ఏటూరునాగారం : పొట్టకూటి కోసం వెళ్లి ప్రాణాలు మీదకు తెచ్చుకున్న సంఘటన జయశంకర్‌ భూపాలపల్లి జిల్లా వాజేడు మండలం మండపాక వద్ద శనివారం ఉదయం చోటు చేసుకుంది. ఏటూరునాగారం మండలం శివాపురం గ్రామానికి చెందిన 50 మంది కూలీలు కమలాపురం గ్రామానికి చెందిన కొమిరె బాబురావు డ్రైవర్, యజమాని అయిన బొలెరో వాహనంలో మండపాక మిరప కోతల కోసం ఓ రైతు పొలంలోకి వెళ్తున్నారు. ముల్లకట్ట బ్రిడ్జి దాటిన తర్వాత కూతవేటు దూరంలో వాహనం ముందు టైర్‌ పేలింది. వాహనంలో అధికలోడు ఉండడంతో వాహనం అదుపుకాలేదు. దీంతో ఒకవైపు బోల్తా పడింది. అందులో ఉన్న కూలీలు ఒకరిపై ఒకరు పడి రోడ్డుపై పడ్డారు. దీంతో కాళ్లు, చేతులు, నడుముతోపాటు శరీరం నిండా గాయాలయ్యాయి. 50 మంది కూలీల్లో 5 గురికి ఎలాంటి గాయాలు కాలేదు. మిగతా 19 మందిని వరంగల్‌ ఎంజీఎం, ప్రైవేటు ఆస్పత్రికి తరలించారు. 20 మంది ఏటూరునాగారం ఆస్పత్రిలోనే చికిత్స పొందుతున్నారు. ఇద్దరు కూలీలు మృత్యువాత పడ్డారు. ఈ  ఘటన చోటు చేసుకోవడంతో ఏజెన్సీ మండలాలు ఒక్కసారిగా ఉలిక్కిపడ్డాయి, రాజకీయ నాయకులు, పోలీసులు, గ్రామస్తులంతా పెద్ద ఎత్తున ఆస్పత్రికి చేరుకొని పరామర్శించారు. మూడు 108 వాహనాలు ఉండడంతో మిగతావారిని ప్రైవేటు వాహనాల్లో వరంగల్‌కు తరలించారు. ఎంజీఎం, ప్రైవేటు ఆస్పత్రికి తరలింపు మండపాక వద్ద బోల్తా పడిన బోలెరో వాహనంలో గాయపడిన 20 మందిని వరంగల్‌ ఎంజీఎంతో పాటు  ప్రైవేటు ఆస్పత్రికి తరలించారు. క్షతగాత్రులు  కోరం అంజలి, కోరం జానకి, కోరం సత్తమ్మ, నక్కల లక్ష్మి, ముద్దబోయిన నర్సమ్మ, సాదం లక్ష్మి, కోరం సారమ్మ, దబ్బగట్ల లక్ష్మికాంత, నక్కల ఉప్పలయ్య, పూనెం యాకలక్ష్మి, గొగ్గళి స్వరూప, ఉడత ఎల్లమ్మ, జక్కుల కోమలత, ముద్దబోయిన సారమ్మ, పూనెం శిరీష, మెట్టు రజిత, చాట్ల పుష్పలత, కొత్తపల్లి లలిత, గోపు కవిత, బాసబోయిన మల్లమ్మ, దొండ సాలమ్మ, కోమటిరెడ్డి మణెమ్మలను ఆస్పత్రులకు 108లో తరలించారు.  చికిత్స పొందుతున్న వారు..  ధనసరి భవాని, ముద్దబోయిన సరస్వతి, ముద్దబోయిన నర్సమ్మ, దాసరి స్వరూప, దాసరి సంతోషా, దాసరి కవిత, కోరం హనుమంతు, పూనెం రమా, ముద్దబోయిన రమా, కోరం సమ్మక్క, నక్కల సత్యమ్మ, పూనెం సీత, ధనసరి సంధ్యారాణి, సిద్దబోయిన సాంబలక్ష్మి, పొన్నాల భాగ్యలక్ష్మి, కోరం సుధా, కోరం లక్ష్మి,  దబ్బగట్ల సొంబాయి, చెరుకు హరిత, బండి విజయ, దొండ మల్లయ్యలు చికిత్స పొందుతున్నారు. కాగా  పూనెం జయ, పూనెం రాములమ్మ, గొగ్గళి రేష్మ, ధనసరి సమ్మక్క, దబ్బగట్ల సౌజన్యకు ఎలాంటి గాయాలు లేకుండా క్షేమంగా బయటపడ్డారు. మృతి చెందిన ఐలయ్య, చంద్రమ్మ  ఆస్పత్రిలో చికిత్స పొందుతున్న క్షతగాత్రులు  


 అవినీతికి మారుపేరుగా సర్కిల్‌ కార్యాలయాలు
 డబ్బు ఇవ్వకుంటే కాళ్లరిగేలా తిరగాల్సిందే...
 సిటిజన్‌ చార్టర్‌కు మంగళం పాడిన ఉద్యోగులు
 పర్యవేక్షణ లేక కొందరు అధికారులు, ఉద్యోగుల బరితెగింపు
 పనులు సకాలంలో జరగక నగర వాసుల ఇబ్బందులు
 
 వరంగల్‌ అర్బన్‌ :గ్రేటర్‌ వరంగల్‌ మునిసిపల్‌ కార్పొరేషన్‌ సేవలను ప్రజలకు చేరువ చేసేందుకు ఏర్పాటుచేసిన సర్కిల్‌ కార్యాలయాలు అవినీతికి నిలయాలుగా మారాయి. ఇక్కడ ఫైళ్లు, పని ఏదైనా ముడుపులు లేనిదే ముందుకు కదలడం లేదు. కాసులు ఇవ్వడానికి నిరాకరిస్తే కాళ్లరిగేలా తిరిగినా పని జరగని పరిస్థితి నెలకొంది. కొత్త ఇంటి నంబర్ల కేటాయింపు, ఆస్తి పేరు మార్పిడి, నల్లా కనెక్షన్లు, ఇంటి నిర్మాణాల అనుమతులు, ట్రేడ్‌ లైసెన్స్‌ జారీ, జనన, మరణ ధ్రువీకరణ పత్రాలు, అభివృద్ధి పనులే కాకుండా ఇతర కార్యకలాపాలు ఏవైనా సరే ప్రతీ పనికో రేట్‌ ఫిక్స్‌ చేసిన కొందరు అధికారులు, ఉద్యోగులు వసూళ్లకు బరితెగిస్తున్నారు. కొన్ని కార్యకలపాలకు దళారులు నియమించుకోగా.. మరికొన్నింటికి నేరుగానే డబ్బు తీసుకుంటున్నారనే ఆరోపణలు వెల్లువెత్తుతున్నాయి. అయితే, అధిక మొత్తంలో ‘మాముళ్లు’ వచ్చే పోస్టింగ్‌ కోసం రూ.లక్షల్లో ముట్టచెప్పేందుకు కూడా వెనుకాడడం లేదని తెలుస్తోంది.
 
 జనాభాకు అనుగుణంగా..
 వరంగల్‌ మహా నగర జనాభా 10లక్షలకు పైచిలుకు చేరగా విస్తీర్ణమూ పెరిగింది. దీంతో పరిపాలన సౌలభ్యం, ప్రజలకు సేవలను అందుబాటులోకి తీసుకువచ్చేందుకు సుమారు మూడేళ్ల కిందట కాశిబుగ్గ, కాజీపేట రెండు ప్రాంతాల్లో సర్కిల్‌ కార్యాలయాలను ఏర్పాటు చేశారు. 80శాతం సేవలు అయా సర్కిల్‌ కార్యాలయాల నుంచే లభిస్తున్నాయి. దీంతో ప్రజలు అయా సర్కిల్‌ కార్యాలయాలను అశ్రయిస్తున్నారు. అయితే, ఇక్కడ పాలకవర్గం,  ఉన్నతాధికారులు ఆజమాయిషీ కానీ ప్రత్యక్ష పర్యవేక్షణ కానీ లేకపోవడంతో అధికారులు, ఉద్యోగులదే ఇష్టారాజ్యంగా సాగుతోంది. ప్రజల అవసరాల తీవ్రతను బట్టి డబ్బు డిమాండ్‌ చేస్తున్నారు. అలా అడిగిన డబ్బు ఇవ్వని వారు పనుల పైళ్లు మూలన పడుతుండడం గమనార్హం. పారదర్శకత కోసం ఈ–ఆఫీస్‌ విధానాన్ని అమలు చేస్తున్నా ఉద్యోగులు తీరు మారడం లేదనే విమర్శలు వస్తున్నాయి.
 
 బయటకు కనబడేవి రెండు చేతులే......
  కాసుల కోసం చాచిన చేతులు బయటకు కనిపించేవి ఒకరి చేతులే అయినా.. వివిధ హోదాల్లో కింది స్థాయి నుంచి ఫైనల్‌ సంతకం చేసే ఉన్నతాధికారుల వరకు వచ్చే డబ్బు వాటాలుగా పంపకాలు కొనసాగుతున్నట్లు తెలుస్తోంది. పైసలు ముట్టచెప్పకపోతే పౌరసేవల్లో తీవ్ర జాప్యం చేస్తూ ప్రజాసేవలను పరిహాసం చేస్తూ ప్రజల సహనాన్ని పరీక్షిస్తున్నారు. ఈ–ఆఫీస్‌లో 12,082 దరఖాస్తులు రాగా అందులో సిటిజన్‌ చార్టర్‌ ప్రకారం 4,127 పరిష్కరించారు. మిగతా 7,955 దరఖాస్తులు పెండింగ్‌లోనే ఉన్నాయి. ఇలా రెండు సర్కిల్‌ కార్యాలయాల్లో వేల సంఖ్యలో దరఖాస్తులు పెండింగ్‌లో ఉండడమే ఉద్యోగుల అవినీతికి నిదర్శనమని చెప్పొచ్చు. కొందరు క్షేత్ర స్థాయి సిబ్బంది, కార్యాలయాల్లోని క్లర్కులు, సూపరింటెండెంట్లు, ఆపై అధికారులు, ఉన్నతాధికారులు వరకు వసూలు చేసినా సొమ్మును భాగాలుగా వేసి ఎవరికి నిర్ధేశించిన మొత్తాన్ని వారికి పువ్వుల్లో పెట్టి అందచేయడం సర్కిల్‌ కార్యాలయాల్లో ఓ ‘మామూలు’ వ్యవహరంగా మారింది. అయితే, సర్కిల్‌ కార్యాలయాల్లో జరుగుతున్న వ్యవహారాలపై పాలక వర్గం కానీ ఉన్నతాధికారులు కానీ పట్టించుకోకపోవడంతో అవినీతి హెచ్చరిల్లుతోంది.
 
 పన్నుల విభాగంలో లంచాల గోల....
 పన్నుల విభాగంలో అవినీతి మూడు పూలు ఆరు కాయాలుగా విస్తరించింది. కొందరు ఆర్‌ఓలు, ఆర్‌ఐలు, బిల్‌ కలెక్టర్లు, క్లర్కులు, సూపరింటెండెంట్లు దోపిడీ పర్వాన్ని యథేచ్చగా కొనసాగిస్తున్నారు. అధునాతన భవనానికి ఆర్డినరీగా పన్ను విధించడం, ఏదైనా ఒక భవనంలోని కొన్ని గదులు కమర్షియల్‌ రూపంలో అద్దెకు ఇచ్చినా రెసిడెన్షియల్‌గా, కొన్ని గదులను అద్దెకిస్తున్నా యాజమానే మొత్తం వాడుకుంటున్నట్లు, అసలే అసెస్‌మెంట్‌ చేయకుండా, రివిజన్‌ పిటిషన్‌ పేరుతో పన్ను తగ్గిస్తూ ఇలా బల్దియాకు సమకూరాల్సిన రూ.కోట్ల రూపాయల ఆదాయాన్ని ఆమ్యామ్యాలు పుచ్చుకోవడం ద్వారా కొల్లగొడుతున్నారు.
 
 అవినీతి ప్రణాళిక:
 ప్రణాళిక విభాగంలో అవినీతి రాజ్యమేలుతోంది. భవన నిర్మాణ అనుమతులకు ‘ఆన్‌లైన్‌’ ద్వారా దరఖాస్తు చేసుకోవడం వల్ల సకాలంలో మంజూరు కాకపోవడంతో పాటు అనేక నిబంధనలు అడ్డువస్తున్నాయి. దీంతో అనధికారిక నిర్మాణాల జోరు కొనసాగుతోంది. ఆన్‌లైన్‌ దరఖాస్తుల్లో ఏ ఒక్క పత్రం లేకున్నా అనుమతి రావడం లేదు. కాలం చెల్లినా మాస్టర్‌ ప్లాన్, అనుమతుల్లో జాప్యం, అధికారులు, సిబ్బంది ఒత్తిళ్లు వంటి సమస్యలు ఉత్పన్నమవుతున్నాయి. దీంతో అనధికారిక నిర్మాణాలు వెలుస్తున్నాయి. ఇలా అనధికారికంగా జరిగే నిర్మాణాల యజమానుల నుంచి వసూలు చేసే మొత్తాన్ని అందరూ పంచుకుంటున్నారని తెలుస్తోంది. ఇక వ్యాపార, వాణిజ్య సంస్థల యాజమానులు ట్రేడ్‌ లైసెన్స్‌ పొందాలంటే రూ.3 నుంచి 5వేల వరకు శానిటరీ ఇన్‌స్పెక్టర్లు, సిబ్బందికి ముట్టచెప్పాల్సిందే. లేదంటే సమీపంలోని షాపులు, ఇళ్ల వారి నుంచి నిరభ్యంతర సర్టిఫికెట్‌ తీసుకురావాలనే నిబంధనలు చూపెడుతూ దండుకుంటున్నారు. నల్లా కనెక్షన్‌ విషయంలో ఇదే పరిస్థితి నెలకొంది. నల్లా కనెక్షన్‌ కావాలంటే బల్దియాకు అన్ని రకాల ఫీజులు చెల్లించినా రూ.3వేల నుంచి10వేల వరకు ఇంజినీర్లకు సిబ్బందికి ముట్టచెప్పాల్సి వస్తోందని పలువురు వాపోతున్నారు.
 
 పర్యవేక్షణ కరువై
 సర్కిల్‌ కార్యాలయాలపై ఉన్నతాధికారులు పర్యవేక్షణ కొరవడింది. ఆకస్మిక తనిఖీలు చేయడంతో పాటు కార్యకలాపాలపై తరచుగా పర్యవేక్షిస్తే ప్రజలకు కొంత మేరకు పారదర్శకమైన సేవలు లభిస్తాయి. అలాంటివేవీ లేకపోవడంతో సర్కిల్‌ అధికారులు ఆడిందే ఆట, పాడిందే పాటగా సాగుతోంది. అలాగే, పాలక వర్గం పెద్దలు కూడా పట్టించుకోకపోవడం ప్రజల ఇబ్బందులకు కారణమవుతోంది.
  


 కార్యరూపం దాల్చని వందరోజుల ఉపాధి పని
 ఉస్సూరంటూ వలస బాట
  
 విశాఖపట్నం జిల్లాలో ఉపాధి పనులు మందగిస్తున్నాయి. వంద రోజుల పని కల్పన కలగా మారుతోంది. ఉపాధికి వెళ్త్తే చేతి నిండా కూలి దక్కుతుందన్న నమ్మకం లేదు. బోలెడు పని దినాలు కల్పిస్తున్నా  పది శాతం మందికి కూడా వంద రోజుల పనిదొరకడం లేదు. దీంతో కూలీలు వలస బాటపడుతున్నారు. జిల్లాలో 5.98 లక్షల జాబ్‌కార్డులుండగా,వాటి పరిధిలో 13.56 లక్షల కూలీలు న్నారు.యాక్టివ్‌జాబ్‌కార్డులు 3.44 లక్షలుంటే దాంట్లో క్రమం తప్పకుండా పనులకు వచ్చే కూలీలు 6.52 లక్షల మంది ఉన్నారు. వీరిలో 2015-16లో అక్టోబర్ నెలాఖరు నాటికి కోటి 74 లక్షల పనిదినాలు కల్పించాల్సిఉండగా ఇప్పటివరకు కోటి 57 లక్షల పనిదినాలు కల్పించారు.
  
 జిల్లాలో ఈ ఏడాది ఒక కూలీ సరాసరిన రూ.129.43లకు మించి దక్కలేదు. జాబ్‌కార్డు కలిగిన కుటుంబానికి సరాసరిన 53.48 రోజులు మాత్రమే పని కల్పించగలిగారు.  వందరోజుల పనిదినాలు దక్కింది 35,361 మందికి మాత్రమే. వేతనాలు, మెటీరియల్ రూపంలో ఇప్పటి వరకు రూ. 250.25 కోట్లు ఖర్చుచేశారు. గతేడాది ఇదేసమయానికి కోటి 98లక్షల 74వేల పని దినాలు కల్పించారు.  వందరోజుల పని కల్పన కూడా కూలీలకు కలగానేమారుతోంది. గత ఆర్ధిక సంవత్సరంలో 60,744 మందికి వంద రోజులు పని కల్పిస్తే ఈ ఏడాది ఇప్పటి వరకు 35,361మందికి మాత్రమే కల్పించారు. కుటుంబానికి 2012-13లో 70.78 రోజుల పని .. 2013-14లో 65.31 రోజుల పని కల్పించారు. గత ఆర్ధిక సంవత్సరంలో 64.61 రోజులు.. ఈ ఏడాది ఇప్పటి వరకు 53 రోజులు మాత్రమే పని కల్పించారు. గతేడాదితో పోలిస్తే పనులు వేగం తగ్గిన మాట వాస్తమేనని, గడువున్నందున లక్ష్యానికి మించి పనులు కల్పిస్తామని డ్వామా అధికారులు ధీమా వ్యక్తం చేస్తున్నారు.