తాలిబాన్.. పాకిస్థాన్‌లోని హక్కానీ యూనివర్సిటీలో పురుడుపోసుకుని.. ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌లో అధికారాన్ని చేపట్టిన దళం పేరది. ఎయిరిండియా విమానాన్ని పాక్ ముష్కరమూకలు హైజాక్ చేసి.. కాందహార్‌కు మళ్లించిన ఘటనకు ముందు నుంచే.. తాలిబాన్లను భారత్ ముప్పుగా భావించేది. ప్రధాని నరేంద్రమోదీ, ఉత్తరప్రదేశ్ సీఎం యోగి ఆదిత్యనాథ్ సైతం గుడ్ తాలిబాన్.. బ్యాడ్ తాలిబాన్ ఉండరంటూ పలు సందర్భాల్లో వ్యాఖ్యానించి.. తాలిబాన్ అంటేనే ఉగ్రవాదానికి మారుపేరు అన్నట్లుగా వ్యాఖ్యలు చేశారు.అలాంటి తాలిబాన్లు ఇప్పుడు భారత్‌కు ఎందుకు మిత్రులవుతున్నారు? భారత్ ఇప్పుడు తాలిబాన్లను ఎందుకు ప్రోత్సహిస్తోంది? చరిత్రలోనే తొలిసారి తాలిబాన్ విదేశాంగ మంత్రి అమీర్ ఖాన్ ముత్తాకీకి భారత్ ఎందుకు ఆతిథ్యమిచ్చింది. ఓ కరడుగట్టిన ఉగ్రవాదిగా ముత్తాకీపై అమెరికా ముద్రవేసింది. ఐక్యరాజ్య సమితి భద్రతామండలి సైతం ముత్తాకీపై ఉగ్రవాదిగా ప్రకటించింది. ఇప్పుడు భారత్‌కు తాలిబాన్ల అవసరం ఎందుకొచ్చింది?? ఈ ప్రశ్నలపై ‘సాక్షి డిజిటల్’ విశ్లేషణాత్మక కథనం..గుడ్ తాలిబాన్.. బ్యాడ్ తాలిబాన్?ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ పదేళ్ల క్రితం, ఉత్తరప్రదేశ్ సీఎం యోగి ఆదిత్యనాథ్ నాలుగేళ్ల క్రితం తాలిబాన్లపై తీవ్ర వ్యాఖ్యలు చేశారు. 2021 ఆగస్టులో ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌ను తిరిగి కైవసం చేసుకుని, అధికారాన్ని ఏర్పాటు చేసిన తర్వాత.. తాలిబాన్లు మొదటి సార్ భారత్‌వైపు స్నేహహస్తాన్ని చాచారు. తాలిబాన్ల విదేశాంగ మంత్రి ముత్తాకీ ఇటీవల అధికారికంగా న్యూఢిల్లీకి వచ్చారు. ఆయన రాక ఏమాత్రం పరోక్షం కాదు.. రహస్యం అంతకంటే కాదు. అంతా అధికారికమే. ముత్తాకీని ప్రపంచ దేశాలు సాధారణ రాయబారిగా కూడా గుర్తించలేదు. ఐక్యరాజ్య సమితి ఏకంగా ఆయన ప్రయాణాలపై నిషేధం విధించింది. ఈ ఒక్క కారణంతో.. భారత్ ఐక్యరాజ్య సమితి భద్రతా మండలి నుంచి ప్రత్యేకంగా అనుమతి తీసుకుని, ముత్తాకీని దేశంలోకి ఆహ్వానించింది.అంతర్జాతీయంగా చర్చభారత్ తీసుకున్న ఈ ఒక్క నిర్ణయం అంతర్జాతీయంగా పెద్ద చర్చకు తెరతీసింది. ఉగ్రవాదం ఏ రూపంలో ఉన్నా సహించేది లేదని పదేపదే ఐక్యరాజ్య సమితి వేదికగా చెప్పే భారత్‌కు ఉగ్రవాదులతో చర్చలు జరిపే అవసరమేమొచ్చిందనే ప్రశ్నలు తలెత్తాయి. తాలిబాన్లు మారారా? లేక భారత వైఖరిలో మార్పువచ్చిందా? ఈ ఆకస్మిక మార్పు ఎందుకు? అనే ప్రశ్నలతో అగ్రరాజ్యాలు నివ్వెరపోయాయి. భారత్ తీసుకున్న ఈ ఒక్క నిర్ణయంతో పరోక్షంగా అమెరికాకు భారత్ ఓ గట్టి సందేశాన్ని ఇచ్చినట్లైంది. అంతేకాదు.. పాకిస్థాన్‌కు కూడా తాలిబాన్ల రూపంలో భారత్ చెక్ పెట్టినట్లైంది. ఇప్పటికే.. పాక్-ఆఫ్ఘన్ సరిహద్దులు కాల్పులతో హోరెత్తుతున్నాయి. సరిహద్దుల్లో పాకిస్థాన్‌కు చెందిన మూడు సైనిక పోస్టులను తాలిబాన్లు స్వాధీనం చేసుకున్నారు.ప్రత్యర్థులకు చెక్ పెట్టేలా తాలిబాన్లతో మైత్రి!తాలిబాన్లతో ఇప్పుడు భారత్ మైత్రి.. చరిత్రాత్మకమే అయినా.. ప్రత్యర్థులకు చెక్ పెట్టే బ్రహ్మాస్త్రమని విశ్లేషకులు చెబుతున్నారు. 2021లో తాలిబాన్లు ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌లో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేశాక.. తొలుత చైనా రంగంలోకి దిగింది. ఆఫ్ఘన్‌లో ఉన్న సహజ, ఖనిజ వనరులపై దృష్టి సారించింది. ఆ తర్వాత తాలిబాన్లతో సంబంధాలను వేగంగా విస్తరించుకుంది. పొరుగునే ఉన్న పాకిస్థాన్ మాత్రం తాలిబాన్లకు దూరం అవుతూ వచ్చింది. అందుక్కారణం.. ఖైబర్ పంఖ్తుఖ్వాలో.. బలూచిస్థాన్‌లో తాలిబాన్లు పాక్ సైన్యానికి పంటికింద రాయిలా మారారు.తహ్రీక్-ఎ-తాలిబాన్ పాకిస్థాన్ పేరుతో ఏర్పడ్డ మిలిటెంట్ సంస్థ.. పాక్ సైన్యాన్ని టార్గెట్‌గా చేసుకుంటోంది. దీంతో.. పాకిస్థాన్-ఆఫ్ఘనిస్థాన్ మధ్య దూరం పెరిగింది. అదే సమయంలో డొనాల్డ్ ట్రంప్ నేతృత్వంలోని అమెరికా సర్కారుకు పాక్ చాలా దగ్గరైంది. ఈ పరిణామాల నేపథ్యంలో భారత్ తాలిబాన్ల మైత్రికి ఓకే చెప్పినట్లు అంతర్జాతీయ వ్యవహారాల విశ్లేషకులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.భారత్ దీర్ఘకాలిక వ్యూహంవిశ్లేషణలు చెబుతున్న కారణాలేమైనా.. తాలిబాన్లను దరిచేర్చుకోవడం వెనక భారత్ దీర్ఘకాలిక వ్యూహాన్ని అనుసరిస్తోందనడంలో ఎలాంటి సందేహం లేదు. అయితే.. గత మూడు దశాబ్దాలుగా తాలిబాన్లతో భారత్ అంటీముట్టనట్లు వ్యవహరించింది. 90లలో తాలిబాన్లపై భారత్‌కు స్పష్టమైన దృక్పథం ఉండేది. 1996లో తాలిబాన్లు కాబూల్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాక.. భారత్ తాలిబాన్ల సర్కారును గుర్తించలేదు. హక్కానీ యూనివర్సిటీలో ఎదిగిన చెట్టే తాలిబాన్ కావడంతో.. ఆ సంస్థను భారత్ పాక్ నిఘా సంస్థ ఐఎస్ఐకి ఓ ప్రాక్సీగానే పరిగణించింది. ఇస్లామాబాద్ తన ప్రభావాన్ని మధ్య ఆసియాలో విస్తరించడానికి ఓ సాధనంగా తాలిబాన్లను పెంచి పోషించిందనే భావన బలంగా ఉండేది.అప్పట్లో తాలిబాన్లకు వ్యతిరేకంగా పోరాడిన నార్తర్న్ అలయెన్స్‌కి భారత్ పూర్తిస్థాయిలో మద్దతిచ్చింది. ఆఫ్ఘాన్ నాయకుడు అహ్మద్‌షా మసూద్ నేతృత్వంలోని బలగాలకు ఆర్థిక, రవాణా, లాజిస్టిక్స్ సాయాన్ని అందజేసింది. అప్పట్లో భారత్ దృష్టిలో తాలిబాన్ అనేది ఒక ప్రాంతీయ సమస్య కాదు.. ప్రపంచానికే పెద్ద ముప్పు..! 1999 డిసెంబరులో ఇండియన్ ఎయిర్‌లైన్స్ విమానం హైజాక్ ఘటన తర్వాత.. ఆ విమానాన్ని కాందహార్‌కు మరల్చారు. తాలిబాన్లు హైజాకర్లకు ఆశ్రయం కల్పించారు.176 మంది బందీల విడుదలకు భారత్ అజార్ మసూద్ సహా.. ముగ్గురు కరడుగట్టిన ఉగ్రవాదులను విడుదల చేయాల్సి వచ్చింది. 2001లో అమెరికా, నాటో బలగాలు తాలిబాన్ సర్కారును కూల్చివేశాయి. దాంతో.. అమెరికా అండతో ఏర్పాటైన ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వానికి భారత్ మద్దతు పలికింది. ఆఫ్ఘన్ పునర్నిర్మాణంలో పాలుపంచుకుంది. రోడ్లు, ఆనకట్టలు, పాఠశాలలను నిర్మించింది. ఆఫ్ఘన్ పార్లమెంట్ భవనాన్ని సైతం భారత్ నిర్మించిందే..! ఇలా అప్పట్లో ఆఫ్ఘన్ ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వానికి మూడు బిలియన్ డాలర్లకు పైగా భారత్ సాయం అందించింది. ఆఫ్ఘన్‌ను ఆదుకున్న అతిపెద్ద దాతల్లో ఒకటిగా భారత్ నిలిచింది. తాలిబాన్ల అణచివేతకు సహకరించింది.తాలిబాన్లకు పాక్ దూరందూరం2021లో అమెరికా సైన్యం ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌ నుంచి తమ సైన్యాన్ని ఉపసంహరించుకుంటున్నట్లు ప్రకటించింది. ఆ వెంటనే తాలిబాన్లు విజృంభించారు. అదే సంవత్సరం ఆగస్టులో తిరిగి అధికారంలోకి వచ్చారు. అప్పట్లో ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌కు చైనా అండగా నిలిచింది. పాకిస్థాన్ కూడా మిత్రపక్షంగా ఉంటుందని అంతా భావించినా.. తహ్రీక్-ఎ-తాలిబాన్ పాకిస్థాన్ రూపంలో ఆ మైత్రి దెబ్బతిన్నది. దాంతో.. పాక్ జెట్ విమానాలు ఆఫ్ఘన్‌పై దాడులు చేశాయి. పాక్-ఆఫ్ఘన్ సరిహద్దులు కాల్పులతో దద్దరిల్లుతున్నాయి.అమెరికాకు షాక్?పంటికింద రాయిలా పాకిస్థాన్ మారిపోవడం.. దాయాది దేశానికి అమెరికా వత్తాసు పలుకుతుండడంతో భారత్ చైనాకు దగ్గరైంది. అదే సమయంలో.. పాకిస్థాన్‌కు పంటికింద రాయిలా మారిన తాలిబాన్ల రూపంలో భారత్‌కు ఓ కొత్త మైత్రి కనిపించింది. 30 ఏళ్లపాటు తాలిబాన్లను శత్రువులుగా భావించిన భారత్.. తన వైఖరిని మార్చుకుంది. ముఖ్యంగా పాకిస్థాన్‌ను ఇరకాటంలో పెట్టడం అనే వ్యూహంతో తాలిబాన్ల సర్కారును గుర్తించి, ఆఫ్ఘన్ విదేశాంగ మంత్రి ముత్తాకిని భారత్‌కు ఆహ్వానించింది.ముత్తాకీ పర్యటన ఇప్పటికీ వివాదాస్పదంగానే ఉన్నా.. భారత్ తీసుకున్న ఈ నిర్ణయం అసాధారణమైనదే..! కానీ, భారత ప్రభుత్వం దీర్ఘకాలిక వ్యూహంతోనే ఈ అడుగు వేసినట్లు స్పష్టమవుతోంది. ఆఫ్ఘన్ భూభాగాన్ని భారత వ్యతిరేక, శత్రు దేశాలు ఉపయోగించకుండా నిరోధించడానికి ఈ నిర్ణయం దోహదపడుతుంది. ఆఫ్ఘన్‌లో మళ్లీ వనరుల కల్పనకు భారత్ సిద్ధమైంది. ఈ పరిణామాలను పాకిస్థాన్ జీర్ణించుకోలేకపోయింది. అంతర్జాతీయ సమాజం ముందు భారత్‌ను దోషిగా నిలబెట్టే ప్రయత్నం చేసి.. విఫలమైంది. ఈ పరిణామాలు భారత్‌కు దౌత్య విజయాన్ని అందించినట్లైంది. ఈ విషయంలో పాకిస్థాన్‌పై భారత్ పైచేయి సాధించింది. తాలిబాన్లు కూడా చరిత్రలో తొలిసారి పాకిస్థాన్‌ను కాదని భారత్ పంచన చేరారు. బహిరంగంగా భారత్‌కు మద్దతు పలికారు.ఇక ఆఫ్ఘన్‌లో పెట్టుబడులు!నిజానికి భారత్ ఇప్పటికే ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌లో బిలియన్ డాలర్ల మేర పెట్టుబడులు పెట్టింది. చౌబహార్ పోర్టును అభివృద్ధి చేసింది. తాలిబాన్లు ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయగానే.. భారత్‌తో దూరం పెరిగింది. ఇప్పుడు తాలిబాన్లు స్నేహహస్తం చాచడంతో.. ఆఫ్ఘన్ పోర్టులను భారత్ వినియోగించుకునే అవకాశాలుంటాయి. సైనిక సాయం అందించే సూచనలున్నాయి. ఆపరేషన్ సిందూర్‌లో పాకిస్థాన్ నౌకాదళాన్ని కరాచీ పోర్టుకే కట్టడి చేయగలిగిన భారత్.. అటువైపు ఆఫ్ఘన్ పోర్టులు కూడా ఊతంగా ఉంటే.. పాకిస్థాన్‌కు దబిడి దిబిడేననే అభిప్రాయాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి.తాలిబాన్లతో సత్సంబంధాలు కొనసాగితే.. సముద్ర వాణిజ్యం పెరుగుతుంది. ఆఫ్ఘన్‌లో లిథియం, రాగి, రియర్ ఎర్త్ మెటల్స్ సంపద అధికంగా ఉంది. వాటిని వెలికితీసే టెక్నాలజీ, స్తోమత తాలిబాన్లకు లేదు. ఈ విషయంలో భారత్ గనక తాలిబాన్లకు సాయమందిస్తే.. భారత్‌లో ఎలక్ట్రిక్ వాహనాల తయారీ రంగానికి భారీ ఉపశమనం కలుగుతుంది. టెక్నాలజీ పరిశ్రమలకు, హార్డ్‌వేర్ రంగానికి ఊతం లభిస్తుంది. చైనా ఇప్పటికే తాలిబాన్లతో మైనింగ్ ఒప్పందాలను కుదుర్చుకోగా.. భారత్ కూడా అలాంటి అవకాశాలను అందిపుచ్చుకునే అవకాశాలున్నాయి.ఈ విధానాన్ని ఎంగేజ్‌మెంట్ వితౌట్ రికగ్నిషన్ అంటారు. పాశ్చాత్య దేశాలు, అమెరికా కూడా ఖనిజ సంపద ఎక్కువగా ఉండే దేశాలతో దోస్తీ చేసి.. అక్కడి ఖనిజ సంపదను వెలికి తీస్తాయి. 2022 నుంచే భారత్ ఆఫ్ఘన్‌లో టెక్నికల్ మిషన్‌ను ఏర్పాటు చేయగా.. ఇప్పుడు ఇరుదేశాల మధ్య మైత్రికి ఆ మిషన్ దోహదపడింది. తాజా పరిణామాలతో ఆఫ్ఘన్ పౌరుల కోసం భారత్ వీసా సేవలను పునరుద్ధరించింది. అంటే.. మెడికల్ వీసా, స్టూడెంట్ వీసా, బిజినెస్ వీసాలు తిరిగి కొనసాగుతున్నాయి. ఈ అంశం చిన్నదిగా కనిపించినా.. భారత్ నిర్ణయం వెనక భారీ వ్యూహమే ఉంది.భిన్న సిద్ధాంతాల దోస్తీ నిలిచేనా?అయితే.. ఇప్పటికీ ప్రపంచదేశాలు ఈ మైత్రిపై పలు ప్రశ్నలు సంధిస్తున్నాయి. ఒక దేశం ప్రజాస్వామ్యానికి పెట్టింది పేరు..! మరొకటి పూర్తిగా ఇస్లామిక్ షరియత్‌ను అమలు చేస్తుంది. ఒకదేశంలో స్త్రీపురుషులు సమానమే అన్న భావన ఉంటే.. మరో దేశంలో బాలికలు విద్యను అభ్యసించడానికి అనర్హులు..! ఒక దేశం బేటీ బచావో.. బేటీ పడావో అంటే.. మరోదేశం మలాలా లాంటి విద్యార్థినులపై తూటాల వర్షం కురిపిస్తుంది..! విలువలకు కట్టిబడి ఉండేది ఒకదేశమైతే.. ఇస్లామిక్ సిద్ధాంతాలను మాత్రమే పాటించేది మరొకటి..! యత్ర నార్యంతు పూజ్యంతే.. రమంతే తత్ర దేవతః అనే సిద్ధాంతంతో స్త్రీలను గౌరవించే చోట దేవతలు నివసిస్తారనే భావన ఒక దేశానిదైతే.. స్త్రీలు కేవలం తమకు సుఖాన్ని అందించే బానిసలని భావించేది మరో దేశం..!ఇలాంటి భిన్న భావాలుండే రెండు దేశాల మధ్య మైత్రి దీర్ఘకాలం కొనసాగుతుందా? అని అంతర్జాతీయ వ్యవహారాల విశ్లేషకులు ప్రశ్నిస్తున్నారు. అదే సమయంలో.. తాలిబాన్లకు భారత్ అండగా ఉంటే.. ఆఫ్ఘన్‌లో శాంతి ఫరిడవిల్లుతుందనే అభిప్రాయాలు కూడా వ్యక్తమవుతున్నాయి. అయితే.. జియోపాలిటిక్స్‌లో శాశ్వత మిత్రులు, శాశ్వత శత్రువులు ఉండరనేది నిర్వివాదాంశం..! ఇరు దేశాలకు కావాల్సింది పరస్పర ప్రయోజనాలే. ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌కు ఇప్పుడు భారత్ ఓ భద్రత అయితే.. భారత్‌కు ఆఫ్ఘన్ ఓ భౌగోళిక వ్యూహం.ఈ వ్యూహంతో భారత్‌కు చిరకాల శత్రువుగా ఉన్న పాకిస్థాన్.. అడపాదడపా సరిహద్దుల్లో కవ్వింపులకు పాల్పడే చైనా అప్రమత్తంగా ఉంటాయి. పాక్‌ వెనకాల పెద్దన్నలా నిలబడుతున్న అమెరికా కూడా ఆచితూచి అడుగులు వేసే అవకాశాలుంటాయి. ఇరుదేశాలు కూడా స్వప్రయోజనాలను కాపాడుకునేందుకు ఈ మైత్రి దోహదపడుతుందనడంలో సందేహం లేదు. ఇరు దేశాలకూ ఇదో సర్వైవల్ స్ట్రాటజీ. అంటే.. ఎవరితో స్నేహం చేస్తామన్నది తెలివైన నిర్ణయం కాదు..! ఎవరిని నిర్లక్ష్యం చేయకూడదన్నదే తెలివైన నిర్ణయం..! భారత్ తీసుకున్న ఈ నిర్ణయంపై మీరేమంటారు..? మీ అభిప్రాయాలను కామెంట్ రూపంలో తెలియజేయండి.- హెచ్.కమలాపతిరావు

తుర్కీయే(టర్కీ), ఖతార్‌ల మధ్యవర్తిత్వం ఫలించింది. కాల్పుల విరమణకు అఫ్గనిస్తాన్‌, పాకిస్తాన్‌లు అంగీకరించాయి. దీంతో ఇరు దేశాల సరిహద్దు ఉద్రిక్తతలకు తెర పడింది. ‘శాంతి కోసం ఇంకో అవకాశం..’ అంటూ పాక్‌ రక్షణ మంత్రి ఖ్వాజా మహమ్మద్‌ అసిఫ్‌ ఈ విషయాన్ని ధృవీకరించారు. ఇటు తాలిబాన్‌ తాత్కాలిక ప్రభుత్వం ఖరారు చేస్తూనే.. పాక్‌కు తీవ్ర హెచ్చరికలు జారీ చేసింది. తాలిబాన్ తాత్కాలిక హోం మంత్రి ఖలీఫా సిరాజుద్దీన్ హక్కానీ పాకిస్తాన్‌ను తీవ్రంగా హెచ్చరించారు. తమ అంతర్గత సమస్యలను ఆఫ్గానిస్తాన్‌పై మోపే ప్రయత్నాలు చేస్తే, తీవ్ర మూల్యం చెల్లించాల్సి వస్తుందని పాక్‌కు ఆయన స్పష్టం చేశారు. ‘‘మీ సమస్య మీదే(తహ్రీక్-ఇ-తాలిబాన్ పాకిస్తాన్ TTP సంస్థ కార్యకలాపాల గురించి). పరిష్కారం కూడా మీ వద్దే ఉంటుంది. అలాంటప్పుడు మమ్మల్ని ఎందుకు ఇందులో లాగుతున్నారు?.. .. ఒక దేశం తన ప్రయోజనాల కోసం మరో దేశ భూభాగాన్ని ఉల్లంఘించడం అనైతికం. మా సహనాన్ని పరీక్షిస్తే, మా ప్రతిస్పందన చాలా ఘాటుగా ఉంటుంది. ప్రపంచ సామ్రాజ్యవాదులను ఎదుర్కొన్నాం. యుద్ధ భూమిలో అఫ్గన్లు తమ సామర్థ్యాన్ని ఇప్పటికే నిరూపించుకున్నారు. అలాంటిది మళ్లీ పోరాడటంలో మాకు ఇబ్బంది లేదు” అని ఆయన అన్నారాయన.గత కొన్నివారాలుగా పాక్‌-అఫ్గన్‌ సరిహద్దులో యుద్ధ వాతావరణం కనిపిస్తోంది. పాక్‌ తమ భూభాగంలో దాడులకు తెగబడుతోందని.. పౌరుల ప్రాణాలు తీస్తోందని తాలిబాన్‌ ప్రభుత్వం ఆరోపించగా, అఫ్గన్‌ భూభాగంలో తలదాచుకున్న టీటీపీ ఉగ్రవాదుల ఎరివేతే లక్ష్యంగా తాము దాడులు జరుపుతున్నామని పాక్‌ ప్రకటించుకుంది. ఈ క్రమంలో ఇరు వైపులా దాడులతో భారీగానే ప్రాణ నష్టం సంభవించింది. ఈ మధ్యలో తాత్కాలిక కాల్పుల విరమణ జరిగినా.. ఉల్లంఘనలు జరిగాయి. దీంతో ఖతార్‌, టర్కీ జోక్యం చేసుకుని ఇరుదేశాలకు ఓ ఒప్పందానికి తీసుకొచ్చాయి. నవంబర్‌ 6వ తేదీన ఇస్తాంబుల్‌ మరోమారు సమావేశమై ఒప్పందానికి తుదిరూపం దిద్దుతామని తుర్కీయే విదేశాంగ శాఖ అధికారికంగా ప్రకటించింది. గురువారం ప్రకటన తర్వాత ఎలాంటి ఉద్రిక్తతలు చోటు చేసుకోకపోవడం గమనార్హం. ఇదీ చదవండి: టీటీపీ ఎలా పుట్టింది?.. ఆ ఒక్కడే పాక్‌ను ఎలా వణికిస్తున్నాడు?

ఇస్లామాబాద్‌: దాయాది దేశం పాకిస్తాన్‌-ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌ మధ్య ఉద్రిక్తతల కారణంగా పాక్‌కు ఊహించని షాక్‌లు తగులుతున్నాయ్‌. ఇరు దేశాల మధ్య దాడుల కారణంగా అక్టోబర్‌ 11 నుంచి సరిహద్దులను మూసివేశారు. దీంతో పాకిస్తాన్‌ ప్రజలకు గట్టి ఎదురుదెబ్బ తగిలింది. ఘర్షణల కారణంగా నిత్యవసరాలపై దీని ప్రభావం పడింది. పాక్‌లో టమాటా ధరలు ఐదు రెట్లు పెరిగి ఏకంగా కిలో టమాటాల ధర (Tomato Prices) 600లకు చేరింది.పాకిస్తాన్‌-ఆఫ్ఘనిస్థాన్‌ బోర్డర్‌ మూసివేత వల్ల ఇరుదేశాల్లో పండ్లు, కూరగాయలు, ఖనిజాలు, ఔషధాలు, గోధుమలు, బియ్యం, చక్కెర, మాంసం, పాల ఉత్పత్తులు వంటి నిత్యావసర వస్తువుల ధరలు ఆకాశాన్నంటాయి. ఘర్షణలకు ముందుతో పోలిస్తే పాక్‌లో ధరలు ఆకాశాన్ని అంటుతున్నాయి. పాక్‌లో ప్రస్తుతం కిలో టమాటాల ధర (Tomato Prices) 600 పాకిస్థానీ రూపాయలు ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది. అఫ్గాన్‌ నుంచి అధికంగా దిగుమతి చేసుకునే ఆపిల్‌ ధరలు కూడా భారీగా పెరిగినట్లు సమాచారం. ఇక, గురువారం టమాట ధర ఎనిమిది వందలకు సైతం చేరినట్టు సోషల్‌ మీడియాలో వార్తలు చక్కర్లు కొట్టాయి. breaking news 1KG tomato price 800 RS in Pakistan pic.twitter.com/ZQfgKSNdwl— M.Shaheedyar (rh) ⏺ (@Shaheedyar0313) October 22, 2025ఇదిలా ఉండగా.. సాధారణంగా పాక్‌-ఆప్ఘన్‌‌ సరిహద్దు నుంచి ఏటా ఇరుదేశాల మధ్య 2.3 బిలియన్‌ డాలర్ల వాణిజ్యం జరుగుతోంది. ఇరుదేశాల మధ్య ఘర్షణలు చెలరేగడంతో బోర్డర్లలో వాణిజ్య, రవాణా సదుపాయాలు పూర్తిగా నిలిపివేశామని కాబుల్‌లోని పాక్-అఫ్గాన్ ఛాంబర్ ఆఫ్ కామర్స్ అధిపతి ఖాన్ జాన్ అలోకోజాయ్ వెల్లడించారు. దీనివల్ల రోజుకు ఇరువైపులా దాదాపు 1 మిలియన్ డాలర్ల (దాదాపు రూ.8 కోట్లు) నష్టం వాటిల్లుతుందన్నారు. ఆప్ఘన్‌ నుంచి పాక్‌కు సరఫరా చేసే దాదాపు 5 కంటైనర్ల కురగాయలు పాడైనట్లు తెలిపారు. సరిహద్దుకు ఇరువైపులా దాదాపు 5వేల కంటైనర్లు నిలిచిపోయాయని పాకిస్థాన్‌లోని ప్రధాన టోర్ఖామ్ సరిహద్దు క్రాసింగ్ వద్ద ఉన్న ఓ అధికారి పేర్కొన్నట్లు స్థానిక మీడియా వర్గాలు వెల్లడించాయి. ఒక్కసారిగా నిత్యవసర వస్తువుల ధరలు పెరగడంతో ప్రజలు లబోదిబోమంటున్నారు.

అఫ్గానిస్తాన్ క్రికెట్‌(Afghanistan) లో తీవ్ర విషాదం చోటు చేసుకుంది. పాక్ సరిహద్దులోని తూర్పు పాక్తిక ప్రావిన్స్‌లో పాకిస్తాన్(Pakistan) సైన్యం జ‌రిపిన బాంబు దాడిలో ముగ్గురు అఫ్గాన్‌ దేశవాళీ క్రికెటర్లు మృతి చెందారు. ఈ విషయాన్ని అఫ్గానిస్తాన్‌ క్రికెట్‌ బోర్డు ధ్రువీకరించింది.అఫ్గాన్ క్రికెట్ బోర్డు ప్రకారం.. ఆటగాళ్లు తూర్పు పాక్టికా ప్రావిన్స్‌లోని ఉర్గున్ నుండి షరానాకు ప్రయాణిస్తుండగా ఈ సంఘటన జరిగింది. మృతి చెందిన క్రికెటర్లను కబీర్‌, సిబాతుల్లా, హరూన్‌గా గుర్తించారు. ఓ ఫ్రెండ్లీ మ్యాచ్ ఆడి తిరిగి వస్తుండగా పాక్ సైనం కృరత్వానికి వారు బలై అయిపోయారు.ఈ దాడిలో క్రికెటర్లతో మరో ఐదుగురు అఫ్గాన్‌ పౌరులు సైతం ప్రాణాలు విడిచారు. ఈ నేపథ్యంలో అఫ్గాన్ క్రికెట్ కీలక నిర్ణయం తీసుకుంది. ఈ దాడి కారణంగా నవంబర్‌లో శ్రీలంక-పాకిస్తాన్‌తో జరిగాల్సిన ట్రై సిరీస్‌ నుంచి అఫ్గానిస్తాన్‌ తప్పుకొంది."ఈ హృదయ విదారక ఘటనలో ఉర్గున్ జిల్లాకు చెందిన మా ముగ్గురు ఆటగాళ్లు కబీర్‌, సిబ్ఘతుల్లా, హరూన్‌లను కోల్పోయాము. ఉర్గున్ కు తిరిగి వచ్చాక ఓ సమావేశంలో ఈ దాడి జరిగింది. ఇది పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వం చేసిన పిరికి పంద చర్య. మా క్రికెటర్లతో పాటు మరో ఐదుగురు అఫ్గాన్ పౌరులు మృతి చెందారు. వారి కుటుంబాలకు ప్రగాఢ సానుభూతిని తెలియజేస్తున్నాము. బాధితులకు గౌరవ సూచకంగా నవంబర్ చివరలో జరగనున్న పాకిస్తాన్‌తో జరగనున్న ముక్కోణపు టీ20 సిరీస్ నుండి వైదొలగాల‌ని నిర్ణ‌యించుకున్నాము అని అఫ్గానిస్తాన్ క్రికెట్ బోర్డు ఓ ప్రకటనలో పేర్కొంది.కాగా అక్టోబర్ 11 నుంచి పాకిస్తాన్‌, అఫ్గానిస్తాన్ మధ్య ఉద్రిక్త పరిస్థితులు నెలకొన్నాయి. తొలుత తాలిబాన్లపై పాకిస్తాన్ ఆర్మీ బాంబుల వర్షం కురిపించగా.. ప్రతీకారంగా తాలిబాన్లు పాకిస్తాన్ సైన్యం ఔట్ పోస్టులపై డ్రోన్ బాంబులతో దాడి చేశారు. ఇరువైపుల కూడా పదుల సంఖ్యలో ప్రాణాలు కోల్పోయారు. దీంతో పాకిస్తాన్, అఫ్గానిస్తాన్ మధ్య 48 గంటల కాల్పుల విరమణ ఒప్పందం కుదరింది. సీజ్ ఫైర్ ముగిసిన వెంటనే పాక్ మరోసారి తన వక్రబుద్దిని చాటుకుంది.చదవండి: చ‌రిత్ర సృష్టించిన టీమిండియా ప్లేయర్‌.. టీ20ల్లో ఫాస్టెస్ట్ సెంచరీ

అది కాబూల్‌లోని ఓ మారుమూల కొండ ప్రాంతం. ఓ టయోటా ల్యాండ్‌ క్రూజర్‌ వాహనం నిదానంగా వెళ్తోంది. ఓ క్షిపణి రయ్‌మంటూ దూసుకొచ్చి ఆ వాహనాన్ని ఢీ కొట్టింది. ‘హమ్మయ్యా..’ అంటూ పాక్‌ సైన్యం సంబురాలు చేసుకుంది. కట్‌ చేస్తే.. ఆ మరుసటిరోజే ‘నేను అమరుడ్ని..’ అనే రేంజ్‌లో ఓ వ్యక్తి వాయిస్‌తో ఆడియో క్లిప్‌ బయటకు వచ్చింది. అంతే పాక్‌ సైనికాధికారుల ముఖంలో సంతోషం పోయి.. మళ్లీ తలపట్టుకున్నారు. పాకిస్తాన్‌-అఫ్గనిస్తాన్‌ మధ్య గత 10 రోజులుగా పరస్పర దాడులతో యుద్ధ పరిస్థితులు నెలకొన్నది చూస్తున్నదే!. ఈ దరిమిలా 48 గంటల కాల్పుల విరమణతో పరిస్థితి కాస్త చల్లారినట్లే కనిపిస్తోంది. అయితే.. ఒకప్పుడు జగ్రి దోస్తులుగా ఉన్న ఈ రెండు దేశాలు దుష్మన్‌లుగా మారడానికి కారణం.. ఒకే ఒక్కడు. వాడి పేరు నూర్‌ వాలి మోహ్సూద్‌(Noor Wali Mehsud). పాక్‌కు కొరకరాని కొయ్యగా(వ్యక్తిగా) మారిన ఇతని గురించి ఇంటర్నెట్‌లో ఇప్పుడు తెగ వెతికేస్తున్నారు. నూర్ వాలి మెహ్సూద్(47).. ఒకప్పుడు తాలిబాన్‌ ఉద్యమంలో భాగమైన వ్యక్తి. అయితే ఆ తర్వాతి కాలంలో తెహ్రీక్-ఎ-తాలిబాన్ పాకిస్తాన్ (TTP) అనే ఉగ్రవాద సంస్థకు నాయకత్వం వహిస్తూ.. పాక్‌ను వణికిస్తున్నాడు. ఇతని నేతృత్వంలో టీటీపీ సంస్థ పాక్‌ గడ్డపై పలు దాడులు జరిపింది. మరీ ముఖ్యంగా సైనిక స్థావరాలు, పోలీసు ఔట్‌పోస్టులను లెక్కలేన్నంటిని నాశనం చేసింది. ఖైబర్ పఖ్తూన్‌ఖ్వా ప్రాంతంలో ఇతని నేతృత్వంలో జరిగిన దాడులతో పాక్‌కు తీరని నష్టమే వాటిల్లింది. అలా.. తమ దేశ భద్రతా వ్యవస్థకు నూర్‌ వాలి మెహ్సూద్‌ పెనుముప్పుగా మారడంతో పాక్‌ ప్రభుత్వం శాంతి చర్చలకు ఆహ్వానించింది. అయితే.. నూర్‌ మొండి పట్టు వల్లే ఆ చర్చలు విఫలం కావడం గమనార్హం. తాజాగా ఇతగాడి చర్యల వల్ల పాకిస్తాన్-ఆఫ్ఘనిస్థాన్ సంబంధాలు మరింత ఉద్రిక్తంగా మారాయి.ఈ క్రమంలో పక్కా సమాచారం అందుకున్న పాక్‌ సైన్యం.. అతను ప్రయాణిస్తు‍న్న కాన్వాయ్‌పై క్షిపణి దాడులు చేసింది. అయితే అనూహ్యంగా నూర్‌ వాలి దాడి నుంచి తప్పించుకున్నాడు. అతని అనుచరులు గాయాలతోనే బయటపడినట్లు తెలుస్తోంది. తన క్షేమసమాచారాన్ని తెలియజేస్తూ ఆ మరుసటిరోజే ఆడియో క్లిప్‌ ఒకటి నూర్‌ బయటకు వదిలాడు. ఈ టీటీపీ ఏంటసలు.. తెహ్రీక్-ఎ-తాలిబాన్ పాకిస్తాన్ (TTP) పలు నిషేధిత సంస్థలు కలిసి ఏర్పాటు చేసిన గ్రూప్‌. అయితే.. ఇది ఏర్పడడానికి ఒక బలమైన కారణం ఉంది. లాల్ మసీదు ఏరియా.. ఇస్లామాబాద్‌లో ఒకప్పుడు మతపరమైన కేంద్రంగా విరజిల్లేది. మౌలానాలు అబ్దుల్ అజీజ్, అబ్దుల్ రషీద్ ఘాజీ సారథ్యంలో షరియా చట్టం అమలు కోసం ఉద్యమించారు. అయితే.. ఉద్యమం మాటున ప్రభుత్వ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలు జరుగుతున్నాయంటూ అప్పటి సైనికాధ్యక్షుడు పర్వేజ్‌ ముషారఫ్‌ ప్రభుత్వం ఆపరేషన్‌ సైలెన్స్‌ పేరిట చర్యకు ఉపక్రమించింది. జులై 3-11 తేదీ మధ్య ఈ దాడిలో 100 మంది మరణించగా.. 11 మంది సైనికులు, 200 మంది పౌరులు గాయపడ్డారు.మరణించిన వాళ్లంతా మిలిటెంట్లేనని ముషారఫ్‌ నాడు ప్రకటించారు. లాల్ మసీద్‌ ఘటన భావోద్వేగంగా, మతపరంగా ప్రజలను ప్రభావితం చేసింది. అయితే.. ఈ ఘటనను ఇస్లాం మీద దాడిగా భావించిన పలు గ్రూపులు.. పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వానికి ప్రతీకారంగా కలసి TTPను డిసెంబర్ 2007లో ప్రకటించాయి. దీని లక్ష్యం.. అప్పటి ముష్రాఫ్‌ ప్రభుత్వాన్ని కూల్చేయడం, పాకిస్తాన్‌లో షరియా చట్టం అమలయ్యేలా చూడడం. కాలక్రమంలో.. ఇది పాక్‌ సరిహద్దు ప్రాంతాల్లో శిబిరాలను ఏర్పాటు చేసుకుని పాక్‌ భూభాగంపై తరచూ దాడులు చేస్తూ వస్తోంది.నూర్‌ సారథ్యం.. మరో మలుపు!2018లో అఫ్గన్‌ సరిహద్దులో అమెరికా జరిపిన డ్రోన్‌ దాడుల్లో టీటీపీ కీలక నేతలు ముగ్గురూ మరణించారు. దీంతో నూర్‌ వాలి అధ్యక్ష బాధ్యతలు చేపట్టాల్సి వచ్చింది. నూర్ వాలి మెహ్సూద్ సారథ్యంలో తెహ్రీక్-ఎ-తాలిబాన్ పాకిస్తాన్ (TTP) కొత్త పంథా ఎంచుకుంది. టీటీపీ అంటే అప్పటిదాకా పాక్‌ అమాయక పౌరులను బలిగొన్న కరుడుగట్టిన ఉగ్రసంస్థగా ముద్రపడిపోయింది. 2014లో ఓ పాఠశాలలో జరిపిన దాడిలో 130 మంది చిన్నారులు మరణించడం.. ఇందుకు ఓ ఉదాహరణ కూడా. అయితే మత పండితుడైన నూర్‌.. తన సారధ్యంలో అలాంటివి జరగకూడదని బలంగా తీర్మానించాడు. పాక్‌ సైన్యం అనేది ఇస్లాంకు వ్యతిరేకంగా.. 78 ఏళ్లుగా పాక్‌ ప్రజలను బందీఖానాలో ఉంచిందని, రాజకీయ జోక్యంతో భ్రష్టు పట్టిపోయిందని ఘాటు విమర్శలు చేస్తూ వచ్చాడు. ఈ క్రమంలో పౌరుల జోలికి పోకూడదని.. కేవలం పాక్‌ ఆర్మీ, అవసరమైతేనే పోలీసులను లక్ష్యంగా చేసుకోవాలని టీటీపీ కేడర్‌కు సూచించాడు. అలా టీటీపీపై పడ్డ మచ్చను చెరిపేసే ప్రయత్నం చేశాడు నూర్‌. 2021లో అఫ్గానిస్థాన్‌లో తాలిబాన్ అధికారంలోకి రావడంతో.. TTPకు ఆఫ్ఘన్ సరిహద్దుల్లో స్వేచ్ఛగా సంచరించే అవకాశం కలిగింది. ప్రత్యేకించి.. పాక్‌ ఉత్తర పశ్చిమ సరిహద్దు ప్రాంతాల్లో దాడులు పెరిగాయి. పాక్‌ చేసే ప్రధాన ఆరోపణ ఏంటంటే.. నూర్‌ వాలి ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో ఆశ్రయం పొందుతున్నాడని, తాలిబాన్‌ తాత్కాలిక ప్రభుత్వ సహకారంతోనే మరింత రెచ్చిపోతున్నాడని. అంతేకాదు.. తెహ్రీక్-ఎ-తాలిబాన్ పాకిస్తాన్ (TTP) ఇస్లాం మతాన్ని వక్రీకరిస్తోందని, అలాంటి సంస్థకు భారతదేశమూ మద్దతు ఇస్తోందని ఆరోపిస్తూ వచ్చింది. అయితే, ఈ ఆరోపణలను న్యూఢిల్లీ ఖండించింది, తాము ఎలాంటి మద్దతు ఇవ్వలేదని స్పష్టం చేసింది.

ప్రపంచ శాంతికాముకుడిగా తనను తాను అభివర్ణించుకుంటున్న అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌(Donald Trump).. నోబెల్‌ శాంతి బహుమతిని మాత్రం దక్కించుకోలేకపోయారు. అయితే ఈ ఫలితం తనను కుంగదీయబోదని, శాంతిని నెలకొల్పాలన్న తన ప్రయత్నాలను ఏమాత్రం ఆపబోదని అంటున్నారాయన. తాజాగా ఆయన మరో యుద్ధంపై కన్నేశారు. ఇజ్రాయెల్‌ పార్లమెంట్‌లో ప్రసంగం, ఈజిప్ట్‌లో జరగబోయే గాజా శాంతి సదస్సు నేపథ్యంతో పర్యటన బయల్దేరిన టైంలో ఆయన మీడియాతో కాసేపు ముచ్చటించారు. ఆ సమయంలో.. , యుద్ధాలను ఆపడంలో తాను నేర్పరినని, తన పాలనలో ఎన్నో ప్రపంచ సంక్షోభాలు పరిష్కారం అయ్యాయని వ్యాఖ్యానించారాయన. అలాగే.. ప్రస్తుతం తన దృష్టి పాక్‌-అఫ్గన్‌ ఘర్షణలపై(Pak Afghan Clashes) ఉందని అన్నారు.ఇది నేను ఆపిన 8వ యుద్ధం(గాజా సంక్షోభాన్ని ఉద్దేశించి..). అఫ్గనిస్తాన్‌, పాకిస్తాన్‌ మధ్య యుద్ధం జరుగుతోందని విన్నాను. తిరిగి వచ్చాక దాని సంగతి చూస్తా. ఎందుకంటే.. యుద్ధాలను ఆపడంలో నేను నేర్పరిని కదా అని వ్యాఖ్యానించారు. అయితే తన శాంతి ప్రయత్నాలు అవార్డులను తేలేకపోయినా(నోబెల్‌ను ఉద్దేశించి..) ప్రాణాలను నిలబెడుతోందని, అది తనకెంతో గౌరవాన్ని అందిస్తోందని వ్యాఖ్యానించారాయన.ఇదిలా ఉంటే.. పశ్చిమాసియా పర్యటనకు బయల్దేరే ముందు కూడా ట్రంప్‌ మళ్లీ అదే పాట పాడారు(Trump On India Pak Tensions). భారత్‌-పాక్‌ మధ్య యుద్ధం టారిఫ్‌ల బెదిరింపులతోనే ఆగిందని పునరుద్ఘాటించారు. ‘‘భారత్-పాకిస్తాన్ మధ్య ఉద్రిక్తతల గురించి ఓసారి ఆలోచించండి. కొన్ని యుద్ధాలు మూడు, నాలుగు దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్నాయి. లక్షల మంది మరణించారు. నేను వాటిని ఒక్క రోజులోనే ముగించాను. అది గొప్ప విషయం’’ అని అన్నారు. అణ్వాయుధాలు ఉన్న రెండు దేశాలు యుద్ధానికి దిగాయి. దౌత్యంతో ప్రయత్నిద్దామనుకుంటే మాట వింటారా?. అందుకే సుంకాలు విధిస్తా అని బెదిరించా. 24 గంటలు గడవకముందే దెబ్బకు దిగొచ్చారు. లేకుంటే యుద్ధం ఆగి ఉండేదా? అని మే నెలలో జరిగిన భారత్‌-పాక్‌ ఉద్రిక్తతలపై ట్రంప్‌ వ్యాఖ్యానించారు. అఫ్‌కోర్స్‌.. ఈ కాల్పుల విమరణలో మూడో దేశం, వ్యక్తి.. ప్రేమయం లేదని, పాక్‌ కోరితేనే కాల్పుల విరమణకు అంగీకరించామని భారత్‌ చెబుతూ వస్తోంది. ఇక ఇదిలా ఉంటే.. పాక్‌-అఫ్గన్‌ సరిహద్దుల మధ్య గత రాత్రి తీవ్ర ఉద్రిక్తత వాతావరణం నెలకొంది. భీకర దాడులతో 58 మంది పాక్‌ సైనికులను మట్టుబెట్టినట్లు అఫ్గన్‌ అధికారులు ప్రకటించారు. అయితే చనిపోయింది 23 మందేనని పాక్‌ సైన్యం అంటోంది. ఇదీ చదవండి: తాలిబన్ల దెబ్బ.. పాక్‌కు భారీ నష్టం