాను ఒక్కొక్కరు విడిగా రూ.2లక్షలను మినహాయింపు చూపించుకోవచ్చు. అలాగే, రుణం అసలుకు చేసే చెల్లింపులు రూ.1.5 లక్షలపై అదనంగా తమ ఆదాయం నుంచి పన్ను మినహాయింపు పొందేందుకు అవకాశం ఉంది. బలహీన క్రెడిట్‌ స్కోరు ఉన్న వారికి కూడా జాయింట్‌ హోమ్‌లోన్‌లో సులభంగా రుణం లభిస్తుంది. ప్రతికూలతలు జాయింట్‌ లోన్‌ తీసుకునే వారు గుర్తించుకోవాల్సిన ప్రతికూల అంశాలు కూడా కొన్ని ఉన్నాయి. ఉమ్మడిగా గృహ రుణం తీసుకున్న తర్వాత వారిలో ఒకరు తమవాటా చెల్లించలేని పరిస్థితి ఏర్పడితే ఇద్దరి క్రెడిట్‌ స్కోరు దెబ్బతింటుంది. ఇక భార్యా భర్తలు ఉమ్మడిగా గృహ రుణం తీసుకుని, అది చెల్లించే కాలంలో విభేదాల కారణంగా వారు విడిపోతే న్యాయపరమైన సమస్యలు కూడా ఎదుర్కోవాల్సి రావచ్చు. ప్రాపర్టీ అనేది ఒకరి పేరిట నమోదై ఉండి, ఇద్దరూ కలసి రుణం తీసుకుని పూర్తిగా చెల్లించారనుకోండి. అయినప్పటికీ ప్రాపర్టీ ఉన్న వారికే దానిపై చట్టబద్ధమైన హక్కులు ఉంటాయి. అపోహలకు చెక్‌ ► జాయింట్‌ హోమ్‌లోన్‌ విషయంలో ఎన్నో సందేహా లు ఉన్నాయి. రుణం తీసుకునే వారు ముందుగా వీటిపై స్పష్టత తెచ్చుకోవాలి. ప్రాథమిక రుణ దరఖాస్తుదారునితో సమానంగా సహ దరఖాస్తుదారునిపైనా గృహ రుణం చెల్లించాల్సిన బాధ్యత సమంగానే ఉంటుంది. అందుకే రుణ డాక్యుమెంట్‌పై సంతకం చేయడానికి ముందే నిబం ధనలపై పూర్తిగా స్పష్టత తెచ్చుకోవాలి. బ్యాంకుతో చేసుకునే ఒప్పందం గురించి సందేహాలు తీర్చుకోవాలి.    ► ఉమ్మడిగా తీసుకునే రుణంలో ఒక్కరికే పన్ను ప్రయోజనాలు లభిస్తాయా? అంటే... ఇద్దరు గ్రహీతలకూ ప్రయోజనాలు సమానంగా వర్తిస్తాయి. కానీ, ఉమ్మడిగా తీసుకునే రుణాలపై పన్ను స్పష్టత కోసం ఆదాయపన్ను చట్టంలోని సెక్షన్‌ 24ను చూడాల్సి ఉంటుంది. ఆదాయపన్ను శాఖ మార్గదర్శకాల ప్రకారం... సహ రుణ గ్రహీత పన్ను ప్రయోజనాలు క్లెయి మ్‌ చేసుకోవాలనుకుంటే సంబంధిత ఆస్తికి అతను లేదా ఆమె సైతం సహ యజమాని అయి ఉండాలి.   ► ఒక్కరు విడిగా దరఖాస్తు చేయడంతో పోలిస్తే మరొకరితో కలసి జాయింట్‌గా దరఖాస్తు చేసుకుంటే రుణాన్ని సులభంగా పొందడం అన్నది నిజమే. అయితే, కచ్చితంగా రుణం వస్తుందన్న గ్యారంటీ ఏమీ ఉండదు. ఎందుకంటే గృహ రుణాలను బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు అధిక రిస్క్‌తో కూడినవిగానే పరిగణిస్తాయి. కనుక సహ దరఖాస్తుదారునితో కలసి రుణం తీసుకునే ప్రయత్నం చేసే వారు... వారి క్రెడిట్‌ స్కోరు మెరుగ్గా ఉండి, ఈఎంఐ చెల్లించేంత ఆదాయం కలిగి ఉంటేనే రుణాన్ని పొందగలరు. ఉమ్మడి గృహ రుణం విషయంలో ఈ అంశాలతోపాటు వడ్డీ రేటు సహా చూడాల్సినవి మరి కొన్ని కూడా ఉన్నాయి. ఒక్కసారి రుణం తీసుకుంటే వెనుదిరిగి చూసుకోవాల్సిన అవసరం లేదు కనుక ముందే సమగ్రంగా విచారించుకుని నిర్ణయం తీసుకోవాలి. గృహ రుణానికి అర్హతలు ఇంటి రుణం దరఖాస్తును ఆమోదించడానికి ముందు బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు ఏఏ అంశాలను చూస్తాయి? రుణం ఇస్తే ఎగవేతకు అవకాశం లేదని ఎలా తేలుస్తాయి? ఇవి తెలిస్తే దరఖాస్తుదారులు తమకు రుణం వస్తుందో లేదో తెలుసుకోవడం సులభం. ఇంటి రుణం విషయానికి వస్తే ప్రతీ దరఖాస్తుదారుని అర్హతలు వేర్వేరుగా ఉంటాయి. వీటిని ఎన్నో అంశాలు నిర్ణయిస్తాయి.   వయసు దరఖాస్తుదారుని వయసు చాలా కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. ఇంటి రుణంలో గరిష్ట టర్మ్‌ 30 ఏళ్ల వరకే ఉంటుంది. చిన్న వయసులో ఉన్న వారు అయితే దీర్ఘకాలానికి ఇంటి రుణం తీసుకునే వెసులుబాటు ఉంటుంది. అదే మధ్య వయసుకు వచ్చిన వారికి దీర్ఘకాలిక రుణానికి అవకాశం ఉండదు. ఎందుకంటే 25 ఏళ్ల వయసుతో పోలిస్తే, 40–45 ఏళ్ల వయసున్న వ్యక్తి పదవీ కాలం తక్కువగా ఉంటుంది కనుక. ఈ నేపథ్యంలో యుక్తవయసులో ఉన్న వారికి ఎక్కువ మొత్తంలో రుణం, దీర్ఘకాలానికి లభించే అవకాశాలు ఉంటాయి. అంతేకాదు, ప్రాపర్టీ వయసు, సైజును కూడా బ్యాంకులు పరిగణనలోకి తీసుకుంటాయి.   ఆర్థిక పరిస్థితి తీసుకున్న రుణాన్ని క్రమం తప్పకుండా వాయిదాల రూపంలో తిరిగి చెల్లించాలంటే గ్రహీత ఆదాయం దాన్ని నిర్దేశిస్తుంది. అందుకే ఎంత ఆదాయం వస్తోంది, స్థిరత్వం ఏ మేరకు తదితర అంశాలు రుణం మొత్తాన్ని నిర్ణయిస్తాయి.   క్రెడిట్‌ హిస్టరీ దరఖాస్తుదారుని రుణ చరిత్ర కూడా కీలకం అవుతుంది. గతంలో తీసుకున్న రుణాలు, వాటికి చెల్లింపులు ఏ విధంగా చేశారన్నది క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో తెలుస్తుంది. మంచి స్కోరు ఉందంటే రుణ ఎగవేత అవకాశాలు తక్కువగా ఉంటాయి. కనుక క్రెడిట్‌ స్కోరు మెరుగ్గా ఉన్న వారికి బ్యాంకులు సులభంగా రుణాలు ఇచ్చేందుకు ముందుకు వస్తాయి. ఇతర బాధ్యతలు   అలాగే, దరఖాస్తుదారునిపై ఇప్పటికే ఉన్న ఆర్థిక, రుణ బాధ్యతలు కూడా పరిశీలనకు వస్తాయి. కారు రుణం, క్రెడిట్‌ కార్డు వంటివి తీసుకుంటే వాటిని కూడా ఇంటి రుణం దరఖాస్తు పరిశీలనలో భాగంగా బ్యాంకులు చూసి, చెల్లింపుల సామర్థ్యంపై అంచనాకు వస్తాయి.   వ్యక్తిగత ప్రొఫైల్‌ వీటితోపాటు దరఖాస్తుదారుని వ్యక్తిగత ప్రొఫైల్‌ కూడా కీలకం అవుతుంది. విద్యార్హతలు, బ్యాక్‌గ్రౌండ్‌ను రుణదాతలు చెక్‌ చేసుకుంటారు. మంచి విద్యార్హతలు కలిగిన వారికి ఉపాధి అవకాశాలు విరివిగా ఉంటాయి. వీరికి రుణం ఇచ్చినా తిరిగి చెల్లించగల సామర్థ్యం ఎక్కువగా ఉంటుంది. అందుకే బ్యాంకులు వీటిని కూడా పరిగణనలోకి తీసుకుంటాయి. హామీదారుగా ఉంటే ఇప్పటికే ఏదైనా రుణానికి హామీదారుగా ఉన్నారనుకుంటే... ఆ మేరకు దరఖాస్తుదారుని అర్హత నుంచి బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు మినహాయించి చూస్తాయి. ఎందుకంటే రుణం తీసుకున్న వ్యక్తి చెల్లించలేని పరిస్థితుల్లో ఆ బాధ్యత హామీగా ఉన్న వారిపైనే పడుతుంది. కనుక ఇది కూడా రుణ దరఖాస్తుదారుని అర్హతలను ప్రభావితం చేసే అంశంగా గుర్తు పెట్టుకోవాలి.   అర్హత ఉంటే... అర్హత ఉందని నిర్ధారణకు వస్తే బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీలు తర్వాతి అంశాలపై దృష్టి పెడతాయి. వీటిల్లో ఆదాయంతో రుణ వాయిదా రేషియో ఒకటి. రుణ వాయిదా చెల్లింపుల కోసం వచ్చే ఆదాయంలో పక్కన పెట్టాల్సిన మొత్తం. ఆదాయంలో సగాన్ని సాధారణ ఖర్చుల కింద మినహాయించి మిగిలిన మొత్తంలో బాధ్యతలను చూస్తాయి. అంటే అప్పటికే ఏవైనా రుణాలు తీసుకుని వాటికి వాయిదాలు చెల్లిస్తున్నట్టయితే ఆదాయంలో కచ్చితమైన బాధ్యతల కింద ఆ మొత్తాన్ని మినహాయిస్తాయి. లోన్‌ కాస్ట్‌ రేషియో కూడా ఒకటి. ప్రాపర్టీకి ఇచ్చే రుణంలో దరఖాస్తుదారుని వాటాను చూస్తాయి. అర్హతను పెంచుకునే మార్గాలు ► జీవిత భాగస్వామి లేదా కుటుంబంలో సన్నిహిత వ్యక్తిని సహ దరఖాస్తుదారునిగా చేర్చుకుంటే రుణం లభించడం సులువు అవుతుంది.   ► క్రమం తప్పకుండా ఆదాయం, పొదుపు, పెట్టుబడుల చరిత్ర ఉంటే రుణం లభించడం తేలిక.   ► అదనపు ఆదాయ వనరుల గురించి కూడా దరఖాస్తుతోపాటు తెలియజేయడం అవసరం. అద్దె ఆదా యం, వ్యాపారం, వృత్తి పరంగా ఇతర ఆదాయ వనరుల గురించి తప్పక తెలియజేయడం లాభిస్తుంది.   ► ఇక ఇంటి రుణం అవసరం అనుకునే వారు ముందు నుంచే తమ క్రెడిట్‌ స్కోరును పెంచుకోవడంపై దృష్టి పెట్టాలి. రుణాలు ఏవైనా తీసుకుని ఉంటే ముందుగా చెల్లించేయడం, బకాయిలు ఉంటే వెంటనే తీర్చేయడం చేయాలి. చాలా వరకు రుణమిచ్చే సంస్థలు క్రెడిట్‌స్కోరును తెలుసుకునే అవకాశాన్ని ఆన్‌లైన్‌లో ఉచితంగానే కల్పిస్తున్నాయి. ఈ అవకాశాన్ని వినియోగించుకోవచ్చు.  

ఒకప్పుడు దేశంలో చదువు ఉచితంగా చెప్పేవారు. ఏమీ ఆశించకుండా వైద్యాన్ని అందించేవారు. ఇప్పుడో..! అవి రెండూ చాలా కమర్షియల్‌ అయిపోయాయి. ఎంతలా అంటే... విద్య, వైద్యం అంటేనే ప్రజలు భయపడేంతలా!! వాటికయ్యే ఖర్చు అలాంటిది మరి. ఇప్పుడు రోజువారీ కుటుంబ ఖర్చులు కూడా వీటి సరసన చేరుతున్నాయి. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో జీతాలు ఒక్కోసారి సరిపోకపోవచ్చు. అప్పుడు రుణం అవసరం పడుతుంది. అలాంటపుడు ఆ రుణమేదో కావాల్సినపుడు చేతికి అందాలి కదా? ఇలాంటప్పుడే క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ కీలకం. ఉదాహరణకు రాజేష్‌కు తన పిల్లల చదువుకు డబ్బులు అవసరమమ్యాయి. రుణానికి దరఖాస్తు చేసుకున్నాడు. కానీ అది రిజెక్ట్‌ అయ్యింది. ఇలాంటి సందర్భమే సంజయ్‌కి కూడా ఎద్దురయింది. మంచి ఇల్లు దొరకటంతో ఈయన ఇంటి రుణం కోసం అప్లై చేశాడు. రుణం రాలేదు. దీనికి కారణం... వారి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ తక్కువగా ఉండటం. బ్యాంకులు, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు రుణ మంజూరీ అంశంలో వివిధ రకాల అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుంటాయి. వీటిలో వయసు, ఆదాయం, ఉద్యోగం, నివాస ప్రాంతం అనే వాటిని ప్రాథమికంగా చూస్తాయి. వీటి తర్వాత క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ దగ్గరకొస్తాయి. వయసు, ఆదాయం, ఉద్యోగం వంటి విషయాల్లో మనం ఏమీ చేయలేకపోవచ్చు. కానీ మంచి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను కలిగి ఉండటం మాత్రం మన చేతుల్లోనే ఉంటుంది. అదెలానో చూద్దాం.. రుణాల్లో వైవిధ్యం తప్పనిసరి రుణాల్లో వైవిధ్యాన్ని కలిగి ఉండాలి. అంటే అన్నీ పర్సనల్‌ లోన్ల వంటివే కాకుండా... వివిధ రకాల రుణాలను తీసుకోవాలి. సెక్యూర్డ్, అన్‌సెక్యూర్డ్‌ లోన్లను రెండింటినీ కలిగి ఉండొచ్చు. సాధారణంగా బ్యాంకులు, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు సెక్యూర్డ్‌ లోన్స్‌ (గృహ రుణం వంటివి) కలిగిన వారికి వేరే రుణం ఇవ్వడానికి ప్రాధాన్యమిస్తాయి. క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు కూడా ఇలాంటి వారికే స్కోర్‌ ఇవ్వడానికి సానుకూలత చూపిస్తాయి. ఒకవేళ మీకు గనక అన్‌సెక్యూర్డ్‌ రుణాలు (పర్సనల్‌ లోన్, క్రెడిట్‌ కార్డు లోన్, ఎడ్యుకేషన్‌ లోన్‌ వంటివి) ఎక్కువగా ఉంటే ఆర్థిక సంస్థలు మీకు రుణమివ్వడానికి అంతగా ఇష్టపడవు. మీ లోన్‌ పోర్ట్‌ఫోలియోలో సెక్యూర్డ్‌ రుణాల వాటా ఎక్కువగా ఉండేలా చూసుకోండి. అప్పుడు మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ పెరుగుతుంది. 30–40 శాతం క్రెడిట్‌ వాడకం ఉత్తమం క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ ఉంది కదా అని ఇష్టానుసారంగా వాడేస్తుంటాం. అలా చేయడం మంచిది కాదు. మీకు క్రెడిట్‌ లిమిట్‌ రూ.3 లక్షలు ఉందనుకుంటే... ఈ నెల రూ.30,000 వినియోగించారు. అప్పుడు మీ క్రెడిట్‌ వినియోగ నిష్పత్తి ఈ నెలకు 10 శాతం అవుతుంది. ఆర్థిక సంస్థలు క్రెడిట్‌ వినియోగ నిష్పత్తి 30–40 శాతంలో ఉన్న వారికి రుణాలివ్వటానికి ముందుకు వస్తాయి. ఒకవేళ మీరు ఈ పరిమితిని దాటితే క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను తగ్గిస్తాయి. అదే మీరు ఈ పరిమితిని తరుచుగా దాటేస్తుంటే... క్రెడిట్‌ పరిమితిని పెంచమనో లేదా వేరొక క్రెడిట్‌ కార్డు కోసమో దరఖాస్తు చేసుకోండి. క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ పొందండి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను పెంచుకోవాలని భావిస్తే... ముందుగా మీరు మీ క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను పొందండి. అందులో క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ ఎంతుందో చూడండి. అప్పుడు మీరు ఎక్కడున్నారనే విషయం అర్థమవుతుంది. తర్వాత క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను పెంపొందించుకోవాలా? వద్ధా? అని ఆలోచించొచ్చు. క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో కొన్నిసార్లు తప్పులు జరగొచ్చు. అలాంటివేమైనా ఉంటే సరిచేసుకోవచ్చు. అప్పుడు మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ పెరుగుతుంది. ప్రస్తుతం మీరు రుణం తీసుకున్న సంస్థ, క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ జారీ చేసిన కంపెనీ తదితరాల నుంచి మీ క్రెడిట్‌ బిహేవియర్‌ డేటాను క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు రెగ్యులర్‌గా సేకరిస్తుంటాయి. దీని ఆధారంగా మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను లెక్కిస్తాయి. ఒకవేళ మీరు రుణం తీసుకున్న సంస్థ కానీ, మీ క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ జారీ కంపెనీ కానీ అందించే డేటాలో తప్పులుంటే ఆ ప్రభావం మీ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌పై పడుతుంది. ఇలాంటివి ఏమైనా ఉన్నాయేమో సరిచూసుకోవడానికి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను నిశితంగా పరిశీలించాలి. అందుకోసం క్రెడి ట్‌ రిపోర్ట్‌ను అప్పుడప్పుడు తీసుకుంటూ ఉండాలి.     – సాక్షి, పర్సనల్‌ ఫైనాన్స్‌ విభాగం ఒకేసారి ఎక్కువ రుణాలకు అప్లై చేయొద్దు మీరు ఎప్పుడైనా రుణానికో, క్రెడిట్‌ కార్డుకో దరఖాస్తు చేసినప్పుడు బ్యాంక్, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు క్రెడిట్‌ బ్యూరోల నుంచి మీ క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను కోరతాయి. ఇలా మీరు చాలా సంస్థలకు రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకుంటే... అప్పుడు క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు వీటన్నింటికీ మీ క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లను పంపిస్తాయి. అతితక్కువ కాలంలో చాలా రిపోర్ట్‌ల వల్ల క్రెడిట్‌ స్కోర్‌పై ప్రతికూల ప్రభావం పడుతుంది. క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు మీ స్కోర్‌ను కొన్ని పాయింట్లు తగ్గిస్తాయి. అలాగే మీరు ఆర్థిక ఇబ్బందుల్లో ఉన్నారనే విషయం రుణదాతకు తెలుస్తుంది. అప్పుడు బ్యాంకులు, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు మిమ్మల్ని రిస్క్‌ కేటగిరీలో పడేస్తాయి. ఈఎంఐలు కచ్చితంగా చెల్లించాలి... క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను ఏవిధంగా లెక్కిస్తాయో బయటకు వెల్లడించవు. కానీ చాలా మంది తీసుకున్న రుణాన్ని కచ్చితంగా కట్టేస్తే అప్పుడు మంచి స్కోర్‌ లభిస్తుందని విశ్వసిస్తారు. అందుకు మీరు కూడా మీ ఈఎంఐలను కచ్చితంగా కట్టేయండి. అలాగే క్రెడిట్‌ బ్యాలెన్స్‌ను కూడా పెండింగ్‌లో పెట్టకుండా చెల్లించండి. అప్పుడు అధిక క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ను పొందొచ్చు. చాలా మంది క్రెడిట్‌ కార్డ్‌ బ్యాలెన్స్‌ చెల్లించేటప్పుడు మినిమమ్‌ అమౌంట్‌ చెల్లిస్తూ ఉండొచ్చు. ఇలాచేస్తే మీరు అధిక చార్జీలు చెల్లించాల్సి వస్తుంది. అదేసమయంలో క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ కూడా తగ్గుతుంది. ఉచితంగా నాలుగు క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లు 4 సంస్థల నుంచి ఏడాదికి ఒకసారి...  క్రెడిట్‌ స్కోరు 760 లేదా ఆపైన క్రెడిట్‌ కలిగిన వారికి బ్యాంక్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా రూ.30 లక్షలు లేదా ఆపై గృహ రుణాలను ఎంసీఎల్‌ఆర్‌ రేటుకు అందిస్తోంది. తక్కువ క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ కలిగిన వారైతే 0.10 శాతం వడ్డీ ఎక్కువ కట్టాల్సి వస్తుంది. నిజానికి మీకిప్పుడు రుణం అవసరం లేకపోవచ్చు. కానీ మంచి క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ భవిష్యత్‌లోనైనా పనికొస్తుంది. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ కోసం మీరేమీ చెల్లించాల్సిన పనిలేదు. ఆర్‌బీఐ 2017 జనవరి నుంచి అన్ని క్రెడిట్‌ ఇన్‌ఫర్మేషన్‌ బ్యూరోలూ ఏడాదిలో ఒకసారి ఎలాంటి చార్జీ లేకండా కస్టమర్ల అభ్యర్థన మేరకు పూర్తి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను ఇవ్వాలని ఆదేశించింది. క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ అంటే? క్రెడిట్‌ ఇన్‌ఫర్మేషన్‌ రిపోర్ట్‌లో (సీఐఆర్‌) మీ క్రెడిట్‌ హిస్టరీ ఉంటుంది. ప్రస్తుతం దేశంలో ట్రాన్స్‌యూనియన్‌ సిబిల్, ఈక్విఫాక్స్‌ క్రెడిట్‌ ఇన్‌ఫర్మేషన్‌ సర్వీసెస్, ఎక్స్‌పీరియన్‌ క్రెడిట్‌ ఇన్‌ఫర్మేషన్, క్రిఫ్‌ హై మార్క్‌ క్రెడిట్‌ ఇన్‌ఫర్మేషన్‌ సర్వీసెస్‌ అనే నాలుగు క్రెడిట్‌ ఇన్‌ఫర్మేషన్‌ కంపెనీలున్నాయి. మీరు ఎప్పుడు రుణానికి దరఖాస్తు చేసుకున్నా.. ఆ బ్యాంక్‌ క్రెడిట్‌ బ్యూరో నుంచి మీ క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను కోరుతుంది. ఇందులో మీ నెలవారీ చెల్లింపులు, ఇతర వివరాలుంటాయి. క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ 300–900 శ్రేణిలో ఉంటుంది. వివిధ క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు అందించే స్కోర్‌లో స్వల్ప వ్యత్యాసం ఉండొచ్చు. రిపోర్ట్‌ ఉచితంగా మనం సాధారణంగా క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ కోసం కొంత చెల్లిస్తాం. అదే ఆన్‌లైన్‌లో పొందాలంటే పుట్టిన తేదీ, పాన్‌ నంబర్, ఈమెయిల్‌ అడ్రస్‌ వంటి వివరాలివ్వాలి. అయితే ప్రతి బ్యూరో నుంచి మనం ఏడాదికి ఒకసారి క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను ఎలక్ట్రానిక్‌ రూపంలో ఉచితంగా పొందొచ్చు. క్రెడిట్‌ బ్యూరో వెబ్‌సైట్స్‌ నుంచి ఈ రిపోర్ట్‌ను తీసుకోవచ్చు. కొన్నిసార్లు ఫిన్‌టెక్‌ సంస్థలు కూడా ఉచితంగా క్రెడిట్‌ స్కోర్‌ అందిస్తామని పేర్కొంటుంటాయి. ఇవి క్రెడిట్‌ బ్యూరోలతో భాగస్వామ్యం కలిగి ఉంటాయి. ప్రతిగా కన్సూమర్‌ పేరు, కాంటాక్ట్‌ వివరాలు, ఉద్యోగ సమాచారం పొందుతాయి.

రుణానికి దరఖాస్తు చేసుకున్నప్పుడు క్రెడిట్‌ స్కోరు పాత్రే కీలకం. బ్యాంకులు రుణ అభ్యర్థనలను ఆమోదించే ముందు దరఖాస్తుదారులకు సంబంధించి క్రెడిట్‌ బ్యూరో సంస్థలందించే స్కోరును చూస్తాయి. ఈ స్కోరు ఆధారంగా బ్యాంకు వడ్డీ రేట్లలోనూ హెచ్చు, తగ్గులుంటాయి. అందుకే రుణానికి కీలకమైన క్రెడిట్‌ రిపోర్టులో తప్పులున్నా ఆ ప్రభావం   దరఖాస్తుదారులపై పడుతుంది. ఈ నేపథ్యంలో వాటికి పరిష్కారాలను తెలియజేసే కథనమే ఇది. రిపోర్టులో ఏముంటుంది? ♦ రుణ గ్రహీతలకు సంబంధించి స్కోరు ఎంతుందన్నది క్రెడిట్‌ రిపోర్టులో ఉంటుంది. 300 నుంచి 900 మధ్య ఈ స్కోరు ఉండొచ్చు. ♦ వ్యక్తి పేరు, జండర్, గుర్తింపు వివరాలు (పాన్, వోటర్‌ ఐడీ, ఆధార్‌), చిరునామా, ఫోన్‌ నంబర్, సంబంధిత వ్యక్తి వృత్తి లేదా ఉద్యోగం తదితర సమాచారం రిపోర్ట్‌లో ఉంటుంది. ♦ గతంలో తీసుకున్న రుణాలు, వాటికి సంబంధించి ఏవైనా బకాయిలుంటే ఆ సమాచారం, అలాగే విడిగా తీసుకున్నారా లేక భాగస్వామ్యంతో తీసుకున్నారా లేక వేరెవరికైనా హామీదారుగా ఉన్నారా... వంటి వివరాలు సైతం క్రెడిట్‌ రిపోర్టులో ఉంటాయి. ♦ బ్యాంకులకు ఇంత వరకు ఎన్ని సార్లు రుణాల కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్నారు, తిరస్కరణకు గురయ్యాయా? మంజూరయ్యాయా? ఆ మొత్తం ఎంత... అనే సమాచారమూ ఉంటుంది. ♦ సాధారణంగా ఓ రుణ గ్రహీతకు సంబంధించిన క్రెడిట్‌ రిపోర్టును బ్యాంకుల అభ్యర్థన మేరకు బ్యూరోలు జారీ చేస్తాయి. ప్రతి రుణ గ్రహీతకు సంబంధించి సమాచారం, వివరాలను బ్యాంకులు ఎప్పటికప్పుడు క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు అందిస్తుంటాయి. రుణ దరఖాస్తులు వచ్చినప్పుడు ఆయా వ్యక్తుల తాజా క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను బ్యూరోల నుంచి పొందుతుంటాయి. ♦  ఎవరికి వారు విడిగా తమ క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను క్రెడిట్‌ బ్యూరోల నుంచి పొందే అవకాశం కూడా ఉంది. వారికి సంబంధించిన క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌ను ఏడాదిలో ఒకసారి ఉచితంగా పొందొచ్చని, అంతకన్నా ఎక్కువ సార్లయితే నామమాత్రపు ఫీజు చెల్లించాలని ట్రాన్స్‌ యూనియన్‌ వైస్‌ ప్రెసిడెంట్‌ హృషికేష్‌ మెహతా తెలియజేశారు. సాధారణంగా జరిగే తప్పులు క్రెడిట్‌ రిపోర్టులో తప్పులు దొర్లడం కొన్ని సందర్భాల్లో సాధారణంగానే జరుగుతుంది. వీటి కారణంగా ఒక్కోసారి రుణ దరఖాస్తులు తిరస్కరణకు గురికావచ్చు. లేదా అధిక వడ్డీ రేట్లకు దారితీయొచ్చని హృషికేష్‌ మెహతా పేర్కొన్నారు. ‘‘అంత మాత్రాన ఆందోళన అక్కర్లేదు. ఆ తప్పులను సులభంగానే సరిచేసుకోవచ్చు. సాధారణంగా ఇలాంటి తప్పులను అకౌంట్‌ తాలూకు, వ్యక్తిగత సమాచారం తాలూకు అని రెండు రకాలుగా చూడాల్సి ఉంటుంది’’ అని ఎక్స్‌పీరియన్‌ క్రెడిట్‌ బ్యూరో ఎండీ వైశాలి కస్తూరి తెలిపారు. అకౌంట్‌కు సంబంధించినవైతే ఆలస్యపు చెల్లింపులకు సంబంధించిన సమాచారం ఉదాహరణగా చెప్పుకోవచ్చు. చెల్లింపులు చేసినప్పటికీ బకాయి ఉన్నట్టు నివేదిక చూపిస్తుంటుంది. ఓ క్రెడిట్‌ కార్డు లేదా రుణ ఖాతా వివరాలను పొరపాటుగా మరో వ్యక్తి ఖాతాలో నమోదు చేయడం, ఓ రుణాన్ని తీర్చివేసినప్పటికీ అది ఇంకా ముగిసిపోలేదని చూపించడం వంటివి కూడా ఖాతాకు సంబంధించిన తప్పులు. వ్యక్తిగత సమాచారానికి సంబంధించిన తప్పులు అంటే పేరు, చిరునామాలో తప్పిదాలు, పని చేస్తున్న సంస్థ వివరాలు. వీటిని ఎప్పుడైనా సరి చేసుకోవచ్చు. ఎటువంటి ఫీజు చెల్లించాల్సిన అవసరం లేదు. క్రెడిట్‌ రిపోర్టుకు సంబంధించిన సమస్యలను పరిష్కరించుకునే ఆప్షన్‌ను ప్రతీ క్రెడిట్‌ బ్యూరో అందిస్తోందని, అయితే ఏ మార్పులైనా సంబంధింత బ్యాంకును సంప్రదించిన తర్వాతే సరిచేయడం జరుగుతుందని వైశాలి తెలిపారు. క్రెడిట్‌ రిపోర్టు సరిచేసుకోవాలంటే దరఖాస్తును రుణం పొందిన బ్యాంకుకు ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. ఈ దరఖాస్తును క్రెడిట్‌ బ్యూరోల వెబ్‌సైట్‌ నుంచి కూడా డౌన్‌లోడ్‌ చేసుకోవచ్చు. క్రెడిట్‌ బ్యూరోల వద్ద కూడా నమోదు చేసుకోవచ్చు. జతగా ఆధారాలను సమర్పించాల్సి ఉంటుంది. అప్పుడు బ్యూరోలు ఆ సమాచారాన్ని బ్యాంకులకు పంపి స్పష్టత తీసుకుంటాయి. తర్వాత మార్పు చేస్తాయి. దాంతో తాజా వివరాలు క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో ప్రతిఫలిస్తాయి. క్రెడిట్‌ సమాచార కంపెనీల చట్టం 2005 ప్రకారం దరఖాస్తు అందిన 30 రోజుల్లోపు క్రెడిట్‌ సమాచారాన్ని అప్‌డేట్‌ చేయాల్సి ఉంటుందని వైశాలి తెలిపారు.


 ♦ రెండింటికీ వడ్డీ రేట్లలో అధిక వ్యత్యాసం   
 ♦ వ్యక్తిగత రుణాలపై వడ్డీరేటు చౌక   ∙
 ♦  క్రెడిట్‌ స్కోరు తక్కువున్నా బంగారంపై రుణం  
 ♦ తిరిగి చెల్లించడంలోనూ నిబంధనలు వేర్వేరు  ∙
 ♦ బంగారం రుణాల తిరిగి చెల్లింపు చాలా ఈజీ  
 
 బంగారమంటే... బంగారమే. పొదుపు, పెట్టుబడులకు ఇప్పటికీ ఇదో చక్కని  సాధనమే. అదేకాదు. బంగారంపై రుణాల మార్కెట్‌ కూడా పెద్ద్దదే. పర్సనల్‌ లోన్‌ లాంటివాటికి బంగారంపై రుణాలు ప్రత్యామ్నాయం కూడా. మరి బంగారంపై రుణం తీసుకుంటే మంచిదా... లేక పర్సనల్‌ లోన్‌ బెటరా? దీనికి సమాధానం కోసం... తెలుసుకోవాల్సిన అంశాలు కొన్ని ఉన్నాయి. ఆ వివరాలేంటో చూద్దాం...
 
 ఇంతకీ వడ్డీ రేటెంత?
 వ్యక్తిగత రుణాలపై వడ్డీ రేట్లు 10.99 శాతం నుంచి 24 శాతం మధ్య ఉన్నాయి. పనిచేసే సంస్థ, నెలవేతనం, తిరిగి చెల్లించే కాల వ్యవధి, రుణం మొత్తం, రుణమిచ్చే సంస్థను బట్టి వడ్డీ రేట్లు మారతాయి. మీ క్రెడిట్‌ స్కోరు కూడా వడ్డీ రేటును ప్రభావితం చేస్తుందండోయ్‌!! ఇక బంగారం రుణాలపై వడ్డీ రేట్లు 12 నుంచి 24 శాతం వరకూ ఉన్నాయి. ఇవి కూడా రుణ కాల వ్యవధి, బంగారం విలువలో ఎంత మేర రుణమిస్తున్నారు (ఎల్‌టీవీ), తిరిగి చెల్లించే పద్ధతేంటి? వంటి అంశాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి. సాధారణంగా తిరిగి చెల్లించే వ్యవధి పెరుగుతున్న కొద్దీ వడ్డీ రేటు పెరుగుతుంది. అలాగే మీ బంగారం విలువలో ఎంత ఎక్కువ మొత్తాన్ని రుణంగా తీసుకుంటే వడ్డీ అంత ఎక్కువవుతుంది. కాస్త మంచి సంస్థలో పనిచేస్తూ మంచి క్రెడిట్‌ స్కోరున్నవారికి 12–13 శాతానికి పర్సనల్‌ లోన్‌ దొరుకుతోంది. అలాంటపుడు అదే బెటర్‌ కదా!!
 
 తీసుకుంటున్న రుణమెంత?
 బ్యాంకులు, ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ సంస్థలు రూ.50,000 నుంచి రూ.25 లక్షల శ్రేణిలో వ్యక్తిగత రుణాలను ఆఫర్‌ చేస్తున్నాయి. పైన చెప్పుకున్నట్టు నెలసరి వేతనం, ఇప్పటికే రుణాలు తీసుకుని ఉన్నారా? రుణ కాల వ్యవధి, పనిచేస్తున్న సంస్థ ఎలాంటిది? ఎన్నాళ్ల నుంచి పనిచేస్తున్నారు? రిటైర్‌మెంట్‌కు దగ్గరపడ్డారా? వంటివన్నీ ఎంత రుణాన్ని ఇవ్వాలన్న అంశాన్ని నిర్ణయిస్తాయి. బంగారం రుణాల విషయానికొస్తే రూ.1,000 నుంచి రూ.కోటి వరకు కంపెనీలు ఇస్తున్నాయి. బంగారంపై రుణాలు సెక్యూర్డ్‌ కిందకు వస్తాయి. భద్రత ఎక్కువ. ఎందుకంటే రుణం తీసుకున్న వ్యక్తి బంగారాన్ని హామీగా పెడతారు కనక. ఎంత మేర బంగారాన్ని హామీగా పెడుతున్నారన్నది కీలకం. ఎందుకంటే ఎన్‌బీఎఫ్‌సీ సంస్థలు బంగారం విలువలో 75 శాతానికి మించి రుణాలు ఇవ్వరాదన్నది ఆర్‌బీఐ నిబంధన. ఇక, ప్రాంతీయ, గ్రామీణ బ్యాంకులైతే గోల్డ్‌పై రూ.2 లక్షలకు మించి రుణాలివ్వడానికి నిబంధనలు అనుమతించడం లేదు. కాబట్టి ఎక్కువ మొత్తానికి వ్యక్తిగత రుణమే బెటర్‌.
 
 తీర్చే కాల వ్యవధి తక్కువేనా?
 వ్యక్తిగత రుణాలు ఏడాది నుంచి ఐదేళ్ల కాల వ్యవధికి లభిస్తుంటే, బంగారం రుణాలు మాత్రం ఏడు రోజుల నుంచి నాలుగేళ్ల కాల వ్యవధిపై అందుబాటులో ఉన్నాయి. చాలా వరకు ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులు ఏడాది కాల వ్యవధి వరకు బంగారంపై రుణాలిస్తున్నాయి.
 
 పర్సనల్‌కు ప్రాసెసింగ్‌ ఎక్కువే!!
 వ్యక్తిగత రుణం కావాలంటే కొంత సమయం తీసుకుంటుంది. బంగారంపై రుణాన్ని చాలా సంస్థలు అదే రోజు కూడా జారీ చేస్తున్నాయి. వ్యక్తి గత రుణాల జారీకి మాత్రం రెండు నుంచి ఏడు రోజులు పడుతుంది. తక్షణం రుణం కావాలంటే గోల్డ్‌ లోనే బెటరనుకోవచ్చు.
 
 ఆన్‌లైన్‌ సౌకర్యానికి వ్యక్తిగత రుణమే!
 సౌకర్యం విషయంలో మాత్రం వ్యక్తిగత రుణమే మంచిదని చెప్పాలి. ఎందుకంటే రుణానికి ఆన్‌లైన్‌లోనే దరఖాస్తు చేసుకుంటే, ఆన్‌లైన్‌లోనే బ్యాంకు ఖాతాకు రుణం జమవుతుంది. బ్యాంకు శాఖ వరకూ వెళ్లాల్సిన అవసరం కూడా లేదు. కానీ, బంగారంపై రుణం కావాలంటే మీ దగ్గరున్న బంగారంతో రుణమిచ్చే సంస్థ కార్యాలయానికి వెళ్లాల్సి ఉంటుంది. ఎందుకంటే బంగారం విలువను మదింపు వేయాలి. దరఖాస్తు, డాక్యుమెంటేషన్‌ ప్రక్రియను పూర్తి చేయాలి.
 
 క్రెడిట్‌ స్కోరు తక్కువైతే గోల్డే!!
 వ్యక్తిగత రుణాలకు క్రెడిట్‌ స్కోరు అవసరం ఉంటుంది. చాలా బ్యాంకులు క్రెడిట్‌ స్కోరు తక్కువుంటే రుణ దరఖాస్తును నిర్ద్వంద్వంగా తిరస్కరించేస్తున్నాయి. అదే బంగారంపై రుణమైతే హామీగా బంగారం ఉంటుంది గనుక క్రెడిట్‌ స్కోరు పాత్ర కీలకం కాదు. అయినా పెద్ద మొత్తం రుణానికి క్రెడిట్‌ స్కోరు కూడా చూస్తారు.
 
 తిరిగి చెల్లించేది ఎలా?
 వ్యక్తిగత రుణాన్ని నెలవారీ ఈఎంఐ రూపంలో చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. ఈ వాయిదా వడ్డీతోపాటు రుణంలో కొంత మేర కలిపి ఉంటుంది. సకాలంలో ఈఎంఐ చెల్లించకపోతే వార్షికంగా 24 శాతం వడ్డీతో లేట్‌ పేమెంట్‌ చార్జీలు చెల్లించాల్సి వస్తుంది. బంగారంపై రుణం తీసుకుంటే ప్రతీ నెలా వడ్డీ చెల్లిస్తూ గడువు చివర్లో అసలు చెల్లించొచ్చు. అలాగే, వడ్డీ, అసలు కలిపి నెలవారీ వాయిదాగానూ చెల్లించే వెసులుబాటు ఉంది. అలాగే, బుల్లెట్‌ పేమెంట్‌ ఆప్షన్‌ ఉంది. మధ్య మధ్యలో వెసులుబాటు ఉన్నప్పుడు అదనంగా చెల్లించుకుంటూ వెళ్లొచ్చు.
 దీన్నిబట్టి చూస్తే రుణాన్ని తిరిగి చెల్లించే విషయంలో బంగారం రుణాల్లో సౌలభ్యం ఎక్కువ. అలాగే, రుణం కూడా వేగంగా పొందొచ్చు. వేతన జీవులకైతే పర్సనల్‌ లోన్‌ చౌక. మంచి క్రెడిట్‌ స్కోరు ఉండి, పేరున్న సంస్థలో పనిచేస్తుంటే తక్కువ వడ్డీ రేటుకే రుణాన్ని పొందొచ్చు. స్వయం ఉపాధిలో ఉన్న వారికి మాత్రం పర్సనల్‌ లోన్‌ రావడం కొంచెం కష్టమే. వీరికి బంగారం రుణం ప్రత్యామ్నాయం. రుణం తీసుకునే ముందు ఇవన్నీ తెలుసుకుంటే ఏ ఇబ్బందీ ఉండదు.


 బ్యాంకులు లేదా ఆర్థిక సంస్థల నుంచి ఇప్పటి వరకు మీరెప్పుడైనా రుణం తీసుకున్నారా..? లేక కనీసం రుణం కోసం దరఖాస్తు అయినా చేసుకున్నారా..? అయితే, మీరో అంశం గమనించి ఉంటారు. అదే క్రెడిట్‌ స్కోర్‌. మీకు రుణం ఇవ్వాలంటే అన్ని అర్హతలూ ఉండాలి. వాటితోపాటు మంచి సిబిల్‌ స్కోర్‌ కూడా ఉండాలి. అసలు రుణానికి మీరు అర్హులా, కాదా అన్నది క్రెడిట్‌ స్కోరు చెప్పేస్తుంది. కానీ, తెలిసో, తెలియకో జరిగే తప్పులు క్రెడిట్‌ స్కోరును దెబ్బతీస్తాయి. అలా జరగకుండా చూసుకోవాలంటే అవేంటో తెలుసుకోవాలి.
 
 సిబిల్‌ స్కోరు 900 ఉంటే వారికి బ్యాంకులు రా రమ్మంటూ రుణాలిచ్చేస్తాయి. వ్యక్తుల రుణ చరిత్రకు ఇదే గరిష్ట స్కోరు. సాధారణంగా 700కు పైన ఉంటే మంచి స్కోర్‌ గా పరిగణిస్తారు. వీరికి రుణాలు తీసుకుని, చెల్లించగల సామర్థ్యం చక్కగా ఉందని అర్థం. ఈ సామర్థ్యా న్ని స్కోర్‌ రూపంలో పేర్కొంటారు. గరిష్ట స్కోరు గరిష్ట సామర్థ్యానికి నిదర్శనం. వీరు రుణాలు సులభంగా పొందగలరు. ప్రతి ఒక్కరూ గుర్తు పెట్టుకోవాల్సిన విషయం అప్పుల పరిమాణం తక్కువగా ఉండేలా చూసుకోవాలి. బకాయిలు సకాలంలో చెల్లిస్తూ ఉండాలి.  
 
 ఏ రుణానికైనా కొలమానం సిబిల్‌ స్కోరే ∙
 రిపోర్టులో తప్పొప్పులూ సరిచేసుకోవచ్చు
 
 క్రెడిట్‌ రిపోర్టు సరిగ్గానే ఉందా...?
 ఆర్థిక సంస్థలు తమ నుంచి రుణాలు పొందిన వారి ఖాతాల వివరాలు, బకాయిలు, చెల్లింపులు, ఖాతాదారుల వ్యక్తిగత వివరాలు... అంటే పేరు, చిరునామా, ఫోన్‌ నంబర్లు, పాన్‌ నంబర్, ఆదాయం వంటివి సిబిల్‌ వంటి క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు పంపుతుంటాయి. ఈ వివరాల ఆధారంగా సిబిల్‌ తరహా సంస్థలు సంబంధిత వ్యక్తుల క్రెడిట్‌ ప్రొఫైల్‌ను రూపొందించడం జరుగుతుంది. ఒకవేళ ఈ వివరాల్లో తప్పులున్నా, పాత వివరాలను అప్‌డేట్‌ చేయకపోయినా రిపోర్ట్‌ కూడా ఆ మేరకే జారీ అవుతుంది. కనుక వ్యక్తిగత సమాచారంలో మార్పుల గురించి ఎప్పటికప్పుడు రుణాలు ఇచ్చిన సంస్థలకు తెలియజేస్తూ ఉండాలి. రుణ బకాయిల చెల్లింపులు, ఖాతా బ్యాలెన్స్‌ విషయమై ఆర్థిక సంస్థలు సరైన సమాచారాన్ని చేరవేయకపోయినా, రిపోర్టులో తప్పులు దొర్లే అవకాశం ఉంది. లేదా మీ రిపోర్ట్‌లో కనిపించే రుణ విచారణలు, లావాదేవీలు నిజానికి మీవి కాకపోవచ్చు. పొరపాటుగా వేరొకరికి మీకు కలిపి ఉండొచ్చు. ఇవన్నీ క్రెడిట్‌ స్కోరును తగ్గించేస్తాయి. అందుకే వీటిని నివారించాలంటే క్రెడిట్‌ బ్యూరోల నుంచి వ్యక్తులు వారి వ్యక్తిగత రుణ రిపోర్ట్‌ను తెప్పించుకుని ఏడాదికోసారి అయినా పరిశీలించుకోవాలి. రుణాలిచ్చిన సంస్థలు ఆయా సమాచారంలో లోపాలను ధ్రువీకరించిన అనంతరం క్రెడిట్‌ బ్యూరోలు  క్రెడిట్‌ రిపోర్టుల్లో వివరాలను సరిచేస్తాయి.
 
 ఇచ్చినంత రుణం వాడుకోవద్దు
 క్రెడిట్‌ కార్డుపై రూ.లక్ష వరకు లిమిట్‌ ఉందనుకోండి. అవసరం ఏర్పడింది కదా అని రూ.లక్ష వరకూ వాడుకోవడం వివేకం అనిపించుకోదు.  రుణానికి ఉన్న అర్హతలో గరిష్ట స్థాయిలో వినియోగం ఉంటే అది రిస్క్‌తో కూడిన ఆర్థిక ప్రవర్తనను సూచిస్తుంది. అంతేకాదు మీ ఆర్థిక సామర్థ్యంపై, క్రమశిక్షణపై సందేహాలకు దారితీస్తుంది. అలాగే, మరీ తక్కువ రుణం తీసుకోవడం, తీసుకున్న రుణాన్ని ముందుగానే తీర్చేసి ఖాతా క్లోజ్‌ చేయడం లేదా క్రెడిట్‌ కార్డులను రద్దు చేసుకోవడం కూడా స్కోర్‌ను దెబ్బతీసే చర్యలే. అలాగే, మరింత రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవడం కూడా.  
 
 రుణమే తీసుకోకుంటే...?
 అన్ని రకాల రుణాలకు దూరంగా ఉండ డం కూడా మంచిది కాకపోవచ్చు. ఎందుకంటే ఎప్పుడైనా అత్యవసరంగా డబ్బులతో పని పడి వ్యక్తిగత రుణానికి దరఖాస్తు చేసుకున్నారనుకోండి... అర్హతలున్నా రుణాలిచ్చే సంస్థలు కఠిన షరతులు పెట్టొచ్చు. కొంచెం ఎక్కువ వడ్డీ రేటు చెల్లించేందుకు సిద్ధ పడాల్సి రావచ్చు. కారణం రుణాలిచ్చే సంస్థలు దాని కంటే ముందు గతంలో మీ రుణ చెల్లింపు చరిత్ర ఏ విధంగా ఉందన్న ఆధారాలను చూస్తేనే గానీ మీపై భరోసాకు రాలేవు. ఆ సమయంలో మీకంటూ క్రెడిట్‌ హిస్టరీ లేకపోవడం ప్రతికూలమే అవుతుంది.
 
 వెంటనే రిపోర్టు మారదు...
 రుణ బకాయిలు పూర్తిగా చెల్లించేసిన వెంటనే అవి మీ క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లో కనిపించాలనుకుంటే కష్టమే. ఇందుకు తగినంత సమయం ఇవ్వాలి. రుణ సంస్థలు సాధారణంగా రుణ బకాయిల చెల్లింపుల వివరాలను క్రెడిట్‌ బ్యూరోలకు తెలియజేయడానికి 30 నుంచి 60 రోజుల సమయాన్ని తీసుకుంటుంటాయి. అందుకే ఇలా ఒక రుణాన్ని పూర్తిగా తీర్చేసి వెంటనే మరో రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకోవాలని భావిస్తే, పాత బకాయిల చెల్లింపుల వివరాలు క్రెడిట్‌ రిపోర్ట్‌లోకి చేరే వరకూ ఆగడం మంచిది.
 
 మొండిబకాయిలు తీర్చేస్తే...
 గడువు దాటిన తర్వాత కూడా చెల్లించకుండా ఉన్న బకాయిలను వెంటనే తీర్చేయడం మంచి పనే. కానీ, ఇది మీ క్రెడిట్‌ రిపోర్టులో ప్రతిఫలించకపోవచ్చు. ఉదాహరణకు రుణానికి సంబంధించిన వివాదం ఉందనుకోండి... దానిపై రుణదాతతో ఓ ఒప్పందం చేసుకుని కొంత మేర చెల్లించారనుకుందాం. అప్పుడు మిగిలి ఉన్న బకాయిలను రుణ సంస్థలు రిటన్‌ ఆఫ్‌ చేసేస్తాయి. కానీ, దీన్ని పెయిడ్‌ ఆఫ్‌ అకౌంట్‌కు బదులు సెటిల్డ్‌ అకౌంట్‌గా చూపిస్తే మాత్రం అది ప్రతికూలం అవుతుంది. అంటే మీరు ఇంకా బకాయిలు చెల్లించాల్సి ఉందని అర్థం. దీంతో కొత్తగా మీకు రుణాలిచ్చే సంస్థలు దీన్ని ప్రతికూలంగానే పరిగణిస్తాయి. అందుకే రుణదాతతో సెటిల్‌మెంట్‌కు బదులు వారితో చర్చలు జరిపి చెల్లించాల్సినంత చెల్లించడం స్కోరు పరంగా మంచిది.   
 
 హామీగా ఉన్నా ఇబ్బందులే...
 రుణాలకు హామీదారులుగా ఉండడం రెండు రకాల చేటుకు దారితీస్తుంది. అసలు రుణం తీసుకున్న వ్యక్తి చెల్లించడంలో విఫలమైతే హామీదారుడిగా దాన్ని చెల్లించవలసిన బాధ్యత మీకు బదిలీ అవుతుంది. రెండోది... ఆ మేరకు రుణానికి అవకాశం మీకు తగ్గిపోతుంది.
  


 బ్యాంకు మేనేజర్ల విచక్షణాధికారాలకు రిజర్వు బ్యాంకు చెక్‌
 ♦ సిబిల్‌ నివేదిక, స్కోరు ఆధారంగానే అన్ని రుణాలు
 ♦ రూ. 50 వేలపైన ప్రతి రుణ మంజూరుకు 700 స్కోరైనా ఉండాలి
 ♦ వచ్చే ఏప్రిల్‌ 1 నుంచి తప్పనిసరిగా అమలు
 ♦ అన్ని ప్రభుత్వ రంగ, ప్రైవేటు బ్యాంకులకు ఆర్‌బీఐ ఆదేశం
 ♦ నిరర్థక ఆస్తుల అడ్డుకట్టకు ఇదే మార్గమని స్పష్టీకరణ
 ♦ ఖాతాదారులకు ఏడాదికి మూడుసార్లు ఉచితంగా సిబిల్‌ నివేదిక!
 
 సాక్షి, హైదరాబాద్‌: క్రెడిట్‌ ఇన్ఫర్మేషన్‌ బ్యూరో ఇండియా లిమిటెడ్‌ (సిబిల్‌) స్కోరుతో నిమిత్తం లేకుండా రుణాలు మంజూరు చేస్తున్న బ్యాంకు మేనేజర్ల విచక్షణాధికారాలకు రిజర్వు బ్యాంకు అడ్డుకట్ట వేసింది. రూ. 50 వేలకు పైన రుణ మంజూరుకు సంబంధించి తప్పనిసరిగా సిబిల్‌ స్కోరును పరిగణనలోకి తీసుకోవాలని, కనీసం 700 పైన స్కోరు ఉన్న వారికే రుణాలు ఇవ్వాలని స్పష్టం చేసింది. ఇక సిబిల్‌ పరిధిలోకి రావాలని అన్ని రకాల సహకార బ్యాంకులకూ సూచించింది. రైతులు తీసుకునే స్వల్పకాలిక, దీర్ఘకాలిక రుణాల మంజూరు, చెల్లింపు ప్రక్రియను సిబిల్‌లో నమోదు చేసేలా చర్యలు ప్రారంభించింది. ఈ మేరకు తగిన చర్యలు తీసుకోవాలంటూ దేశంలోని అన్ని ప్రభుత్వ రంగ, ప్రైవేట్‌ బ్యాంకులను ఆదేశించింది.
 
 ఏప్రిల్‌ 1 నుంచి తప్పనిసరిగా..
 అన్ని వాణిజ్య బ్యాంకుల్లో ఇప్పటికే రుణాలకు సంబంధించిన సమాచారాన్ని సిబిల్‌తో అనుసంధానం చేశారు. రుణాల మంజూరుకు సిబిల్‌ స్కోరునే ప్రామాణికంగా తీసుకుంటున్నారు. ఇప్పటికే ప్రైవేటు బ్యాంకులు దీనిని నూరు శాతం అమలు చేస్తున్నా... ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు మాత్రం ఎక్కువసార్లు మేనేజర్ల విచక్షణాధికారం మేరకు రుణాలు మంజూరు చేస్తున్నాయి. అయితే వచ్చే ఏప్రిల్‌ 1వ తేదీ నుంచి కచ్చితంగా సిబిల్‌ స్కోరును ప్రామాణికంగా తీసుకోవాల్సిందే. ఈ స్కోరు 700లోపు ఉన్న ఖాతాదారులు బ్యాంకుకు ఎంత ప్రాధాన్యత కలిగిన వారైనా.. రుణ దరఖాస్తును తదుపరి పరిశీలనకు తీసుకోరు. నోట్ల రద్దుతో బ్యాంకులకు భారీగా నగదు వచ్చి చేరడంతో రిజర్వు బ్యాంకు ఈ నిర్ణయానికి వచ్చినట్లు తెలిసింది. బ్యాంకులకు వచ్చిన నగదును పరపతి సరిగా లేని ఖాతాదారులు, రుణాలు తీసుకుని తరచూ ఎగవేసేవారికి ఇచ్చే అవకాశం లేకుండా త్వరలోనే మార్గదర్శకాలను జారీ చేయనుంది.
 
 అన్ని రుణాల మంజూరుకూ..
 వ్యక్తిగత అవసరాలకు తీసుకునే రుణాలతో పాటు ఇంటి, వాహన, విద్య, ఆస్తి తాకట్టు రుణాలకు కూడా సిబిల్‌ స్కోరే ప్రామాణికం కానుంది. అధికార వర్గాల సమాచారం ప్రకారం... ఏ ఖాతాదారుడైనా రుణానికి దరఖాస్తు చేసినప్పుడు ముందుగా వారి సిబిల్‌ స్కోరును పరిశీలిస్తారు. స్కోరు 700 కంటే తక్కువగా ఉంటే దరఖాస్తును ప్రారంభ దశలోనే తిరస్కరిస్తారు. 700 దాటి ఉంటే రుణ మంజూరుకు అవసరమైన ఇతర పరిశీలన నిమిత్తం పరిగణనలోకి తీసుకుంటారు. ఈ విషయంలో బ్రాంచ్‌ మేనేజర్లకు ఎలాంటి మినహాయింపులు ఉండవు. ప్రస్తుతమున్నట్లుగా దరఖాస్తును పరిగణనలోకి తీసుకోవడానికి బ్యాంకు మేనేజ్‌మెంట్‌ సిస్టమ్‌ అంగీకరించదు.
 
 స్కోరు ఎక్కువగా ఉన్నా..
 సిబిల్‌ స్కోరు 700–750 మధ్య ఉన్న ఖాతాదారులకు సంబంధించి అన్ని లావాదేవీలను క్షుణ్ణంగా పరిశీలిస్తారు. రుణాలు ఎగవేయడం, వన్‌టైమ్‌ సెటిల్‌మెంట్లు చేసుకోవడం వంటివి కనిపిస్తే.. అర్హతలున్నా అడిగినంత రుణం ఇవ్వరు. కొంత రుణమిచ్చి తరువాత వారు చెల్లించే విధానాన్ని బట్టి అదనపు రుణం ఇస్తారు. స్కోరు 750–850 మధ్య ఉంటే దరఖాస్తుదారు అర్హతలను బట్టి 48 గంటల్లో రుణం మంజూరు చేస్తారు. ఏవైనా కంపెనీలు నిరర్థక ఆస్తుల జాబితాలో ఉంటే.. ఆ కంపెనీని నిర్వహిస్తున్న వారికి కూడా రుణం ఇవ్వరు. ఆ కంపెనీ డైరెక్టర్లు, ఉన్నత హోదాల్లో ఉన్నవారికి కూడా ఇది వర్తిస్తుంది. విదేశాల్లో తమ పిల్లలను చదివించాలనుకునేవారు వ్యక్తిగత ఆస్తులను తాకట్టు పెట్టి తక్కువ వడ్డీకి రుణాలు తీసుకునే వీలుంది. అయితే సదరు విద్యార్థి తల్లి లేదా తండ్రి సిబిల్‌ స్కోరు సరిగా లేనిపక్షంలో రుణ దరఖాస్తును ప్రారంభ దశలోనే తిరస్కరిస్తారు. పరిచయమున్న బ్యాంకు మేనేజర్‌ లేదా సీనియర్‌ అధికారి తెలిస్తే ఇప్పటిదాకా ఈ నిబంధనను పెద్దగా పట్టించుకునేవారు కాదు.
 
 ‘రియల్‌’కు ఇబ్బందిగా మారిన సిబిల్‌
 తెలిసీ తెలియక క్రెడిట్‌ కార్డులు ఎడాపెడా వాడేసి సకాలంలో తిరిగి చెల్లించకపోతే సిబిల్‌ స్కోరు 500–600 మధ్య ఉంటుంది. ఇంటి రుణాలకు సంబంధించి బ్యాంకులు ఇప్పటికే 75 శాతం సిబిల్‌ స్కోరును ప్రామాణికంగా తీసుకుంటున్నాయి. దీంతో 40 శాతం దరఖాస్తులు తిరస్కరణకు గురవుతున్నాయి. నెలకు రూ.లక్ష వేతనం సంపాదించే ఉద్యోగులు సైతం సిబిల్‌ స్కోరు లేకపోవడం వల్ల ఇంటిరుణాలు పొందలేకపోతున్నారు. ‘‘మా బ్యాంకుకు నిత్యం 250 నుంచి 300 రుణ దరఖాస్తులు వస్తాయి. వారంతా ఐటీ కంపెనీల్లో మంచి వేతనానికి పని చేసేవారే. కానీ వారి సిబిల్‌ స్కోరు సరిగా లేని కారణంగా 40 శాతం దరఖాస్తులు తిరస్కరణకు గురవుతున్నాయి..’’అని హైదరాబాద్‌లోని మాదాపూర్‌లో ఉన్న ఎస్‌బీఐ సీనియర్‌ మేనేజర్‌ ఒకరు చెప్పారు.
 
 ప్రస్తుతం సిబిల్‌ స్కోరు ఆశించిన స్థాయిలో లేకపోయినా తమ విచక్షణాధికారంతో కొంతమందికి రుణం ఇప్పించగలుగుతున్నామని.. ఇకపై అలాంటి అవకాశం ఉండదని ఆయన వెల్లడించారు. వచ్చే ఏప్రిల్‌ నుంచి దీనిని కచ్చితంగా అమలు చేస్తే దాని ప్రభావం రియల్‌ ఎస్టేట్‌పై పడుతుందని నిపుణులు అంటున్నారు. ఎడాపెడా క్రెడిట్‌ కార్డులు ఇవ్వడం, అత్యధిక మొత్తంలో వడ్డీలు విధించడంతో వినియోగదారులు బ్యాంకులతో వన్‌టైమ్‌ సెటిల్‌మెంట్లకు వెళుతున్నారు. ఈ నేపథ్యంలో క్రెడిట్‌ కార్డుల విషయంలో సిబిల్‌ స్కోరు ప్రభావితం కాకుండా చూడాలని బ్యాంకర్లే కోరుతున్నారు. వ్యక్తిగత రుణం మరేదైనా రుణం తీసుకుని ఎగవేసిన వారు, ఎన్‌పీఏల్లో చేరిన వారి విషయంలో తాము ఇప్పటికే కఠినంగా వ్యవహరిస్తున్నామని అంటున్నారు. ఇప్పుడు సిబిల్‌ స్కోరును కచ్చితంగా పాటించాల్సి వస్తే రుణ దరఖాస్తుల తిరస్కరణ భారీగా పెరుగుతుందని పేర్కొంటున్నారు.
 
 ఏడాదికోసారి ఉచితంగా..!
 ఏ బ్యాంకు నుంచైనా రుణం లేదా క్రెడిట్‌ కార్డు తీసుకున్న వారికి ఏడాదిలో మూడు సార్లు ఉచితంగా సిబిల్‌ నివేదిక ఇవ్వాలని రిజర్వు బ్యాంకు గతంలోనే సూచించింది. అది అమల్లోకి రాలేదు. ప్రస్తుతానికి ఏడాదిలో ఒకసారైనా ఉచితంగా ఇవ్వాలన్న నిబంధనను కూడా సిబిల్‌ అమలు చేయడం లేదు. సిబిల్‌ నివేదిక కావాలనుకునేవారు రూ.550 చెల్లించాల్సిందే, అదీ ఒక్కసారికే. సాధారణంగా సిబిల్‌ నివేదికను చూస్తే తప్ప వినియోగదారుడు తన తప్పునుగానీ, ఆర్థిక సేవల సంస్థ చేసే పొరపాట్లనుగానీ సరిదిద్దుకోవడానికి వీలుండదు. ఈ నేపథ్యంలో రుణాలు తీసుకోవడానికి సిబిల్‌ స్కోరును ప్రామాణికం చేయాలనుకుంటే... దీనిపై ప్రజల్లో విస్తృతమైన అవగాహన కల్పించాల్సిన అవసరముందని బ్యాంకర్లు చెబుతున్నారు. లేకపోతే రుణాల జారీ లక్ష్యాన్ని చేరుకోవడానికి ఇబ్బంది అవుతుందన్నది వారి ఆందోళన. ‘నోట్ల రద్దు’నేపథ్యంలో బ్యాంకులకు భారీ ఎత్తున నగదు రావడంతో ప్రస్తుతం రుణాలివ్వడానికి అవకాశముంది. అయితే ఈ రుణాలు నిరర్థక ఆస్తులుగా మారకుండా ఉండేందుకు కఠిన నిబంధనలు అమల్లోకి తీసుకురానున్నట్లు ఆర్‌బీఐ సీనియర్‌ అధికారి ఒకరు వెల్లడించారు.
 
 సిబిల్‌ అంటే..
 దేశంలో వ్యక్తులు, సంస్థల రుణ చరిత్ర (రుణాలు తీసుకోవడం, తిరిగి చెల్లింపులు)ను నమోదు చేసి... బ్యాంకులు సహా వివిధ ఆర్థిక సేవల సంస్థలకు అందించే ఉద్దేశంతో ఏర్పాటు చేసినదే ‘క్రెడిట్‌ ఇన్ఫర్మేషన్‌ బ్యూరో (ఇండియా) లిమిటెడ్‌’. దీనినే క్లుప్తంగా సిబిల్‌ అని పిలుస్తారు. దేశంలోని చాలా వరకు ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు రంగ బ్యాంకులు, ఫైనాన్షియల్‌ సంస్థలు దీనితో అనుసంధానమై ఉంటాయి. ఎవరు ఏ బ్యాంకులో, ఏ ఫైనాన్షియల్‌ సంస్థలో.. ఎలాంటి రుణం తీసుకున్నా సిబిల్‌ రికార్డుల్లోకి చేరుతుంది. ఎంత రుణం తీసుకున్నారు, ఎప్పుడు తీసుకున్నారు, తిరిగి సక్రమంగా చెల్లిస్తున్నారా లేదా తదితర వివరాలను బ్యాంకులు సిబిల్‌కు పంపిస్తుంటాయి. ఆ సమాచారం ఆధారంగా సిబిల్‌ వారికి సంబంధించిన నివేదికలను, స్కోరును అప్‌డేట్‌ చేస్తుంది. తీసుకున్న రుణాలు, క్రెడిట్‌ కార్డులు, తిరిగి చెల్లిస్తున్న విధానం వంటి అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుని సిబిల్‌ స్కోరును నిర్ణయిస్తారు. ఏ ఖాతాదారుడైనా క్రెడిట్‌ కార్డులు, ఇంటి రుణం, వ్యక్తిగత, వాహన రుణాలు, బంగారంపై రుణాల వంటివి తీసుకుని.. సక్రమంగా వాయిదాల చెల్లింపులు చేస్తుంటే సిబిల్‌ స్కోరు పెరుగుతుంది. లేకపోతే స్కోరు తగ్గుతుంది.


 ♦ సిబిల్ స్కోర్ సవరించుకోడానికీ చాన్సుంది
 ♦ అలా చేస్తేనే క్రెడిట్ స్కోరు పెరుగుదల
 రవి బ్యాంక్ రుణం కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్నాడు. కానీ మంజూరు కాలేదు. కారణం తెలుసుకుని నివ్వెరపోయాడు. గతంలో రుణ చెల్లింపు చరిత్ర సరిగా లేదని సిబిల్ రిపోర్ట్ చెప్పిందని, అందుకనే రుణం మంజూరు చేయలేకపోతున్నామని బ్యాంక్ అధికారి తెలపడమే దీనికి కారణం. రవి ఎప్పుడూ రుణ చెల్లింపుల విషయంలో డిఫాల్ట్ కాలేదు. ఇదే విషయం బ్యాంక్ అధికారికి చెప్పాడు. అయితే మీరు సిబిల్ ఎంట్రీ తప్పులను మార్చుకోవాల్సి ఉంది... అని సలహా ఇచ్చాడు బ్యాంక్ అధికారి. నెల రోజుల్లోనే సమస్యను పరిష్కరించుకోవచ్చన్నది ఆయన సలహా.  అదెలాగో...
 ఆ సమస్య మీకూ ఎదురైతే ఏం చేయాలో ఒకసారి చూద్దాం...ఒక్కసారి చూస్తే...అసలు తప్పు ఎలా...?
 ఇన్వెస్టర్ పొరపాట్లు లేదా అవగాహనా లోపమే సిబిల్ రిపోర్ట్‌లో తప్పులకు కారణంగా నిలుస్తుంది. చాలా సందర్భాల్లో బ్యాంకులు లేదా మాన్యువల్ తప్పిదాలు కూడా ఇందుకు కారణమవుతుంటాయి. కొన్ని సందర్భాల్లో కస్టమర్‌కు సంబంధించి కొన్ని రిమార్కుల పరిష్కార అంశాలను సిబిల్‌తో బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలు అప్‌డేట్ చేయవు. ఒక్కొక్కసారి తప్పుగా అప్‌డేట్ జరగవచ్చు. రిపోర్ట్ సందర్భంలో పేరు, అడ్రస్, పుట్టినతేదీ చివరకు లింగభేదం విషయంలో చిన్న తేడా వచ్చినా, రిపోర్ట్ తప్పుగా నమోదయ్యే వీలుంటుంది. అయితే ఇవన్నీ పరిష్కరించుకోవటం పెద్ద కష్టమేమీ కాదు. లేదంటే మనం బ్యాంకింగ్ వివాదాల పరిష్కార వేదిక అంబుడ్స్‌మన్‌ను ఆశ్రయించడం ద్వారా సమస్యను పరిష్కరించుకోవచ్చు.
 రిపోర్ట్‌ను సరిచూసుకోడానికి...
 ముందుగా జరిగిన తప్పు ఏమిటన్నది రిపోర్ట్‌ను మీరు చూసుకుంటేగానీ తెలియదు. అందువల్ల దీనికోసం దరఖాస్తు పెట్టుకుని, క్షుణ్ణంగా అర్థం చేసుకోండి. ఇందుకు మీరు చేయాల్సిందేమిటంటే.. ముందుగా సిబిల్ వెబ్‌సైట్‌కు వెళ్లాలి. మీ రిపోర్ట్ పొందడం కోసం తగిన ఫీజు చెల్లించాలి. మీరు ఈ చెల్లింపు జరిపిన మరుక్షణం మీ మెయిల్‌కు పీడీఎఫ్ రూపంలో రిపోర్ట్ అందుతుంది. తద్వారా మీ క్రెడిట్ స్కోర్ తెలుస్తుంది. గతంలో మీకు సంబంధించిన ఎంట్రీలన్నీ సరిగా ఉన్నాయో... లేదో తెలుసుకోవచ్చు.  మీరు ఇంతక్రితం ఏ బ్యాంకుల నుంచి రుణం తీసుకున్నారు? చెల్లింపులకు సంబంధించి స్కోర్ ఎలా ఉంది? ఎక్కడ తప్పు జరిగింది వంటి అంశాలను నిశితంగా గమనించాలి.
 జరిగిన తప్పు సైట్‌లో రిజిస్టర్...
 తప్పు ఎంట్రీ ఏదైనా జరిగితే.. దానిని సిబిల్ దృష్టికి తీసుకువెళ్లడం రెండవ దశ. తప్పుల జాబితాను తయారు చేసుకోండి. తరువాత ‘సిబిల్ వివాదాల పరిష్కారం’ వేదికపై దీనిని నమోదుచేయాలి. ఇందుకు https://www.cibil.com/dispute ఒక వేదికగా ఉంటుంది.  సరిచేయాల్సిన తప్పులను ఎంటర్‌చేయడంతోనే సిబిల్ పరిష్కార వేదిక గతంలో ఇందుకు సంబంధించి లావాదేవీలు జరిపిన బ్యాంక్ బ్రాంచీని సంప్రదిస్తుంది. తప్పులున్నట్లు రుజువైతే... వాటిని సరిదిద్ది, తాజా రిపోర్ట్‌ను రూపొందిస్తుంది. 30 రోజుల్లో మీ రిపోర్ట్ అప్‌డేట్ అవుతుంది. అయితే ఇక్కడ బ్యాంక్ లేదా ఆర్థిక సంస్థ ఇచ్చిన సమాచారం ప్రాతిపదికనే మీ రిపోర్ట్ అప్‌డేట్ అవుతుందన్నది గమనార్హం.
 తప్పు ఉందని తేలితే...
 మీరు ఒక బ్యాంక్ బ్రాంచీ నుంచి రుణం తీసుకున్నారు.  కొంత ఇంట్రస్ట్, ఇతర పేమెంట్ చార్జీలు చెల్లించాల్సి ఉంది. స్వల్పమొత్తమేకదా అని మీరు వదిలేశారు. మీ కోసం బ్రాంచ్ ప్రయత్నించింది. మీరు చెల్లించాల్సింది కాస్తా తడిసిమోపెడయ్యింది. మీరు ఎక్కడున్నారో తెలియక, చివరకు బ్యాంక్ చేసేది లేక రైటాఫ్ చేసింది. లేదా సెటిల్ అని రాసేసింది. ఇక్కడ మీకు ఎన్‌ఓసీ (నో అబ్జెక్షన్ సర్టిఫికేట్) లేదు. ఇది కూడా మీ సిబిల్ స్కోర్‌కు చిక్కే. ఈ సందర్భంలో మీరు స్వయంగా బ్యాంకుకు వెళ్లి, సమస్య పరిష్కార దిశలో కృషి చేసుకోవచ్చు. తరువాత  ఎన్‌ఓసీ తప్పనిసరిగా పొందాల్సి ఉంటుంది. జరిగిన తప్పును సరిచేసుకోవడం ద్వారా సిబిల్ స్కోర్‌ను పెంచుకోవచ్చు.
 అంబుడ్స్‌మన్‌నూ ఆశ్రయించవచ్చు..
 సిబిల్ స్కోర్‌కు సంబంధించి రుణ దాత తరఫున తప్పు జరిగిన మాట వాస్తవమే. 30 రోజుల్లో జరగాల్సిన ప్రక్రియ గురించి ఎదురుచూశారు. అయితే తగిన స్పందన రాలేదు. రాంగ్ ఎంట్రీ జరిగిన బ్యాంకు బ్రాంచీకి స్వయంగా వెళ్లవచ్చు. సిబిల్  వ్యవహారాలు చూసే అధికారిని సంప్రదించవచ్చు. తగిన సమాధానం పొందలేకపోతే, బ్యాంకింగ్ అంబుడ్స్‌మన్‌కు జరిగిన పరిణామాలపై ఫిర్యాదు చేసే వీలుంది. కొంత ఆలస్యమైనా మీ సమస్యను పరిష్కరించుకోడానికి చేసే ఈ ప్రయత్నం భవిష్యత్తులో ఇబ్బందులను తొలగిస్తుంది.  ఒకవేళ తప్పు ఉన్నట్లు బ్యాంక్ స్వయంగా అంగీకరించి, సిబిల్‌కు అప్‌డేట్ చేస్తే మాత్రం 60 నుంచి 90 రోజుల్లో  సమస్య పరిష్కారం అయిపోతుంది.
 అసలు స్కోర్ ఎంత ఉండాలి?
 సిబిల్ స్కోర్ రేంజ్ 300 నుంచి 900. 750 పైన ఉంటే ఎంతో మంచింది. మీ క్రెడిట్ రేటింగ్ ఎలా ఉందనేది తరచూ పరిశీలించుకోవాలి. సంవత్సరానికి ఒకసారి ఉచితంగా ఈ రిపోర్ట్ పొందవచ్చని ఇటీవలే ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించింది. మీ ఆర్థిక జీవనంలో క్రెడిట్ స్కోర్ పాత్ర ఎంతో కీలకమన్న విషయం మర్చిపోవద్దు. ఈ రిపోర్టును మీరు బ్యాంకు నుంచి పొందవచ్చు. లేదా సిబిల్ నుంచీ పొందే వీలుంది.


 మంచి స్కోరున్న వారికే బ్యాంకుల గృహ రుణాలు   
 ఆర్థిక క్రమశిక్షణతోనే క్రెడిట్ స్కోరు మెరుగ
  
  ఇల్లు కట్టడమంటే అంత ఈజీ కాదు. మన సంస్కృతిలో ‘ఇంటి’ చుట్టూ ఎన్నెన్నో సామెతలు పుట్టుకొచ్చింది కూడా అందుకే. ఇల్లు కట్టడం చాలా కష్టం. ఎందుకంటే ఇల్లు ఇన్వెస్ట్‌మెంట్ లాంటిదే కానీ... నిర్మాణానికి వెచ్చించిన డబ్బులు తిరిగి రావు. పెపైచ్చు ఎక్కువ మొత్తం కావాలి. పేద, సాధారణ ఉద్యోగులకు, మధ్యతరగతి కుటుంబాలకు ఇంటి నిర్మాణం సవాలే. అయినా కూడా నిరాశపడకుండా బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థల దగ్గర రుణం తీసుకొనైనా ఇల్లు కట్టాలని భావిస్తారు చాలా మంది. ఇక రుణాలివ్వటానికి బ్యాంకులు సవాలక్ష నిబంధనలు పెడతాయి. అలాంటి నిబంధనల్లో క్రెడిట్ స్కోరుదీ కీలకపాత్రే. తక్కువ క్రెడిట్ స్కోరుంటే డాక్యుమెంట్లన్నీ ఉన్నా రుణం పొందడటం కష్టం. ఒకవేళ పొందినా... వడ్డీ రేటు ఎక్కువగా ఉంటుంది. అందుకే క్రెడిట్ స్కోరును పెంచుకోవాలి.
  
 క్రెడిట్ లిమిట్‌ను పూర్తిగా ఉపయోగించొద్దు
 ప్రతి క్రెడిట్ కార్డుకూ ఒక లిమిట్ ఉంటుంది. ఉదాహరణకు మీరు ఒక క్రెడిట్ కార్డు తీసుకుంటే.. దాని లిమిట్ రూ.2 లక్షల వరకు ఉందనుకోండి. అప్పుడు మీరు రూ.2 లక్షల వరకు ఖర్చు చేసుకోవచ్చని అర్ధం. మీకు రూ.2 లక్షల లిమిట్ ఉన్నప్పటికీ కూడా మీరు ఆ మొత్తాన్ని వాడుకోవద్దు. క్రెడిట్ లిమిట్‌లో 40 శాతానికి మించి ఉపయోగించకపోవడం ఉత్తమం. ఆర్థిక క్రమశిక్షణకు ఇది దోహదపడుతుంది.
 
 మంచి ట్రాక్ రికార్డును నిర్మించుకోండి
 గతంలో ఎప్పుడూ రుణం తీసుకోకుండా ఉంటే సాధారణంగా క్రెడిట్ స్కోర్ ఎక్కువగా ఉంటుందని అందరూ భావిస్తూ ఉంటారు. అది నిజం కాదు. మనం గతంలో ఎలాంటి క్రెడిట్ కార్డును ఉపయోగించి ఉండకపోతే.. మీకు సంబంధించి క్రెడిట్ స్కోరు వివరాలు క్రె డిట్ బ్యూరోల వద్ద ఉండవు. అప్పుడు అవి మీ గురించి ఒక అంచనాలకు రాలేవు. ఇలాంటి తప్పులను చేయకుండా ఉండాలంటే.. మీరు సంపాదన ప్రారంభించినప్పటి నుంచే క్రెడిట్ కార్డులను ఉపయోగించడం, వ్యక్తిగత రుణాలను తీసుకోవడం వంటి పనులకు శ్రీకారం చుట్టాలి. వాటిని సక్రమంగా చెల్లిస్తూ ఉండాలి. అలా చేస్తూ మంచి ట్రాక్ రికార్డును ఏర్పాటు చేసుకుంటూ.. ఇంటి రుణం వంటి పెద్ద రుణాలను చెల్లించగలను అనే ధీమాను బ్యాంకులకు, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలకు కలిగేలా చేయాలి.
  
 క్రెడిట్ మిక్సింగ్‌తో జాగ్రత్త
  సాధారణంగా సెక్యూర్డ్, అన్‌సెక్యూర్డ్ అనే రెండు రకాల రుణాలుంటాయి. అన్‌సెక్యూర్డ్ రుణాల కిందకు క్రెడిట్ కార్డులు, వ్యక్తిగత రుణాలు వస్తాయి. సెక్యూర్డ్ రుణాల కిందకు ఇంటి రుణాలు సహా ఇతర రుణాలు వస్తాయి. బ్యాంకులు, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు సెక్యూర్డ్ రుణాలతో పోలిస్తే ఆన్‌సెక్యూర్డ్ రుణాలను ప్రమాదకరంగా భావిస్తాయి. ఎందుకంటే సెక్యూర్డ్ రుణాల్లో ఇళ్లు, తదితర భౌతిక వస్తువులు తనఖాగా ఉంటాయి. అన్‌సెక్యూర్డ్ రుణాల్లో ఈ పరిస్థితి ఉండదు. అందుకే రెండు రుణాలు తీసుకొని, రెండింటినీ సమపాళ్లలో సమన్వయం చేసుకుంటూ వెళ్లాలి. ఉదాహరణకు ఒక వ్యక్తికి ఇతర రుణ  చెల్లింపులు లేవు. క్రెడిట్ కార్డు మాత్రమే ఉంది. అతను తన క్రెడిట్ చెల్లింపులను సక్రమంగానే చెల్లిస్తున్నాడు. అయినప్పటికీ అతని క్రెడిట్ స్కోర్ బాగుంటుందని అనుకోలేం. ఎందుకంటే అతని స్కోర్‌ను నిర్ణయించడానికి కావాలసిన సమాచారం క్రెడిట్ బ్యూరోల వద్ద ఉండదు.
 
 ఇంటి రుణం తీసుకోవడానికి ముందు మీరు మీ క్రెడిట్ స్కోర్‌ను సమీక్షించుకోండి. ఈ సమీక్ష ప్రతి నెలా జరగాలి. ఇలా సమీక్షించుకోవడం వల్ల మన బలహీనతలు ఎక్కడున్నాయనేది మనకు తెలుస్తుంది. వాటిని సరిచేసుకుంటే చాలు.  తప్పులు ప్రతి ఒక్కరూ చేస్తారు. వాటిని సరిచేసుకున్నవాళ్లే ముందుకెళ్తారు. క్రెడిట్ రిపోర్ట్‌లో ఇబ్బందులుంటాయి. ఉదాహరణకు మీరు ఒక లావాదేవీకి సంబంధించి చెల్లింపులు జరిపారు. కానీ మీ రిపోర్ట్‌లో అది చెల్లించలేదని ఉంటుంది. బ్యాంకుల వల్లో, మీ వల్లో... రిపోర్ట్‌లో తప్పులు రావటానికైతే అవకాశాలుంటాయి. వాటిని సరిదిద్దే ప్రయత్నం చేయాలి. అందుకు బ్యాంకులతో, ఆర్థిక సంస్థలతో మాట్లాడాలి. అవసరమైన సమాచారాన్ని వాటికివ్వటమో, మీరు తీసుకోవడమో చేయాలి. తప్పులు సరిచేయాలంటే మీకు క్రెడిట్ కార్డులను జారీ చేసిన ఆర్థిక సంస్థల కస్టమర్ కేర్‌కు ఫిర్యాదు చేయండి. ఫిర్యాదు నెంబర్‌ను నోట్ చేసుకొని ఉంచుకోండి. సమస్య వివరాలను, ఫిర్యాదు నెంబర్‌తో ఒక ఈ-మెయిల్‌ను సంస్థ ఫిర్యాదుల పరిష్కార విభాగానికి పంపించండి. అదే ఈ-మెయిల్ నఖలును క్రెడిట్ బ్యూరోకు కూడా పంపించండి. ఆ ఆర్థిక సంస్థ మీ ఫిర్యాదుకు నెల రోజుల్లో సమాధానమిస్తుంది. దాన్ని క్రెడిట్ బ్యూరోకు తెలియజేయండి.
      
 ఒకవేళ ఆర్థిక సంస్థలు నెల రోజుల్లోగా మీకు సమాధానం ఇవ్వకపోయినా, సమస్యను పరిష్కరించకపోయినా అంబుడ్స్‌మన్‌ను సంప్రదించండి. అక్కడ కూడా మీ సమస్య పరిష్కారం కాకపోతే ఆర్‌బీఐ డిప్యూటీ గవర్నర్‌కు అపీల్ చేసుకోండి. చివరి మార్గంగా వినియోగదారుల ఫోరాన్ని ఆశ్రయించండి. {Mెడిట్ స్కోర్‌ను మెరుగుపరచుకోవడంలో సక్రమమైన చెల్లింపులదే కీలకపాత్ర. రుణం తీసుకున్న వ్యక్తి తన క్రెడిట్ కార్డుల బిల్లును, ఈఎంఐలను క్రమం తప్పకుండా చెల్లిస్తూ ఉంటే అతని క్రెడిట్ స్కోర్ పెరగడానికి అవకాశం ఉంటుంది. క్రెడిట్ స్కోర్ రాత్రికి రాత్రే మెరుగుపడదు. ఇదో దీర్ఘకాల ప్రక్రియ.ఫెయిర్ ఐజాక్ కార్పొరేషన్ (ఫికో) రూపొందించిన ఫార్ములా ఆధారంగా క్రెడిట్ స్కోరును లెక్కిస్తారు. క్రెడిట్ స్కోరు 300-850 పాయింట్ల మధ్యలో ఉంటుంది. దీన్ని ఈక్విఫాక్స్, ఎక్స్‌పీరియన్, ట్రాన్స్‌యూనియన్ అనే మూడు క్రెడిట్ బ్యూరోలు ఇష్యూ చేస్తాయి. క్రెడిట్ స్కోరు 620 పాయింట్ల పైన ఉంటే బ్యాంకులు, ఇతర ఆర్థిక సంస్థలు ఇంటి రుణాన్ని ఇవ్వడానికి ప్రయత్నిస్తాయి. అంతకన్నా తక్కువగా ఉంటే రుణం రావడం కష్టమౌతుంది.
  
 ఉన్నవి చాలు.. ఎక్కువ వద్దు..
 కొందరు ఎక్కువ క్రెడిట్ కార్డులను తీసుకుంటే క్రెడిట్ స్కోరు మెరుగుపడుతుందని భావిస్తుంటారు. అది నిజం కాదు. మన క్రెడిట్ చెల్లింపులు క్రమం తప్పకుండా ఉంటే క్రెడిట్ స్కోరు పెరుగుతుంది. అంతే తప్ప ఎక్కువ క్రెడిట్‌కార్డుల వల్ల కాదు. పైగా కొత్త క్రెడిట్ కార్డుల చెల్లింపుల్లో జాప్యాలొస్తే అది మీకు కొత్త సమస్యను తీసుకువస్తుంది. ఇది వరకు ఉన్న క్రెడిట్ కార్డులనే బాగా ఉపయోగించుకోవడం ఉత్తమం. అలాగే పాత ఖాతాలను క్లోజ్ చేయడం మంచిది కాదు. క్రెడిట్ స్కోర్ అనేది గత చెల్లింపుల సమాచారం పైన ఆధారపడి ఉంటుంది.
  


  ‘అప్పు చేయడమంటే’ ఎవరికైనా ఇబ్బందే. డబ్బు లేకపోయినా కావలసినవన్నీ కొనుక్కోండంటూ బ్యాంకులు ఇవ్వజూపే ‘క్రెడిట్ కార్డ్’ అంటే కొంత భయం కూడా కలుగుతుంది.  చెల్లింపుల్లో అనుకోకుండా జరిగే జాప్యం, వైఫల్యాలపై అధిక వడ్డీల భారాన్ని భరించాల్సి రావడమే ఈ భయానికి కారణం. అయితే ఇక్కడ చెల్లింపుల్లో ‘జాప్యం, వైఫల్యం’ లేకుండా తగిన విధంగా వినియోగించుకుంటే క్రెడిట్ కార్డ్ వల్ల ఒనగూరే ప్రయోజనాలు అపరిమితం.
 
  ఆర్థికంగానే కాకుండా, నగదును ప్రతిచోటుకీ మీ వెంట తీసుకుపోయే అవసరాన్ని సైతం ఇది నివారిస్తుంది. డబ్బు ఎలా ఖర్చవుతోందన్న విషయాన్ని సైతం (మనీ మేనేజ్‌మెంట్) క్రెడిట్ కార్డ్- ఒక ‘రికార్డు’ లాగా మీ ముందు ఉంచుతుంది. నిర్దిష్ట కాలంలో వడ్డీరహిత ప్రయోజనం మీకు అందుబాటులో ఉంటుంది.  ఈ ప్రొడక్ట్ గురించి ప్రజల్లో మరింత అవగాహన పెరగాల్సి ఉంది.
 
  ఫ్రీ క్రెడిట్ పీరియడ్ సదుపాయం...
  క్రెడిట్ కార్డ్ కంపెనీలు ‘ఫ్రీ క్రెడిట్ పీరియడ్’ పేరుతో ఆఫర్ ఇస్తాయి. ఈ కాలం చాలా కంపెనీల విషయంలో  దాదాపు 45 నుంచి 50 రోజులు ఉంటుంది.  అంటే ఇక్కడ క్రెడిట్ కార్డును సరిగా వినియోగించుకోగలిగితే  గరిష్టంగా 45-50 రోజులు ఎటువంటి వడ్డీలేని రుణాన్ని పొందే వీలుంటుంది. మీ ద్రవ్య లభ్యతనూ తగిన విధంగా మేనేజ్ చేసుకోవచ్చు.  
 
 ఏదైనా వస్తువును కొనుగోలు చేసిన తేదీ నుంచీ ఈ ‘ఫ్రీ క్రెడిట్ పీరియడ్’ వర్తిస్తుందన్న అభిప్రాయం చాలా మందికి ఉంది. ఇది తప్పు. బిల్లింగ్ సర్కిల్ డే ప్రారంభం నుంచీ ఇది వర్తిస్తుంది. ఉదాహరణకు పవన్ అనే వ్యక్తి బిల్లింగ్ సర్కిల్ జనవరి 1 నుంచి జనవరి 31 (నెల) అనుకుందాం. బిల్లింగ్ తేదీ జనవరి 31.  ఇక్కడ పవన్ క్రెడిట్ ఫ్రీ పీరియడ్ 50 రోజులు అనుకుందాం. అంటే జనవరి 1 నుంచి జనవరి 31వ తేదీ మధ్య కొనుగోలు చేసిన వస్తువులకు సంబంధించి రుణాన్ని జనవరి 1 నుంచే 50 రోజుల్లో  చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.
 
 అంటే బిల్లింగ్ తేదీ ఇక్కడ జనవరి 31 కాబట్టి, అక్కడి నుంచి 20 రోజుల్లో రుణం మొత్తాన్ని చెల్లించాలి. ఈ ఉదాహరణలో జనవరి 22న పవన్ ఒక వస్తువును క్రెడిట్ కార్డుపై కొనుగోలు చేశాడనుకుందాం. ఇక్కడ పవన్‌కు వడ్డీలేని క్రెడిట్ ప్రయోజనం అందేది దాదాపు 29 రోజులు (జనవరిలో చివరి 9 రోజులు అటు తర్వాత 20 రోజులు).  ఒకవేళ జనవరి 1నే కొనుగోలు జరిపితే 50 రోజులు ‘ఫ్రీ క్రెడిట్ పీరియడ్’ అమలవుతుంది.
 
  రివార్డులు... డిస్కౌంట్లు... ఆఫర్లు
  ఇక రివార్డు పాయింట్లూ ఇక్కడ ప్రస్తావించుకోవాలి. ‘ఫ్రీ క్రెడిట్ పీరియడ్’లో క్రెడిట్ కార్డ్‌పై ప్రతి కొనుగోలూ మీకు రివార్డు పాయింట్లను అందిస్తుంది. కంపెనీ-కంపెనీకి మధ్య ఈ రివార్డు పాయింట్లు వేర్వేరుగా ఉంటాయి. ఈ పాయింట్లు పెరిగిన కొలదీ మీకు ఆర్థికంగా ప్రయోజనమూ పెరుగుతుంది. షాపింగ్, వినోదం వంటి అంశాలకు సంబంధించి క్రెడిట్ కార్డ్ కంపెనీలు ఇచ్చే డిస్కౌంట్, ప్రమోషనల్ ఆఫర్ల సంగతి చెప్పనక్కర్లేదు. కొన్ని బ్రాండ్ల ఉత్పత్తుల కొనుగోలుపై కొంత శాతం సొమ్ము మీ అకౌంట్‌లో తిరిగి జమ కావడమూ ఇక్కడ ప్రత్యేకాంశం.
 
  జాగ్రత్తలు ఇవీ...
  చెల్లింపుల్లో డిఫాల్ట్ అయితే... దాదాపు ప్రతి నెలా 2 నుంచి 3.5 శాతం వరకూ వడ్డీరేటు భరించాల్సి ఉంటుంది. వార్షికంగా ఈ రేటు 24 శాతం నుంచి 42 శాతం వరకూ లెక్కవుతుంది. కొనుగోలు తేదీ నుంచీ వడ్డీరేటు భారం పడడం ప్రారంభమవుతుంది. బిల్లింగ్ డేట్‌ను ఇక్కడ పరిగణనలోకి తీసుకోరు. అందుకే సకాలంలో బకాయి చెల్లించడానికి కమిట్ అయితే క్రెడిట్ కార్డ్ మంచి ఫలితాలను అందిస్తుంది.
 
  మీ భవిష్యత్ రుణాలపై సైతం మీ ‘క్రెడిట్ స్కోర్’, ‘క్రెడిట్ రేటింగ్’ ప్రభావం చూపుతుందన్న విషయం ఇక్కడ గమనార్హం. వెరసి చెల్లింపుల విషయంలో డిఫాల్ట్, జాప్యం వంటి అంశాలు మీ భవిష్యత్ రుణ లభ్యత మీదే కాకుండా, అధిక వడ్డీరేటు భారానికీ, రుణ ఊబిలో కూరుకుపోవడానికీ కారణమవుతుంది. మంచీ చెడూ ఆలోచించుకోవాల్సింది ఇక మీరే.!!- సాక్షి పర్సనల్ ఫైనాన్స్ విభాగం


 ప్రస్తుతం రుణం తీసుకోవాలన్నా, క్రెడిట్ కార్డులు తీసుకోవాలన్నా మంచి క్రెడిట్ స్కోరు, చెల్లింపుల్లో మంచి ట్రాక్ రికార్డు ఉండటం తప్పని సరిగా మారింది. క్రెడిట్ లిమిట్‌ను నిర్ణయించడానికి బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలు క్రెడిట్ రిపోర్టునే ప్రామాణికంగా తీసుకుంటున్నాయి. దరఖాస్తుదారుకి  భారీ ఆదాయం, విలువైన ఆస్తులు, రుణాలను తిరిగి చెల్లించే సామర్థ్యం ఇలా ఎన్ని ఉన్నా.. ట్రాక్ రికార్డు సరిగ్గా లేకపోతే ఏవీ పనిచేయవు. ఇంతటి కీలకమైన క్రెడిట్ రిపోర్టు, క్రెడిట్ స్కోరు గురించి బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలు క్రెడిట్ ఇన్ఫర్మేషన్ బ్యూరో (సిబిల్)పై ఆధారపడుతుంటాయి. ఈ సంస్థ నిర్వహించే రికార్డుల్లో ఎగవేతదారులుగా (డిఫాల్టర్లు) గానీ ముద్రపడితే రుణాలు పొందాలన్నా, క్రెడిట్ కార్డులు తీసుకోవాలన్నా కష్టసాధ్యమే. ఈ నేపథ్యంలో సిబిల్ రికార్డుల్లో డిఫాల్టర్లుగా ఎక్కకూడదంటే తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు కొన్ని ఉన్నాయి.     వాటిపైనే ఈ కథనం.
  
 సిబిల్ దగ్గర ప్రత్యేకంగా డిఫాల్టర్ల జాబితా అంటూ ఒకటి ఉంటుంది, అందులో ఉన్నవారిని బ్యాంకులు నిర్ద్వంద్వంగా దూరం ఉంచుతాయన్న అపోహలు కొన్ని ఉన్నాయి. వాస్తవానికి సిబిల్ ఇలాంటి ప్రత్యేక జాబితా ఏమీ తయారు చేయదు. తమ దగ్గర సభ్యులైన బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలు ఇచ్చే సమాచారాన్ని క్రోడీ కరించి, మంచి..చెడు అనే భేదం లేకుండా వ్యక్తుల క్రెడిట్ రికార్డును రూపొందిస్తుంది. దీని ఆధారంగా స్కోరు ఇస్తుంది. సాధారణంగా క్రెడిట్ ట్రాక్ రికార్డు సరిగ్గా లేని వారిని మాత్రమే బ్యాంకులు డిఫాల్టర్లుగా పరిగణిస్తుంటాయి. అలాగని, ట్రాక్ రికార్డు సరిగ్గా లేని ప్రతీ ఒక్కరు ఎగవేతదారులని భావించడానికీ లేదు. డిఫాల్టర్లు ప్రధానంగా మూడు రకాలుగా ఉంటారు. కావాలని ఎగ్గొట్టే వారు కొందరైతే, పరిస్థితుల ప్రభావం వల్ల కొందరు, నిబంధనలు తెలియక మరికొందరు ఈ కోవలో పడిపోతుంటారు.
  
 కావాలని ఎగ్గొట్టిన వారిని పక్కన పెట్టి మిగతా వారి సంగతి పరిశీలిద్దాం. ఆర్థిక సమస్యల కారణంగా గడువులోగా కొన్ని వాయిదాలు చెల్లించలేక డిఫాల్ట్ అయిన వారు రెండో రకానికి చెందుతారు. బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలు పాటించే నిబంధనలు తెలియక ఇరుక్కునే అమాయక రుణగ్రస్తులు మూడో కోవకి చెందినవారు. నిజానికి ఈ రెండు వర్గాల వారు తెలియనితనం కారణంగానే డిఫాల్టర్లుగా మారతారు తప్ప ఉద్దేశపూర్వకంగా కాదు. కనుక, ఎక్కడ తప్పు జరిగే అవకాశం ఉంది, దాన్ని ఎలా ఎదుర్కొనాలి అన్నది తెలుసుకుంటే ఇలాంటి సమస్యలో చిక్కుకోవాల్సిన పరిస్థితి తలెత్తదు.
  
 వన్ టైమ్ సెటిల్మెంట్ ..
 బ్యాంకులకు భారీ మొత్తం బకాయిపడినప్పుడు వన్ టైమ్ సెటిల్మెంట్ (ఓటీఎస్) స్కీమ్ చాలా మధురంగా అనిపిస్తుంది. ఎంతో కొంత కట్టేసి బైటపడొచ్చు కదా అనిపిస్తుంది. తీరా సెటిల్ చేసుకున్న తర్వాత ఇక మన పేరున ఎటువంటి బకాయిలు లేవని బ్యాంకు ఒక లెటరు ఇచ్చినంత మాత్రాన అకౌంటు క్లోజ్ అయినట్లు కాదు. ఈ ఓటీఎస్ విషయం మీ క్రెడిట్ రిపోర్టులో సెటిల్డ్ అనో ‘పోస్ట్ (డబ్ల్యూఓ) సెటిల్డ్’ అనో కనిపిస్తుంది. ఇది కూడా మీ క్రెడిట్ హిస్టరీకి మచ్చలాంటిదే. కనుక, సెటిల్ చేసుకోవడం కన్నా పూర్తి స్థాయి క్లోజర్ కోసం బేరమాడుకోవడం మంచిది. మరో విషయం, ఈ రెండింటికీ బ్యాంకులు ఇచ్చే లెటర్లు దాదాపు ఒకే రకంగా ఉంటాయి. కాబట్టి, ఏది ఇచ్చారన్నది సరిగ్గా చూసుకోవాలి.
  
 గడువు తేదీ..
 దీర్ఘకాలంగా పెండింగ్‌లో ఉన్న క్రెడిట్ అకౌంటును సెటిల్ చేసుకునేందుకు బ్యాంకులు, ఆర్థిక సంస్థలు కొన్ని సార్లు ఆఫర్ లెటరు పంపిస్తుంటాయి. ఒకవేళ సెటిల్ చేసుకుని, అకౌంటు మూసేద్దామనుకున్న పక్షంలో ఆ లెటర్‌లో పేర్కొన్న ఆఖరు తేదీలోగా చెల్లించేయాలి. ఇక్కడ ఆఖరు తేదీ (డ్యూ డేట్) అంటే మీరు కట్టే డబ్బు బ్యాంకు చేతికి అందాల్సిన రోజని గుర్తుపెట్టుకోవాలి. సరిగ్గా డ్యూ డేట్ రోజున చెక్కు వేస్తే కుదరదు.
 
 బ్యాంకు దగ్గరికి చెక్కు చేరి, దాన్ని మార్చుకునేలోగా ఆఖరు తేదీ దాటిపోతుంది. ఫలితంగా గడువులోగా మీరు చెల్లించలేదని రికార్డులకు ఎక్కుతుంది. సెటిల్మెంట్ ఆఫర్ రద్దయి, మీ అకౌంటు కొనసాగుతూనే ఉండే అవకాశమూ ఉంది. మీరు కట్టిన మొత్తాన్ని బ్యాంకు.. బకాయిలో కొంత భాగం కింద జమ వేసుకుంటుందే తప్ప అకౌంటును మూసేయదు. కనుక, లెటర్‌లో పేర్కొన్న ఆఖరు తేదీకి సాధ్యమైనంత ముందుగానే కట్టేయడం ఉత్తమం. ఒకవేళ తప్పని పరిస్థితుల కారణంగా సరిగ్గా ఆఖరు తేదీనే కట్టాల్సి వస్తే.. నగదు చెల్లింపు జరిపి, రసీదు దగ్గర పెట్టుకోవడం మంచిది.
  
 రుణం పునర్‌వ్యవస్థీకరించడం..
 ఊహించని ఆర్థిక సమస్యల కారణంగా ఈఎంఐల భారాన్ని తగ్గించుకునే ఉద్దేశంతో కొన్నిసార్లు రీషెడ్యూలిం గ్‌కి వెళ్లడం మంచిదనకుంటూ ఉంటాం. దీనికి బ్యాంకు కూడా అంగీకరించవచ్చు. అయితే, సదరు బ్యాంకు ఈ రుణాన్ని ‘రీస్ట్రక్చర్డ్’ పేరిట సిబిల్‌కి సమాచారం ఇస్తుంది. ఇలాంటివి కూడా క్రెడిట్ రికార్డుకు ప్రతికూలమైన అంశాలు. కాబట్టి లోన్ తీసుకునేటప్పుడే తక్కువ ఈఎం ఐలు ఉండేలా కాస్త దీర్ఘకాలానికి దరఖాస్తు చేసుకోవడం మంచిది. సాధారణంగా ప్రతి నెలా కట్టే ఈఎంఐలు.. నెల జీతంలో 40% దాటకుండా చూసుకోవడం శ్రేయస్కరం. మరీ తప్పనిసరి పరిస్థితులు ఎదురైతే, తక్కువ ఈఎంఐ ఆఫర్లు అందిస్తున్న బ్యాంకుకు మీ రుణాన్ని బదలాయించుకునే అంశాన్ని పరిశీలించుకోవచ్చు. దీని వల్ల మాత్రం క్రెడిట్ రికార్డుకు ఎటువంటి ఢోకా ఉండదు.
  
 క్రెడిట్ అకౌంటు మూసేస్తే సరిపోదు..
 రుణం సెటిల్మెంట్ ప్రక్రియకు సంబంధించి.. మనం ఎంత తక్కువ కట్టేలా బేరమాడితే అంత మంచిదనుకుంటాం. నిజానికి ఎంత తక్కువ కట్టామన్నదానికన్నా సరైన మొత్తం కట్టామా లేదా అన్నదే ముఖ్యం. రుణం లేదా క్రెడిట్ కార్డు బకాయి సెటిల్మెంట్ ఆఫర్ విషయంలో ‘అసలు బాకీ’ అంటూ ఒకటి ఉంటుంది. మొత్తం బకాయి ఎంత ఉందన్నది తెలుసుకుని, సాధ్యమైనంత వరకూ అసలు మొత్తమే క్లియర్ అయ్యేలా చూసుకునేందుకు ప్రయత్నించాలి. లేకపోతే ఇది కూడా క్రెడిట్ రిపోర్టులో ప్రతిబింబిస్తుంది.
  
 కార్డు అకౌంటు క్లోజింగ్ ఇలా..
 సిబిల్ రిపోర్టుల్లో చాలామంది ఎదుర్కొనే సమస్యల్లో క్రెడిట్ కార్డు అకౌంట్‌ను రద్దు చేయడం ఒకటి. ఉపయోగంలో ఉన్న క్రెడిట్ కార్డు అకౌంటును మూసేయడం అంటే.. బకాయిలు చెల్లించేసి, కార్డును ధ్వంసం చేస్తే చాలు అనుకుంటారు చాలా మంది. కానీ ఇది సరికాదు. నిజంగా అకౌంటు క్లోజింగ్ అన్నది పేపరు రూపంలో కనిపించాలి. కాబట్టి మొత్తం చెల్లింపులు చేసేసిన తర్వాత అకౌంటును మూసేయదల్చుకుంటున్నట్లు బ్యాంకు లేదా క్రెడిట్ కార్డు కంపెనీకి తెలియజేయాలి. ఖాతా మూసివేసినట్లు వాటి దగ్గర్నుంచి అధికారికంగా లెటరు వచ్చే దాకా వేచి చూడాలి.
 
 అది వచ్చిన వెంటనే, ‘నో డ్యూస్’ లెటరు ఇవ్వాలని కోరాలి. భవిష్యత్‌లో ఎప్పుడైనా అవసరమైతే ఖాతా క్లోజ్ అయిందని చూపేందుకు వీటి కాపీలను భద్రపర్చుకోవాలి. ఒకవేళ దీర్ఘకాలంగా నలుగుతున్న క్రెడిట్ ఖాతాను మూసివేస్తున్నా లేదా సెటిల్ చేసుకుంటున్నా, మీరు చెల్లించిన రసీదులతో పాటు ఆఫర్ లెటర్ల కాపీలను కూడా భద్రంగా ఉంచుకోవాలి. భవిష్యత్‌లో ఎప్పుడైనా అవసరమైతే ఆధారాలుగా ఇవే ఉపయోగపడతాయి. క్రెడిట్ కార్డు ఖాతాలను రద్దు చేసుకున్న తర్వాత ఎటువంటి బకాయిలు లేవంటూ తెలిపే నో డ్యూస్ లెటర్ తీసుకోవడం మరవొద్దు.