సాక్షి ప్రతినిధులు మహబూబ్‌నగర్‌/ కరీంనగర్‌/ ఖమ్మం: రాష్ట్రంలో ఎండలు మండిపోతుండటం, భూగర్భ జలాలు అడుగంటడంతో పలు జిల్లాల్లో పంటలు ఎండి పోతున్నాయి. ముఖ్యంగా ఉమ్మడి మహబూబ్‌నగర్, ఖమ్మం, కరీంనగర్‌ జిల్లాల్లో పరిస్థితి తీవ్రంగా ఉంది. నీటి కొరత మామిడి లాంటి పంటల దిగుబడిపై ప్రభావం చూపిస్తోందని రైతులు చెబుతున్నారు. అప్పులు చేసి వివిధ రకాల పంటలు సాగు చేసిన రైతులు పెట్టుబడి కూడా దక్కే పరిస్థితి లేకపోవడంతో లబోదిబోమంటున్నారు. ఉమ్మడి మహబూబ్‌నగర్‌లో బోర్లు వట్టి పోవడంతో నీరందక ఇప్పటివరకు లక్షకు పైగా ఎకరాల్లో పంటలు ఎండినట్లు అంచనా.   ఉమ్మడి ఖమ్మం ఉమ్మడి ఖమ్మం జిల్లాలో కూడా మండే ఎండలు,అడుగంటిన భూగర్భ జలాలతో పంటలు ఎండిపోతున్నాయి. నిజానికి 2022–23 యాసంగిలో మొత్తం 5,15,375 ఎకరాల్లో పంటలు సాగైతే ఈ ఏడాది 3,55,827 ఎకరాల్లోనే సాగు చేశారు. పాలేరు రిజర్వాయర్‌ పరిధిలోని పాత కాల్వ కింద కూసుమంచి, నేలకొండపల్లి మండలాల్లో సుమారు5 వేలకు పైగా ఎకరాల్లో వరి ఎండింది.  భగీరథ ప్రయత్నం చేసినా..  ఖమ్మం జిల్లా వైరా మండలం స్నానాల లక్ష్మీపురం గ్రామానికి చెందిన శీలం విష్ణు ఈ ఏడాది యాసంగిలో వైరా నది కింద11 ఎకరాలు కౌలుకు తీసుకొని సాగు చేశాడు. మరో 20 రోజుల్లో వరి చేతికి అందనుండగా వైరా రిజర్వాయర్‌లో నీటిమట్టం తగ్గిపోయింది. దీంతో వైరా నదిలో పొక్లెయినర్‌తో గుంతలు తవ్విం చి మోటారు ద్వారా పైరుకు నీరందించే ప్రయత్నం చేశాడు. అయినా ఫలితం లేక 80 శాతం మేర పంట ఎండిపోయింది. పెట్టిన పెట్టుబడి అంతా నేల పాలైందని విష్ణు ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నాడు.   ఉమ్మడి కరీంనగర్‌  ఉమ్మడి కరీంనగర్‌ జిల్లాలో ప్రధానంగావరి పంటపై రైతాంగం ఆధారపడుతుంది.పెద్దపల్లి, కరీంనగర్, జగిత్యాల, సిరిసిల్ల జిల్లాల్లో ఈసారి మార్చి 31 వరకు వేసంగి పంటకు నీరందింది. కానీ గతేడాదితో పోలిస్తే ఆశించినంత మేరకు అందలేదు. ఫలితంగా వేలాది ఎకరాల్లో వరి ఎండిపోయింది. పలుచోట్ల పెట్టిన పెట్టుబడి కూడా వచ్చే పరిస్థితి లేదు. కరీంనగర్‌ జిల్లాలో దాదాపు 25వేల ఎకరాల వరకు వరి పంట సాగునీరు అందక ఎండిపోయిందని అనధికారిక అంచనా. పెద్దపల్లి జిల్లాలో ఎండలు దంచికొడుతుండటంతో చెరువులు, బావులు వట్టిపోతున్నాయి. మంథని, ముత్తరాం, రామగిరి, కాల్వ శ్రీరాంపూర్, ఓదెలా మండలాల్లో సాగు నీరు అందక పంటలు ఎండిపోతున్నాయి. సిరిసిల్ల జిల్లా వ్యాప్తంగా పరిస్థితి కాస్త మెరుగ్గానే ఉంది. వీర్నాపల్లి, ఎల్లారెడ్డిపేట మండలాల్లో మాత్రం కొంతమేర వరి పంట ఎండిపోయింది. ఇక జగిత్యాల జిల్లాలో ప్రధాన సాగునీటి ప్రాజెక్ట్‌ అయిన శ్రీరాంసాగర్‌ ప్రాజెక్ట్‌ కింద కాలువ ఆయకట్టు చివరి భూములకు నీరందక జిల్లావ్యాప్తంగా దాదాపు 10 వేల ఎకరాల వరకు పొలాలు ఎండిపోయాయి.   ఈనిన వరి ఎండిపోయింది..  ఈ ఫొటోలో కనిపిస్తున్న రైతు పేరు లకావత్‌శ్రీనివాస్‌. ఊరు సిరిసిల్ల జిల్లా ముస్తాబాద్‌మండలం సేవాలాల్‌ తండా. యాసంగిలోమూడెకరాల్లో వరి పంట వేశాడు. 3 బోరు బావులు నమ్ముకుని పంట సాగు చేస్తే భూగర్భజలాలు కాస్తా అడుగంటిపోయాయి. దీంతో బోర్లు వట్టిపోయి 3 ఎకరాల్లో ఈనిన పంటఎండిపోయింది. ఇటీవల రూ.లక్ష వెచ్చించి550 ఫీట్ల లోతులో బోరు వేయించాడు.కానీ నీళ్లు పడక పోవడంతో ఏం చేయాలో పాలుపోని స్థితిలో ఉన్నాడు.  బకెట్‌తో నీళ్లు పోస్తూ..  ఈమె రైతు బోయ అంజమ్మ.నారాయణపేట జిల్లా మరికల్‌ మండలంఅప్పంపల్లికి చెందిన ఈమె పదేళ్లుగా కూరగాయల సాగు చేస్తోంది. ఈ ఏడాది అరఎకరంలో బెండతో పాటు ఇతర కూరగాయలు సాగు చేసింది. ఎండల తీవ్రత కారణంగా బోర్లల్లో నీటిమట్టం దాదాపుగా అడుగంటి పోయింది. వచ్చే కొద్దిపాటి నీటిని బిందెలు,బకెట్ల ద్వారా పోస్తూ పంటలు కాపాడుకునే ప్రయత్నం చేస్తోంది.  5 బోర్లువేశాడు  మక్తల్‌ మండలం ఉప్పర్‌పల్లికి చెందిన రవీందర్‌రెడ్డికి 4 ఎకరాల వ్యవసాయ భూమి ఉంది.ఈ యాసంగిలో బోరుబావి కింద రెండు ఎకరాల్లో వరి, మిగతా మిరప తోట సాగు చేశాడు.భూగర్భజలాలు అడుగంటడంతో సుమారు రూ.1.20 లక్షలు వెచ్చించి ఐదు బోర్లు వేశాడు. రెండింటిలో నీరు పడలేదు. మూడింటిలో అంతంత మాత్రంగా నీరు పడింది. మిరపతోటకు నీరు సక్రమంగాఅందకపోవడంతో రూ.40 వేల వ్యయంతో స్ప్రింక్లర్లు వేశారు. అయినా ఫలితం లేకుండా పోయింది. చేసిన అప్పు ఎలా తీర్చాలని ఆయన ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నాడు.  

శ్రీశైలం ప్రాజెక్ట్‌/సత్రశాల/విజయపురిసౌత్‌: ఎగువ పరీవాహక ప్రాంతాల నుంచి వరదనీరు వస్తున్నప్పటికీ అంతే మొత్తంలో దిగువ ప్రాంతాలకు నీటిని విడుదల చేస్తుండటంతో శ్రీశైలం డ్యాం నీటిమట్టం నిలకడగా కొనసాగుతోంది. ఆదివారం సాయంత్రానికి జూరాల, సుంకేసుల నుంచి 71,484 క్యూసెక్కుల వరద నీరు శ్రీశైలానికి వస్తుండగా, కుడి, ఎడమగట్టు జలవిద్యుత్‌ కేంద్రాలలో విద్యుత్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తూ 66,365 క్యూసెక్కుల నీటిని నాగార్జునసాగర్‌కు విడుదల చేస్తున్నారు. ప్రస్తుతం శ్రీశైలం డ్యామ్‌ నీటిమట్టం 883.20 అడుగులకు చేరుకుంది. అలాగే, నాగార్జునసాగర్‌ ప్రాజెక్ట్‌లో 2 క్రస్ట్‌గేట్ల ద్వారా నీటి విడుదల కొనసాగుతోంది. ప్రస్తుతం నాగార్జునసాగర్‌ జలాశయ నీటిమట్టం 589.70 అడుగులు ఉంది. ఇది 311.1486 టీఎంసీలకు సమానం. కాగా, నాగార్జునసాగర్‌ టెయిల్‌పాండ్‌ విద్యుత్‌ ప్రాజెక్ట్‌ నుంచి 44,886 క్యూసెక్కుల నీరును దిగువనున్న పులిచింతల ప్రాజెక్ట్‌కు విడుదల చేస్తూ 42 మెగావాట్ల విద్యుత్‌ను ఉత్పత్తి చేస్తున్నట్లు ప్రాజెక్ట్‌ డీఈ దాసరి రామకృష్ణా, ఏడీఈ నర్సింహారావు ఆదివారం తెలిపారు.  

శ్రీశైలం ప్రాజెక్ట్‌/విజయపురిసౌత్‌(మాచర్ల) : శ్రీశైలం జలాశయ నీటిమట్టం వర్షాకాల సీజన్‌ పూర్తవుతున్న సమయంలో అనూహ్యంగా పెరగడంతో ఈ ఏడాది మూడోసారి శ్రీశైలం డ్యామ్‌ గేట్లు తెరిచారు. గురువారం తెల్లవారు జామున డ్యామ్‌ రెండు గేట్లను 10 అడుగుల మేరకు తెరిచి నీటి విడుదలను ప్రారంభించారు. జలాశయానికి వరద ప్రవాహం కొనసాగుతుండడంతో సాయంత్రానికి 5 గేట్లను 10 అడుగులకు తెరిచి నాగార్జునసాగర్‌కు 1,39,915 క్యూసెక్కులు విడుదల చేస్తున్నారు. రెండు జల విద్యుత్‌ కేంద్రాల్లో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ మరో 58,848 క్యూసెక్కుల నీటిని విడుదల చేస్తున్నారు. జూరాల, సుంకేసుల నుంచి శ్రీశైలానికి 2,42,373 క్యూసెక్కుల వరద నీరు వచ్చి చేరుతోంది. బ్యాక్‌ వాటర్‌ నుంచి హంద్రీ నీవా సుజల స్రవంతి, పోతిరెడ్డిపాడు హెడ్‌ రెగ్యులేటర్, కల్వకుర్తి ఎత్తిపోతల పథకానికి కూడా నీటిని విడుదల చేస్తున్నారు. బుధవారం నుంచి గురువారం వరకూ కుడిగట్టు కేంద్రంలో 13.381 మిలియన్‌ యునిట్లు, ఎడమ గట్టు కేంద్రంలో 16.200 మిలియన్‌¯ యునిట్ల విద్యుత్‌ను ఉత్పత్తి చేశారు. జలాశయంలో 214.3637 టీఎంసీల నీరుంది. డ్యామ్‌ నీటిమట్టం 884.80 అడుగులకు చేరుకుంది.   నేడు సాగర్‌ గేట్లు ఎత్తే అవకాశం  శ్రీశైలం జలాశయం క్రస్ట్‌గేట్లు ఎత్తడంతో నాగర్జునసాగర్‌  జలాశయ నీటిమట్టం 590 అడుగులతో గరిష్ట స్థాయికి చేరుకోనుంది. దీంతో శుక్రవారం సాయంత్రం 4 గంటలకు క్రస్ట్‌ గేట్లు ఎత్తే అవకాశం ఉందని డ్యామ్‌ అధికారులు తెలిపారు. జలాశయం నీటిమట్టం గురువారం రాత్రి 7 గంటలకు 588.20 అడుగులకు చేరగా ఇది 306.6922 టీఎంసీలకు సమానం.    

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: కృష్ణా నదీ బేసిన్‌ పరిధిలో కురుస్తున్న వర్షాలతో ఎగువన ఉన్న ప్రాజెక్టులన్నీ జలకళను సంతరించుకోవడం.. దిగువన రాష్ట్రంలోని ప్రాజెక్టులకు ఉధృతంగా ప్రవాహా లు నమోదవుతుండటంతో నాగార్జునసాగర్‌ కింది ఆయకట్టు రైతాంగంలో ఆశలు చిగురిస్తున్నాయి. ప్రాజెక్టులో ఇప్పటికే కనీస నీటి మట్టాలకు ఎగువన అరవై టీఎంసీల నీటి లభ్యత ఉండటం..ఎగువ నుంచి ప్రవాహాలు కొనసాగుతున్న నేపథ్యంలో ఖరీఫ్‌కు సాగునీటి విడుదలకు ప్రభుత్వ యంత్రాంగం సన్నాహాలు మొ దలుపెట్టింది. అన్నీ అనుకూలిస్తే ఆగస్టు తొలి వారం నుంచే నీటి విడుదల జరిగే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి. దీనిపై త్వరలోనే అధికారిక ప్రకటన వెలువడే అవకాశాలున్నాయి.   పూర్తి ఆయకట్టుకు..?  సాగర్‌ ఎడమకాల్వ కింద మొత్తంగా 6.40 లక్షల ఎకరాల మేర ఆయకట్టు ఉంది. గత ఏడాది విస్తారంగా వర్షాలు కురవడంతో కేవలం 35 టీఎంసీల నీటిని మాత్రమే వినియోగించారు. యాసంగి సీజన్‌లో మాత్రం 6.15 లక్షల ఎకరాలకు నీరివ్వగా 55 టీఎంసీల మేర నీటిని వినియోగించారు. ప్రస్తుతం సైతం 6.30 లక్షల ఎకరాలకు నీరివ్వాలని నిర్ణయించగా, దీనికి 60 టీఎంసీలు అవసరమని లెక్కించారు. దీంతో పాటే ఎలిమినేటి మాధవరెడ్డి ప్రాజెక్టు (ఏఎంఆర్‌పీ) కింద 2.63 లక్షల ఎకరాలకు మరో 20 టీఎంసీలు, తాగునీటి అవసరాలకు మరో 10 టీఎంసీలు కలిపి మొత్తంగా 90 టీఎంసీల అవసరాలను గుర్తించారు. ఎగువన ప్రాజెక్టులన్నీ నిండి ఉండటం, నవంబర్‌– డిసెంబర్‌ వరకు సైతం ఎగువ నుంచి ప్రవాహాలు కొనసాగే అవకాశాలున్న నేపథ్యంలో 90 టీఎంసీల మేర నీటిని ఇవ్వడం పెద్ద కష్టం కాదని ప్రాజెక్టు అధికారులు అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ నేపథ్యంలోనే ప్రస్తుతం కనీస నీటి మట్టాలకు ఎగువన ఉన్న 60 టీఎంసీల లభ్యత నీటిని ఐదారు తడుల ద్వారా ఆయకట్టుకు విడుదల చేయాలని యోచిస్తున్నారు. అయితే ఆయకట్టు ప్రాంత ప్రజా ప్రతినిధులతో ఒకమారు చర్చించిన అనంతరం వారి సూచనల మేరకు నీటి విడుదల చేయాలని భావిస్తున్నారు. గత ఏడాది ఆగ స్టు నుంచి నవంబర్‌ వరకు నీటి విడుదల కొనసాగింది. ఈ ఏడాది సైతం ఆగస్టు తొలి వారం నుంచి నీటి విడుదల కొనసాగే అవకాశం ఉంద ని నీటి పారుదల వర్గాల ద్వారా తెలుస్తోంది. ఎగువ పరవళ్లతో సాగర్‌ పరవశం...  గడిచిన ఇరవై రోజులుగా పశ్చిమ కనుమల్లో కురుస్తున్న వర్షాలతో కర్ణాటకలోని ఆల్మట్టి, నారాయణపూర్‌ ప్రాజెక్టులు పొంగిపొర్లుతున్నాయి. ఇప్పటికే రెండు ప్రాజెక్టుల నుంచి భారీగా నీటి విడుదల చేస్తుండటంతో ఆ నీరంతా జూరాల మీదుగా శ్రీశైలం చేరుతోంది. ప్రస్తుత సీజన్‌లో జూరాలకు 80 టీఎంసీల మేర కొత్త నీరురాగా, శ్రీశైలానికి స్థానికంగా వచ్చిన ప్రవాహాలు కలుపుకొని మొత్తంగా 85 టీఎంసీల మేర కొత్త నీరు వచ్చి చేరింది. ప్రస్తుతం శ్రీశైలంలో 215 టీఎంసీలకు గానూ 90 టీఎంసీల నీటి నిల్వ ఉంది. ఇందులోంచే పవర్‌హౌస్‌ల ద్వారా నీటిని సాగర్‌కు విడుదల చేస్తున్నారు. దీంతో సాగర్‌లో ఇప్పటివరకు 30 టీఎంసీల కొత్త నీరు చేరింది. సాగర్లో నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 312 టీఎంసీలకు కాగా ప్రస్తుతం 191 టీఎంసీల నీరుంది. 31 వేల క్యూసెక్కుల ఇన్‌ఫ్లో నమోదవుతోంది. ఇందులో కనీస నీటిమట్టం 510 అడుగులకు ఎగువన వినియోగార్హమైన నీరు 60 టీఎంసీల మేర ఉంది. ఈ నీటిని సాగర్‌ కింది   ఆయకట్టు అవసరాలకు వినియోగించే అవకాశాలున్నాయి. 

సాక్షి, అమరావతి బ్యూరో : పల్నాడు ప్రజల చిరకాల ఆకాంక్షను నెరవేర్చే బుగ్గవాగు విస్తరణ పనులకు అడుగు ముందుకు పడుతోంది. గుంటూరు జిల్లా మాచర్ల నియోజకవర్గం రెంటచింతల మండలంలో బుగ్గవాగు ప్రాజెక్టు విస్తరణ పనులకు ప్రతిపాదనలు సిద్ధం చేయాలని ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి ఆదేశించిన నేపథ్యంలో డీపీఆర్‌ (సమగ్ర ప్రాజెక్టు నివేదిక) తయారీకి రూ.1.40 కోట్లు అవసరమని అధికారులు ప్రభుత్వానికి నివేదించారు. నిధులు మంజూరు కాగానే ప్రైవేట్‌ ఏజెన్సీకి పనులు అప్పగించి ప్రస్తుతం ప్రాజెక్టు నీటి సామర్థ్యం 3.7 టీఎంసీల నుంచి 7 టీఎంసీలకు పెంచడంపై అంచనాలు రూపొందిస్తామని పేర్కొంటున్నారు. ప్రాజెక్టు సామర్థ్యం పెంపు వల్ల గుంటూరు, ప్రకాశం జిల్లాల్లో తాగునీటి సమస్య పూర్తిగా తీరడంతోపాటు నాగార్జున సాగర్‌ కుడి కాలువ పరిధిలో ఆయకట్టుకు స్థిరీకరణ జరగనుంది. ప్రభుత్వ విప్‌ పిన్నెల్లి చొరవతో..  మాచర్ల ఎమ్మెల్యే, ప్రభుత్వ విప్‌ పిన్నెల్లి రామకృష్ణారెడ్డి బుగ్గవాగు విస్తరణ పనుల ఆవశ్యకతను ఇటీవల ముఖ్యమంత్రి జగన్‌కు నివేదించారు. స్పందించిన ముఖ్యమంత్రి డీపీఆర్‌ సిద్ధం చేయాలని అధికారులను ఆదేశించారు.   డీపీఆర్‌కు సన్నాహాలు..  ‘ముఖ్యమంత్రి ఆదేశాల మేరకు బుగ్గవాగు ప్రాజెక్టు విస్తరించి 3.7 టీఎంసీల నుంచి 7 టీఎంసీలకు పెంచేందుకు డీపీఆర్‌ కోసం సన్నాహాలు చేస్తున్నాం. ప్రాజెక్టు విస్తరణ వల్ల గుంటూరు, ప్రకాశం జిల్లాలకు తాగునీటి సమస్య తీరి సాగర్‌ ఆయకట్టు స్థిరీకరణ జరుగుతుంది’  – పురుషోత్తం గంగరాజు, నాగార్జున సాగర్‌ ప్రాజెక్టు ఎస్‌ఈ 

సాక్షి, హైదరాబాద్‌ : రాష్ట్రంలోని అన్ని ప్రాంతాల్లో జలాశయాలు నిండటంతో సాగు, తాగునీటికీ ఢోకా లేదని ముఖ్యమంత్రి కె.చంద్రశేఖర్‌రావు పేర్కొన్నారు. సింగూరు, నిజాంసాగర్‌లకు మాత్రం చాలినంత నీరు రాలేదని చెప్పారు. ఈ రెండు ప్రాజెక్టుల పరిధిలోని గ్రామాలకు ఈ ఏడాది తాగునీరు అందించేందుకు ప్రత్యామ్నాయ, తాత్కాలిక ప్రణాళిక రూపొందించాలని అధికారులను ఆదేశించారు. హెచ్‌ఎండబ్ల్యూఎస్, పరిగి, కోమటి బండ, ఎస్‌ఆర్‌ఎస్పీ.. వీటిల్లో వీలైన ప్రాజెక్టు నుంచి వీలైనన్ని గ్రామాలకు నీరందించాలని సూచించారు. మిగతా చోట్ల ట్యాంకర్ల ద్వారా, బోర్ల ద్వారా నీరు అందించాలని కోరారు. ఈ ఒక్క ఏడాదే సింగూరు, నిజాంసాగర్‌ పరిధిలో సమస్య ఉంటుందని, వచ్చే ఏడాది నాటికి మల్లన్న సాగర్‌ ద్వారా నీరందుతుందని చెప్పారు. వచ్చే వేసవిలో ప్రజలు ఇబ్బంది పడకుండా ఇప్పటి నుంచే ఏర్పాట్లు చేయాలని చెప్పారు. గురువారం ఉమ్మడి నిజామాబాద్‌ జిల్లా పరిధిలోని ఎమ్మెల్యేలతో అసెంబ్లీ స్పీకర్‌ పోచారం శ్రీనివాస్‌రెడ్డి చాంబర్‌లో సీఎం కేసీఆర్‌ సమావేశమయ్యారు. ఉమ్మడి నిజామాబాద్‌ జిల్లాలోని కొన్ని చోట్ల పోడు వ్యవసాయం చేసుకుంటున్న రైతులకు ఇబ్బందులు ఉన్నాయని చెప్పారు. అటవీ, రెవెన్యూ శాఖల మధ్య వివాదాలున్నాయని అన్నారు. వచ్చే నెలలో ఉమ్మడి నిజామాబాద్‌ జిల్లాలో రెండ్రోజుల పాటు పర్యటించి స్థానికులతో చర్చించి అటవీ సంబంధిత సమస్యలు పరిష్కరిస్తామని తెలిపారు. సాగునీరు, మంచినీటి కోసం శాశ్వత ప్రాతిపదికన చేసే కార్యక్రమాలకు శ్రీకారం చుడతామని వెల్లడించారు.  నిజామాబాద్‌కు కొత్త లిఫ్టులు  ఉమ్మడి నిజామాబాద్‌ జిల్లాలోని అన్ని అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల పరిధిలోని అన్ని ప్రాంతాలకు సాగునీరు, తాగునీరు అందించే సమగ్ర ప్రణాళిక రూపొందించాలని అధికారులను సీఎం కేసీఆర్‌ ఆదేశించారు. గుత్ప, అలీసాగర్‌ మాదిరిగానే లిఫ్టులు పెట్టి బాన్సువాడ, ఆర్మూరు, బాల్కొండ నియోజవర్గాలకు సాగునీరు అందివ్వాలని పేర్కొన్నారు. ఇందుకు తక్షణమే సర్వే జరిపి, లిఫ్టులు ఎక్కడ పెట్టి, ఏయే గ్రామాల పరిధిలో ఎన్ని ఎకరాలకు నీరందించవచ్చో తేల్చాలని నీటిపారుదల శాఖ అధికారులను ఆదేశించారు. ఏటా 90 టీఎంసీలకు తక్కువ కాకుండా ఎస్సారెస్పీని నింపాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించినందున, దీని నుంచి ఎంత వీలైతే అంత ఆయకట్టుకు నీరివ్వాలని సూచించారు. సమావేశంలో మంత్రులు వేముల ప్రశాంత్‌రెడ్డి, ఎర్రబెల్లి దయాకర్‌రావు, ప్రభుత్వ విప్‌ గంప గోవర్ధన్, ఎమ్మెల్యేలు బాజిరెడ్డి గోవర్ధన్, జీవన్‌రెడ్డి, హనుమంతు షిండే, బియ్యాల గణేశ్‌ గుప్తా, సురేందర్, ఎమ్మెల్సీ సుభాష్‌రెడ్డి, సీఎం ముఖ్య కార్యదర్శి ఎస్‌.నర్సింగ్‌రావు, కార్యదర్శి స్మితా సబర్వాల్, ఓఎస్డీ ప్రియాంక వర్గీస్, నీటిపారుదల శాఖ ఈఎన్‌సీ మురళీధర్‌రావు, ఈఎన్‌సీలు శంకర్, సుధాకర్‌రెడ్డి, ఆర్‌డబ్ల్యూఎస్‌ ఈఎన్‌సీ కృపాకర్‌ పాల్గొన్నారు.   సభలో మాట్లాడుతున్న కేసీఆర్‌ 

సాక్షి, హైదరాబాద్‌ : జూలై అంటే ఖరీఫ్‌కు మోఖ. మోఖలోనే వర్షాలు మొఖం చాటేశాయి. నాట్లు పడాల్సిన సీజన్‌లో రైతులు పాట్లు పడుతున్నారు. గలగలా గోదారి పారాల్సిన నెల ఇది. పంటల ‘ప్రాణహిత’ం కోరే రోజులివి. అట్లాంటిది గోదావరి వెలవెలపోతోంది. ‘ప్రాణహిత’లో జలజీవం లేదు. గతేడాది జూలై ఆరంభం నుంచి లక్ష క్యూసెక్కులకు తక్కువగా ఎన్నడూ ప్రవాహాల్లేవు. ఈ ఏడాది గరిష్టం గా 20 వేల క్యూసెక్కులు మించి ప్రవాహాలు రాలే దు. నీరురాక నారులేక మడులన్నీ బీడులయ్యాయి.  47 ఏళ్లలో ఎన్నడూ లేనంత కరువు..  రాష్ట్రంలో గోదావరి బేసిన్‌లో ఉన్న ప్రధాన ప్రాజెక్టు లు ఎస్సారెస్పీ, కడెం, ఎల్లంపల్లి. వీటికి ఎగువన కురిసే వర్షాల ఆధారంగా ప్రతి ఏటా జూలై నుంచి ప్రవాహాలు కొనసాగుతాయి. జూన్, జూలైలో ఈ ప్రాజెక్టులకు నీటి ప్రవాహాలున్నా లేకున్నా, ఎగువన ఉన్న ప్రాణహిత నది నుంచి మాత్రం జూన్‌ రెండు, మూడో వారం నుంచే గోదావరిలో కలిసి గరిష్ట ప్రవాహాలు వస్తుంటాయి. ప్రాణహితపై ఉన్న టెక్రా గేజ్‌ స్టేషన్‌ వద్ద ప్రతి ఏడాది జూలైలో ప్రవాహాలు లక్ష క్యూసెక్కుల నుంచి గరిష్టంగా 3 లక్షల వరకు నమోదవుతూ ఉంటాయి. అయితే ఈ ఏడాది పరిస్థితి పూర్తి భిన్నంగా ఉంది. ప్రాణహిత నదికి 5 లక్షల చదరపు కిలోమీటర్ల నదీ పరీవాహకం ఉన్నప్పటికీ గత నలభై ఏళ్లలో ఎన్నడూ లేనంతగా తక్కువ వర్షపాతం నమోదు కావడంతో నీటి ప్రవాహాలే కరువయ్యాయి. గత ఏడాది జూలై 18 నాటికి గరిష్టంగా 2.78 లక్షల క్యూసెక్కుల ప్రవాహం రాగా ఈ ఏడాది గరిష్టంగా 20 వేల క్యూసెక్కులకు మించి వరద రాలేదు. వచ్చిన కొద్దిపాటి వరద నీటిని మేడిగడ్డ బ్యారేజీ గేట్లను మూసివేసి, కన్నెపల్లి పంపుల ద్వారా ఇప్పటి వరకు 6 టీఎంసీల నీటిని ఎత్తిపోశారు. గురువారం మేడిగడ్డ వద్ద 9,888 క్యూసెక్కుల కనిష్ట ప్రవాహం ఉండటంతో పంపులను నిలిపివేశారు.  గోదావరి బేసిన్‌లోని ప్రాజెక్టులకు ఇంతవరకూ 3 టీఎంసీల మేర కొత్త నీరు వచ్చి చేరింది. ఇందులోనే ఎల్లంపల్లికి 1.95 టీఎంసీలు, కడెంకు 0.80 టీఎంసీలు వచ్చింది. ఎస్సారెస్పీ, మిడ్‌మానేరు, ఎల్‌ఎండీలోకి మాత్రం చుక్కనీరు రాలేదు.

సాక్షి, అమరావతి/సాక్షి, నెట్‌వర్క్‌: రాష్ట్రంలో ప్రధాన జలాశయాల్లో నీటి నిల్వలు అడుగంటిపోయాయి. చిన్న, మధ్యతరహా ప్రాజెక్టులు నీళ్లు లేక నోరెళ్లబెట్టాయి. సాగునీటి మాట దేవుడెరుగు.. గుక్కెడు తాగునీటి కోసం కూడా తీవ్ర ఇబ్బందులు ఎదురవుతున్నాయి. ప్రస్తుతం జలాశయాల్లో అందుబాటులో ఉన్న అరకొర జలాలు మే నెలాఖరు నాటికి మరింత తగ్గిపోనున్నాయి. ఆగస్టు వరకూ జలాశయాల్లోకి వరద నీరు చేరే అవకాశం లేదు. ఈ నేపథ్యంలో మే, జూన్, జూలై నెలల్లో తాగునీటి సమస్య విషమించడం ఖాయమని అధికార వర్గాలు ఆందోళన చెందుతున్నాయి. రాష్ట్రంలో అధిక శాతం మంది ప్రజలు సాగునీరు, తాగునీటి అవసరాలకు కృష్ణా, గోదావరి, పెన్నా, వంశధార నదీ జలాలపై ఆధారపడతారు. ఏపీ, తెలంగాణ రాష్ట్రాల ఉమ్మడి ప్రాజెక్టు శ్రీశైలం జలాశయంలో పూర్తిస్థాయి నీటి మట్టం(ఎఫ్‌ఆర్‌ఎల్‌) 885 అడుగులు. నీటి నిల్వ 215.87 టీఎంసీలు. కనీస స్థాయి నీటి మట్టం(ఎంఎండీఎల్‌) 854 అడుగులు. ప్రస్తుతం గేట్ల కంటే దిగువ స్థాయికి అంటే.. 808.3 అడుగులకు నీటిమట్టం పడిపోయింది. శ్రీశైలం రిజర్వాయిర్‌లో ప్రస్తుతం 33.34 టీఎంసీలు మాత్రమే నిల్వ ఉన్నాయి. డెడ్‌ స్టోరేజీకి శ్రీశైలం జలాశయం  నీటి నిల్వలు అడుగంటిపోయినా ప్రకాశం, గుంటూరు, కృష్ణా జిల్లాల్లో తాగునీటి అవసరాల కోసం శ్రీశైలం నుంచి నాగార్జునసాగర్‌కు గత రెండు రోజులుగా 2.24 టీఎంసీలను విడుదల చేశారు. నాగార్జునసాగర్‌ పూర్తిస్థాయి నీటి మట్టం 590 అడుగులు. పూర్తి నీటి నిల్వ 312.04 టీఎంసీలు. కనీస స్థాయి నీటి మట్టం 510 అడుగులు. ప్రస్తుతం సాగర్‌లో 514.5 అడుగుల్లో 139.44 టీఎంసీలు నిల్వ ఉన్నాయి. సాగర్‌ నుంచి తాగునీటి అవసరాల కోసం కుడి, ఎడమ కాలువలకు 7,912 క్యూసెక్కులు విడుదల చేస్తున్నారు. పులిచింతల ప్రాజెక్టులో నీటి నిల్వలు పూర్తిగా అడుగంటిపోయాయి. తుంగభద్ర, కండలేరు, సోమశిల రిజర్వాయర్లలోనూ నిల్వలు కనీ స నీటిమట్టం కంటే దిగువకు చేరాయి. చిత్రావతి బ్యా లెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌(సీబీఆర్‌), పెన్నా అహోబిలం బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌లోనూ అదే పరిస్థితి.  తాగునీటి ఎద్దడి మరింత తీవ్రం  ప్రకాశం, గుంటూరు, కృష్ణా జిల్లాల్లో తాగునీటి ఎద్దడి నెలకొంది. ప్రస్తుతం నాగార్జునసాగర్‌ నుంచి విడుదల చేస్తున్న జలాలతో సమ్మర్‌ స్టోరేజీ ట్యాంకులు నింపినా.. ఆ నిల్వలు ఏప్రిల్, మే నెలలకే సరిపోతాయని అంచనా వేస్తున్నారు. కండలేరు, సోమశిల రిజర్వాయర్లలో ఉన్న జలాలను శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు, చిత్తూరు జిల్లాల్లో తాగునీటి అవసరాల కోసం సరఫరా చేస్తున్నారు. ఏలేరులో ఉన్న జలాలను విశాఖపట్నం తాగునీటి అవసరాలు, ఉక్కు కర్మాగారం అవసరాలకు విడుదల చేస్తున్నారు. శ్రీకాకుళం, విజయనగరం జిల్లాల్లో తాగునీటి అవసరాల కోసం బోరుబావులపైనే ఆధారపడుతున్నారు. రాయలసీమలో అనంతపురం, వైఎస్సార్‌ జిల్లాల తాగునీటి అవసరాలు తీర్చే పీఏబీఆర్, సీబీఆర్‌లలో ఉన్న జలాలు రెండు నెలలకు మాత్రమే సరిపోతాయి. నైరుతి రుతుపవనాల ప్రభావం వల్ల సకాలంలో వర్షాలు కురిసినా ఎగువన ఆల్మట్టి, నారాయణపూర్, జూరాల జలాశయాలు నిండి.. శ్రీశైలం రిజర్వాయర్‌కు వరద జలాలు చేరాలంటే ఆగస్టు వరకూ వేచిచూడాల్సిందే. తుంగభద్ర జలాశయానికి జూలై నాటికి వరద జలాలు చేరే అవకాశం ఉంది. ఎగువ నుంచి వరద జలాలు వచ్చే వరకూ అంటే మే, జూన్, జూలై నెలల్లో తాగునీటి కోసం తీవ్ర ఇబ్బందులు తప్పవని అధికార వర్గాలు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నాయి. కృష్ణా జిల్లా కంచికచర్ల మండలంలోని మున్నేరు, వైరా ఉపనదులతోపాటు కృష్ణానదిలో నీటిచుక్క కనిపించడం లేదు.  ప్రతి గ్రామంలోనూ తాగునీటి సమస్య తీవ్రరూపం దాల్చుతోంది. తాగునీటి కోసం ప్రజలు నానా అవస్థలు పడుతున్నారు. సమస్య పరిష్కారానికి అధికారులు ఎటువంటి ప్రత్యేక చర్యలు తీసుకోవడం లేదని ప్రజలు మండిపడుతున్నారు. 

సాక్షి, రంగారెడ్డి జిల్లా: భూగర్భ జలాలు ప్రమాద ఘంటికలు మోగిస్తున్నాయి. రోజురోజుకీ మరింతగా అడుగంటడం తీవ్ర ఆందోళన కలిగిస్తోంది. దశాబ్ద కాలంలో ఈ ఏడాది నీటిమట్టం గణనీయంగా పడిపోవడం కరువుకు సంకేతాలని చెప్పవచ్చు. ఒక్క ఏడాది కాలంలోనే సుమారు ఐదు మీటర్ల లోతుకు నీటిమట్టం దిగజారి పోయింది. తీవ్ర వర్షాభావ పరిస్థితులు ఉండటంతోపాటు పెద్దఎత్తున భూగర్భ జలాలను వినియోగిస్తుండటమే ఇందుకు ప్రధాన కారణమని భూగర్భ జల శాఖ అధికారులు వివరిస్తున్నారు.    ఆందోళనకరంగా..  ఈ ఏడాది జనవరి నెలాఖరు నాటికి జిల్లా సాధారణ వర్షపాతం 643.4 మిల్లీమీటర్లుకాగా.. ఇప్పటివరకు 447.8 మి.మీ వర్షపాతమే కురిసింది. అంటే 30.4 శాతం లోటు వర్షపాతం నమోదైందన్నమాట. భూగర్భ జలాలు పెరగడానికి ప్రధాన వనరు వర్షమే. అయితే ఎన్నడూ లేని విధంగా పోయినేడు కనీసం సాధారణ స్థాయిలో కూడా కురవలేదు.  రోజువారీ అవసరాలు, పంటల కోసం విస్తృతంగా బోర్లపైనే జిల్లా ఆధారపడింది. ఎటువంటి రిజర్వాయర్లు, ఆనకట్టలు లేకపోవడంతో పంటల సాగుకు బోరు బావులే ఆయువుగా మారాయి. ఇలా అన్ని వైపుల నుంచి భూగర్భ జలాలపై భారం పడుతుండడం.. ఆ స్థాయిలో భూమిలోకి నీరు ఇంకే పరిస్థితులు లేకపోవడంతో భూగర్భ నీటిమట్టం పాతాళానికి చేరుకుంటోంది. జిల్లాలో 27 మండలాలు ఉండగా.. చౌదరిగూడం, కొందర్గు మండలాల్లో మాత్రమే సాధారణానికి మించి వానలు కురిశాయి. మిగిలిన 25 మండలాల్లో లోటు వర్షపాతమే. అత్యధికంగా మంచాల మండలంలో 58.6 శాతం, శంకర్‌పల్లి మండలంలో 53.8 శాతం, చేవెళ్లలో 49 శాతం, శంషాబాద్‌లో 47.4 శాతం, కొత్తూరు మండలంలో 45.6 శాతం, మహేశ్వరం మండలంలో 43.7 శాతం లోటు వర్షంపాతం నమోదైందని అధికారిక గణాంకాలు స్పష్టం చేస్తున్నాయి.   ఒక్క బోరుబావిలోనూ పెరగని వైనం  జిల్లాలో వివిధ ప్రాంతాల్లోని 40 బోరుబావుల్లో నీటిమట్టాన్ని జిల్లా భూగర్భశాఖ అధికారులు ఏడాది పాటు పరిశీలించగా ఆసక్తికర ఫలితాలు వచ్చాయి. ఈ బావుల్లో గతేడాది జనవరి నెలలో సగటున 12.46 మీటర్ల లోతులో నీళ్లు ఉండగా.. ఈ ఏడాది జనవరి వచ్చేసరికి నీటిమట్టం 17.37 మీటర్ల లోతుకు పడిపోయింది. అంటే ఏడాదికాలంలోనే 4.91 మీటర్ల లోతుకు భూగర్భ జలాలు పడిపోవడం ఆందోళన కలిగిస్తోంది. మున్ముందు ఇవే గడ్డు పరిస్థితులు ఎదురైతే పంటల విషయం పక్కనబెడితే.. తాగేందుకు కూడా నీళ్లు కూడా లభ్యంకావని అధికారులు భయాందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.  వాననీటి సంరక్షణే మార్గం  ఆరు మండలాల్లో 20కుపైగా మీటర్ల లోతుకు, 9 మండలాల్లో 15 నుంచి 20 మీటర్ల లోతులో, 11 మండలాల్లో 10 నుంచి 15 మీటర్ల లోతులో భూగర్భ జలాలు ఉన్నాయి. 5 నుంచి 10 మీటర్ల లోతులో ఒక్క మండలంలోనూ నీటి జాడ ఉంది. ఇటువంటి దుర్భిక్ష పరిస్థితుల్లో వాననీటి ప్రణాళికాబద్ధంగా ఒడిసిపట్టడంతోపాటు విధిగా భూమిలోకి ఇంకించే చర్చలు తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది. భారీగా వాననీటి సంరక్షణ చర్యలు చేపట్టడంతోపాటు ఉన్న నీటిని చక్కగా నిర్వహించుకుంటేనే గడ్డు పరిస్థితుల నుంచి గట్టెక్కగలం. ముఖ్యంగా మెట్ట పంటలు సాగు చేసుకోవడంతోపాటు అత్యవసరమైతే డ్రిప్, స్ప్రింక్లర్ల విధానంలో పంటలు సాగుచేసుకోవాలని జిల్లా భూగర్భ జల అధికారి చంద్రారెడ్డి పేర్కొన్నారు.   

జిల్లాలో తాండవ మొదలుకుని గోస్తని వరకు ఏ ప్రాజెక్టులోనూ గేట్లు ఎత్తి నీరు వదిలే స్థాయిలో నీటి నిల్వలు లేని పరిస్థితి నెలకొంది. నవంబర్‌లోనే ఇలా ప్రమాద ఘంటికలు మోగిస్తుంటే..ఇక ఏప్రిల్‌కు వచ్చేసరికి పరిస్థితి ఎలా ఉంటుందో ప్రత్యేకంగా చెప్పనవసరం లేదు. లోటు వర్షపాతం కారణంగా భూగర్భ జలాలు కూడా అప్పుడే 25 మీటర్ల లోతుల్లోకి వెళ్లిపోయాయి. సాక్షి, విశాఖపట్నం : విశాఖ జిల్లాలో ప్రధాన ప్రాజెక్టులు నాలుగు. తూర్పు విశాఖ జిల్లాల్లో 51,465 ఎకరాల ఆయకట్టుకు ఆధారమైన తాండవ ప్రాజెక్టుతో పాటు జిల్లా పరిధిలో 15,344 ఎకరాల ఆయకట్టు కలిగిన రైవాడ, 12,638 ఎకరాల ఆయకట్టు కలిగిన కోనాం, 19,969 ఎకరాల ఆయకట్టు కలిగిన పెద్దేరు జలాశయాలున్నాయి. అలాగే వరాహ జలాశయం కింద మరో 4485 ఎకరాలు, గంభీరం గెడ్డ కింద 640 ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. ప్రతి ఏటా 2 లక్షల హెక్టార్లలో ఖరీఫ్, 48వేల హెక్టార్లలో రబీ సాగవ్వాల్సి ఉంది. అంతటి ప్రాధాన్యం కలిగిన ఈ ప్రాజెక్టుల్లో నీటి మట్టాలు చరిత్రలో ముందెన్నడూ లేనంత అట్టడుగు స్థాయికి చేరుకున్నాయి. గడిచిన మూడు నెలలుగా క్యాచ్‌మెంట్‌ ఏరియాల్లో చుక్కనీరు లేకపోవడంతో ప్రాజెక్టుల్లోకి ఇన్‌ఫ్లో పూర్తిగా పడిపోయింది. వర్షాభావ పరిస్థితుల వల్ల వర్షాధారంపై ఆధారపడి సాగయ్యే పంటలు ఎలాగూ ఎండిపోతుండడంతో కనీసం ప్రాజెక్టుల కింద పంటలనైనా కాపాడాలన్న ఆలోచనతో ఖరీఫ్‌లో ఇప్పటి వరకు ఉన్నంతలోనే సాగునీరు వదులుతూ వచ్చారు. ఇక ఏ ఒక్క ప్రాజెక్టులోనూ క్యూసెక్‌ నీరు కూడా విడుదల చేసే పరిస్థితి కన్పించడం లేదు. దుర్భర పరిస్థితుల ‘తాండవ’ం జిల్లాలో ఏకైక మేజరు ప్రాజెక్టయిన తాండవ రిజర్వాయరులో నీటి మట్టం కనీవిని ఎరుగని స్థాయిలో పడిపోయింది. ప్రాజెక్టు నిర్మించి 44 ఏళ్లు కా>వస్తోంది. ఎప్పుడూ ఇంతటి దయనీయ పరిస్థితిని చూడలేదని ఈ ప్రాంత రైతులంటున్నారు. రిజర్వాయర్‌ ప్రమాద స్థాయి నీటిమట్టం(ఎఫ్‌ఆర్‌ఎల్‌) 380 అడుగులు కాగా కనిష్ట నీటిమట్టం 345 అడుగులు. గతేడాది ఇదే సమయానికి 367.80 అడుగులుండగా, ఈ ఏడాది 347 అడుగులకు చేరుకుంది. తాండవ తర్వాత అత్యధిక ఆయకట్టు కల్గిన కోనాం రిజర్వాయర్‌లో ఎఫ్‌ఆర్‌ఎల్‌ 101.25 మీటర్లు కాగా, కనిష్ట నీటి మట్టం(డెడ్‌స్టోరేజ్‌) 84 మీటర్లు. గతేడాది ఇదే సమయానికి 99.35 మీటర్లుకాగా, ప్రస్తుతం 88.60 మీటర్లకు చేరుకుంది. ఆ తర్వాత 15వేల ఎకరాలు పైగా ఆయకట్టు కలిగిన రైవాడ ప్రాజెక్టు ఎప్‌ఆర్‌ఎల్‌ 114 మీటర్లుకాగా, కనిష్ట నీటిమట్టం 99 మీటర్లు. గతేడాది ఇదే సమయానికి 113.08 మీటర్ల నీటిమట్టం ఉండగా, ప్రస్తుతం 102.40 మీటర్లకు పడిపోయింది. పెద్దేరు జలాశయంలో ఎఫ్‌ఆర్‌ఎల్‌ 137 మీటర్లు కాగా, కనిష్టం 128 మీటర్లు. గతేడాది ఇదేసమయానికి 134.08 మీటర్ల మేర నీరుండగా, ప్రస్తుతం 129.90 మీటర్లకు పడిపోయింది. వరాహ జలాశయం ఎఫ్‌ఆర్‌ఎల్‌ 460 అడుగులు కాగా, కనిష్ట నీటిమట్టం 420 మీటర్లు. గతేడాది ఇదే సమయానికి 453 మీటర్లుండగా, ఈసారి 423 మీటర్లకు చేరుకుంది. తాగు నీటికి కష్టకాలమే.. విశాఖ తాగు, పారిశ్రామిక అవసరాలను తీర్చే ఏలేరు, తాటిపూడి,  మేహాద్రిగెడ్డ, గోస్తని, ముడసర్లోవ, గోస్తని, గంభీరం ప్రాజెక్టుల్లో పరిస్థితి అత్యంత దయనీయంగా ఉంది. ఏలేరులో కనిష్ట నీటిమట్టం 71.50 మీటర్లు కాగా, ప్రస్తుతం 84 మీటర్లకు చేరుకుంది. తాటిపూడి కనిష్టం 251 అడుగులు కాగా, ప్రస్తుతం 261 మీటర్లకు చేరుకుంది.మేహాద్రి గెడ్డ కనిష్టం 44 అడుగులు కాగా, ప్రస్తుతం 48 అడుగులకు చేరుకుంది. గోస్తని కనిష్ట నీటిమట్టం 21.06 అడుగులు కాగా, ప్రస్తుతం 26 అడుగులకు పడిపోయింది. ముడసర్లోవ కనిష్ట నీటి మట్టం 152 అడుగులు కాగా ప్రస్తుతం 155 అడుగులకు చేరుకుంది. గంభీరం గెడ్డ రిజర్వాయర్‌లో కనిష్ట నీటిమట్టం 107 మీటర్లు ప్రస్తుతం 107కు చేరుకోవడంతో పూర్తిగా ఎండిపోయింది. చుక్కనీరు లేక కళ్యాణపులోవ రిజర్వాయర్‌ కూడా పూర్తిగా ఎండిపోయింది. దీంతో సాగు, తాగు, పారిశ్రామిక అవసరాలకు కూడా ఈసారి జలగండం తప్పేటట్టు కన్పించడం లేదు. లోటు వర్షపాతంకారణంగా భూగర్భ జలాలు కూడా అప్పుడే 25 మీటర్ల లోతుల్లోకి వెళ్లిపోయాయి. వేసవిలో 50 నుంచి వంద మీటర్ల లోతుకు వెళ్తే కానీ చుక్కనీరు పడే పరిస్థితి కన్పించదని అధికారులు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. రబీ సాగు డౌటే.. రబీ సాగు పూర్తిగా బోర్లు, ప్రాజెక్టుల కింద సాగు చేస్తారు.రబీ సాధారణ విస్తీర్ణం జిల్లాలో 48వేల హెక్టార్లు. 2014–15లో 42,961హెక్టార్లలో,2015–16లో 40,814హెక్టార్లలో, 2016–17లో 33,517 హెక్టార్లలో రబీ సాగవగా, 2017–18లో కేవలం 30 వేల హెక్టార్లలోనే రబీ సాగయ్యింది.కానీ ఈసారి ఓ వైపు భూగర్భ జలాలు అడుగంటి పోవడం, మరో వైపు జలాశయాలు ఎండిపోవడంతో ఈసారి ర బీ సాగుకు అవకాశం లేదంటున్నారు. జిల్లాలో డ్రగ్, బోర్‌వెల్స్‌ కలిపి 38,637ఉన్నాయి.వీటి పరిధిలో రబీ కింద 36వేల హెక్టార్ల విస్తీర్ణం ఉంది. ఈఏడాది ఏకంగా నవంబర్‌లోనే మైనస్‌ 25 శాతం లోటు వర్షపాతం ఉంది. రానున్న నాలుగు నెలల్లో కూడా వర్షాలు పడే అవకాశాలు చాలా తక్కువనే చెప్పాలి. ఈ సీజన్‌లో ఎలాంటి అల్పపీడన ద్రోణులు, తుఫాన్‌లు వచ్చే అవకాశం ఉండదు. మళ్లీ ఏప్రిల్‌–మేలలో మళ్లీ తుఫాన్‌లు వచ్చే ఆనవాయితీ ఉంది. పొరుగు జిల్లాల్లో సెప్టెంబర్‌ నాటికి ఖరీఫ్‌ సీజన్‌ పూర్తవుతుంది. అక్టోబర్‌–నవంబర్‌లలో రబీ సాగు ఆరంభమవుతుంది. కానీ మన జిల్లాలో ఖరీఫ్‌ సాగే ఆలస్యంగా ప్రారంభమవుతుంది. రబీ సాగు జనవరిలో కానీ మొదలు కాని పరిస్థితి. ఈసారి లోటు వర్ష పాతం, భూగర్భ జలాలు అడుగంటిన నేపథ్యంలో ఖరీఫ్‌లో నిండా మునిగిన రైతులు రబీ సాగుకు దూరంగా ఉండాలని ఇప్పటికే ఓ నిర్ణయానికి వచ్చేశారనిపిస్తోంది. డెడ్‌ స్టోరేజ్‌లో నీటి నిల్వలు వర్షాభావ పరిస్థితుల కారణంగా రిజర్వాయర్లలో నీటి నిల్వలు అడుగంటిపోయాయి. చాలా వరకు డెడ్‌ స్టోరీజికి సమీపంలో ఉన్నాయి. ఎలేరు తప్ప మిగిలినవన్ని వేసవికి నాలుగైదు నెలలముందే అడుగంటిపోయే ప్రమాదాలున్నాయి. ఈలోగా క్యాచ్‌మెంట్‌ ఏరియాలో వర్షాలు పడితే కానీ ఈసారి వేసవి గట్టెక్కడం కష్టమే.– ఎస్‌.పళ్లంరాజు, ఎస్‌ఈ, జీవీఎంసీ

బాల్కొండ: ఉత్తర తెలంగాణ వరప్రదాయిని అయిన శ్రీరాంసాగర్‌ ప్రాజెక్ట్‌ నుంచి ఈ ఏడాది యాసంగిలో పంటలకు 33 టీఎంసీల నీటిని 8 తడులకు అందించే లా అధికారులు ప్రణాళిక సిద్ధం చేశారు. కానీ రెండు తడులకే 10 టీఎంసీల నీరు వినియోగమైంది. దీంతో ఎస్సారెస్పీలో నీటిమట్టం వేగంగా తగ్గుతోంది. డిసెంబర్‌ 25 నుంచి వారబందీ ప్రకారం కాలువల ద్వారా పంటలకు నీటిని విడుదల చేస్తున్నారు. నీటి విడుదల నాటికి ప్రాజెక్ట్‌లో 47టీఎంసీల నీటి నిల్వ ఉంది. బుధవారం నాటికి రెండు తడులు పూర్తి కాగా, ప్రాజెక్ట్‌లో 37 టీఎంసీలకు నీటిమట్టం తగ్గిపోయింది. రెండు తడులకే ప్రాజెక్ట్‌లో 10 టీఎంసీల నీరు తగ్గుముఖం పట్టగా, మరో 6 తడులకు నీరు అవసరం ఉంటుంది. అంటే ఈ లెక్కన మరో 30 టీఎంసీల నీరు అవసరం ఉంటుంది. కానీ ప్రాజెక్ట్‌ అధికారులు ప్రస్తుత సంవత్సరం యాసంగి పంటలకు 33 టీఎంసీల నీటిని మాత్రమే వినియోగించి, మిగితా నీటిని తాగునీటి అవసరాల కోసం, డెడ్‌స్టోరేజీ, నీటి ఆవిరికి లెక్కలు వేశారు.   భానుడు ప్రతాపం చూపితే.. ప్రస్తుతం ఎండలు అంతగా లేకపోవడంతో రెండుతడులకు 10 టీఎంసీల నీటి వినియోగమే జరిగింది. కానీ రానున్న రోజుల్లో భానుడు ప్రతాపం చూపితే నీటి అవసరం ఎక్కువగా ఉండే అవకాశం ఉంటుంది. దీంతో 6 తడుల కోసం నీటి అవసరం ఎంతగా ఏర్పడుతుందో చెప్పలేని పరిస్థితి. ఒక్క టీఎంసీతో 10 వేల ఎకరాల ఆయకట్టుకు నీటి సరఫరా చేపట్టవచ్చని ప్రాజెక్ట్‌ అధికారుల రికార్డులు తెలుపుతున్నాయి. ఈ లెక్కన ప్రస్తుతం 4 లక్షల ఎకరాలకు 40 టీఎంసీల నీటి వినియోగం జరిగే అవకాశం ఉంది. కానీ అధికారులు 4 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టు నిర్ణయించి, 33 టీఎంసీల నీటి వినియోగం చేపట్టాలని ఎలా ప్రణాళిక చేశారో అర్థం కాని ప్రశ్న. ప్రస్తుతం ప్రాజెక్ట్‌ నుంచి కాకతీయ కాలువ ద్వారా వారబందీలో పలు మార్పులు చేస్తూ నీటి విడుదల చేపడుతున్నారు. ప్రణాళిక ప్రకారం కాకతీయ కాలువ ద్వారా 5 వేల క్యూసెక్కుల కంటే ఎక్కువ నీటి సరఫరా చేపట్టవద్దు. కానీ చివరి ఆయకట్టు వరకు నీటి సరఫరా అందడం లేదని ముందుగా 6 వేల క్యూసెక్కులకు పెంచారు. తరువాత 6500 క్యూసెక్కులకు పెంచారు. వారబందీలో తక్కువ రోజుల్లో ఎక్కువ నీటి సరఫరా చేపట్టే ప్రయోగం చేశారు. అయినా చిక్కులు తప్పడం లేదని అధికారులే ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ఆయకట్టు రైతులు నీటిని వృథా చేయవద్దని ప్రాజెక్ట్‌ ఉన్నత అధికారులు పదే పదే విజ్ఞప్తి చేస్తున్నారు. ఆయకట్టు రైతులు అధికారులతో సహకరించాలని కోరుతున్నారు. నీటిని వృథా చేయవద్దు.. శ్రీరాంసాగర్‌ ప్రాజెక్ట్‌ నుంచి కాలువల ద్వారా విడుదలయ్యే నీటిని రైతులు సద్వినియోగం చేసుకోవాలి. నీటి వినియోగం, నీటి నిల్వపై ప్రభావం ఉంది. రైతులు నీటిని వృథా చేయకుండా సద్వినియోగం చేసుకోవాలి. అందరి సహకారంతో పంటలను గట్టెక్కించేలా నీటి సరఫరా చేపడుతాం. – శ్రీనివాస్‌రెడ్డి, ఎస్‌ఈ, ఎస్సారెస్పీ 


 ఉమ్మడి జిల్లాలో గణనీయంగా పెరిగిన భూగర్భ జలాలు
 జనగామలో రెట్టింపు స్థాయిలో నీటి మట్టాలు
 యాసంగికి నీరందించేందుకు   ప్రణాళికలు  
 
 వరంగల్‌ : ఉమ్మడి వరంగల్‌ జిల్లాలోని పలు మండలాల్లో భూగర్భ జలాలు గత ఏడాది కంటే భారీగా పెరిగాయి. గ్రామాల్లో చిన్న నీటివనరుల పునరుద్ధరణ కోసం తెలంగాణ ప్రభుత్వం ప్రతిష్టాత్మకంగా చేపట్టిన మిషన్‌ కాకతీయ పథకం ద్వారా చెరువుల్లో పూడికతీతలు, మరమ్మతులు చేపట్టడంతో పాటు దేవాదులు ఎత్తిపోతల పథకం ద్వారా చెరువులు నింపారు. అలాగే గత సెప్టెంబర్, అక్టోబర్‌లో విస్తారంగా కురి సిన వర్షాలతో నీటి మట్టాలు గణనీయంగా పెరిగినట్లు అధికారులు చెబుతున్నారు. చెరువుల్లో నీటి నిల్వలు సమృద్ధిగా ఉండడంతో ఆయా ప్రాంతాల్లో భూగర్భ  జలమట్టాలు భారీగా పెరిగి తక్కువ లోతులోనే నీరందుతోంది. దీంతో ఈ ఏడాది యాసంగి పంటలకు కావాల్సిన సాగునీరు సరిపడా అందే అవకాశాలున్నాయి. పునర్విభజన ప్రక్రియతో కొత్తగా ఏర్పాటైన వరంగల్‌ అర్బన్, వరంగల్‌ రూరల్‌ జిల్లాల్లో సుమారు 3 నుంచి 4 మీటర్ల మేరకు భూగర్భ జలాల మట్టం పెరగడంతో నీరు గతేడాది కంటే ఎక్కువగా లభించే అవకాశాలున్నాయి. ఆచార్య జయశంకర్‌ భూపాలపల్లి, మహబూబాబాద్‌ జిల్లాల్లో గతేడాది, ఇప్పటి భూగర్భ జలాల మట్టాల నమోదును పరిశీలిస్తే కేవలం మీటరు మాత్రమే పెరిగింది.
 
 కాగా, జనగామ జిల్లాలోని అన్ని చెరువులను పూర్తి స్థాయిలో నింపడంతో ఈ ప్రాంతంలో గణనీయంగా భూగర్భ జలమట్టాలు పెరిగాయి. ఇక్కడ గతేడాది జనవరిలో నమోదైన భూగర్భ జలాలు.. ప్రస్తుతం నమోదైన మట్టాలను పరిశీలిస్తే సుమారు 4.18 మీటర్లు పెరిగాయి. దీంతో జిల్లాలో యాసంగి పంటలను విస్తారంగా పండిం చేందుకు రైతులు సమాయత్తమవుతున్నారు.వరంగల్‌ అర్బన్, వరంగల్‌ రూరల్, మహబూబాబాద్, జనగామ, జయశంకర్‌ భూపాలపల్లి జిల్లాల్లో కలిపి మొత్తం 5459 చెరువులు ఉన్నాయి. చెరువుల నిల్వ నీటి సామర్థ్యం 47,177 మిలియన్‌ క్యూబిక్‌ ఫీట్‌ (ఎంసీఎఫ్‌టీ)లు. ప్రసుత్తం 36,013 ఎంసీఎఫ్‌టీల నీరు నిల్వ ఉన్నట్లు అధికారులు చెబుతున్నారు. ఈ చెరువుల కింద 3,47,949 ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది.అందుబాటులో ఉన్న నీటి లభ్యతతో ఖరీఫ్, యాసంగి సీజన్లలో 1,23,033 ఎకరాల్లో సాగు నీరందించేలా చిన్న నీటిపారుదల శాఖ ప్రణాళిక సిద్ధం చేసింది. నీటి నిల్వలు సమృద్ధిగా ఉన్న నేపథ్యంలో యాసంగి పంట సాగుకు భరోసా కలుగనుంది.
 
 రబీ సీజన్‌లో 25,200 ఎకరాలకు సాగునీరందించేందుకు నీటి లభ్యత అందుబాటులో ఉందని నీటిపారుదల శాఖ పేర్కొంది. వరంగల్‌ అర్బన్‌ జిల్లాలో 2016 జనవరిలో భూగర్భ జలాలు 9.57 మీటర్ల లోతులో ఉండగా.. ప్రస్తుత జనవరిలో 5.66 మీటర్ల లోతునే ఉన్నాయి. అంటే గతేడాది కంటే 3.91 మీటర్ల పైనే నీటి లభ్యత ఉంది.వరంగల్‌ రూరల్‌ జిల్లాలో 2016 జనవరిలో భూగర్భ జలాలు 10.50 మీటర్ల లోతులో ఉండగా.. ప్రస్తుతం 7.45 మీటర్ల లోతులో ఉన్నాయి. అంటే గతేడాది కంటే 3.05 మీటర్లు పైనే నీటి లభ్యత ఉంది. జయశంకర్‌ భూపాలపల్లి జిల్లాలో 2016 జనవరిలో భూగర్భ జలాలు 9.45 మీటర్ల లోతులో ఉండగా.. ప్రస్తుత జనవరిలో 8.76 మీటర్ల లోతులో ఉన్నాయి.  మహబూబాబాద్‌ జిల్లాలో 2016 జనవరిలో భూగర్భ జలాలు 6.74 మీటర్ల లోతులో ఉండగా.. ప్రస్తుతం 6.13 మీటర్ల లోతులో ఉన్నాయి. ఇక్కడ నీటి మట్టం స్వల్పంగా పెరిగింది. జనగామ జిల్లాలో 2016 జనవరిలో భూగర్భ జలాలు 13.84 మీటర్ల లోతులో ఉండగా.. ప్రస్తుత జనవరిలో 9.65 మీటర్ల లోతులోనే ఉన్నాయి. అంటే గతేడాది కంటే 4.18 మీటర్లు పైనే నీటి లభ్యత ఉంది.
  


 
 మేజర్లకు ఎక్కక రైతుల ఇబ్బందులు
 
 ఎస్కేప్‌ నుంచి యథేచ్ఛగా తరలుతున్న నీరు
 
 కురిచేడు : 
 ఆరుతడి సాగుకు నాగార్జున సాగర్‌ కాలువ ద్వారా వారం నుంచి నీరు విడుదల చేస్తున్నారు. నీటిమట్టం గణనీయంగా తగ్గిపోవటంతో మేజర్లకు నీరు ఎక్కక రైతులు ఇబ్బందులు పడుతున్నారు. కాలువకు నీరు వచ్చి కూడా ఉపయోగం లేదని ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ఈ నేపథ్యంలో ఎన్‌ఎస్‌పీ ఎస్‌ఈ శారద ఆదివారం కాలువపై పర్యటించారు.
  
 దిగువ ఉన్న మేజర్లకు నీరు సరఫరా చేసేందుకు ఎగువున ఉన్న మేజర్లను నిలిపేయాలని సూచించారు. మరో వారం, పది రోజుల్లో నీటి సరఫరా నిలిచిపోతున్నందున రైతులకు నీరందించాల్సిన అవసరం ఉందన్నారు. దిగువ ప్రాంత రైతుల పరిస్థితిని కూడా ఎగువ ప్రాంత రైతులు అర్థం చేసుకుని సహకరించాలని ఆమె కోరారు. ఎస్‌ఈతో పాటు దర్శి డీఈఈలు కరిముల్లా, శ్రీనివాసరావు ఉన్నారు. 
  
 చెరువులకూ చేరని వైనం...
 స్థానిక అట్లపల్లి చెరువుకు నేటి వరకూ చుక్క నీరు కూడా మళ్లించలేదు. అట్లపల్లి చెరువు పక్క చెరువులో లోతు తవ్వటంతో నీరు సీఫేజ్‌ అవుతోంది. అలా చెరువు ఖాళీ అయినా అధికారులు ఆ లీకును నిలువరించలేదు సరికదా తిరిగి నీటితో నింపలేదు. దీంతో తాగునీటి కష్టాలు ప్రారంభం కానున్నాయి. ప్రస్తుతం వస్తున్న నీటితో తాగునీటి చెరువును నింపాల్సిన అవసరం ఉంది.
  
 సగం కూడా రాని నీరు
 త్రిపురాంతకం: నాగార్జున సాగర్‌ ప్రధాన కాలువ ద్వారా జిల్లాకు 1440 క్యూసెక్కులు మాత్రమే  నీరు సరఫరా అవుతోంది. బుగ్గవాగు నుంచి 6500 క్యూసెక్కులు నీరు పెంచి విడుదల చేస్తున్నారు. తక్కువ నీటి సరఫరా జరుగుతుండడంతో మేజర్లకు నీరందక రైతులు ఆందోళన చెందుతున్నారు. విడుదల చేసినపుడు 2650 క్యూసెక్కులు రాగా రెండో రోజు నుంచి పూర్తిగా నీటి సరఫరా తగ్గిపోతు వచ్చింది. జిల్లా ప్రధాన కాలువకు 3350 క్యూసెక్కుల నీరు విడుదల చేయాల్సి ఉంది. సగం నీరు కూడా అందడం లేదు.  
  
 గుంటూరు జిల్లా అక్రమ చౌర్యమే కారణం
 ప్రకాశం, గుంటూరు జిల్లాలలోని పంటలను రక్షించేందుకు ఆరుతడులకు నీరు విడుదల చేసారు. ఒక్కో జిల్లాకు ఐదు టీఎంసీలు మొత్తం పది టీఎంసీల నీటిని అందిస్తున్నారు. ఇప్పిటికి వారం రోజులకు గాను ఒక టీఎంసీ నీరు మాత్రమే అందినట్లు అధికారుల లెక్కలు మరో పది రోజులు మాత్రమే నీరు అందనుంది. మిగిలిన నాలుగు టీఎంసీల నీరు ఎప్పుడు అందిస్తారు.
  
 వచ్చిన నీటిని అక్రమంగా, మేజర్ల ద్వారా సామర్థ్యాన్ని మించి ఎస్కేప్‌ ద్వారా అక్రమంగా నీటిని తరలించుకు పోతుండడంతో జిల్లాకు నీరందడం లేదు. అక్కడ ఎమ్మెల్యేలు, మంత్రులు అధికారులపై వత్తిడి తెచ్చి యథేచ్ఛగా తరలిస్తున్నా ఇక్కడ ఎమ్మెల్యేలకు, ప్రజాప్రతినిధులకు చీమకుట్టినట్లు లేకపోవడం దారుణమైన విషయం. ఇలానే కొనసాగితే వేసిన పంటలు నిలువునా ఎండిపోవాల్సిందే నని రైతులు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
  
 కాలువలో ప్రస్తుత నీటి మట్టం వివరాలు ఇలా ఉన్నాయి
 కాలువ పేరు నీటి సరఫరా (క్యూసెక్కుల్లో)
 ఒకటో తేదీ ఆరో తేదీ
 నాగార్జున సాగర్‌డ్యాం 4,000 7,200
 బుగ్గవాగు వద్ద 5,627 6,562
 గుంటూరు బ్రాంచికి 1,300 1,300
 అద్దంకి బ్రాంచికి 1,200 1,088
 57/2 మైలు వద్ద 2,000 2,291
 జిల్ల సరిహద్దు85/3 వద్ద 1,632 1,440
 126 వ మైలుకురిచేడు వద్ద 1,192 947
 ఒంగోలు బ్రాంచికి 883 505 


 
 28 ఫీట్లకు చేరిన నీటిమట్టం 
 
 ఖానాపురం : జిల్లాలోని ప్రధాన చెరువుల్లో ఒకటైన పాకాల సరస్సు నీటిమట్టం శుక్రవారం నాటికి 28 ఫీట్లకు చేరింది. ఎగువ ప్రాంతమైన కొత్తగూడ మండలంలో కురుస్తున్న భారీ వర్షాలతో వాగులు పొంగి పాకాల సరస్సులోకి నీరు చేరుతోంది. ఈ సరస్సు పూర్తిస్థాయి నీటిమట్టం 30.03 ఫీట్లు కాగా మరో 2 ఫీట్ల నీరు చేరితో అలుగుపడే అవకాశం ఉంది. ఎగువప్రాంతం నుంచి వాగులు భారీగా పొంగుతుండటంతో సరస్సులోకి నీరు చేరుతూనే ఉంది. ఎగువ ప్రాంతంలో వర్షాలు పడితే శనివారం ఉదయం వరకు పాకాల సరస్సు అలుగుపడే అవకాశం ఉంది.  
  
  
  


 వంగర: మడ్డువలస గొర్లె శ్రీరాములునాయుడు ప్రాజెక్టు నీటిమట్టం బుధవారం స్వల్పంగా పెరిగింది. సువర్ణముఖి నదిలో నీటి ప్రవాహం పెరగడంతో ప్రాజెక్టులోకి 7 వేల క్యూసెక్కుల నీరు వచ్చి చేరుతోంది. ప్రాజెక్టు వద్ద 63.80 మీటర్ల లెవెల్‌ నీటిమట్టం నమోదైంది. దీంతో ప్రాజెక్టు వద్ద మూడుగేట్లు ఎత్తి వేల క్యూసెక్కుల నీటిని కిందకు విడిచిపెడుతున్నట్టు డీఈ జి.పద్మజ తెలిపారు. 
  


 విజయవాడ(ఇంద్రకీలాద్రి) :
  దుర్గమ్మకు కృష్ణమ్మ మరింత చేరువైంది. నిన్నటి వరకు నీటి జాడలేని దుర్గాఘాట్‌లో గురువారం సాయంత్రానికి మూడు అడుగుల మేర నీరు చేరింది. దుర్గాఘాట్‌లో నీటిమట్టం పెరగడంతో అమ్మవారి భక్తులతోపాటు సందర్శకుల తాకిడి పెరిగింది. అమ్మవారి దర్శనానికి వచ్చిన పలువురు భక్తులు దుర్గాఘాట్‌లోనే పుణ్యస్నానాలు ఆచరించారు. 
 యాత్రకుల రద్దీ ప్రారంభం
 శుక్రవారం ఉదయం నుంచి కృష్ణా పుష్కరాలు ప్రారంభం కానున్న నేపథ్యంలో గురువారం సాయంత్రం నుంచే యాత్రకుల రద్దీ ప్రారంభమైంది. బస్సు, రైళ్ల ద్వారా నగరానికి చేరుకున్న భక్తులు స్నానఘాట్లకు వస్తున్నారు. పుష్కర యాత్రికులతోపాటు నగరానికి చెందినవారు ఘాట్లలో ఏర్పాట్లను తిలకించేందుకు వస్తుండడంతో సదండి వాతావరణం నెలకొంది. 
  


 ► సిటీలో పెరగని భూగర్భ జలమట్టాలు
 ► ఈ సీజన్‌లో సాధారణ వర్షపాతం కంటే తక్కువ నమోదు
 ► 337 మి.మీటర్లకు గాను 316 మి.మీటర్లు మాత్రమే కురిసిన వాన
 ► ఇంకుడు గుంతలు లేక ఇబ్బందులు
 ► గతేడాదితో పోలిస్తే పలు మండలాల్లో తగ్గిన నీటిమట్టాలు
 
 సాక్షి, సిటీబ్యూరో:  ఈ సీజన్‌లో గ్రేటర్‌లో వర్షాలు కురిసినప్పటికీ భూగర్భ జలసిరి మాత్రం పెరగలేదు. నగరవ్యాప్తంగా పలు ప్రాంతాల్లో  తరచూ మోస్తరు నుంచి భారీ వర్షాలు కురిసినప్పటికీ పలు మండలాల్లో గతేడాదితో పోలిస్తే భూగర్భ జలమట్టాలు పెరగ లేదు. మహానగరంలో సాధారణ వర్షపాతాన్ని పరిశీలిస్తే..జూన్‌ తొలివారం నుంచి ఆగస్టు తొలివారం వరకు సాధారణంగా 337 మి.మీ వర్షపాతం నమోదయ్యేది. కానీ ఈసారి 316 మిల్లీమీటర్లు మాత్రమే నమోదైంది. అలాగే సాధారణ వర్షపాతంలోనూ 0.6 శాతం తరుగుదల నమోదైనట్లు బేగంపేట్‌లోని వాతావరణ శాఖ తెలిపింది. ఈ సీజన్‌లో ఇప్పటివరకు 29 రోజులపాటు వర్షం కురిసినప్పటికీ వాననీరు నేలగర్భంలోకి ఇంకించేందుకు అవసరమైన ఇంకుడు గుంతలు అందుబాటులో లేకపోవడంతో భూగర్భ జలసిరి పెరగలేదని నిపుణులు స్పష్టంచేస్తున్నారు.l
 
 పలు మండలాల్లో పెరగని జలసిరి...
 గతేడాదితో పోలిస్తే హయత్‌నగర్‌ మండలంలో 5.88 మీటర్లు, హిమాయత్‌నగర్‌లో 4.28 మీటర్లు, ఇబ్రహీంపట్నంలో 1.15 మీటర్లు, మహేశ్వరంలో 3.80 మీటర్లు, కుత్భుల్లాపూర్‌లో 0.85 మీటర్లు, సరూర్‌నగర్‌లో 0.75 మీటర్లు, శామీర్‌పేట్‌లో 2.80 మీటర్లు, ఉప్పల్‌లో 1.42 మీటర్లు, మల్కాజ్‌గిరిలో 1.20 మీటర్లు, రాజేంద్రనగర్‌లో 2.65 మీటర్లు, శంషాబాద్‌లో 0.90 మీటర్ల మేర నీటిమట్టాలు తగ్గడం గమనార్హం.
 
 ఇంకుడు గుంతలు లేకనే ఈ దుస్థితి..
 గ్రేటర్‌ పరిధిలో సుమారు 25 లక్షల భవంతులు, 22 లక్షల బోరుబావులుండగా..వర్షపునీటిని నేలగర్భంలోకి ఇంకించేందుకు అవసరమైన ఇంకుడు గుంతల సంఖ్య లక్షలోపుగానే ఉండడంతోనే ఈ దుస్థితి తలెత్తిందని భూగర్భజలశాఖ నిపుణులు చెబుతున్నారు.


 శ్రీశైలం: కర్నూలు జిల్లాలోని శ్రీశైలం ప్రాజెక్టులో నీటి మట్టం పెరుగుతోంది. మంగళవారం ఉదయం జూరాల నుంచి 32 వేల క్యూసెక్కుల ఇన్‌ఫ్లో వచ్చిచేరడంతో నీటి మట్టం పెరుగుతోంది. ప్రాజెక్టు ప్రస్తుత నీటి మట్టం 802 అడుగులు కాగా పూర్తి స్థాయి 885 అడుగులు. భారీ వర్షాల కారణంగా ఇన్‌ఫ్లో బాగా పెరుగుతోంది.
  


 అడుగంటిన భూగర్భ జలాలు
 పని చేయని బోరు బావులు
 గ్రేటర్, శివార్లలో నీటి కష్టాలు
  
 మహా నగరాన్ని ఓ వైపు ఎండలు వణికిస్తున్నాయి. మరోవైపు నీరు కన్నీరు తెప్పిస్తోంది. భూగర్భ జలమట్టాలు అడుగంటడంతో తాగునీటి సమస్యలు తీవ్రమవుతున్నాయి. బిందెడు నీటి కోసం సుదూర ప్రాంతాలకు వెళ్లాల్సి వస్తోంది. పిల్లా పాపలతో కలసి నీటి కోసం జనం బారులు తీరాల్సిన దుస్థితి నెలకొంది.
  
 సిటీబ్యూరో:  భానుడి భగభగలతో భూగర్భ జలమట్టాలు దారుణం గా పడిపోతున్నాయి. గ్రేటర్ శివార్లలోని బోరు బావులు చుక్క నీరు లేక బావురుమంటున్నాయి. గ త ఏడాది మార్చి చివరికి సగటున 10.72 మీటర్ల లోతున నీటి చుక్క జాడ లభించగా.. 2016 మార్చి నాటికి 17.86 మీటర్ల లోతుకు భూగర్భ జలాలు పడిపోయాయి. ఫలితంగా శివారు ప్రజలు ఇక్కట్లు ఎదుర్కొంటున్నారు. ప్రైవేటు నీటి ట్యాంకర్లు, ఫిల్టర్ నీటి ప్లాంట్లను ఆశ్రయించి జేబులు గుల్ల చేసుకుంటున్నారు.
  
 మండలాల్లో దుర్భరం
 తీవ్ర వర్షాభావ పరిస్థితులు, మండుటెండలకు తోడు నీటిని ఒడిసి పట్టేందుకు అవసరమైన ఇంకుడు గుంతలు లేకపోవడంతో వివిధ మండలాల్లో భూగర్భ జలాలు పాతాళానికి చేరాయి. ప్రధాన నగరంలోని ఆసిఫ్‌నగర్‌లో 3.92 మీటర్లు, బండ్లగూడలో 0.70, ఖైరతాబాద్‌లో 2.35, బహదూర్‌పురాలో 1.25 మీటర్ల మేర నీటి మట్టాలు పడిపోయాయి. శివార్లలోని హయత్‌నగర్‌లో 1.79 మీటర్లు, ఇబ్రహీంపట్నంలో 0.60, మహేశ్వరంలో 4.50, మేడ్చల్‌లో 4.61, శామీర్‌పేట్‌లో  0.55, ఉప్పల్‌లో 2.50, బాలానగర్‌లో 0.50, రాజేంద్రనగర్‌లో 1.15, శంషాబాద్‌లో 1.65 మీటర్ల మేర నీటిమట్టాలు పడిపోయినట్లు భూగర్భ జల శాఖ తాజా నివేదిక వెల్లడించింది.
 
 ప్రైవేటు ట్యాంకర్ల దోపిడీ
 బోరు బావులు వట్టిపోవడంతో ప్రైవేటు ట్యాంకర్ల నీటి దందా జోరందుకుంది. నిజాంపేట్, మియాపూర్, శేరిలింగంపల్లి, కూకట్‌పల్లి, బోడుప్పల్, చంపాపేట్ తదితర ప్రాంతాల్లో ..ఐదు వేల లీటర్ల నీటి ట్యాంకర్‌కు డిమాండ్‌ను బట్టి రూ.వెయ్యి నుంచి రూ.1500 వరకు వసూలు చేస్తున్నారు. అపార్ట్‌మెంట్లలో నివాసం ఉంటున్న వారికి ఇంటి అద్దెతో సమానంగా నెలకు నీటికి ఖర్చు చేయాల్సిన దుస్థితి తలెత్తింది. ప్రైవేటు ట్యాంకర్ల దోపిడీని అదుపు చేయడంలో జలమండలి, జీహెచ్‌ఎంసీ, రెవెన్యూ విభాగాలు విఫలమవుతుండడం గమనార్హం. వేసవిలోనే ఇంకుడు గుంతల నిర్మాణాలతో సత్ఫలితాలు
  
 ఇంకుడు గుంత ఇలా ఉండాలి
 మధ్య తరగతి వినియోగదారులు 200 చదరపు అడుగుల విస్తీర్ణం గల ఖాళీ స్థలంలో ఇళ్లు ఉన్న పక్షంలో.. బోరుబావికి మీటరు లేదా రెండు మీటర్ల దూరంలో ఇంకడు గుంతను ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. దీని పొడవు, వెడల్పులు 2 మీటర్ల మేర ఉండాలి. 1.5 మీటర్ల లోతున గుంత తీసి... అందులో 50 శాతం 40ఎంఎం పరిమాణంలో ఉండే పలుగు రాళ్లు, 25 శాతం 20 ఎంఎం సైజు రాళ్లను నింపాలి. మరో 15 శాతం బఠానీగింజ పరిమాణంలో ఉండే ఇసుకను నింపాలి. మరో పదిశాతం ఖాళీగా ఉంచాలి. భవనం పైకప్పు నుంచి పడిన వర్షపునీరు గుంతలో కొద్దిసేపు నిలిచేలా ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. దీంతో భూగర్భజలాల రీచార్జి సులువవుతుందని, బోరుబావి పది కాలాలపాటు ఎండిపోకుండా ఉంటుందని భూగర్భ జలశాఖ నిపుణుడు సత్యనారాయణ ‘సాక్షి’కి తెలిపారు. ఇల్లు, కార్యాలయం విస్తీర్ణాన్ని బట్టి దీని సైజు పెరుగుతుందని తెలిపారు.


 అడుగంటుతోన్న భూగర్భజలాలు.. దాహార్తితో ప్రజల పాట్లు
 సగటున 3.52 మీటర్లు పడిపోయిన నీటిమట్టాలు..
  
 గ్రేటర్ శివార్లలో భూగర్భ జలమట్టాలు అనూహ్యంగా పడిపోతున్నాయి. వర్షాభావ పరిస్థితులకు తోడు వర్షపు నీటిని భూగర్భంలోకి ఇంకించే ఇంకుడు గుంతలు లేని కారణంగా పాతాళగంగ అడుగంటుతోంది. లక్షలాది బోరుబావులు ఒట్టిపోతున్నాయి. 1500 అడుగుల మేర బోర్లు వేసినా నీటిచుక్క జాడ లేదు.
 
 గతేడాది అక్టోబరు చివరితో పోలిస్తే ప్రస్తుతం ఆసిఫ్‌నగర్, బహదూర్‌పురా, హయత్‌నగర్, మహేశ్వరం, శామీర్‌పేట్, ఉప్పల్, శేరిలింగంపల్లి, కూకట్‌పల్లి, చందానగర్ తదితర మండలాల్లో నీటిమట్టాలు అనూహ్యంగా పడిపోయాయి. గతేడాది ఇదే సమయానికి సగటున 11.04 మీటర్లు(36 అడుగులు)లోతున నీటినిల్వల జాడ దొరకగా.. ఈసారి 14.56 (47.78 అడుగులు)లోతునకు వెళితే కాని నీటిచుక్క అచూకీ కనిపించడంలేదు.    - సాక్షి, సిటీబ్యూరో


 న్యూఢిల్లీ: దేశవ్యాప్తంగా సెంట్రల్ వాటర్ కమిషన్ పర్యవేక్షించే 73 ప్రధాన రిజర్వాయర్లలో గతేడాదితో పోలిస్తే నీటి పరిమాణం తగ్గింది. అయితే ఉత్తర, మధ్య భారతంలోని మరో 18 రిజర్వాయర్లలో నీటి పరిమాణం పెరిగింది. జల వనరుల శాఖ వివరాల ప్రకారం జార్ఖండ్, ఒడిశా, బెంగాల్, త్రిపురలోని 15 రిజర్వాయర్లలో సెప్టెంబర్ 3 నాటికి 10.98 బీసీఎం(బిలియన్ క్యూబిక్ మీటర్లు) నీరు ఉంది.
 వాటి మొత్తం నీటి నిల్వ సామర్థ్యంలో ఇది 58 శాతం. గుజరాత్, మహారాష్ట్రలో 27 ప్రధాన రిజర్వాయర్లలో మొత్తం నీటి నిల్వ సామర్థ్యంలో 59 శాతం నీరు ఉంది. దక్షిణ భారతంలో 31 ప్రధాన రిజర్వాయర్లలోని మొత్తం నీటి నిల్వ సామర్థ్యంలో 33 శాతం మాత్రమే నీటి పరిమాణం ఉంది. ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ, కర్ణాటక, కేరళ, తమిళనాడులలో నీటి నిల్వ గతేడాది ఇదే సమయానికి 75 శాతం నీరు ఉంది.


 ఆశించిన స్థాయిలో పడని వరినాట్లు
 జలాశయాల పరిధిలో 20శాతమే
 ఆందోళన కలిగిస్తున్న ఖరీఫ్
 అధికారుల లెక్కలు మాత్రం వేరు
  
 విశాఖపట్నం: జిల్లాలో సాగునీటి ప్రాజెక్టుల్లో ఆశించిన స్థాయిలో నీటి మట్టాలు లేకపోవడంతో వాటి పరిధిలోని ఆయకట్టులో వరినాట్లు ముందుకుసాగడంలేదు. పరీవాహక ప్రాంతాల్లో  ఆశించిన స్థాయిలో వర్షాలు లేకపోవడంతో జలాశయాల్లో పూర్తి స్థాయిలో నీరు చేరలేదు. నీటిపారుదలశాఖ అధికారుల లెక్కల ప్రకారం 20శాతానికి మించలేదు. వర్షాధార ప్రాంతంలో మాత్రం 90 శాతం మేర నాట్లు పూర్తికావడంతో అధికారులు ఊపిరి పీల్చుకుంటున్నారు. కానీ సీజన్ ముగుస్తున్నా..నాట్లు పూర్తికాకపోవడంతో ఈ ప్రభావం దిగుబడిపై తీవ్రంగా ఉంటుందని అంచనా వేస్తున్నారు. జిల్లాలో ఖరీఫ్ వరిసాగు లక్ష్యం 2.65లక్షల ఎకరాలు. మేజర్, మీడియం ఇరిగేషన్ ప్రాజెక్టుల పరిధిలో 75,762 ఎకరాలు, మైనర్ ఇరిగేషన్ పరిధిలో 2.86లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. ఇందులో 1.25లక్షల ఎకరాల్లో వరి సాగు చేపట్టాలి. వర్షాధారంగా 65,233 ఎకరాల్లో నాట్లు వేశారు. తాండవప్రాజక్టు పరిధిలో ప్రస్తుతం 6.60 టీఎంసీల  నీరు ఉంది. 496 క్యూసెక్కుల నీటిని విడుదల చేశారు.
 
 ఈ ప్రాజెక్టు పరిధిలో 32,689 ఎకరాల ఆయకట్టు ఉండగా..నీరు విడుదల చేయకముందే వర్షాధారంగా సుమారు  రెండువేలఎకరాల్లో నాట్లు వేశారు. రైవాడ, కోనాం, పెద్దేరు పరిధిలో 42,873 ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. ప్రస్తుతం 22,420 ఎకరాల్లోనే నాట్లు పడ్డాయి. ఇక మైనర్ ఇరిగేషన్ పరిధిలో 2,86,538 ఎకరాల ఆయకట్టుకు కేవలం 57,605 ఎకరాల్లో మాత్రమే నాట్లు వేశారు. ఇప్పటి వరకు 80 శాతం విస్తీర్ణంలో నాట్లు పడ్డాయని వ్యవసాయశాఖాధికారులు చెబుతుంటే..60 శాతం మేర మాత్రమే నాట్లుపడ్డాయని క్షేత్ర స్థాయిలో వివరాలు సేకరించే ముఖ్యప్రణాళికావిభాగం అధికారులు పేర్కొంటున్నారు. ప్రాజెక్టులు, సాగునీటి వనరుల పరిధిలో కేవలం 20శాతం విస్తీర్ణంలోనే నాట్లు పడ్డాయని ఇరిగేషన్ అధికారులు చెప్పడం విస్మయానికి గురి చేస్తోంది. ఎవరి లెక్కలు వాస్తవమో తెలియని గందరగోళ పరిస్థితి నెలకొంది.
  


 - 26 టీఎంసీలకు పైగా చేరిన నీరు
 - ఆయకట్టు రైతుల్లో హర్షాతిరేకం
 సాక్షి, బళ్లారి : కర్ణాటక, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాల జీవనాడి అయిన తుంగభద్ర డ్యాంలో నీటిమట్టం రోజు రోజుకు పెరుగుతోంది. తుంగభద్ర డ్యాం గరిష్ట నీటి నిల్వ సామర్ధ్యం 101 టీఎంసీలు కాగా, ప్రస్తుతం 26 టీఎంసీలకు పైగా నీరు నిల్వ చేరడంతో బళ్లారి, రాయచూరు, కొప్పళ జిల్లాలతో పాటు అనంతపురం, కర్నూలు, కడప, మహబూబ్ నగర్ జిల్లాలకు చెందిన రైతుల్లో ఆశలు చిగురించాయి. ప్రస్తుతం డ్యాంలోకి 26 వేల క్యూసెక్కుల నీరు ఇన్‌ఫ్లో రూపంలో చేరుతోంది. ఇదే ఇన్‌ఫ్లో మరో నాలుగు రోజుల పాటు కొనసాగే అవకాశం ఉందని బోర్డు అధికారులు పేర్కొంటున్నారు. తుంగభద్ర డ్యాంలో గత ఏడాది ఇదే సమయానికి 13 టీఎంసీల నీరు నిల్వ ఉండగా, ప్రస్తుతం 26 టీఎంసీల నీరు నిల్వ చేరడంతో రెండింతల నీరు వచ్చినట్లయింది. దీంతో ఖరీఫ్ సాగుకు ఎలాంటి ఢోకా ఉండబోదని చెప్పవచ్చు.
 
 సకాలంలో ఆయకట్టు కాల్వలకు నీరు వదిలితే పంటలు సాగు చేసుకునేందుకు రైతులు సన్నద్ధం అవుతున్నారు. తుంగభద్ర డ్యాంకు ఎగువన నదీ పరివాహక ప్రాంతంలో మరోసారి భారీ వర్షాలు కురిస్తే జూలై నెలాఖరు కల్లా తుంగభద్ర డ్యాం పూర్తిస్థాయిలో నిండే అవకాశం ఉందని తెలుస్తోంది. ప్రస్తుతం టీబీ డ్యాం నీటిమట్టం 1604.04 అడుగులు కాగా ఇన్‌ఫ్లో 26606 క్యూసెక్కులు, ఔట్‌ఫ్లో 180 క్యూసెక్కులు, నీటి నిల్వ 25.131 టీఎంసీలు ఉందని, గత ఏడాది ఇదే సమయానికి డ్యాంలో నీటిమట్టం 1594.16 అడుగులు ఉండగా, ఇన్‌ఫ్లో 1703 క్యూసెక్కులు, ఔట్‌ఫ్లో 205 క్యూసెక్కులు, నీటి నిల్వ సామర్ధ్యం 13.331 టీఎంసీలుగా ఉందని బోర్డు వర్గాలు తెలిపాయి.


 గ్రేటర్‌లో గణనీయంగా పడిపోయిన భూగర్భ జలాలు
 గత ఏడాదితో పోలిస్తే
 సగటున 2.80 మీటర్లు తగ్గుదల
  
 సిటీబ్యూరో: మండు టెండలు గ్రేటర్‌ను మాడ్చేస్తున్నాయి. భూగర్భ జలాలు ఆవిరవుతున్నాయి. మహా నగరంలో వాన చుక్క భూమిలోకి ఇంకే పరిస్థితులు లేకపోవడం... పెరుగుతున్న బోరుబావుల తవ్వకం, విచక్షణా రహితంగా నీటి వినియోగంతో ప్రమాద ఘంటికలు మోగుతున్నాయి. గత ఏడాదితో పోలిస్తే ప్రస్తుతం గ్రేటర్‌లో సగటున 2.80 మీటర్ల లోతున నీటిమట్టాలు పడిపోవడం పరిస్థితి తీవ్రతకు అద్దం పడుతోంది. గత ఏడాది సగటున 7.92 మీటర్ల లోతున ఉన్న పాతాళగంగ ఈ ఏడాది 10.72 మీటర్ల లోతునకు పడిపోయింది. దీంతో శివారు ప్రాంతాల్లో బోరుబావులు వట్టిపోయి జనం విలవిల్లాడుతున్నారు.
 
 ఇదీ పరిస్థితి
 
 గత ఏడాదితో పోలిస్తే ఆసిఫ్‌నగర్ మండలంలో 11.11 మీటర్లు, నాంపల్లిలో 8.52, హయత్‌నగర్‌లో 10.65, సరూర్‌నగర్‌లో   4.55 మీటర్లు పడిపోయాయి. ఉప్పల్‌లో  4.30 మీటర్లు, బాలానగర్‌లో 3.40, మారేడ్‌పల్లిలో 3.20 మీటర్ల మేర నీటిమట్టాలు పడిపోయాయి. ఇతర మండలాల్లోనూ దాదాపు ఇదే పరిస్థితి ఉంది.
 
  ఇవీ కారణాలు...
 
 మహానగర పరిధిలో అపార్ట్‌మెంట్లు, భవనాల సంఖ్య సుమారు 22 లక్షలు. వర్షపు నీరు భూగర్భంలోకి ఇంకే ందుకుఅందుబాటులో ఉన్న ఇంకుడు గుంతలు పట్టుమని పాతిక వేలు కూడా లేవు. ఈ కారణంగా భూమిపై పడిన వర్షపు నీటిలో 60 శాతం వృథా అవుతోంది.
      
 గ్రేటర్‌ లో భూగర్భ జలమట్టాలు (వాటర్ టేబుల్) పెంచేందుకు గత ఏడాది జీహెచ్‌ఎంసీ 10 వేలు, జలమండలి 22 వేల ఇంకుడు గుంతలు తవ్వేందుకు వినియోగదారుల నుంచి రూ.64 కోట్లు రాబట్టాయి. కానీ ఐదు వేల ఇంకుడు గుంతలతో సరిపెట్టడం ఆ శాఖల నిర్లక్ష్యానికి పరాకాష్ట.  
 
      
 మహా నగరంలోని అధిక శాతం ఇళ్లు, కార్యాలయాల వద్ద ఇంకుడు గుంతలు లేకపోవడంతో భూగర్భ జలాలు రోజురోజుకూ అథఃపాతాళానికి చేరుతున్నాయని నిపుణులు ఆందోళన వ్యక్తంచేస్తున్నారు.
  
 ఇంకుడు గుంత ఇలా ఉండాలి..
 
 మధ్యతరగతి వినియోగదారులు 200 చదరపు అడుగుల విస్తీర్ణం గల ఖాళీ స్థలంలో ఇళ్లు నిర్మించుకున్న పక్షంలో.. బోరుబావికి మీటరు లేదా రెండు మీటర్ల దూరంలో ఇంకుడు గుంత ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. దీని పొడవు, వెడల్పు 2 మీటర్ల మేర ఉండాలి. 1.5 మీటర్ల లోతున గుంత తీయాలి. అందులో 50 శాతం మేర 40ఎంఎం పరిమాణంలో ఉండే పలుగు రాళ్లు, 25 శాతం  20 ఎంఎం సైజులో ఉండే రాళ్లను నింపాలి. మరో 15 శాతం బఠానీగింజ పరిమాణంలో ఉండే ఇసుకను నింపాలి. మరో పదిశాతం ఖాళీగా ఉంచాలి. భవనం పైకప్పు నుంచి పడిన వర్షపునీరు దీనిపై కొద్దిసేపు నిలిచేలా ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. దీంతో భూగర్భ జలాల రీచార్జీ సులువవుతుంది. బోరుబావి పది కాలాల పాటు ఎండిపోకుండా ఉంటుందని భూగర్భ జలశాఖ నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. ఇళ్లు, కార్యాలయాల విస్తీర్ణాన్ని బట్టి గుంత సైజు పెరుగుతుందని చెబుతున్నారు.


 అడుగంటుతున్న జలాశయాలు
 గ్రేటర్ వాసుల్లో ఆందోళన
 నెలాఖరులో గండిపేట్ వద్ద పంపింగ్ షురూ
  
 సిటీబ్యూరో:  ఎండల తీవ్రతతో గ్రేటర్ దాహార్తిని తీరుస్తున్న జలాశయాల్లో నీటి మట్టాలు పడిపోతున్నాయి. ఉస్మాన్‌సాగర్, హిమాయత్ సాగర్‌లతో పాటు సింగూరు, మంజీర జలాశయాల్లో నీటిమట్టాలు తగ్గుముఖం పడుతుండడం ఆందోళన కలిగిస్తోంది. వీటిలోని నీటి నిల్వలు జూన్ వరకు నగర తాగునీటి అవసరాలకు సరిపోతాయని జలమండలి భరోసా ఇస్తున్నా.. ఈ వేసవిలో కటకట తప్పేలా లేదన్న సంకేతాలు వెలువడుతున్నాయి.
 
 నీటి మట్టాలు బాగా తగ్గడంతో ఈనెలాఖరున గండిపేట్ జలాశయం వద్ద నాలుగు విద్యుత్ మోటార్లు ఏర్పాటు చేసి నీటిని తోడేందుకు జలమండలి సన్నాహాలు చేస్తోంది. రోజువారీగా జంట జలాశయాల నుంచి 40 మిలియన్ గ్యాలన్లు, సింగూరు, మంజీర జలాశయాల నుంచి 120, కృష్ణా మొదటి, రెండోదశల ద్వారా 180.. మొత్తంగా 340 మిలియన్ గ్యాలన్ల నీటిని నగర నలుమూలలకు సరఫరా చేస్తున్నట్లు జలమండలి వర్గాలు ‘సాక్షి’కి తెలిపాయి. ఈ నెలాఖరుకు కృష్ణా మూడోదశ ద్వారా నగరానికి మరో 45 మిలియన్ గ్యాలన్లు తరలిస్తామని పేర్కొన్నాయి.
  
  


 - సాగు, తాగునీటి అవసరాలపై ఏపీ, తెలంగాణల ఈఎన్‌సీల చర్చ
 - సాగర్, శ్రీశైలం కనీస నీటిమట్టాలకు దిగువ నీటినీ వాడుకుందాం
 - ఈ ఏడాది సమస్యలను అధిగమిద్దాం.. కొనసాగుతున్న లేఖల పరంపర
 సాక్షి, హైదరాబాద్: శ్రీశైలం, నాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టుల్లో కనీస నీటి మట్టాల కంటే దిగువన ఉన్న నీటిని కూడా వాడుకోవడం ద్వారా ప్రస్తుత సాగు, తాగునీటి సమస్యను పరిష్కరించుకొనే దిశగా ఏపీ, తెలంగాణలు అడుగులు వేస్తున్నాయి.
 
 రెండు రాష్ట్రాలకు నీటి అవసరాలున్నాయని, ఎవరూ రాజీపడి తమ అవసరాలను వదులుకొనే పరిస్థితుల్లో లేనందున, ప్రాజెక్టులు దాదాపుగా ఖాళీ అయ్యే వరకు నీటిని వాడుకొని ఈ ఏడాది గట్టెక్కడమే ఉత్తమ మార్గంగా రెండు రాష్ట్రాలు భావిస్తున్నట్లు సమాచారం. ఏపీ ఈఎన్‌సీ వెంకటేశ్వరరావు, తెలంగాణ ఈఎన్‌సీ మురళీధర్ మంగళవారం ఏపీ నీటిపారుదల శాఖ ముఖ్య కార్యదర్శి ఆదిత్యనాథ్ దాస్ చాంబర్‌లో సమావేశమయ్యారు. కనీస నీటిమట్టాలను పట్టించుకోకుండా రెండు ప్రాజెక్టులను వీలైనంత మేరకు ఖాళీ చేసి ప్రస్తుత అవసరాలు తీర్చుకోవాలనే ప్రతిపాదనపై చర్చించారు. అయితే ఎలాంటి తుది నిర్ణయానికీ రాలేదని తెలిసింది.
 
 ప్రస్తుతం శ్రీశైలంలో 839.3 అడుగుల మట్టం వద్ద 60 టీఎంసీల నీటి నిల్వ ఉంది. తాగునీటి అవసరాల కోసం 834 అడుగుల వరకు ఖాళీ చేయడానికి అవకాశం ఉంది. అయితే 800 అడుగుల వరకు ఖాళీ చేయాలని రెండు రాష్ట్రాలు యోచిస్తున్నాయి. నాగార్జునసాగర్‌లో ప్రస్తుతం 533 అడుగుల మట్టం వద్ద 174 టీఎంసీల నీటి నిల్వ ఉంది. 510 అడుగుల వరకు నీటిని వినియోగించుకోవడానికి అవకాశం ఉంది. ఈ ప్రాజెక్టులో నీటిని 500 అడుగుల వరకు వాడుకోవాలనే ప్రతిపాదన ఉంది.  కనీస నీటి మట్టాల కంటే దిగువన ఉన్న నీటిని కూడా వాడుకోవడంపై రెండు రాష్ట్రాలు ఏకాభిప్రాయానికి వస్తే.. మొత్తం 50-60 టీఎంసీల నీటిని వాడుకోవడానికి అవకాశం ఉందని అధికార వర్గాలు తెలిపాయి.
 
 ఇలావుండగా.. నీటి కేటాయింపులపై రెండు రాష్ట్రాలు, కృష్ణా బోర్డు మధ్య లేఖల పరంపర కొనసాగుతోంది. రెం డురోజుల క్రితం తెలంగాణ ప్రభుత్వం కృష్ణా బోర్డుకు లేఖ రాసింది. ‘రెండు రాష్ట్రాల కేటాయింపులు త్వరగా తేల్చాలి. ఏపీ ప్రభుత్వం తన వాటా కంటే 51 టీఎంసీల నీటిని అదనం గా వాడుకుంది. ఇంకా నీటి విడుదల కోసం ఒత్తిడి చేస్తోంది. తెలంగాణకు న్యాయంగా దక్కాల్సిన నీటిని ఈ ఏడాది వాడుకోలేదు. ఏపీ ఎడాపెడా నీటిని వాడుకుంటే ప్రాజెక్టుల్లో నీటి నిల్వలు పడిపోతాయి.
 
 తర్వాత వాడుకోవడానికి తెలంగాణకు అవకాశం ఉండదు. బోర్డు సమావేశం ఏర్పాటు చేసి న్యాయం చేయాలి..’ అని పేర్కొంది. కాగా తెలంగాణ రాసిన లేఖ ప్రతిని జత చేస్తూ కృష్ణా బోర్డు ఏపీకి మంగళవారం మరో లేఖ రాసింది. ఆ రాష్ట్రం డిమాం డ్లను ప్రస్తావిస్తూ.. ఇరు రాష్ట్రాల అధికారులు   సమస్యను పరిష్కరిం చుకోవాలని సూచిం చింది. బోర్డు సభ్యులైన ఇరు రాష్ట్రాల ముఖ్య కార్యదర్శులు, ఈఎన్‌సీల మధ్య సయోధ్య లేకుండా బోర్డు సమావేశం ఏర్పాటు చేయడం వల్ల ప్రయోజనం లేదని స్పష్టం చేసింది.


 భారీగా పడిపోతున్న భూగర్భ జలమట్టాలు
 వేసవికి ముందే పరిస్థితి ఆందోళనకరం
 నగరంలో సగటున 3.58 మీటర్ల
 లోతునకు పడిపోయిన వైనం
 అన్ని మండలాల్లోనూ తగ్గిన నీటి నిల్వలు
  
  
 ‘మహా’నగరానికి  మంచినీటి కష్టాలు తప్పవా? సమీప భవిష్యత్తులో సమస్యలు
  ఎదుర్కోవాల్సిందేనా?
  నిపుణులను తొలిచేస్తున్న ప్రశ్నలివి. వానలు
  కురుస్తున్నాయి...
  
 జలాశయాలు నిండుగా కనిపిస్తున్నాయి కదా అనుకుంటున్నారా? ఇదంతా పైపైనే. భూగర్భ జలమట్టాలు భారీగా పడిపోతున్నాయి. ఏడాది కాలంలోనే ఈ తేడా స్పష్టంగా వెల్లడైంది. నీటి చుక్కను ఒడిసి పట్టే మార్గం లేక...ఉన్నా...ఆచరించే ఓపిక లేని యంత్రాంగం నిర్లక్ష్యం సాక్షిగా ఇప్పుడు గ్రేటర్ జలగండం ముంగిట నిలిచింది.
  
 సిటీబ్యూరో: గ్రేటర్ నగరంలో భూగర్భ జలమట్టాలు శరవేగంగా పడిపోతున్నాయి. మేలుకోకుంటే రాబోయే ముప్పు ఎలా ఉంటుందో ముందే హెచ్చరిస్తున్నాయి.మహా నగరంపై వరుణుడు కరుణిస్తున్నా... వాన చుక్క భూమిలోకి ఇంకే పరిస్థితులు లేవు. నీటి మట్టం తగ్గడానికి ఇదో ప్రధాన కారణంగా కనిపిస్తోంది. నవంబరు నెలలో నగరంలో ఏకంగా 120  మిల్లీమీటర్ల వర్షపాతం  నమోదైంది. ఇది సాధారణం (80 మిల్లీమీటర్లు) కంటే 40 మిల్లీమీటర్లు అధికం. కానీ విలువైన వర్షపునీటిని భద్రపరిచే ఇంకుడు గుంతలు తగినన్ని లేకపోవడంతో భూగర్భ జలమట్టాలు ఆశించిన మేర పెరగడం లేదు. దీనిపై భూగర్భ జలనిపుణులు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. గత ఏడాది నగరంలో సగటున 5.79 మీటర్ల లోతున జలమట్టాలు ఉండగా... ఈసారి 9.37 మీటర్ల లోతునకు పడిపోయాయి. గత ఏడాదితో పోలిస్తే 3.58 మీటర్ల మేర నీటిమట్టాలు పడిపోవడం గమనార్హం. శీతాకాలంలోనే ఈ పరిస్థితి ఉంటే... రాబోయే వేసవిలో ఎలా ఉండబోతోందో ఈ సంకేతాలను బట్టి అర్థం చేసుకోవచ్చు. కాంక్రీట్ మహారణ్యంలా మారిన గ్రేటర్‌లో 60 శాతంవర్షపునీరు వృథాగా పోతుండడంతోనే ఈ పరిస్థితి తలెత్తిందని నిపుణులు ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. వర్షపు నీరు వరద రూపంలో 40 శాతం వృథా కావడం సర్వసాధారణం. కానీ నగరంలో దీనికి అదనంగా మరో 20 శాతం వృథాగాపోతోంది. ఈ నీటిని భూగర్భంలోకి మళ్లిస్తే జలమట్టాలు మరో మూడు మీటర్లు పెరిగే అవకాశం ఉంది. కానీ జీహెచ్‌ఎంసీ, జలమండలి విభాగాలు దీనిపై దృష్టి పెట్టిన పాపాన పోవడం లేదు.  
 
 ఎంత తవ్వినా అంతే...
 
 గ్రేటర్ పరిధిలోని అనేక మండలాల్లో గతఏడాది నవంబరునెలాఖరుతో పోలిస్తే ఈ ఏడాది నవంబరుచివరి నాటికి భూగర్భ జలమట్టాలు మరింత లోతుకు పడిపోయాయి. చార్మినార్‌మండలంలో గత ఏడాది 5.60 మీటర్ల లోతున భూగర్భ జలాల ఆనవాళ్లు కనిపించగా... ఈసారి 11.27 మీటర్ల లోతునకు తవ్వితే గానీ నీటిచుక్క కనిపించని దుస్థితి నెలకొంది. అమీర్‌పేట్, మారేడ్‌పల్లి,నాంపల్లి, ఉప్పల్, హయత్‌నగర్,కుత్బుల్లాపూర్, మల్కాజ్‌గిరి మండలాల్లోనూ భూగర్భ జలాలు మరింత లోతుకు పడిపోవడం గమనార్హం. గ్రేటర్ పరిధిలో దాదాపు అన్ని మండలాల్లోనూ ఇదే దుస్థితి తాండవిస్తోంది.
 
 కారణాలివే...
 మహా నగర పరిధిలో అపార్ట్‌మెంట్లు, భవనాల సంఖ్య సుమారు 22 లక్షలు. కానీ ఇంకుడు గుంతలు 35 వేలకు మించి లేవు. ఈ కారణంగా వర్షపు నీటిని సంరక్షించలేకపోతున్నాం. దీంతో 60 శాతం నీరు వృథా అవుతోంది.
      {
 Vేటర్ పరిధిలో భూగర్భ జలమట్టాలు పెంచేందుకు గత ఏడాది జీహెచ్‌ఎంసీ 10 వేలు, జలమండలి 22 వేల ఇంకుడు గుంతల ఏర్పాటుకు వినియోగదారుల నుంచి రూ.64 కోట్ల మేర రాబట్టాయి. కానీ తవ్వింది ఐదు వేల ఇంకుడు గుంతలే. దీన్నిబట్టి వారి శ్రద్ధ ఏపాటిదో తెలుస్తోంది.మహానగరంలో ఇళ్లు, కార్యాలయాల్లో ఇంకుడు గుంతలు లేవు. దీంతో భూగర్భ జలాలు అడుగంటుతున్నట్టు నిపుణులు చెబుతున్నారు.
  
 ఇంకుడు గుంతలతో  సమస్యకు పరిష్కారం..
 
 మధ్య తరగతి ప్రజలు 200 చదరపు అడుగుల విస్తీర్ణం గల ఖాళీ స్థలంలో ఇళ్లు నిర్మించుకున్న పక్షంలో.. బోరుబావికి మీటరు లేదా రెండు మీటర్ల దూరంలో ఇంకుడు గుంతను ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. దీని పొడవు, వెడల్పులు 2 మీటర్ల మేర ఉండాలి. 1.5 మీటర్ల లోతున గుంత తీసి ఇందులో 50 శాతం 40ఎంఎం పరిమాణంలో ఉండే పలుగు రాళ్లు, 25 శాతం 20 ఎంఎం సైజులో ఉండే రాళ్లను నింపాలి. మరో 15 శాతం బఠానీగింజ పరిమాణంలో ఉండే ఇసుకను నింపాలి. మరో పదిశాతం ఖాళీగా ఉంచాలి. భవనం పైకప్పు నుంచి పడిన వర్షపునీరు ఈ గుంతపై కొద్దిసేపు నిలిచేలా ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. దీంతో భూగర్భజలాల రీచార్జి సులువవుతుంది. బోరుబావి పది కాలాల పాటు ఎండిపోకుండా ఉంటుందని భూగర్భ జలశాఖ నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. ఇళ్లు, కార్యాలయాల విస్తీర్ణాన్ని బట్టి వీటి సైజు పెరుగుతుందని చెబుతున్నారు.
  
  
  


   ప్రాజెక్టుకు ‘బాబ్లీ’ గండం
   తగ్గుతున్న ఎస్సారెస్పీ నీటి మట్టం
   పెరగాల్సిన సమయంలో తగ్గుముఖం
   ఆందోళనలో ఆయకట్టు రైతులు
  
 బాల్కొండ: ఉత్తర తెలంగాణ జిల్లాల వరప్రదాయిని శ్రీరాంసాగర్ ప్రాజెక్ట్ ప్రస్తుత నీటి మట్టం ఆయకట్టు రైతుల్లో ఆందోళన పెంచుతోంది. ప్రాజెక్ట్ నీటి సామర్థ్యం 90 టీఎంసీలు కాగా, ప్రసుత్తం 24 టీఎంసీల నీరు మాత్రమే నిలువ ఉంది. ప్రాజెక్ట్ డెడ్‌స్టోరేజ్ ఐదు టీఎంసీలు, తాగు నీటి అవసరాలకు ఐదు టీఎంసీలు, ఆవిరి... ఇతర లీకేజీలకు ఐదు టీఎంసీలు పోతే మిగిలేది తొమ్మిది టీఎంసీల నీరు మాత్రమే. దీంతో ఏ పంటలకు నీరందని దుస్థితి. ప్రాజెక్ట్ నీటి మట్టం పెరగవలసిన సమయంలో తగ్గుముఖం పడుతుండటం రైతులను మరింత నైరాశ్యంలో ముంచుతోంది. ప్రాజెక్ట్ నీటి ఆధారంగా 18 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టుకు నీరందుతుంది. అలాంటి ప్రాజెక్ట్‌లోకి  ఈ ఏడాది వరదలు రాకపోవడంతో వెలవెలబోతోంది. దీంతో ఖరీప్‌కు నీరందుతుందా? అనే అనుమానాలు రైతులను వెంటాడుతున్నాయి. మహారాష్ట్ర ఎగువ ప్రాంతాల నుంచి వచ్చే వరదలతోనే అధిక భాగం ప్రాజెక్ట్ నిండుతుంది. కానీ, ఎస్సారెస్పీకి వచ్చే వరద నీటికి అడ్డుగా అక్కడ ప్రాజెక్ట్‌లు నిర్మించడంతో ఇక్కడ పూర్తి స్థాయిలో నీరు చేరడంలేదు. 
  
  నారుకు నీరు అందించలేని పరిస్థితి
  గతేడాది జూన్ మధ్యలో ఎగువ ప్రాంతాల నుంచి భారీ వరదలు ప్రారంభమై జూలై చివరినాటికి ప్రాజెక్ట్ నిండుకుండలా మారింది. జూలై చివర ప్రాజెక్ట్ నుంచి మిగులు జలాలను గోదావరిలోకి విడుదల చేశారు. దీంతో ముందస్తుగా ఆయకట్టు రైతులు పంటలు వేసుకున్నారు. గతేడాది కంటే ప్రస్తుత సంవత్సరం 14 టీఎంసీల నీరు అధికంగా ఉన్నప్పటికీ ఇంత వరకు వరదలు ప్రారంభం కాక పోవడమే ప్రమాదకరం. ప్రాజెక్ట్‌లో అన్ని అవసరాలకు పోను 45 టీఎంసీల నీరుంటే ఒక్క పంటకు నీరందించవచ్చు. కానీ, ప్రస్తుతం ప్రాజెక్ట్‌లో 24 టీఎంసీల నీరు మాత్రమే నిలువ ఉంది. దీంతో రైతులు ఖరీప్ కోసం వరి నార్లు వేసుకోవడానికి నీరు విడుదల చేసే పరిస్థితిలేదు. సాగునీరు దేవుడెరుగు ప్రస్తుతం ఉన్న నీటి నిలువతో తాగునీటి అవసరాలే తీరే పరిస్థితి కనిపించడంలేదని అధికారులు అభిప్రాయం వ్యక్తం చేస్తున్నారు. 
  
  ఎత్తి పోతలు ఉత్తిపోతలే అవుతాయ్
  శ్రీరాంసాగర్  ఆధారంగా అనేక ఎత్తి పోతలను నిర్మించారు.ప్రాజెక్ట్‌లో నీరు ఆందోళనకరంగా ఉండటంతో ఎత్తి పోతలు ఉత్తి పోతలే అయ్యే ప్రమాదం ఉంది. సాగునీటి కోసం కా కుండ తాగునీటికోసం కూడ అనేక ఎత్తి పోతలను నిర్మిం చారు. ఎత్తిపోతల ద్వారా సుమారు 1.50 లక్షల ఎకరాలు సా గవుతుంది. ఈ ఆయకట్టు  ఎడారి అయ్యే ప్రమాదం ఉంది.
  
  2012 పునరావృతమైతే...
  2012లో ప్రాజెక్ట్ సకాలంలో నిండక ఖరీప్‌లో రైతులు పంటలు వేయలేదు. ఆలస్యంగా వరదలు రావడంతో ప్రాజెక్ట్ సెప్టెంబర్ చివరి నాటికి నిండింది. 2013లో మాత్రం రైతులు ఎదురుచూడక ముందే ప్రాజెక్ట్ నిండింది. ప్రస్తుతం ఇంత వరకు ఒక్క భారీ వరద కూడా ప్రాజెక్ట్‌లోకి వచ్చి చేరలేదు. 
  
  ఎస్సారెస్పీ నీటికి గ ండంగా బాబ్లీ
  శ్రీరాంసాగర్ ప్రాజెక్ట్ ఎగువ భాగాన ప్రాజెక్ట్‌కు 80 కిలో మీటర్ల దూరంలో నిర్మించిన బాబ్లీ ప్రాజెక్ట్  ఎస్సారెస్పీ నీటికే గండంగా పరిణమించింది. సుప్రీం కోర్టు తీర్పు ప్రకారం బాబ్లీ గేట్లు ఆక్టోబర్ 28న మూసి వేసి, జూలై ఒకటిన తెరువాలి. కా నీ, తెరిచినా... దించినా ఎస్సారెస్పీకి బాబ్లీ ప్రాజెక్ట్ గండంగా నే ఉంది. జూలై ఒకటిన బాబ్లీ గేట్లు ఎత్తినప్పుడు బా బ్లీ నుంచి ఎస్సారెస్పీలోకి 0.7 టీఎంసీల నీరు వస్తుందని అధికారులు తెలిపారు. రెండు రోజుల తర్వాత కేవలం 0.37 టీఎంసీల నీరు మాత్రమే వచ్చి  చేరింది. గేట్లు ఎత్తి పది రో జులు గడుస్తున్నా ఇంత వరకు పూర్తి స్థాయి నీరు రాలేదు. బాబ్లీ ప్రాజెక్ట్ నీటి సామర్థ్యం 2.4 టీఎంసీలు. బాబ్లీ నుంచి పంపింగ్ చేసే లా, ఎస్సారెస్పీ నీటిని బాబ్లీ ప్రాజెక్ట్‌లోకి లాక్కునేలా గేట్లను నిర్మించారు. ఆ గేట్ల నిర్మాణం ఇప్పుడు ప్రాజెక్ట్‌లోకి పూర్తి నీరు రాకుండా అడ్డుకుందని పలువురు ఆరోపిస్తున్నారు.
  


 ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోనూ అంతంతమాత్రంగానే ఉన్న రిజర్వాయర్లు
  న్యూఢిల్లీ: వర్షాలు ముఖం చాటేయడంతో దేశవ్యాప్తంగా నీరు అడుగంటుతోంది. ఆంధ్రప్రదేశ్ సహా 12 రాష్ట్రాల్లోని రిజర్వాయర్లలో నీటి మట్టాలు గతేడాది ఇదే కాలంతో పోలిస్తే  పడిపోయినట్లు కేంద్ర జలసంఘం (సీడబ్ల్యూసీ) వెల్లడించింది. తమిళనాడు, కర్ణాటక, కేరళ, మహారాష్ట్ర, మధ్యప్రదేశ్, జార్ఖండ్, ఉత్తరప్రదేశ్, ఉత్తరాఖండ్, హిమాచల్‌ప్రదేశ్, గుజరాత్, పశ్చిమబెంగాల్, త్రిపుర రాష్ట్రాల్లోని రిజర్వాయర్లలో జూలై 3 నాటికి నీటి మట్టాలు గతేడాదితో పోలిస్తే తక్కువగా ఉన్నట్లు సీడబ్ల్యూసీ వెల్లడించింది. ఆంధ్రప్రదేశ్, రాజస్థాన్‌లోని రిజర్వాయర్లలో నీటిమట్టాలు గతేడాది మాదిరిగానే ప్రస్తుతమూ ఉన్నట్లు పేర్కొంది. ఇక, ఒడిశా, ఛత్తీస్‌గఢ్, పంజాబ్ రాష్ట్రాల్లో మాత్రం గతేడాదితో పోలిస్తే ప్రస్తుతం రిజర్వాయర్లలో మెరుగైన నీటిమట్టాలు ఉన్నట్లు తెలిపింది.