ప్రపంచానికి పందొమ్మిదేళ్ల పాఠం

ప్రపంచానికి పందొమ్మిదేళ్ల పాఠం

ముజూన్‌ అల్మెలహాన్‌

సిరియాలోని ఇసుక రేణువుల అడవిలోంచి అక్షరాల కొమ్మలను కొట్టుకొచ్చి ఒక పడవ తయారు చేస్తే ... ఈ అక్షరాల పాన్పుపై ఆడపిల్లలందరినీ ఎక్కించి అజ్ఞాన సముద్రాలను దాటిస్తే... భలే ఉంటుంది! అలన్‌ కుర్దీలు అచేతనంగా ఈ ఇసుక అడవిలోకి కొట్టుకొచ్చి పడరుగా! సముద్రమంత ఆశలున్న ఆడపిల్లల జీవితాలను చైతన్యపరిచేలా ముజూన్‌ అల్మెలహాన్‌ ఈ ఎడారిని చిలుకుతోంది! ఎవరూ ఊహించని విధంగా ఇసుకరేణువులలోంచి జ్ఞానమనే అమృతాన్ని పిండుతోంది మహాప్రసాదంగా పంచుతోంది! అమ్మాయిలను గౌరవించడంలో మొదటి పాఠం వాళ్లకు చదువు చెప్పడమే! అది సిరియా అయినా... ఇండియా అయినా!!

అనుకున్నది సాధించడం గొప్పే! అయితే అనుకూల పరిస్థితుల మధ్యా? ప్రతికూల పరిస్థితుల మధ్యా అన్న ప్రశ్న ‘గొప్ప’ అనే విశేషణాన్ని విశ్లేషిస్తుంది! ప్రతికూలతలతో యుద్ధం చేసి గెలిస్తే.. ప్రపంచం ప్రణమిల్లుతుంది. చిన్న, పెద్ద అనే వయసు అంతరాన్ని మరిచి మరీ! అలాంటి సెల్యూట్‌ అందుకున్న అమ్మాయే ముజూన్‌ అల్మెలహాన్‌! పందొమ్మిది ఏళ్ల ఈ అమ్మాయిది సిరియా దేశం. పిల్లలు... ముఖ్యంగా ఆడపిల్లల చదువుకోసం పాటుపడుతోంది. అందుకే ఈ యేడు ముజూన్‌ అల్మెలహాన్‌ను యూనిసెఫ్‌(యునైటెడ్‌ నేషన్స్‌ చిల్డ్రన్స్‌ ఫండ్‌కి) ‘గుడ్‌విల్‌ అంబాసిడర్‌’గా నియమించింది. ఇప్పటి వరకు నియమితులైన గుడ్‌విల్‌ అంబాసిడర్స్‌లో అత్యంత పిన్నవయస్కురాలు ఈ అమ్మాయే. వరల్డ్‌ రెఫ్యూజీ డే (జూన్‌ 20) రోజున ఈ గుడ్‌ డెసిషన్‌ అధికారికంగా కార్యరూపం దాల్చింది!
‘ఎప్పటికైనా నేను నా దేశం వెళ్లిపోతాను. నా దేశ పునర్నిర్మిణంలో పాలుపంచుకోవాలి. సిరియాకు కావల్సింది భవిష్యత్తు మీద ఆశలేని జనాలు కాదు.. సిరియాను పునర్నిర్మించే ప్రజలు కావాలి. డాక్లర్లు, ఇంజనీర్లు, లాయర్లు, జర్నలిస్టులు కావాలి’ అంటుంది ముజూన్‌.
అంటే... ఇప్పుడామె ఎక్కడున్నట్టు? సమాధానం కావాలంటే ముజూన్‌ ప్రయాణం అసాంతం తెలుసుకోవాల్సిందే!

సిరియా... రాజకీయ అస్థిరత, అంతర్యుద్ధం.. ఐఎస్‌ఐఎస్‌ మారణహోమానికి నెలవు. ఎప్పుడు ఎక్కడి నుంచి దాడులు జరుగాతాయో తెలియని గందరగోళం. ఎప్పుడు ఏ ఇల్లు కూలిపోతుందో.. ఏ ఊరు నేలమట్టం అవుతుందోననే కలవరం. ఈ నేపథ్యంలోనే 2013... ఫిబ్రవరిలో జరిగిన దాడుల్లో సిరియాలో ‘దరా’ అనే ఊరు కూడా దెబ్బతింది. స్కూళ్లు మూసేశారు. ఆసుపత్రుల్లో వైద్యం లేదు. బతికే పరిస్థితే లేక భయంతో.. ప్రాణాలు అరచేతిలో పెట్టుకొని వేల కుటుంబాలు సరిహద్దులు దాటాయి. పక్క దేశాల శరణుజొచ్చాయి. అందులో ముజూన్‌ అల్మెలహాన్‌ కుటుంబమూ ఉంది. ముజూన్‌ తండ్రి ‘రఖాన్‌’ ఇంగ్లిష్‌ టీచర్‌. తల్లి గృహిణి. ముజూనే ఆ ఇంటికి మొదటి సంతానం. తనకు ముగ్గురు తోబుట్టువులున్నారు. చేతికందిన వస్తువులతో ఆ కుటుంబం ఆ రోజు అర్ధరాత్రి జోర్డాన్‌లోకి ప్రవేశించింది. మిగతా వాళ్లంతా ఆహారం, బట్టలు తెచ్చుకుంటే ముజూన్‌ చేతి సంచిలో పుస్తకాలు మాత్రమే ఉన్నాయి. ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద శరణార్థి శిబిరమైన జాతరి క్యాంప్‌లో బస దొరికింది వాళ్లకు.

ఆ రోజు రాత్రి అక్కడున్న శరణార్థులంతా సిరియా భయానక వాతావరణాన్ని తలచుకొని భీతిల్లుతుంటే.. పదిహేనేళ్ల ఈ పిల్ల మాత్రం పుస్తకాలు తీసి పాఠాలు చదువుకోసాగింది. తెల్లవారి తండ్రి తనను జాతరిలో ఉన్న స్కూల్లో చేర్పించేదాకా పట్టుబట్టింది.   తాను చదువుకోవడమే కాకుండా క్యాంప్‌లో ఉన్న తోటి పిల్లలందరికీ ముఖ్యంగా ఆడపిల్లలకు తను నేర్చుకున్నదాన్ని చెప్పడం మొదలుపెట్టింది. చదువు ప్రాధాన్యం వివరించసాగింది. చదువు పిల్లల హక్కు... యుద్ధాలు, గొడవలు, పోట్లాటలు మన హక్కును హరించలేవు. చదువును ఆటంకపరచకూడదు... అంటూ శరణార్థిశిబిరాల్లో ఉన్న పిల్లల్లో చదువు పట్ల ఆసక్తి చచ్చిపోకుండా చైతన్యపర్చసాగింది. అయితే శరణార్థులకు ప్రతిరోజూ పరీక్షే. ఏ బసా వాళ్లకు శాశ్వత నివాసం కాదు. ఏ శిబిరంలో ఎన్నాళ్లు ఉంటారో తెలియదు. శరణార్థుల రాక ఎక్కువవుతుంటే... అక్కడున్న సౌకర్యాలు చాలక పాతవాళ్లను వేరే క్యాంప్‌లకు తరలించేవారు.

ఈ బదిలీ ముజూన్‌కు మçహా ఇబ్బందిగా ఉండేది. చదువంటే ఆసక్తి మెండే కాని ముజూన్‌ ఏకసంథాగ్రహేం కాదు. కష్టపడి చదివేది. పరీక్షలు వస్తున్నాయంటే చాలు.. రాత్రంతా కూర్చుని చదవడం.. తీరా పరీక్షల సమయానికి ఉన్న క్యాంప్‌ నుంచి వేరే క్యాంప్‌కి బదిలి అయిపోవడం. మళ్లీ కొత్త ఊరు.. కొత్త క్యాంప్‌.. కొత్త స్కూల్‌.. కొత్త టీచర్లు.. పాత చదువునే కొత్తగా మొదలుపెట్టేది. ఈ నేపథ్యంలోనే కాలం రోజుల నుంచి రెండేళ్లకు మారింది.

వరంలా...
కామెరూన్‌ మాట ముజూన్‌కు వరమే అయింది. అంతకుముందే ఆ కుటుంబానికి కెనడా వెళ్లే అవకాశం వచ్చింది. చాలా దూరమని రఖాన్‌ (ముజూన్‌ తండ్రి) వద్దనుకున్నాడు. మరి స్వీడన్‌ వెళ్తారా? అని కూడా అడిగారు. పిల్లలకు స్వీడిష్‌ భాష రాదు. ఆ సందిగ్థంలో ఉండగానే కామెరూన్‌ ప్రకటనతో ముజూన్‌కు బ్రిటన్‌లో ఉండే అవకాశం దొరికింది. ఆ ఆహ్వానం.. ఆమె కళ్లల్లో వెయ్యిబల్బుల వెలుగును నింపింది. బ్రిటన్‌.. హోమ్‌ ఆఫ్‌ షేక్స్‌పియర్‌. చిన్నప్పుడు చదువుకున్న ఆయన నాటకాలు.. పాఠాలు.. గుర్తొచ్చాయి. ఉత్తేజంతో ఉప్పొంగింది. వెస్టమినిస్టర్స్‌ డిబేటింగ్‌ చాంబర్‌ ప్రకటన తర్వాత రెండున్నర నెలలకు ఆ కుటుంబం బ్రిటన్‌లోని న్యూకేజిల్‌కు ప్రయాణమైంది. అయిదేళ్ల వీసా, ఉద్యోగం, ఉండడానికి ఇల్లు, స్కూల్‌లో అడ్మిషన్‌ మొదలైన సౌకర్యాలతో. అత్యవసర వస్తువులు మాత్రమే తెచ్చుకోవాలని చెప్పారు. రెండు జతల బట్టలు మాత్రమే సర్దుకుని ఫ్లయిట్‌ ఎక్కారు. కాని ముజూన్‌ బ్యాగ్‌ రెండు జతల బట్టల కన్నా పదిరెట్లు ఎక్కువ బరువు తూగింది. తీసి చూస్తే ఎప్పటిలాగే పుస్తకాలు.. ఒక్క జత డ్రెస్‌ కూడా లేదు. కోటి ఆశలతో ఆ నేల మీద అడుగుపెట్టింది. న్యూకెసిల్‌... జోర్డాన్‌లా వేడిగా కాకుండా చల్లగా ఉంటుందన్న పాయింటే ఆమెను ఆకర్షించింది. కాని న్యూకెసిల్‌లో ల్యాండ్‌ అయిన రెండునెలలకు... అర్థమైంది అది ఆహ్లాదమైన చల్లదనం కాదు గడ్డకట్టించే మంచు చలుపు అని! థర్మల్స్‌ పాకెట్స్‌లో చేతులు దూర్చి వణుకుతున్న దవడలతో చదవడం ప్రారంభించింది.

అలన్‌ కుర్ది
ముజూన్‌ వాళ్లు  అజ్‌రఖ్‌ అనే మారుమూల శిబిరంలో ఉంటున్నారు. ఆమె బోర్డ్‌ ఎగ్జామ్స్‌కి ప్రిపేర్‌ అవుతోంది. ఆ సమయంలోనే సిరియా నుంచి టర్కీ వెళ్లున్న శరణార్థుల పడవ ఒకటి సముద్రంలో మునిగిపోయింది. అలన్‌ కుర్ది అనే బాలుడి శవం ఒడ్డుకు కొట్టుకొచ్చింది. ఆ ఫోటో సోషల్‌ మీడియాలో పోస్టై మనసున్న ప్రపంచం కంట నీరు పెట్టించింది. అప్పటి బ్రిటన్‌ ప్రధాని డేవిడ్‌ కామెరూన్‌ కూడా స్పందించాడు. ఈ విషాద ఘటన జరిగిన అయిదు రోజులకు కామెరూన్‌ ఒక ప్రకటన విడుదల చేశాడు. ఆ ప్రకటనను అజ్‌రఖ్‌... టెంట్ల శిబిరంలో ఉన్న  చిన్న, పెద్ద అంతా టీవీ స్క్రీన్‌ముందు కూర్చుని ఆసక్తిగా తిలకిస్తున్నారు. ఎందుకంటే అది వాళ్లకు సంబంధించిందే.. 20 వేల మంది సిరియా శరణార్థులను ఆదుకుంటామని మేం ఇదివరకు ఇచ్చిన మాట కార్యరూపందాల్చనుంది అని చెప్పాడు. శిబిరంలోని శరణార్థుల ఆనందం చప్పట్లరూపంలో ప్రతిధ్వనించింది. ఇదేదీ పట్టని.. పట్టించుకోని ముజూన్‌ ఆ టెంట్లకు ఆవల.. ఏ డిస్టర్బెన్స్‌నూ దరిచేరనివ్వకుండా మెడల వరకూ దుప్పటి కప్పుకొని మిణుకుమిణుకుమని వెలుగుతున్న బల్బ్‌ కింద కూర్చుని పాఠాలను వల్లెవేసుకుంటోంది.. దగ్గర్లో ఉన్న బోర్డ్‌ ఎగ్జామ్స్‌ కోసం.


గుడ్‌విల్‌ అంబాసిడర్‌గా
యుద్ధాలు, సివిల్‌వార్స్‌తో అల్లకల్లోలంగా ఉన్న దేశాల శరణార్థుల శిబిరాలకు వెళ్లి.. బాలికా విద్య గురించి ప్రచారం చేస్తుంది. స్త్రీ స్వావలంబన, సాధికారత అవశ్యకతను వివరిస్తుంది.   క్యాంప్‌ల్లోని స్కూళ్లలో అమ్మాయిలు కనిపించేవారే కాదు ముజూన్‌కి. యేడాది మొదట్లో నలభై శాతం మంది అమ్మాయిలుంటే చివరికి 10 శాతం కూడా మిగిలేవారు కాదు. ఆరా తీసింది.. పెళ్లిళ్లు చేసుకుంటున్నారని తెలిసింది. సివిల్‌ వార్‌ జరిగే చోట.. ఐఎస్‌ఐఎస్‌ తీవ్రవాదం ఉన్న చోట... ఏ చిన్న దాడి జరిగినా.. ముందుగా ప్రభావం పడేది స్కూళ్ల పైనే. పన్నెండు నుంచి పధ్నాలుగేళ్ల అమ్మాయిలను మళ్లీ స్కూల్‌కు పంపాలనే ఆలోచనే చేసేవారు కాదు. మూడునెలల్లో పెళ్లి చేసి పంపేవారు. సిరియాలోనే అనుకుంటే సిరియా బయట.. జోర్డాన్‌ క్యాంపుల్లోనూ అదే దృశ్యం. మనస్తత్వమూ అలాగే ఉండేసరికి విస్తుపోయింది. చదువు మీద ధ్యాసే కనపడేది కాదు. వాళ్ల తలపులన్నీ పెళ్లి మీదే. వాళ్ల తల్లిదండ్రులు అలా పెంచేవారు. అమ్మాయిని స్కూల్‌కు పంపడం అభద్రతగా భావించేవారు. పన్నెండేళ్లు రాగానే ఓ అయ్య చేతిలో పెడితే ఆమె రక్షణ బాధ్యత నుంచి తాము విముక్తులం కావచ్చనే ఆలోచనతో పెళ్లిచేసి చేతులు దులుసేసుకునేవారు.

అదృష్టవంతురాలిని
‘‘అమ్మాయిలకు సంబంధించి సిరియా, జోర్డాన్‌లలోనే కాదు చాలా దేశాల్లోనూ ఒకే పరిస్థితి ఉందని అర్థమైంది. అమ్మాయిలకు తెలివుంటే ఎక్కడా ఒప్పుకోరని తెలిసింది. కాబట్టే మన విజయానికి అదే అస్త్రం. దాన్ని అందించేది చదువే. అమ్మాయి చదువుకుంటానంటే ఇంటి నుంచి బయట దాకా అందరూ అడ్డుకుంటారు. వెంటనే పెళ్లితో ఆమె రెక్కలు విరిచేస్తారు. ఇంకా మొండిగా ఉంటే బయటనుంచి దాడి మొదలుపెడ్తారు. తుపాకులతో తూటాలు కురిపిస్తారు. ఈ విషయంలో నేను అదృష్టవంతురాలిని. నాన్న నా చదువుకి ఎప్పుడూ అడ్డు చెప్పలేదు. అడ్డు చెప్పే వాతావరణానికి భయపడలేదు. నన్ను నన్నుగా ఉండనిస్తున్నారు. తల్లిదండ్రులందరికీ ఒకటే విజ్ఞప్తి. మా నాన్నలా.. మలాలా వాళ్ల నాన్నలా ఉండండి. మీ అమ్మాయిలను చదవనివ్వండి. చదువుకున్న అమ్మాయి మీ ఇంటికే కాదు సిరియాలాంటి దేశాలకు చాలా అవసరం.’’
– ముజూన్‌ అల్మెలహాన్‌

మలాలాతో...
2014లో.. ముజూన్‌ జాతరి క్యాంప్‌లో ఉన్నప్పుడే.. మలాలా అక్కడికి వచ్చింది. ముజూన్‌ అప్పటికే మలాలా గురించి విన్నది, చదివింది. ఆమెను ప్రేరణగా తీసుకుంది. మలాలా వస్తుందని తెలిసి సంబరపడింది. మాలాలా జాతరికి వచ్చిన వెంటనే అడిగిన ప్రశ్న.. ‘ముజూన్‌ ఎక్కడ.. నేను ఆమెను కలవాలి’ అనే. ముజూన్‌ ఒక్క పరుగులో మలాలా ముందు వాలింది, ఆలింగనం చేసుకుంది మలాలా ఆ పిల్లను. అంతే నిమిషాలు గంటలుగా దొర్లిపోయాయి. అమ్మాయిల చదువుకోసం ముజూన్‌ చేస్తున్న ప్రయత్నాలను కొనియాడింది. మలాలా పోరాటాన్ని ముజూన్‌ ఇన్సిపినేషన్‌గా తనతోటి పిల్లలకు చెప్పింది. మాలాలాను తీసుకొని క్యాంపులన్నీ తిప్పింది. అక్కడున్న అమ్మాయిల పరిస్థితిని చూపించింది. బాలికా విద్యావ్యాప్తికి ఇంకెలాంటి కృషి చేయొచ్చో.. మాలాలా దగ్గర సలహాలు తీసుకుంది. తనదైన తీరులో వాటిని ఇప్పటికీ అమలుచేస్తోంది ముజూన్‌.

కొందరికి ఇంపు.. ఇంకొందరికి ఇబ్బంది...
తాను జాతరి క్యాంప్‌లో ఉన్నప్పుడు జరిగిన ఓ సంఘటన.. ముజూన్‌ను కలచివేసింది. తమలాగే ఆ కుటుంబమూ సిరియా శరణార్థే. అమ్మాయి పెద్ద మనిషి అయిన ఆరో రోజే ఆమె తండ్రి ఆ పిల్లకోసం పెళ్లిసంబంధం తెచ్చాడు. ఆ పెళ్లికొడుకుది ఇంచుమించు ఆ తండ్రి వయసే. ఈ అమ్మాయేమో నాకు పెళ్లి వద్దు.. చదువుకుంటాను మొర్రో అంటుంటే కాళ్లూ చేతులు కట్టేసి పెళ్లి జరిపించాడు తండ్రి. తల్లికూడా అతనికే వత్తాసు పలికింది. ఈ దృశ్యాన్ని చూసిన ముజూన్‌ తన తండ్రిని అడిగింది.. వాళ్లెందుకలా చేస్తున్నారు నాన్నా.. ఆ పెళ్లిని మనం ఆపలేమా? అని. ‘ఆపలేం. అది చైతన్యంతో రావాలి. బలవంతంగా ఆపితే.. ఇక్కడి నుంచి వేరే చోటికి వెళ్లి చేస్తారు’ అని చెప్పాడు తండ్రి. ఆ మాట ఆమె మదిలో బలంగా నాటుకుంది. చైతన్యపర్చాలి. అమ్మాయిలను కాదు... వాళ్ల తల్లిదండ్రులను అని. అప్పటి నుంచి క్యాంప్‌లోని ప్రతి కుటుంబం దగ్గరకు వెళ్లేది. తను చదివిన పుస్తకాల్లోని గొప్పగొప్ప ఆడవాళ్ల గురించి వివరించేది. వాళ్ల విజయాలను విశదపరిచేది. బాలికా విద్య గురించి క్యాంపెయిన్‌ చేసేది.

ముజూన్‌ మాటలు కొందరికి ఇంపుగా ఉండేవి. ఇంకొందరికి ఇబ్బందిగా అనిపించేవి. ఇబ్బందిపడ్డ తల్లిదండ్రులు ముజూన్‌తో తమ పిల్లలను జతకట్టనిచ్చేవారు కాదు. ఆమెను చెడిపోయిన పిల్లలా భావించేవారు. ముజూన్‌ తండ్రి రఖాన్‌నూ హెచ్చరించేవారు నీ పిల్లను హద్దుల్లో పెట్టుకో అని. ముజూన్‌తో తమ అమ్మాయి మాట్లాడినట్టు కనపడితే చాలు వాతలు తేలేలా కొట్టేవారు. దీంతో కొన్నాళ్లకు ముజూన్‌ కనపడితే చాలు భయంతో అమ్మాయిలు వణికిపోయే వారు. అప్పుడు ముజూన్‌ యూనిసెఫ్‌ కంట్లో పడింది. ముజూన్‌కు యూనిసెఫ్‌ సహాయం అవసరమైంది. తాను చదువుకోవడానికే కాదు.. తనలాంటి అమ్మాయిలను చదువు దగ్గరకు తేవడానికి కూడా!అలా ఆ ఇద్దరు కలిసిన మొదలుపెట్టిన ప్రయాణం.. ఈ రోజు ఆమెను గుడ్‌విల్‌ అంబాసిడర్‌ అనే గమ్యానికి చేర్చింది.
– శరాది

ఇంగ్లిష్‌తో ఇబ్బంది..
ఇద్దరు తమ్ముళ్లు, చెల్లితో కలిసి స్కూల్‌కెళ్తుతోంది. సిరియాలోలాగా.. లేదా రెఫ్యూజీ క్యాంపుల్లోని స్కూళ్లలాగా లేదు న్యూకెసిల్‌లోని స్కూల్‌. న్యూకెసిల్‌కు వచ్చేవరకు తనకు ఇంగ్లిష్‌ బాగా వచ్చనే భ్రమలోనే ఉంది ముజూన్‌. వచ్చాక కాని అర్థం కాలేదు.. తన ఇంగ్లిష్‌లో అరబిక్‌ యాస ఉంటుందని. అదీగాక ఇక్కడ పిల్లలంతా గబగబా మాట్లాడేస్తున్నారు. అంతేవేగంగా అర్థం చేసుకోవడం.. వాళ్లను అనుకరించడం చాలా కష్టమనిపించింది. అరబిక్‌ ట్రాన్స్‌లేటర్‌ను పెట్టుకుంది డిక్షన్‌ పట్టుబడేవరకు.  

ఇప్పుడు... న్యూకెసిల్‌లోని ప్రతిష్ఠాత్మకమైన కెంటన్‌స్కూల్లో చదువుతోంది ముజూన్‌. ఆమెతో పాటు మరో ఎనిమిది మంది సిరియా శరణార్థులూ అదే స్కూల్లో అభ్యసిస్తున్నారు. జర్నలిజంలో పీహెచ్‌డీ చేయాలని, మంచి జర్నలిస్ట్‌కావాలని ముజూన్‌ అల్మెలహాన్‌ ఆశ, ఆశయం, లక్ష్యం. తన చదువు, జ్ఞానం అంతా కూడా సిరియా పునర్నిర్మాణానికి ఉపయోగపడాలని ఆమె కోరిక. తనే కాదు తనలాంటి అమ్మాయిలంతా సిరియాను మంచి దేశంగా నిలబెట్టాలని తపనపడుతోంది. అందుకే అమ్మాయిలు చదువుకోవాలని తాపత్రయపడుతోంది. పెళ్లి అమ్మాయి అంతిమ లక్ష్యం కాకూడదు. చదువు.. స్వావలంబన, సాధికారతే అంతిమలక్ష్యం. ఒకవేళ పెళ్లి విఫలమైనా బతకడానికి చదువే ఆయుధంగా పనికొస్తుంది. ప్రతి అమ్మాయి ముఖ్యంగా అంతర్యుద్ధాలు, మత చాదస్తంతో మగ్గిపోతున్న దేశాల అమ్మాయిలు చదువుకొని తీరాలి. చదువే రక్ష, దయ, చుట్టమని చాటుతోంది.