ఇంట్లో.. వీధుల్లో, క్లాసుల్లో.. ఆఫీసుల్లో కూడా.. మన చేతుల్లో స్మార్ట్‌ఫోన్‌ లేని సందర్భమంటూ ఉండదు. కానీ మనలో కొందరు ఇక్కడికే పరిమితం కావడం లేదు. ఉదయాన్నే బాత్రూమ్‌ల్లోకి వెంట తీసుకెళ్తున్నారు. రీల్స్‌ తిరగేస్తూ కాల కృత్యాలు తీర్చుకునే ఈ పద్ధతి కాస్తా డేంజర్‌గా మారుతోందంటున్నారు శాస్త్రవేత్తలు. ఇలా బాత్రూమ్‌లలో స్మార్ట్‌ఫోన్లతో కాలక్షేపం చేసే వారిలో కనీసం సగం మందికి ‘హెమరాయిడ్స్‌’ వచ్చే అవకాశం ఉందని హెచ్చరిస్తున్నారు. ఎందుకు? ఎలా? ఏమిటి? అని అనుకుంటున్నారా?...మలద్వారంలో ఒత్తిడి పెరిగిపోవడం, మంట/వాపులకు గురవడం వల్ల అక్కడి నరాలు వాచిపోతుంటాయి. వీటినే హెమరాయిడ్లు లేదా పైల్స్‌ అని పిలుస్తుంటారు. రోజంతా కూర్చొనే ఉండటం, పీచు పదార్థాలు ఎక్కువగా తీసుకోకపోవడం, మలబద్ధకం, మహిళలైతే గర్భధారణ సమయంలో ఈ హెమరాయిడ్లకు కారణాలని వైద్యశాస్త్రం చెబుతోంది. బాత్రూమ్‌లలో స్మార్ట్‌ఫోన్‌ వినియోగం అన్నది తాజాగా ఈ జాబితాలోకి చేరింది. బోస్టన్‌ (అమెరికా)లోని బెత్‌ ఇజ్రాయెల్‌ డెకోనెస్‌ మెడికల్‌ సెంటర్‌ శాస్త్రవేత్తల పరిశోధనల ప్రకారం మల విసర్జన సమయంలో స్మార్ట్‌ఫోన్లను వాడితే హెమరాయిడ్లు వచ్చే అవకాశం 46 శాతం వరకూ ఎక్కువ అని తేలింది. స్మార్ట్‌ఫోన్లు మన జీవితాలపై ఎలాంటి ప్రభావాలు చూపుతాయన్న దానిపై ఇప్పుడిప్పుడే తెలుసుకుంటున్నామని.. ఎప్పుడు? ఎక్కడ? ఎలా వాడతామన్నది అనూహ్యమైన పరిణామాలకు దారితీయవచ్చును అనేందుకు తాజా పరిశోధన ఒక నిదర్శనమని ఈ పరిశోధనకు నేతృత్వం వహించిన డాక్టర్‌ త్రిషా పశ్రీచా అంటున్నారు.సంబంధం ఏమిటి? స్మార్ట్‌ఫోన్లను బాత్రూమ్‌లలో వాడితే హెమరాయిడ్లు ఎందుకు వస్తాయన్న ప్రశ్నకు డాక్టర్‌ పశ్రీచా బదులిస్తూ.. ‘స్మార్ట్‌ఫోన్లల వాడకం వల్ల సమయం గుర్తుండకపోవడం చాలా సహజం. ఫలితంగా ఆ సమయంలో మలద్వారం వద్ద ఉన్న కండరాలు, నరాలపై ఒత్తిడి ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఎక్కువ కాలం కొనసాగుతుంది. ఫలితంగా కాలం గడుస్తున్న కొద్దీ హెమరాయిడ్లు వచ్చే అవకాశాలు ఎక్కువ అవుతాయి’ అన్నారు. ఈ విషయాన్ని తెలుసుకునేందుకు డాక్టర్‌ పశ్రీచా బృందం 45 ఏళ్లు పైబడ్డ వారు 125 మందిని పరిశీలించింది. వీరందరూ పేగుల పరీక్ష (కొలనోస్కోపీ)కి సిద్ధంగా ఉన్న వారు. ఆహార అలవాట్లు, ఉండేచోటు, బాత్రూమ్‌లలో స్మార్ట్‌ఫోన్లు వాడతారా? లేదా? వంటి పలు వివరాలను వీరి నుంచి సేకరించారు.అలాగే మల విసర్జన అలవాట్లు కూడా అడిగి తెలుసుకున్నారు. కొలనోస్కోపీ సమయంలో వీరికి హెమరాయిడ్లు ఉన్నదీ లేనిది స్పష్టం కాగా.. స్మార్ట్‌ఫోన్లు వాడని వారితో పోల్చి చూసినప్పుడు వాడే వారిలో హెమరాయిడ్స్‌ ఏర్పడే అవకాశం ఎక్కువగా ఉన్నట్లు స్పష్టమైంది. పరిశీలించిన ఈ 125 మందిలో 66 శాతం మంది బాత్రూమ్‌లలో స్మార్ట్‌ఫోన్‌ను వినియోగిస్తున్నారు. మిగిలిన వారితో పోలిస్తే వీరు ఐదు నిమిషాలు ఎక్కువ సమయం బాత్రూమ్‌లలో గడుపుతున్నారు.స్మార్ట్‌ఫోన్లను బాత్రూమ్‌ల వరకూ తీసుకెళ్లకూడదన్న సాధారణ సలహాకు ఈ అధ్యయనం బలం చేకూరుస్తోందని, మలవిసర్జనకు ఎక్కువ సమయం పడుతూంటే ఎందుకు అన్న ప్రశ్న వేసుకుని అలవాట్ల సరిచేసుకోవాలని డాక్టర్‌ పశ్రీచా సూచించారు. అయితే కొంతమంది గ్యాస్ట్రో ఎంటరాలజిస్ట్‌లు మాత్రం స్మార్ట్‌ఫోన్‌ వాడినా, వాడకపోయినా బాత్రూమ్‌లో ఐదు నిమిషాల కంటే ఎక్కువ సమయం గడపడం అంత ఆరోగ్యకరమైన అంశం కాదని స్పష్టం చేస్తున్నారు.-గిళియారు గోపాలకృష్ణ మయ్యా.

మలద్వారం మరియు పురీషనాళంలో ఎర్రబడిన మరియు ఉబ్బిన సిరలను హేమోరాయిడ్స్‌ అంటారు. ప్రేగు కదలికలు, గర్భం దాల్చిన సమయంలో, లేదా ఊబకాయం వల్ల కలిగే ఒత్తిడి హేమోరాయిడ్లకు కారణమవుతుంది. అంతర్గత హేమోరాయిడ్లు రక్తస్రావానికి కారణమవుతాయి కానీ  నొప్పి కలిగించవు.. ఇవి పురీషనాళం లోపల కనిపిస్తాయి. మలద్వారం  బయటకు ఉబ్బే  ప్రోలాప్స్‌డ్‌ హెమోరాయిడ్స్‌  ఇవి..బాధించేవి, తీవ్రంగా ఉంటాయి. టాయిలెట్‌కి వెళ్లిన తర్వాత, ఈ సిరలు మలద్వారం గుండా వెళ్లి శరీరం నుంచి బయటకు వేలాడుతూ కనిపిస్తాయి.  గర్భిణీ స్త్రీలలో ప్రోలాప్స్‌డ్‌ హెమోరాయిడ్స్‌ చాలా సాధారణం. కారణాలివే... ప్రోలాప్స్‌డ్‌ హేమోరాయిడ్లు వాటిని ఉంచే కణజాలం బలహీనపడినప్పుడు సంభవిస్తాయి. బంధన కణజాలం బలహీనపడటానికి ప్రేగు కదలిక సమయంలో లేదా మలబద్ధకం విరేచనాలతో బాధపడుతున్నప్పుడు ప్రేగులను గట్టిగా పిండడం వంటి అనేక కారణాలున్నాయి. ప్రోలాప్స్‌డ్‌ హేమోరాయిడ్లు  బహిర్గతమవుతాయి.  కూర్చున్నప్పుడు లేదా ప్రేగు కదలిక సమయంలో ఇవి నొప్పిని మరింత తీవ్రతరం చేయవచ్చు. ఇతర రకాల హేమోరాయిడ్లతో పోల్చినప్పుడు సాధారణంగా ప్రోలాప్స్‌డ్‌ హేమోరాయిడ్లు దురదతో పాటు, కూర్చునే సమయంలో అసౌకర్యం, రక్తస్రావం కలిగిస్తాయి,  బాత్రూమ్‌ ఉపయోగించడంలో ఇబ్బంది పెట్టి రోజువారీ జీవితం కష్టంగా మారుస్తాయి.    లక్షణాలు ప్రోలాప్స్‌డ్‌ హేమోరాయిడ్స్‌ సాధారణ లక్షణాలు దురద, గడ్డ, రక్తస్రావం అసౌకర్యం. ఇది ఏర్పడిన ప్రాంతంలో చుట్టుపక్కల ఉబ్బినట్లు అనిపించవచ్చు  ప్రేగు కదలిక సమయంలో తర్వాత నొప్పిగా ఉంటుంది. హేమోరాయిడ్‌ ప్రోలాప్స్‌ అయినప్పుడు, అది పాయువు చుట్టూ ఉన్న సున్నితమైన ప్రాంతాన్ని చికాకు పెట్టే శ్లేష్మాన్ని తీసుకువస్తుంది. అందువల్ల, మలద్వారం చుట్టపక్కల ప్రాంతాలను శుభ్రంగా  పొడిగా ఉంచడం, వీటి వల్ల కలిగే దురదను తగ్గించడానికి ఉత్తమ మార్గం. పరీక్షలు అవసరం.. మూత్రంలో లేదా టాయిలెట్‌ పేపర్‌లో లేదా లోదుస్తులలో కూడా రక్తాన్ని గమనించినట్లయితే – కారణాన్ని తెలుసుకోవడానికి పరీక్ష చేయించుకోవాలి. రక్తస్రావం హేమోరాయిడ్స్‌ వల్ల సంభవించినట్లయితే, అది ప్రకాశవంతమైన ఎరుపు రంగులో  నీరులాగా పల్చగా ఉంటుంది  ఇది పేగు రక్తస్రావంతో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది. మరొక లక్షణం అసౌకర్య భావన లేదా ప్రేగుల యొక్క అసంపూర్ణ తరలింపు భావన లేదా ప్రేగు కదలిక తర్వాత కూడా మలం విసర్జించాల్సిన అవసరం ఉన్నట్లు అనిపించడం... ఇంటి చికిత్సలు ఉన్నాయి.. ప్రోలాప్స్‌డ్‌  హెమోరాయిడ్స్‌ చాలా వరకు  వాటంతట అవే సాధారణ స్థితికి చేరుకుంటాయి, అయితే కొన్నింటికి స్వీయ–సంరక్షణ ఇంటి చికిత్సలు  అవసరం కావచ్చు, ఐస్‌ ప్యాక్‌లు వేయడం, పీచుపదార్థాలు ఎక్కువగా ఉన్న ఆహారాన్ని తీసుకోవడం వల్ల మలం మృదువుగా పోయేలా ఆ సమయంలో ఒత్తిడిని నివారిస్తుంది. ప్రేగు కదలిక, ఆల్కహాల్‌  కెఫిన్‌ వినియోగాన్ని పరిమితం చేయడం వంటి జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. అలాగే  సాధారణ నడక రక్త ప్రవాహాన్ని పెంచడానికి  మలబద్ధకాన్ని నిరోధించడానికి తోడ్పడుతుంది.  మందులు, శస్త్ర చికిత్సలు... అయితే కొన్ని పెద్ద ప్రోలాప్స్‌డ్‌ హేమోరాయిడ్‌లకు మందులు లేదా శస్త్రచికిత్స అవసరం కావచ్చు. ఆయింట్‌మెంట్స్,  స్టూల్‌ సాఫ్ట్‌నర్‌లు,  వంటి కొన్ని మందులు వాడవచ్చు.  వ్యాధి తీవ్రమైన సందర్భాల్లో  రబ్బర్‌ బ్యాండ్‌ లిగేషన్‌ వంటి ప్రక్రియలను చేయించుకోవలసి ఉంటుంది – ఈ ప్రక్రియలో  ఒక బ్యాండ్‌ను గట్టిగా చుట్టడం ద్వారా సిరకు రక్త ప్రసరణ కత్తిరించబడుతుంది, ఇది హేమోరాయిడ్‌ తగ్గిపోవడానికి దారితీస్తుంది, అలాగే  స్క్లెరోథెరపీ  చికిత్సలో హేమోరాయిడ్‌ కుంచించుకుపోయే పదార్థం ఇంజెక్ట్‌ చేయబడుతుంది  అసౌకర్యమే కానీ ప్రాణాంతకం కావు.. ప్రోలాప్స్‌డ్‌ హేమోరాయిడ్స్‌ అసౌకర్యంగా ఉంటాయి, కానీ అవి ప్రాణాంతకమైనవి కావు.  స్వీయ జాగ్రత్తలు తీసుకోవడం ద్వారా  కొన్నిసార్లు ఇంటి వైద్యం ద్వారా కూడా నివారించవచ్చు. అయినప్పటికీ, రోగికి తీవ్రమైన లక్షణాలు/అంటువ్యాధులు  ప్రేగు కదలిక సమయంలో రక్తస్రావం ఉంటే, వైద్యుడిని సందర్శించడం మంచిది. ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలి అలవాట్ల వలన ప్రోలాప్స్‌డ్‌  హేమోరాయిడ్లు వృద్ధి చెందకుండా నిరోధించవచ్చు  అలాగే ఆరోగ్యకరమైన అలవాట్లను కొనసాగిస్తే..  శాశ్వతంగా వీటిని తగ్గించవచ్చు.    –డాక్టర్‌ జగన్‌ మోహన్‌ రెడ్డి,  సర్జికల్‌ గ్యాస్ట్రోఎంటరాలజిస్ట్‌ – లాపరోస్కోపిక్‌ సర్జన్, కొలొరెక్టల్‌ – హెచ్‌పిబి సర్జన్, అపోలో స్పెక్ట్రా హాస్పిటల్, కొండాపూర్‌