సాక్షి, అమరావతి: దేశంలో అతి పెద్ద, పొడవైన నది గంగ. నీటి లభ్యతలోనూ గంగదే ప్రథమ స్థానం. గంగ నదీ పరివాహక ప్రాంతం(బేసిన్‌)లో 75 శాతం లభ్యత ఆధారంగా 17,940.20 టీఎంసీలు గంగా నదీ పరివాహక ప్రాంతం(బేసిన్‌)లో లభిస్తాయి. కానీ..ఆ గంగా బేసిన్‌లో రిజర్వాయర్ల నీటి నిల్వ(లైవ్‌) సామర్థ్యం 1,713.58 టీఎంసీలే. కృష్ణాలో ఏటా 75 శాతం లభ్యత ఆధా­రంగా లభించేది 3,157.29 టీఎంసీలు. కృష్ణా బేసిన్‌లో 1,783.43 టీఎంసీలు నిల్వ (లైవ్‌) సామర్థ్యం కలిగిన రిజర్వాయర్లు­న్నాయి. వీటిని బట్టి చూస్తే దేశంలో అత్యధిక నిల్వ సామర్థ్యం ఉన్న రిజర్వాయర్లలో కృష్ణా బేసిన్‌ అగ్రస్థానంలో నిలిచింది. దేశంలో జలవనరులపై కేంద్ర జలసంఘం (సీడబ్ల్యూసీ) సమగ్రంగా అధ్యయనం చేసింది. ఆ అధ్యయనంలో వెల్లడైన అంశాల ఆధారంగా ఇటీవల నివేదికను రూపొందించింది. అందులో ప్రధానాంశాలు ఇవీ..దేశంలో ఉత్తరాన హిమాలయ నది సింధూ నుంచి.. దక్షిణాన ద్వీపకల్ప నది కావేరి వరకూ నదుల్లో ఏటా సగటున 75 శాతం లభ్యత ఆధారంగా 70,391.84 టీఎంసీలు లభిస్తాయి. నీటి లభ్యతలో బ్రహ్మపుత్ర(18,565.53 టీఎంసీలు) మొదటి స్థానంలో ఉండగా.. గంగా(17,940.20 టీఎంసీలు) రెండో స్థానంలోనూ.. గోదావరి(4,145.66 టీఎంసీలు) మూడో స్థానంలో ఉంది. ఇక నీటి లభ్యతలో కృష్ణా (3,157.29 టీఎంసీలు) నాలుగో స్థానంలో నిలిచింది.దేశంలో అన్ని నదీ పరివాహక ప్రాంతాల్లో నిర్మించిన రిజర్వాయర్లలో నీటి నిల్వ (లైవ్‌) సామర్థ్యం 10,724.16 టీఎంసీలు. నీటి లభ్యతలో అగ్రస్థానంలో ఉన్న బ్రహ్మపుత్ర..రిజర్వాయర్ల నీటి నిల్వ సామర్థ్యంలో అట్టడుగున నిలిచింది.గోదావరి బేసిన్‌లో 1,233.75 టీఎంసీల నిల్వ సామర్థ్యం ఉన్న రిజర్వాయర్లు ఉండగా.. పెన్నా బేసిన్‌లో 178.84 టీఎంసీల నిల్వ సామర్థ్యం ఉన్న రిజర్వాయర్లు ఉన్నాయి.

AP And Telangana Floods News Latest Updates In Teluguశ్రీశైలం జలాశయానికి కొనసాగుతున్న వరద జలాశయం 2 రేడియల్ క్రెస్టు గేటు 10 అడుగులు మేర ఎత్తి దిగువకు నీటి విడుదల ఇన్ ఫ్లో : 1,38,833 క్యూసెక్కులు ఔట్ ఫ్లో : 96,081 క్యూసెక్కులు పూర్తి స్దాయి నీటి మట్టం 885 అడుగులు.. ప్రస్తుతం : 884.60 అడుగులు పూర్తిస్థాయి నీటి నిల్వ : 215.8070 టీఎంసీలు .. ప్రస్తుతం : 213.4011 టీఎంసీలు కుడి,ఎడమ జల విద్యుత్ కేంద్రాలలో కొనసాగుతున్న విద్యుత్ ఉత్పత్తివిజయవాడ 12 రోజులైనా ముంపు ప్రాంత ప్రజలకు తప్పని తిప్పలు ఇంకా మోకాళ్ల లోతు నీటిలోనే నానుతున్న అంబాపురంలోని కాలనీలు వరదలో ఉండలేక ఇళ్లను వదిలి వెళ్లిపోయిన ప్రజలు దొంగల భయంతో మళ్లీ ఇళ్లకు చేరుకుంటున్న కొందరు ప్రభుత్వం నుంచి ఈరోజు వరకూ తమకు ఎలాంటి సహాయం అందలేదని ఆగ్రహం మంచినీరు కూడా సప్లై చేయడం లేదంటున్న అంబాపురం ప్రజలు ప్రత్యామ్నాయ ఏర్పాట్లు చేసుకుని ఇళ్ల నుంచి బయటికి వస్తున్న వరద బాధితులు ఎన్యుమరేషన్ దాదాపు పూర్తైందంటున్న అధికారులు.. తమ వద్దకు ఏ ఒక్కరూ రాలేదంటున్న వరద బాధితులువాలంటీర్ వ్యవస్థ ఉంటే తమకు ఇలాంటి సమస్య ఎదురయ్యేది కాదంటున్న అంబాపురం వాసులునల్లగొండనాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టుకు పెరిగిన వరద రెండు గేట్లు ఎత్తి నీటిని దిగువకు విడుదలభద్రాచలంతగ్గుముఖం పట్టిన గోదావరి ప్రవాహంఈరోజు ఉదయం 11 గంటలకు 42.7అడుగుల గోదావరి నీటిమట్టంమొదటి ప్రమాద హెచ్చరిక ఉపసంహరించిన అధికారులుసూర్యాపేటఅనంతగిరి, కోదాడ మండలాల్లో పర్యటించిన కేంద్ర బృందంఅనంతగిరి మండలం గోండ్రియాల, కోదాడ మండలం తొగర్రాయి, కూచిపూడిలో ధ్వంసం అయిన ఇళ్లలు, నష్టపోయిన పంట, కోతకు గురైన రహదారులను పరిశీలించిన కేంద్ర బృందం క్లిక్‌ చేయండి: దేవుడా ఈ నరకం ఇంకెన్నాళ్లూ! ప్రకాశం బ్యారేజీ వద్ద కేంద్ర బృందంప్రకాశం బ్యారేజీని పరిశీలించిన కేంద్ర బృందంబోటు ప్రమాదంలో దెబ్బ తిన్న బ్యారేజీని పరిశీలించిన సభ్యులుఖమ్మం ఖమ్మం నగరంలోని వరదల్లో నీట మునిగిన నయా బజార్ కాలేజీ ని పరిశీలించిన ఎమ్మెల్సీ కోదండరాం అనంతరం వరద బాధితులకు నిత్యవసర సరుకులు పంపిణీ కొనసాగుతున్న ఆపరేషన్‌ బోట్‌ప్రకాశం బ్యారేజ్‌ దగ్గర కొనసాగుతున్న బోట్ల తొలగింపు కార్యక్రమంనిన్నంతా కష్టపడ్డ అండర్‌ వాటర్‌ టీంఇవాళ కూడా కొనసాగనున్న పనులుబోట్లను ముక్కలు చేసి ఆపై బెలూన్లతో తొలగించే యత్నంమెదక్‌ఏడుపాయాల ఆలయం మళ్లీ మూసివేతసింగూరు గేట్లు ఎత్తేయడంతో భారీగా నీరుఆలయాన్ని తాకుతూ నీటి ప్రవాహంరెండ్రజుల కిందటే తెరుచుకున్న ఆలయంఈలోపే మళ్లీ మూసేసిన నిర్వాహకులుబ్యారేజీకి కేంద్ర కమిటీనేడు ఎన్టీఆర్‌, కృష్ణా జిల్లాలో పర్యటించనున్న కేం​ద్ర కమిటీ ప్రకాశం బ్యారేజీ చెంతకు కమిటీప్రస్తుత బ్యారేజీ పరిస్థితిపై ఆరా తీయనున్న సభ్యులు ఎన్టీఆర్ జిల్లా:వరద ప్రభావిత ప్రాంతాల్లో అనిల్ సుబ్రహ్మణ్యం నేతృతంలో కేంద్ర బృందం పర్యటనకలెక్టరేట్‌లో ఏర్పాటు చేసిన ఫోటో ఎగ్జిబిషన్‌ను పరిశీలించిన కేంద్ర బృందంవరద ముంపు ప్రాంతాల డ్రోన్ విజువల్స్ పరిశీలననష్టంపై కేంద్ర బృందానికి వివరించిన కలెక్టర్ జి.సృజనకేంద్ర బృందాన్ని కలిసి తమకు జరిగిన నష్టంపై వినతిపత్రం అందజేసిన కృష్ణామిల్క్ యూనియన్ (విజయ డైరీ ) చలసాని ఆంజనేయులుఫోటో ఎగ్జిబిషన్ అనంతరం ప్రకాశం బ్యారేజ్, బుడమేరు గండ్లు పడిన ప్రాంతం, ఈలప్రోలు, రాయనపాడు, జక్కంపూడి, అజిత్ సింగ్ నగర్ ప్రాంతాలను పరిశీలించనున్న కేంద్ర బృందం నంద్యాల:శ్రీశైలం జలాశయానికి కోనసాగుతున్న వరద నీరుజలాశయం 1 గేటు 10 అడుగులు మేరకు మరొక్కసారి ఎత్తి దిగువకు నీటి విడుదలఇన్ ఫ్లో: 1,38,833 క్యూసెక్కులుఔట్ ఫ్లో: 96,081 క్యూసెక్కులుపూర్తి స్దాయి నీటి మట్టం 885 అడుగులుప్రస్తుతం : 884.50 అడుగులుపూర్తిస్థాయి నీటి నిల్వ: 215.8070 టీఎంసీలుప్రస్తుతం: 212.9198 టీఎంసీలుకుడి,ఎడమ జలవిద్యుత్ కేంద్రాలలో కొనసాగుతున్న విద్యుత్ ఉత్పత్తి విజయవాడ:విజయవాడలో ఇంకా ముంపులోనే పలు కాలనీలు12 రోజులైనా బురదలోనే ముంపు ప్రాంతాలుశుభ్రం చేసుకునేందుకు అవస్థలుపడుతున్న కాలనీల వాసులునీళ్లలో నానుతున్న ఎల్‌బీఎస్‌ నగర్‌, కండ్రిక, తోటివారి వీధిముంపులోనే ప్రకాశ్‌ నగర్‌, అంబపురంలోపల కాలనీల ప్రజలకు అందని సాయం రోడ్ల మీద బురద పేరుకుపోవటంతో ప్రజలకు అవస్థలుప్రచార ఆర్భాటంగా ఎన్యుమరేషన్‌మ్యాపింగ్‌ ఉంటేనే ఎన్యుమరేషన్‌ అంటున్న అధికారులుఇంట్లోని సామాన్లకు మాత్రమే జరుగుతున్న ఎన్యుమరేషన్‌ ఖమ్మం జిల్లాఖమ్మం నగరంలో బొక్కలగడ్డ, ధంసలాపురం ప్రాంతాల్లో పర్యటిస్తున్న కేంద్ర బృందం భద్రాద్రి కొత్తగూడెం జిల్లాభద్రాచలం వద్ద తగ్గుతున్న గోదావరి నీటి మట్టంఈరోజు ఉదయం 9 గంటలకు 43.3 అడుగులుకు చేరిన గోదావరి నీటిమట్టంఅమలులో ఉన్న మొదటి ప్రమాద హెచ్చరికఏలూరు జిల్లా పోలవరం ప్రాజెక్టు వద్ద స్వల్పంగా తగ్గిన గోదావరి వరద.స్పిల్ వే ఎగువన 33.750 మీటర్లుస్పిల్ వే దిగువన 25.580 మీటర్లు నీటిమట్టం నమోదు.48 రేడియల్ గేట్ల ద్వారా 12,46.342,క్యూసెక్కుల గోదావరి వరద నీటిని దిగువకు విడుదల.ఏలూరు జిల్లాజంగారెడ్డిగూడెం మండలం కొంగ వారిగూడెం ఎర్రకాలవ జలాశయానికి తగ్గిన వరద నీరు.పూర్తిస్థాయి నీటిమట్టం 83.50 మీటర్లు ప్రస్తుత నీటిమట్టం 81.87ఇన్ ఫ్లో 1565 క్యూసెక్కులు అవుట్ ఫ్లో గేట్లు ఎత్తి 1806 క్యూసెక్కుల నీటిని దిగువ విడుదల చేసిన అధికారులునల్లగొండ జిల్లానాగార్జునసాగర్ ప్రాజెక్టు కు తగ్గిన వరదక్రస్ట్ గేట్లు మూసివేతఇన్ ఫ్లో: 68235 క్యూసెక్కులుఅవుట్ ఫ్లో : 43298 క్యూసెక్కులుపూర్తిస్థాయి నీటిమట్టం: 590 అడుగులుప్రస్తుత నీటి మట్టం: 589.60 అడుగులుపూర్తి స్థాయి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం: 312.0450 టీఎంసీలుప్రస్తుత నీటి నిల్వ: 310.8498 టీఎంసీలుకొనసాగుతున్న విద్యుత్ ఉత్పత్తిఎడమ కాలువకు నీటిని నిలిపివేసి నేటికి 12 రోజులుసూర్యాపేట జిల్లా నడిగూడెం మండలం రామచంద్రాపురం వద్ద ఇంకా పూడ్చివేయని కాలువ గండిసూర్యాపేట జిల్లా:పులిచింతల అప్‌డేట్‌ఇన్ ఫ్లో 31,182క్యూసెక్కులుఅవుట్ ఫ్లో:16,000క్యూసెక్కులుపూర్తిస్థాయి నీటి మట్టం:175 అడుగులుప్రస్తుత నీటి మట్టం:172.767 అడుగులుపూర్తి స్థాయి నీటి సామర్థ్యం: 45.77 టీఎంసీలుప్రస్తుత నీటి నిల్వ: 38.765 టీఎంసీలుపవర్ జనరేషన్ :16000 క్యూసెక్కులు.నిజామాబాద్ జిల్లాశ్రీరామ్ సాగర్ ప్రాజెక్టుకు కొనసాగుతున్న వరదఇన్ ఫ్లో 35 వేల క్యూసెక్కులుఔట్ ఫ్లో 35 వేల క్యూసెక్కులుప్రాజెక్టు పూర్తిస్థాయి నీటిమట్టం 1090 అడుగులు, 80 టీఎంసీలుప్రస్తుతం 1090 అడుగులు, 80 టీఎంసీలు తెలంగాణ రాష్ట్రంలో రెండో రోజు కేంద్ర ప్రభుత్వ కమిటీ పర్యటన.ఖమ్మం, సూర్యాపేటలో వరద ముంపు ప్రాంతాల్లో పర్యటించనున్న బృందం.వరద బాధితులను ఆదుకోవాలని నిన్న సెంట్రల్ కమిటీకి నివేదిక ఇచ్చిన సిఎస్.ఇవ్వాల్టితో ముగియనున్న రాష్ట్ర పర్యటన.జూరాల అప్‌డేట్‌మహబూబ్ నగర్ జిల్లా: జూరాల ప్రాజెక్ట్ కు కొనసాగుతున్న వరద13 గేట్స్ ఎత్తివేతఇన్ ఫ్లో : 1 లక్ష 26 వేల క్యూసెక్కులు, ఔట్ ఫ్లో : 1 లక్ష 26 వేల 243 క్యూసెక్కులుపూర్తిస్థాయి నీటి సామర్థ్యం: 318.270 మీటర్లు, ప్రస్తుత నీటి సామర్థ్యం: 318.350మీటర్లుపూర్తిస్థాయి నీటి నిల్వ: 9.657 టీఎంసీలు , ప్రస్తుత నీటి నిల్వ : 9.316 టీఎంసీలుఎగువ, జూరాల జల విద్యుత్ కేంద్రం లో మొత్తం 5 యూనిట్లలో ఉత్పత్తి కొనసాగుతుంది. తూర్పుగోదావరి జిల్లాగోదావరిలోకి భారీగా వచ్చి చేరుతున్న వరద నీరుబ్యారేజ్ వద్ద 15.3 అడుగులుగా నమోదైన గోదావరి వరద నీటిమట్టం15 లక్షల 30 వేల క్యూసెక్కుల నీరు సముద్రంలోకి విడుదలబ్యారేజ్ వద్ద కొనసాగుతున్న రెండో ప్రమాద హెచ్చరికకోనసీమలో పలుచోట్ల నీట మునిగిన కాజ్వేలుసఖినేటిపల్లి మండలం అప్పన రాముని లంక టేకి శెట్టిపాలెం మధ్య వరద నీరు రావడంతో పడవలపై రాకపోకలుఅప్పనపల్లి-పెదపట్నం లంక మధ్య వరద నీరు రావడంతో అవస్థలు పడుతున్న స్థానికులుఇప్పటికే నీట మునిగిన గంటి పెదపూడి, ఎదురుబిడియం, కనకాయలంక కాజ్వేలువరద ఉదృతి ఎక్కువగా ఉండటంతో రెండు రోజులపాటు వినాయక నిమజ్జనాన్ని చేయకూడదని ఆదేశాలు జారీ చేసిన అధికారులుకోనసీమలో ఉదృతంగా ప్రవహిస్తున్న వశిష్ట , గౌతమి, వైనతేయ నదులు

సాక్షి, అమరావతి: ప్రస్తుత నీటి సంవత్సరం ప్రారంభంలో తుంగభద్ర బోర్డు అంచనా వేసిన 173 టీఎంసీల కంటే తుంగభద్ర డ్యామ్‌లో నీటి లభ్యత అధికంగా ఉండే అవకాశం ఉందని సాగునీటిరంగ నిపుణులు చెబుతుండటంతో ఆయకట్టు రైతులు సంతోషం వ్యక్తం చేస్తున్నారు. 2019, 2020, 2021, 2022 తరహాలోనే రాష్ట్రానికి దక్కాల్సిన వాటా నీటిని విడుదల చేసేలా ప్రభుత్వం చర్యలు తీసుకోవాలని సూచిస్తున్నారు. గతేడాది డ్యామ్‌లోకి కేవలం 114.58 టీఎంసీల ప్రవాహమే వచ్చినా.. రాష్ట్రానికి గరిష్ఠ స్థాయిలో నీటిని రాబట్టి ఆయకట్టు రైతుల ప్రయోజనాలను ప్రభుత్వం పరిరక్షించిందని గుర్తుచేస్తున్నారు. జూన్‌ 1 నుంచి శుక్రవారం ఉదయం 6 గంటల వరకు తుంగభద్ర డ్యామ్‌లోకి 249.02 టీఎంసీల ప్రవాహం వచ్చి0ది. ఇందులో 104.70 టీఎంసీలను డ్యామ్‌లో నిల్వచేసి.. కాలువలకు 25 టీఎంసీలు విడుదల చేసి.. మిగిలిన 120 టీఎంసీలను గేట్లు ఎత్తి దిగువకు వదిలేశారు. తుంగభద్ర డ్యామ్‌లోకి నవంబర్‌ చివరి వరకు వరద ప్రవాహం కొనసాగుతుంది. ఈలెక్కన డ్యామ్‌లో నీటి లభ్యత బోర్డు అంచనా వేసిన 173 టీఎంసీల కంటే అధికంగా ఉంటుందని సాగునీటిరంగ నిపుణులు చెబుతున్నారు. కోటా నీటిని రాబడితేనే రైతులకు ప్రయోజనం తుంగభద్ర డ్యామ్‌లో 230 టీఎంసీల లభ్యత ఉంటుందని అంచనా వేసిన బచావత్‌ ట్రిబ్యునల్‌.. కర్ణాటకకు 151.49, ఏపీకి 72 (హెచ్చెల్సీ 32.50, ఎల్లెల్సీ 29.50, కేసీ 10.00), తెలంగాణకు 6.51 (రాజోలిబండ డైవర్షన్‌ స్కీం) టీఎంసీల చొప్పున కేటాయించింది. ఏటా పూడిక పేరుకుపోతుండటంతో డ్యామ్‌ నిల్వ సామర్థ్యం తగ్గుతూ వస్తోంది. 2016లో నిర్వహించిన సర్వేలో డ్యామ్‌ సామర్థ్యం 105.78 టీఎంసీలని తేలింది. తగ్గిన నిల్వ సామర్థ్యం, నీటిలభ్యత ఆధారంగా దామాషా పద్ధతిలో మూడు రాష్ట్రాలకు తుంగభద్ర బోర్డు పంపిణీ చేస్తూ వస్తోంది.2019–20, 2020–21, 2021–22, 2022–23, 2023–24ల్లో తుంగభద్ర బోర్డు చరిత్రలో అత్యధిక స్థాయిలో రాష్ట్ర కోటా కింద హెచ్చెల్సీ, ఎల్లెల్సీ, కేసీ కెనాల్‌ వాటాను రాబట్టిన ప్రభుత్వం రైతుల ప్రయోజనాలను పరిరక్షించింది. నాలుగేళ్లు ఏటా సగటున 69 టీఎంసీలను బోర్డు నుంచి ప్రభుత్వం విడుదల చేయించింది. గతేడాది తుంగభద్ర డ్యామ్‌లోకి కేవలం 114.58 టీఎంసీల ప్రవాహమే వచ్చినా.. 40 టీఎంసీలు రాష్ట్రానికి దక్కేలా చేసి రైతుల ప్రయోజనాలను పరిరక్షించింది. ఈ ఏడాది నీటి లభ్యత పెరిగిన నేపథ్యంలో 2019–23 మధ్య తరహాలోనే ఇప్పుడూ గరిష్ఠంగా నీటి వాటాను రాబట్టి ప్రయోజనాలను పరిరక్షించాలని రైతులు కోరుతున్నారు.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టులోని మేడిగడ్డ, అన్నారం, సుందిళ్ల బరాజ్‌లలో నీటిని నిల్వ చేయరాదని నేషనల్‌ డ్యామ్‌ సేఫ్టీ అథారిటీ(ఎన్డీఎస్‌ఏ) నిపుణుల కమిటీ కోరిందని..వారికంటే కేటీఆర్‌కు కొద్దిగా ఎక్కువ పరిజ్ఞానం ఉన్నట్టుందని రాష్ట్ర నీటిపారుదలశాఖ మంత్రి ఎన్‌.ఉత్తమ్‌కుమార్‌రెడ్డి ఎద్దేవా చేశారు. దేశంలోనే అత్యంత నిపుణులైన ఆరుగురితో ఎన్డీఎస్‌ఏ ఈ కమిటీ ఏర్పాటు చేసిందని, వారి సూచనల ప్రకారమే ప్రభుత్వం ముందుకు పోవాలా? కేటీఆర్‌ చెప్పినట్టు పోవాలా? అని ప్రశ్నించారు.నీరు ఉన్నా పంపింగ్‌ చేయడం లేదని తప్పుడు ప్రచారం చేస్తున్న కేటీఆర్‌ తన పేరును జోసెఫ్‌ గోబెల్స్‌గా మార్చుకోవాలని ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు. జలసౌధలో శుకవ్రారం ఆయన విలేకరులతో మాట్లాడారు. ఆగస్టు 2లోగా కాళేశ్వరం పంప్‌హౌస్‌లను ఆన్‌ చేయకుంటే 50వేల మంది రైతులతో కలిసి తామే ఆన్‌ చేస్తామని బీఆర్‌ఎస్‌ వర్కింగ్‌ ప్రెసిడెంట్‌ కేటీఆర్‌ అలి్టమేటం జారీ చేయడంపై స్పందిస్తూ.. లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో ఒక్క ఎంపీ సీటు గెలవకపోవడంతోనే ఇలా మాట్లాడుతున్నారని ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు. పంపింగ్‌ సాధ్యం కాదు పంపింగ్‌ చేయాలంటే అన్నారం బరాజ్‌లో కనీసం 11 మీటర్లు, సుందిళ్ల బరాజ్‌లో కనీసం 9 మీటర్ల ఎత్తులో నీరు నిల్వ ఉండాలని, రెండు బరాజ్‌లలో 5 మీటర్ల నీటిమట్టంలోపే బుంగలు పడి ఉండడంతో పంపింగ్‌ సాధ్యం కాదని ఉత్తమ్‌ స్పష్టం చేశారు. బరాజ్‌ల గేట్లు దింపి పంప్‌హౌస్‌ల ద్వారా వాటిలోకి నీరుఎత్తిపోస్తే అవి కొట్టుకుపోతాయని, కేటీఆర్‌ అదే కోరుకుంటున్నట్టు ఉందని అనుమానం వ్యక్తం చేశారు. బరాజ్‌లు కొట్టుకుపోతే భారీ ప్రాణ, ఆస్తినష్టం వాటిల్లుతుందన్నారు.దిగువ ఉన్న సమ్మక్క బరాజ్, సీతమ్మసాగర్‌ బరాజ్‌లూ కొట్టుకుపోతాయని, భద్రాచలం, ఏటూరునాగారంతో పటు 44 గ్రామాలు పూర్తిగా నీట మునుగుతాయని తెలిపారు. నీళ్లు మళ్లించడానికి తక్కువ నిల్వ సామర్థ్యంతో బరాజ్‌లు నిర్మిస్తారని, ఏకంగా 16 టీఎంసీల నిల్వ సామర్థ్యంతో మేడిగడ్డ బరాజ్‌ను నిర్మించారని తప్పుబట్టారు. ప్లానింగ్, డిజైన్లు, క్వాలిటీ కంట్రోల్, నిర్మాణం, నిర్వహణ, పర్యవేక్షణ లోపాలతోనే బరాజ్‌లు విఫలమయ్యాయని.. ఎన్డీఎస్‌ఏ కమిటీ నివేదిక ఇచి్చందని గుర్తు చేశారు. కేటీఆర్, కేసీఆర్‌ క్షమాపణలు చెప్పాలి కమీషన్ల కక్కుర్తితో రీఇంజనీరింగ్‌ చేసి రూ.లక్ష కోట్లతో కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టును నిర్మించారని కేసీఆర్‌పై మంత్రి ఉత్తమ్‌ ఆరోపణలు చేశారు. ప్రాజెక్టు పూర్తయ్యేసరికి రూ.1.47లక్షల కోట్లకు వ్యయం పెరుగుతందని కాగ్‌ తేల్చిందన్నారు. రాష్ట్ర ప్రజలపై ఆర్థికభారం మోపినందుకుగాను మీరు, మీ తండ్రి కేసీఆర్‌.. తెలంగాణ ప్రజలకు క్షమాపణ చెప్పాలన్నారు. 2 రోజుల్లో ఎల్లంపల్లి నుంచి పంపింగ్‌ బరాజ్‌లు మినహా కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టులోని మిగిలిన భాగాల ను వాడుకుంటామని మంత్రి ఉత్తమ్‌ స్పష్టం చేశారు. ఎల్లంపల్లి ప్రాజెక్టు నుంచి మిడ్‌మానేరుకు నీటిని పంపింగ్‌ చేసే ప్రక్రియ రెండు రోజుల్లో ప్రారంభిస్తామన్నారు. కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టులో భాగమైన రామడుగు, అనంతగిరి, ఇమామాబా ద్, మల్లన్నసాగర్, కొండపోచమ్మసాగర్‌తో పాటు ఎగువ మానేరుకు సైతం ఎల్లంపల్లి నీటినే తరలిస్తామని చెప్పారు. ఎల్లంపల్లిలో 14 టీఎంసీల నిల్వలను కొనసాగిస్తూ మిగిలిన నీళ్లను పంపింగ్‌ చేస్తామన్నారు. శ్రీరాంసాగర్‌ నిండిన వెంటనేనీళ్లను ఎత్తిపోస్తామన్నారు. విహార యాత్రలకు బీఆర్‌ఎస్‌ నేతలు: జీవన్‌రెడ్డి మేడిగడ్డ బరాజ్‌ను బీఆర్‌ఎస్‌ ప్రభుత్వమే నిర్మించగా, వారి హయాంలోనే కుంగిందని ఎమ్మెల్సీ టి.జీవన్‌రెడ్డి స్పష్టం చేశారు. మేడిగడ్డ ఘటన వెనక అనుమానాలున్నాయని కేటీఆర్‌ అనడాన్ని తప్పుబట్టారు. విహార యాత్రల కోసం కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు సందర్శనకు వెళ్లారని విమర్శించారు.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: రాష్ట్రంలోని జలాశయాల్లో నీటినిల్వలు అడుగంటాయి. కృష్ణా, గోదావరి బేసిన్లలోని ప్రధాన జలాశయాల్లో కూడా నిల్వలు డెడ్‌ స్టోరేజీ స్థాయికి పడిపోయాయి. రాష్ట్రంలో 2015–16 తర్వాత ఇంతగా నీటి సమస్య రావడం ఇదే తొలిసారి. ఎగువ రాష్ట్రాల్లోని కృష్ణా నది పరీవాహక ప్రాంతాల్లో వర్షాభావంతో శ్రీశైలం, నాగార్జునసాగర్‌ జలాశయాలకు 2023–24 నీటి సంవత్సరం (వాటర్‌ ఇయర్‌ – జూన్‌ నుంచి మే వరకు)లో తగిన వరద రాలేదు. నిజానికి మొదట్లో రాష్ట్రంలో సాధారణం కంటే 5 శాతం అధిక వర్షపాతం నమోదైనా.. అక్టోబర్‌ తర్వాత వానలు జాడ లేకుండా పోయాయి. గత ఏడాది అక్టోబర్‌ నుంచి మార్చి మధ్య సాధారణ వర్షపాతంతో పోల్చితే.. 56.7 శాతం లోటు వర్షపాతం నమోదైంది. దీనితో జలాశయాల్లోకి కొత్త నీరు చేరక.. ఉన్న నీటి నిల్వలు శరవేగంగా అడుగంటిపోతూ వచ్చాయి. ప్రస్తుతం కృష్ణా, గోదావరి బేసిన్లలో 14 ప్రధాన జలాశయాలు డెడ్‌ స్టోరేజీకి చేరాయి. దీనితో మే, జూన్‌ నెలల్లో తాగునీటికి కూడా కటకట తప్పని పరిస్థితి నెలకొంది. ఒకవేళ జూన్‌లో వానలు ఆలస్యంగా మొదలైతే.. పరిస్థితి మరింత ఆందోళనకరంగా మారుతుందని అధికారవర్గాలు పేర్కొంటున్నాయి.    ‘కృష్ణా’లో ఏడేళ్ల తర్వాత మళ్లీ కరువు..  ఏడేళ్ల తర్వాత ప్రస్తుత వాటర్‌ ఇయర్‌లో కృష్ణా బేసిన్‌ ప్రాజెక్టులకు అతి తక్కువ ఇన్‌ఫ్లో వచ్చింది. శ్రీశైలం జలాశయానికి ఏటా సగటున వెయ్యి నుంచి రెండు వేల టీఎంసీల వరద వస్తుందని అంచనా. కానీ 2015–16లో అతి తక్కువగా 71 టీఎంసీలే చేరింది. ఆ తర్వాత మళ్లీ 2023–24లో 144.36 టీఎంసీలు మాత్రమే వరద వచ్చింది. ఇక నాగార్జునసాగర్‌కు కూడా సాధారణంగా వెయ్యి నుంచి రెండు వేల టీఎంసీలు రావాల్సి ఉండగా.. 2015–16లో కేవలం 72 టీఎంసీలు.. ఆ తర్వాత మళ్లీ తక్కువగా ఈసారి 147 టీఎంసీలు వరద మాత్రమే వచ్చింది.    కనీస నిల్వలూ కరువే!  శ్రీశైలం జలాశయంలో సాగునీటి అవసరాలకు ఉండాల్సిన కనీస నిల్వ మట్టం (ఎండీడీఎల్‌) 854 అడుగులుకాగా.. ఇప్పటికే 810 అడుగులకు పడిపోయింది. నిల్వలు 34.29 టీఎంసీలకు పడిపోయాయి. నాగార్జునసాగర్‌ కనీస నిల్వ మట్టం (ఎండీడీఎల్‌) 510 అడుగులుకాగా.. ప్రస్తుతం 511.5 అడుగుల వద్ద ఉంది. నిల్వలు 134.23 టీఎంసీలకు తగ్గిపోయాయి. అయితే ఇందులో వాడుకోగల నీళ్లు అతి తక్కువే. ఇక జూరాల ప్రాజెక్టు కనీస మట్టం 1033 అడుగులకుగాను.. ఇప్పటికే 1031.27 అడుగులకు పడిపోయింది.    గోదావరిలో మూడేళ్ల కనిష్టానికి వరదలు  గోదావరి నది బేసిన్‌ పరిధిలోని ప్రాజెక్టులకు ఈ ఏడాది ఇన్‌ఫ్లోలు గణనీయంగా తగ్గాయి. ఇంత తక్కువ వరదలు రావడం మూడేళ్ల తర్వాత ఈసారే. కీలకమైన శ్రీరాంసాగర్‌ ప్రాజెక్టుకు 2023–24లో 203.73 టీఎంసీల వరద మాత్రమే వచ్చింది. 2019–20 తర్వాత ఇంత తక్కువ వరద రావడం ఇదే తొలిసారి. 2022–23లో 593 టీఎంసీలు, 2021–22లో 678 టీఎంసీలు, 2020–21లో 368 టీఎంసీలు వచ్చింది. ఎల్లంపల్లి ప్రాజెక్టుకు కూడా 2019–20 తర్వాత ఈసారి అతితక్కువగా 396 టీఎంసీల వరద మాత్రమే వచ్చింది. ప్రస్తుతం జలాశయంలో 7.53 టీఎంసీల నిల్వలు మాత్రమే ఉన్నాయి. 20.1 టీఎంసీల గరిష్ట నీటి నిల్వ సామర్థ్యమున్న ఈ ప్రాజెక్టులో గత ఏడాది ఇదే సమయానికి 12.26 టీఎంసీల నీళ్లు ఉండటం గమనార్హం. ఇక ఈ ఏడాది మిడ్‌ మానేరు ప్రాజెక్టుకు 45 టీఎంసీల వరద మాత్రమే వచ్చింది. దిగువ మానేరుకు సైతం 2019–20 తర్వాత అతితక్కువగా ఈ ఏడాది 78 టీఎంసీలే ఇన్‌ఫ్లో నమోదైంది.     ఒకేసారి వచ్చి.. లాభం లేక..  గోదావరిపై ప్రధాన ప్రాజెక్టుల్లోకి వందల టీఎంసీల్లో నీరు వచ్చినట్టు లెక్కలు చెప్తున్నా.. అదంతా భారీ వరద కొనసాగే కొద్దిరోజుల్లోనే కావడం గమనార్హం. అప్పుడు ప్రాజెక్టుల గేట్లు ఎత్తడంతో నీరంతా దిగువకు వెళ్లిపోయింది. తర్వాత వానలు లేక ఇన్‌ఫ్లో లేకుండా పోయింది. ప్రాజెక్టులు అడుగంటే పరిస్థితి వచ్చింది.  మంజీరా వెలవెల  సంగారెడ్డి జిల్లాలోని మంజీరా రిజర్వాయర్‌లోనూ నీళ్లు అడుగంటుతున్నాయి. హైదరాబాద్‌ జంట నగరాలకు మంజీరా నుంచి తాగునీరు సరఫరా అవుతుంది. ఏప్రిల్‌ తొలివారంలోనే ఇలా ఉంటే.. మే వచ్చే సరికి నీటి సరఫరా పరిస్థితి ఏమిటన్న ఆందోళన వ్యక్తమవుతోంది. 

సాక్షి, అమరావతి: దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో సాగునీటికి తీవ్ర ఇబ్బందులు ఏర్పడ్డాయని కేంద్ర జలసంఘం (సీడబ్ల్యూసీ) వెల్లడించింది. నైరుతి రుతువపనాల ప్రభావం వల్ల కృష్ణా, కావేరి, పెన్నా పరీవాహక ప్రాంతాల్లో సరైన వర్షాలు కురవకపోవడం వల్ల జలాశయాల్లోకి నీటి నిల్వలు చేరలేదని పేర్కొంది. ప్రస్తుతం దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లోని జలాశయాల పూర్తి నిల్వ సామర్థ్యం 53.334 బీసీఎం (బిలియన్‌ క్యూబిక్‌ మీటర్లు) కాగా..  25.361 బీసీఎం (48 శాతం) నిల్వలే ఉన్నాయని తెలిపింది. గతేడాది ఇదే రోజు నాటికి ఈ జలాశయాల్లో 92 శాతం నీరు నిల్వ ఉండేదని.. గత పదేళ్లలో సగటున ఆ ప్రాజెక్టుల్లో 74 శాతం నిల్వ ఉండేవని వెల్లడించింది. గత పదేళ్లలో ఈ ఏడాదే జలాశయాల్లో కనిష్ట స్థాయిలో నీటి నిల్వలు ఉన్నాయని పేర్కొంది. తెలుగు రాష్ట్రాల్లో జలాశయాల పూర్తి నిల్వ సామర్థ్యం 11.121 బీసీఎంలు కాగా.. ప్రస్తుతం కేవలం 2.815 బీసీఎంలు (25 శాతం) మాత్రమే నీటి నిల్వలు ఉన్నాయి. గత ఏడాది ఇదే సమయానికి ఆ ప్రాజెక్టుల్లో 98 శాతం నీరు నిల్వ ఉండేదని.. గత పదేళ్లలో ఇదే రోజు నాటికి సగటున 76 శాతం నీరు నిల్వ ఉండేదని సీడబ్ల్యూసీ వెల్లడించింది. నీటి నిల్వలు తక్కువగా ఉన్న నేపథ్యంలో సాగునీటికి దక్షిణాదిలో ప్రధానంగా తెలుగు రాష్ట్రాల్లో కృష్ణా, పెన్నా బేసిన్‌లో తీవ్ర ఇబ్బందులు ఉంటాయని పేర్కొంది. దేశవ్యాప్తంగా 150 భారీ ప్రాజెక్టుల్లోకి వచ్చే వరద ప్రవాహం, నీటి నిల్వలను సీడబ్ల్యూసీ ఎప్పటికప్పుడు పర్యవేక్షిస్తుంటుంది. ఆ 150 ప్రాజెక్టుల్లో నీటి నిల్వలపై శుక్రవారం సీడబ్ల్యూసీ కేంద్రానికి నివేదిక ఇచ్చింది.   నివేదికలోని ప్రధానాంశాలివీ  సీడబ్ల్యూసీ పర్యవేక్షించే 150 జలాశయాల్లో పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 257.812 బీసీఎంలు. ఆ ప్రాజెక్టుల లైవ్‌ స్టోరేజ్‌ కెపాసిటీ 178.784 బీసీఎంలు. ప్రస్తుతం ఆ ప్రాజెక్టుల్లో 129.636 బీసీఎంలు(73 శాతం) నీరు నిల్వ ఉంది. గతేడాది ఇదే సమయానికి ఆ ప్రాజెక్టుల్లో 140.280 బీసీఎంలు (81 శాతం) నీరు నిల్వ ఉండేది. గత పదేళ్లలో ఇదే సమయానికి సగటున 160.40 బీసీఎంలు (92 శాతం) నీరు నిల్వ ఉండేది. దేశవ్యాప్తంగా చూసినా గత పదేళ్ల కంటే ఈ ఏడాది జలాశయాల్లో నీటి నిల్వలు తక్కువగా ఉన్నట్టు స్పష్టమవుతోంది. దేశవ్యాప్తంగా దక్షిణాది రాష్ట్రాలతో పోల్చితే మిగతా ప్రాంతాల్లో ప్రస్తుతం నీటి లభ్యత మెరుగ్గానే ఉంది. ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లోని జలాశయాల్లో 89 శాతం, తూర్పు రాష్ట్రాల్లోని ప్రాజెక్టుల్లో 77 శాతం, పశ్చిమ రాష్ట్రాల్లోని జలాశయాల్లో 88 శాతం, మధ్య భారత రాష్ట్రాల్లోని ప్రాజెక్టుల్లో 83 శాతం మేర నీటి నిల్వలు ఉన్నాయి.  

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: కృష్ణా నదిపై ఉన్న కీలక ప్రాజెక్టులు శ్రీశైలం, నాగార్జునసాగర్‌ రిజర్వాయర్ల నీటి నిల్వ సామర్థ్యం భారీగా తగ్గిపోతోంది. ఏటేటా పూడిక పేరుకుపోతుండటంతో.. శ్రీశైలం లైవ్‌ స్టోరేజీ (వాడుకోదగిన నీళ్లు) సామర్థ్యం 253.058 టీఎంసీల నుంచి 188.71 టీఎంసీలకు.. నాగార్జునసాగర్‌ లైవ్‌ స్టోరేజీ సామర్థ్యం 202.47 టీఎంసీల నుంచి 189.295 టీఎంసీలకు పడిపోయింది. కేంద్ర జల సంఘం (సీడబ్ల్యూసీ), రిమోట్‌ సెన్సింగ్‌ డైరెక్టరేట్, ఎన్విరాన్‌మెంట్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ ఆర్గనైజేషన్‌లు సంయుక్తంగా నిర్వహించిన ‘శాటిలైట్‌ రిమోట్‌ సెన్సింగ్‌ (ఎస్‌ఆర్‌ఎస్‌)’ సర్వేలలో ఈ అంశం వెల్లడైంది. జలాశయాల్లో గరిష్ట, కనిష్ట నీటి మట్టాల పరిస్థితిని సెంటినల్‌ 1ఏ/ఏబీ ఉపగ్రహాల డేటా ఆధారంగా పరిశీలించి, విశ్లేషించడం పూడిక పరిస్థితిపై నివేదికను సిద్ధం చేశారు. ఇది ఇలాగే కొనసాగితే రెండు రాష్ట్రాలు తాగు, సాగునీటి సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొనే ప్రమాదం ఉందని హెచ్చరిస్తున్నారు. 13.182 టీఎంసీలు తగ్గిన సాగర్‌ సామర్థ్యం నాగార్జునసాగర్‌ డ్యామ్‌ను 1956–1968 మధ్య నిర్మించారు. అప్పట్లో జలాశయం లైవ్‌ స్టోరేజీ సామర్థ్యం 202.47 టీఎంసీలుకాగా, 1999లో నిర్వహించిన శాటిలైట్‌ రిమోట్‌ సెన్సింగ్‌ సర్వేలో సామర్థ్యం 195.806 టీఎంసీలకు తగ్గిపోయిందని తేలింది. 2001, 2009లలో నిర్వహించిన రిజర్వాయర్‌ హైడ్రోగ్రాఫిక్‌ సర్వేలలో మాత్రం సాగర్‌ లైవ్‌ స్టోరేజీ సామర్థ్యం వరుసగా 217.47 టీఎంసీలు, 213.388 టీఎంసీలని తేలింది. తాజాగా శాటిలైట్‌ డేటాను విశ్లేషించగా.. 2020 నాటికి సాగర్‌ లైవ్‌ స్టోరేజీ సామర్థ్యం 189.295 టీఎంసీలకు తగ్గినట్టు తేలింది. అంటే 1968–2020 మధ్య 52 ఏళ్లలో 13.182 టీఎంసీల ( 6.511శాతం) నిల్వ సామర్థ్యాన్ని కోల్పోయింది. సగటున ఏటా 0.125 శాతం నిల్వ సామర్థ్యాన్ని నష్టపోతోంది. శ్రీశైలానికి 64.339 టీఎంసీల నష్టం కృష్ణా నదిపై శ్రీశైలం జలాశయాన్ని 1981లో నిర్మించగా.. 1984 నుంచి నీళ్లను నిల్వ చేస్తున్నారు. 253.058 టీఎంసీల లైవ్‌ స్టోరేజీ, 55 టీఎంసీల డెడ్‌ స్టోరేజీ (అడుగున ఉండి వినియోగించుకోవడానికి వీల్లేని నీళ్లు) కలిపి మొత్తం 308.06 టీఎంసీల సామర్థ్యంతో నిర్మించారు. తాజా అధ్యయనంలో శ్రీశైలం లైవ్‌ స్టోరేజీ 188.71 టీఎంసీలకు తగ్గినట్టు తేలింది. అంటే 1984–2021 మధ్య 37 ఏళ్లలో శ్రీశైలం ఏకంగా 64.339 టీఎంసీల (25.425శాతం)సామర్థ్యాన్ని నష్టపోయిందని, ప్రాజెక్టు ఏటా 0.687 శాతం లైవ్‌ స్టోరేజీని కోల్పోతోందని వెల్లడైంది. ఇంతకుముందు 1990, 1999లలో నిర్వహించిన రిమోట్‌ సెన్సింగ్‌ సర్వేల్లో శ్రీశైలం లైవ్‌ స్టోరేజీ సామర్థ్యం 194.437 టీఎంసీలు, 181.95 టీఎంసీలకు తగ్గిపోయినట్టు గుర్తించారు. తాజా సర్వేతో పోల్చితే 1990, 1999 నాటి సర్వేలు ఎక్కువ నష్టం జరిగినట్టు పేర్కొన్నా.. అప్పట్లో వాటర్‌ స్ప్రెడ్‌ ఏరియాను సరిగ్గా అంచనా వేయక కచ్చితమైన ఫలితం రాలేదని తాజా సర్వేలో సీడబ్ల్యూసీ పేర్కొంది. పూడికను నివారించేదిలా? జలాశయాల్లో పూడికను తొలగించడం అత్యంత ఖర్చుతో కూడిన పని అని.. ఆ ఖర్చుతో కొత్త జలాశయమే నిర్మించవచ్చని నిపుణులు చెప్తున్నారు. అయితే తక్కువ ఖర్చు, సులువుగా జలాశయాల్లో పూడిక చేరకుండా నివారించవచ్చని సీడబ్ల్యూసీ చెప్తోంది. ఈ మేరకు తమ నివేదికలో పలు సిఫారసులు చేసింది. ♦ అడవుల నిర్మూలన, చెట్ల నరికివేతతో వరదల వేగం పెరిగి జలాశయాల్లో పూడిక చేరుతుంది. దీనిని అడ్డుకునేందుకు పరీవాహక ప్రాంతాల్లో విస్తృతంగా చెట్లను పెంచాలి. ♦ నదీ తీరాల్లో రివిట్‌మెంట్లు, చెట్లతో పరీవాహక ప్రాంతం కోతకు గురికాకుండా రక్షణ చర్యలు చేపట్టాలి. ♦ నదుల్లో ఎక్కడికక్కడ నీళ్లను నిల్వ చేసేలా కాంటూర్‌ గుంతలు, చెక్‌ డ్యాంలు, చిన్న రిజర్వాయర్లు నిర్మిస్తే వరదల వేగం తగ్గి.. పెద్ద జలాశయాల్లోకి పూడిక రాదు. ♦ వ్యవసాయ పద్ధతుల్లోనూ మార్పు తేవాలి. భూమిని దున్ని వదిలేస్తే వేగంగా కోతకు గురై నదుల్లోకి మట్టి చేరుతుంది. ♦ రిజర్వాయర్లలోకి రాక ముందే మధ్యలోనే ఎక్కడికక్కడ పూడికను తొలగించాలి. 

సాక్షిప్రతినిధి, నల్లగొండ: నాగార్జునసాగర్‌ ఆయకట్టు రైతుల్లో ఆందోళన నెలకొంది. బోరుబావుల వసతి ఉన్నవారు నార్లు పోసి నీటివిడుదల కోసం ఎదురుచూస్తుండగా, మిగతావారు ఎగువ కృష్ణానది నుంచి వరద వస్తుందా? లేదా? అన్న ఆందోళనలో ఉన్నారు. నాగార్జునసాగర్‌ ప్రాజెక్టు పరిధిలోని ఎడమకాల్వ ద్వారా ఉమ్మడి నల్లగొండ, ఖమ్మం జిల్లాల పరిధిలో స్థిరీకరించిన ఆయకట్టు 6.57 లక్షల ఎకరాలు. గతేడాది జూలై 28వ తేదీన ఎడమ కాల్వ ద్వారా వ్యవసాయ అవసరాలకు సాగునీటిని విడుదల చేశారు. కానీ ప్రస్తుతం ఆ పరిస్థితి లేదు.   శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు వరకే...  గత నెల చివరలో కురిసిన వర్షాలతో కృష్ణానదికి ఎగువ నుంచి వరద రాక మొదలైంది. అది కూడా శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు వరకే వస్తోంది. దిగువకు అంటే నాగార్జునసాగర్‌ ప్రాజెక్టులోకి నీరు రాలేదు. ఈ ఆగస్టులోనూ ఇంతవరకు వర్షాలు పడలేదు. శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు పూర్తిస్థాయి నీటిమట్టం 885 అడుగులు (215.81 టీఎంసీలు) కాగా, ప్రస్తుతం 864.57 అడుగుల (120.92 టీఎంసీలు) మేర మాత్రమే నీటినిల్వ ఉంది. ప్రస్తుతం ఎగువ నుంచి 65 వేల క్యూసెక్కుల నీరు ఇన్‌ఫ్లోగా వస్తోంది. కృష్ణానదికి ఎగువ నుంచి పెద్ద ఎత్తున వరద వస్తే మరో వారంలో ఈ ప్రాజెక్టు నుంచి నీటి విడుదలకు అవకాశం ఉంటుంది. లేదంటే 15 రోజులకుపైగా సమయం పట్టవచ్చని, ఆ ప్రభావం నాగార్జునసాగర్‌ ఆయకట్టుపైనా తీవ్రంగా ఉంటుందని చెబుతున్నారు. వ్యవసాయశాఖ కూడా అప్పుడే ముమ్మరంగా వరినాట్లు వద్దని, పంటలు ఎండిపోయే పరిస్థితి రావొచ్చని పేర్కొంటోంది.   చదవండి: అంకాపూర్‌ @మక్కవడలు.. చికెన్‌తో నంజుకుని తింటే.. ఆ టేస్టే వేరు! సాగర్‌ 570 అడుగులకు చేరితేనే....  నాగార్జునసాగర్‌ ప్రాజెక్టు గరిష్ట నీటిమట్టం 590 అడుగులు. కుడి, ఎడమ కాల్వలకు నీరు విడుదల చేయాలంటే సాగర్‌ జలాశయంలో కనీసం 570 అడుగుల మేర నీటినిల్వ ఉండాలి. అయితే ప్రస్తుతం నాగార్జునసాగర్‌ ప్రాజెక్టు డెడ్‌ స్టోరేజీకి దగ్గరలో ఉంది. డెడ్‌ స్టోరేజీ 510 అడుగులు కాగా, ప్రస్తుతం 515.4 అడుగుల మేర నీరు నిల్వ ఉంది. నల్లగొండ, హైదరాబాద్‌ తాగునీటి అవసరాలకు మాత్రమే ఈ నీటిని వినియోగించుకునే పరిస్థితి నెలకొంది. వ్యవసాయానికి ఇచ్చే పరిస్థితి లేదు. సాగర్‌ రిజర్వాయర్‌లోని బ్యాక్‌వాటర్‌ నుంచే నల్లగొండ జిల్లాలో మిషన్‌ భగీరథ కింద 597 గ్రామాలకు రోజుకు 25 క్యూసెక్కుల తాగునీటిని సరఫరా చేయాల్సి వస్తోంది. హైదరాబాద్‌ జంట నగరాలకు తాగునీటి అవసరాల కోసం రోజుకు 595 క్యూసెక్కుల నీటిని సరఫరా చేస్తున్నారు.   నారు ఎండిపోతోంది  పదిహేను రోజుల క్రితం వరినారు పోశాను. ఎడమకాల్వ నీటికోసం ఎదురుచూస్తున్నా. బోరుబావుల కింద ఐదు ఎకరాలు నాట్లు వేశా. ఎడమకాల్వ నుంచి నీరు విడుదల కాకపోవడంతో బోర్లలో కూడా నీరు తగ్గిపోయింది. నారుమడి, నాట్లు ఎండిపోయే దశకు చేరుకున్నాయి. సకాలంలో సాగునీరు అందించకుంటే నష్టపోయే ప్రమాదం ఉంది.    – పసునూరి హనుమంతరెడ్డి, రైతు,యాద్గార్‌పల్లి, మిర్యాలగూడ సాగర్‌ ప్రాజెక్టు కుడి, ఎడమ కాల్వలకు నీటి విడుదల ఇలా...  ►2019- ఆగస్టు 12  ►2020- ఆగస్టు 8  ►2021- ఆగస్టు 2  ►2022 - జూలై 28  ప్రాజెక్టుల నీటిమట్టం ఇలా... (అడుగుల్లో)    గరిష్టం  ప్రస్తుతం శ్రీశైలం  885  864.57   నాగార్జున సాగర్‌ 590      515.4 

సాక్షి, అమరావతి/హొళగుంద(కర్నూలు)/శ్రీశైలం ప్రాజెక్ట్‌: పశ్చిమ కనుమల్లో విస్తారంగా వర్షాలు కురుస్తుండటంతో కృష్ణా నదిలో ఎగువన వరద ఉద్ధృతి పెరుగుతోంది. సోమ­వారం ఆల్మట్టి డ్యామ్‌లోకి 1,14,445 క్యూసెక్కులు చేరుతుండటంతో నీటి నిల్వ 64.41 టీఎంసీలకు చేరుకుంది. దాంతో ఆల్మట్టి డ్యామ్‌ సగం నిండినట్లయింది. మరో 65 టీఎంసీలు చేరితే డ్యామ్‌ పూర్తిగా నిండిపోతుంది. మహారాష్ట్ర, కర్ణాటకలో సోమవారం విస్తారంగా వర్షాలు కురిసిన నేపథ్యంలో ఆల్మట్టిలోకి మంగళవారం వరద ఉద్ధృతి మరింత పెరగనుంది. ప్రస్తుతం ఆల్మట్టిలో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ దిగువకు వదు­లుతున్న జలాలకు.. స్థానికంగా కురిసిన వర్షాలు తోడవుతుండటంతో నారాయణపూర్‌ డ్యామ్‌­లోకి 13,675 క్యూసెక్కులు చేరుతున్నాయి. దాంతో ఆడ్యామ్‌లో నీటి నిల్వ 19.09 టీఎంసీలకు చేరుకుంది. డ్యామ్‌ నిండాలంటే ఇంకా 18 టీఎంసీలు అవసరం. ఇక జూరాల ప్రాజెక్టులోకి 26,244 క్యూసెక్కులు చేరుతుండగా.. నీటి నిల్వ గరిష్ట స్థాయికి చేరుకోవడంతో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ 33,235 క్యూసెక్కులను దిగువకు వదులు­తు­న్నారు. శ్రీశైలం డ్యామ్‌లోకి సోమవారం సాయంత్రం 6 గంటలకు 4,045 క్యూసెక్కులు చేరుతుండటంతో నీటి నిల్వ 35.47 టీఎంసీలకు చేరుకుంది. మూసీ ప్రవాహంతో నాగార్జునసాగర్‌కు దిగువన వరద స్థిరంగా కొనసాగుతోంది. పులిచింతల ప్రాజెక్టులోకి 8,532 క్యూసెక్కులు చేరుతుండటంతో నీటి నిల్వ 18.73 టీఎంసీలకు చేరుకుంది. మున్నేరు, వాగులు, వంకల నుంచి ప్రకాశం బ్యారేజ్‌లోకి 10,917 క్యూసెక్కులు చేరుతుండగా.. కృష్ణా డెల్టాకు 7,785 క్యూసెక్కులను విడుదల చేస్తూ మిగులుగా ఉన్న 3,132 క్యూసెక్కులను అధికారులు సముద్రంలోకి వదిలేస్తున్నారు.  తుంగభద్ర డ్యాంకు భారీగా వరద  కృష్ణా నది ప్రధాన ఉపనది తుంగభద్రలో వరద ప్రవాహం జోరందుకుంది. తుంగభద్ర డ్యాంలో నీటి నిల్వ 30 టీఎంసీలను దాటింది. సోమవారం ఉదయం 64,023 క్యూసెక్కుల ఇన్‌ఫ్లో నమోదైంది. నీటి చేరిక ఇలాగే ఉంటే నెలాఖరు నాటికి డ్యాం నిండి ఎల్‌ఎల్‌సీ కింద వరి సాగుకు అవకాశం కలుగుతుందని రైతులు ఆశాభావం వ్యక్తం చేస్తున్నారు. శివమొగ్గ, ఆగుంబే, వరనాడు, తీర్థనహళ్లి తదితర డ్యాంల ఎగువ ప్రాంతాల్లో వర్షాలు విస్తారంగా కురుస్తుండడంతో వరద నీరు చేరికపై వారు నమ్మకంగా ఉన్నారు. ప్రస్తుతం దిగువ కాలువకు తాగునీటి అవసరాలకు బోర్డు అధికారులు ఈ నెల 28 తర్వాత నీటిని విడుదల చేయనున్నారు. తుంగభద్ర డ్యాం పూర్తిస్థాయి నీటిమట్టం 1,633 అడుగులు కాగా సోమవారం ఉదయం 1,602.84 అడుగులకు చేరుకుంది. అలాగే పూర్తి సామర్థ్యం 105.788 టీఎంసీలు కాగా ప్రస్తుతం 30 టీఎంసీల నిల్వ ఉంది.  24ఏఎల్‌ఆర్‌129: తుంగభద్ర రిజర్వాయర్‌లోకి చేరిన వరద నీరు 24ఎస్‌ఆర్‌ఐ 30ఏ – 812 అడుగులు వద్ద శ్రీశైలం డ్యాం నీటిమట్టం   

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: గౌరవెల్లి రిజర్వాయర్‌ పనులను తక్షణమే నిలుపుదల చేయాలని, ఒక వేళ పనులు పూర్తయితే నీటిని నిల్వ చేయొద్దని తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని గోదావరి నది యాజమాన్య బోర్డు(జీఆర్‌ఎంబీ) ఆదే­శిం­చింది. ఇప్పటికే నీటిని నిల్వ చేసి ఉంటే కాల్వలకు విడుదల చేయొద్దని కోరింది. ఈ మేరకు గోదావరి బోర్డు సభ్య కార్యదర్శి ఆర్‌.అఝగేషన్‌ శుక్రవారం రాష్ట్ర నీటిపారు­దల శాఖ ప్రత్యేక ప్రధాన కార్యద­ర్శి రజత్‌­కుమార్‌కు లేఖ రాశారు. పర్యావరణ అను­మ­తి తీసుకోకుండా గౌరవెల్లి రిజర్వా­య­ర్‌ నిర్మాణాన్ని చేపట్టడాన్ని సవాలు చేస్తూ జాతీ­య హరిత ట్రిబ్యునల్‌(ఎన్జీటీ)లో దాఖలైన కేసులో గోదావరి బోర్డు ప్రతివా­దిగా ఉంది. ఎన్జీటీ ఆదేశాల మేరకు గౌరవెల్లి రిజర్వాయ­ర్‌ పనులపై యథాస్థితిని కొనసా­గించా­లని, కొత్త పనులు చేపట్టరాదని తాజాగా గోదా­వరి బోర్డు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాన్ని కోరింది. ‘‘ఆ క్లాజుల ప్రకారం నడుచుకోవాలి’’ గోదావరి బోర్డు అధికార పరిధిని నిర్దేశిస్తూ 2021 జూలై 15న కేంద్ర జలశక్తి శాఖ జారీ చేసిన గెజిట్‌ నోటిఫికేషన్‌లోని క్లాజులు 1(డీ)(3), 2(ఎఫ్‌), 2(జీ) ప్రకారం రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నడుచుకోవాలని స్పష్టం చేసింది. క్లాజు 1(డీ) ప్రకారం అనుమతి లేని ప్రాజె­క్టులకు గోదావరి బోర్డు, అపెక్స్‌ కౌన్సిల్, టెక్ని­కల్‌ అడ్వైజరీ కమిటీ(టీఏసీ)ల నుంచి అనుమతులు పొందే బాధ్యత రాష్ట్ర ప్రభు­త్వా­నిదేనని స్పష్టం చేసింది. ప్రాజెక్టుల సా­మ­ర్థ్యం పెంపు, ఇతర మార్పులు, రెగ్యులేట­ర్లు, అప్రోచ్‌ చానల్, సొరంగం పనులు, డిస్ట్రిబ్యూటరీ వ్యవస్థ పనులు చేపట్టాలన్నా గోదావరి బోర్డు, టీఏసీ, అపెక్స్‌ కౌన్సిల్‌ అనుమతులు తప్పనిసరి అని గుర్తు చేసింది. క్లాజు 2(ఎఫ్‌) ప్రకారం అనుమతి లేని ప్రాజె­క్టుల పనులు నిలుపుదల చేసి, గెజిట్‌ విడుద­లైన ఆరు నెలల్లోపు అనుమతులు తెచ్చుకో­వా­ల్సి ఉంటుందని పేర్కొంది. క్లాజు 2(జీ) ప్రకారం అనుమతి రాని ప్రాజెక్టులను విని­యో­గించుకోకుండా పక్కనబెట్టాల్సి ఉంటుందని తెలిపింది. రాష్ట్రం వచ్చాక పెరిగిన గౌరవెల్లి సామర్థ్యం ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో ఇందిరమ్మ వరద కాల్వ ప్రాజెక్టులో భాగంగా 1.04 టీఎంసీల సామ ర్థ్యంతో గౌరవెల్లి రిజర్వాయర్‌ను నిర్మించారు. తెలంగాణ వచ్చాక ప్రాజెక్టుల రీడి జైనింగ్‌లో భాగంగా గౌరవెల్లి సామ ర్థ్యాన్ని 8.5 టీఎంసీలకు పెంచాలని నిర్ణ యం తీ సుకున్నారు. ఇందుకోసం 1960 ఎక రాలను సేకరించారు. రిజర్వాయర్‌ పనులు పూర్తి కాగా, 1.02 టీఎంసీలను నింపారు. రిజ ర్వాయర్‌ సామర్థ్యం 8.5 టీఎంసీలకు పెరి గినా  ప్రధాన కాల్వ సామర్థ్యం 1.04 టీ ఎంసీలే ఉంది. పర్యావరణ అనుమ­తులు లే కుండా ప్రాజెక్టు పనులు చేపట్టారని గ్రా మ స్తులు కొందరు కేసు వేయగా, ఎన్జీటీ గతంలో ప్రభుత్వంపై ఆగ్రహం వ్యక్తం చేసింది. 

సాక్షి, అమరావతి: నిర్వాసితులకు పునరావాసం కల్పించాకే పోలవరం ప్రాజెక్టులో నీటిని నిల్వ చేయాలని రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి కేంద్ర కమిటీ దిశానిర్దేశం చేసింది. తొలి దశలో 41.15 మీటర్ల కాంటూర్‌ పరిధిలో లైడార్‌ సర్వే ప్రకారం ముంపునకు గురయ్యే గ్రామాల్లోని నిర్వాసితులకు పునరావాసం కల్పించాలని ఆదేశించింది. పోలవరం ప్రాజెక్టు నిర్వాసితులకు పునరావాసంపై ఎప్పటికప్పుడు సమీక్షించేందుకు కేంద్ర గిరిజన వ్యవహారాల శాఖ కార్యదర్శి అనిల్‌కుమార్‌ ఝా అధ్యక్షతన కేంద్ర జల్‌ శక్తి శాఖ, కేంద్ర సామాజిక న్యాయం, సాధికారత శాఖల కార్యదర్శులు పంకజ్‌కుమార్, సౌరబ్‌గార్గ్, రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి కేఎస్‌ జవహర్‌రెడ్డి, పీపీఏ సీఈవో, రాష్ట్ర జల వనరుల శాఖ ముఖ్య కార్యదర్శి శశిభూషణ్‌కుమార్, ఈఎన్‌సీ సి.నారాయణరెడ్డి, ఆర్‌ అండ్‌ ఆర్‌ కమిషనర్‌ శ్రీధర్‌ సభ్యులుగా కేంద్రం కమిటీని ఏర్పాటు చేసింది. ఈ కమిటీ సమావేశాన్ని బుధవారం వర్చువల్‌గా చైర్మన్‌ అనిల్‌కుమార్‌ ఝా నిర్వహించారు.  నిధులిస్తే మరింత త్వరితగతిన పునరావాసం పోలవరం తొలి దశ పనుల పూర్తికి సంబంధించి సవరించిన అంచనా వ్యయం రూ.16,952.07 కోట్లకు సంబంధించి కేంద్రానికి ప్రతిపాదనలు పంపామని.. ఆ మేరకు నిధులిస్తే మరింత త్వరితగతిన పునరావాసం కల్పిస్తామని రాష్ట్ర అధికారులు కేంద్ర కమిటీకి వివరించారు. నిర్వాసితులకు పునరావాసం కల్పించాకే పోలవరం జలాశయంలో నీటిని నిల్వ చేస్తామని స్పష్టం చేశారు. ప్రాజెక్టులో 41.15 మీటర్ల కాంటూర్‌ పరిధిలో తొలుత 123 గ్రామాలు ముంపునకు గురవుతాయని గుర్తించామని.. వాటిలోని 20,946 కుటుంబాలకుగానూ ఇప్పటికే 12,060 కుటుంబాలకు పునరావాసం కల్పించామని రాష్ట్ర అధికారులు వివరించారు. ఇటీవల నిర్వహించిన లైడార్‌ సర్వేలో వాటితోపాటు మరో 36 గ్రామాలు 41.15 మీటర్ల కాంటూర్‌ పరిధిలోకి వస్తాయని తేలిందని.. ఆ గ్రామాల్లోని 16,642 కుటుంబాలకు తొలి దశలోనే పునరావాసం కల్పించాల్సి ఉంటుందన్నారు. వెరసి మొత్తం 25,528 కుటుంబాలకు పునరావాసం కల్పించాల్సి ఉందని.. ఇందుకు రూ.7,304 కోట్లు అవసరమని.. ఇటీవల కేంద్ర జల్‌ శక్తి శాఖకు నివేదించామని చెప్పారు. వాటిని ఆమోదించి నిధులిస్తే పునరావాసాన్ని త్వరితగతిన కల్పిస్తామని చెప్పారు. దీనిపై కేంద్ర జల్‌ శక్తి శాఖ కార్యదర్శి పంకజ్‌కుమార్‌ స్పందిస్తూ.. తొలి దశ సవరించిన అంచనా వ్యయాన్ని ఖరారు చేసే ప్రక్రియ తుది దశలో ఉందని.. ఆ మేరకు నిధులు ఇస్తామని చెప్పారు. ఈ క్రమంలో 41.15 మీటర్ల కాంటూర్‌ పరిధిలోని ని­ర్వా­సితులకు పునరావాసం కల్పనపై యాక్షన్‌ ప్లాన్‌ రూపొందించి ఇవ్వాలని అధికారులను కేంద్ర కమి­టీ ఆదేశించింది. నిర్వాసితుల జీవనోపాధుల­ను మె­రుగుపరిచేలా వారికి వివిధ చేతి వృత్తుల్లో శిక్షణ ఇ­స్తున్నామని, విద్యార్హత ఆధారంగా వివిధ పరి­శ్రమల్లో ఉపాధి కల్పించడానికి వీలుగా నైపుణ్యాలను అ­భి­వృద్ధి చేయడానికి శిక్షణ ఇస్తున్నామని రాష్ట్ర అ­ధి­కా­రులు పవర్‌ పాయింట్‌ ప్రజెంటేషన్‌ ద్వారా ఇచ్చిన వివరణకు కేంద్ర కమిటీకి సంతృప్తి వ్యక్తం చేసింది. పునరావాసం కల్పనలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం మానవీయ కోణంలో పనిచేస్తోందని ప్రశంసించింది. అనుమానాల నివృత్తిపై సంప్రదింపులు ఒడిశా, ఛత్తీస్‌గఢ్, తెలంగాణ ప్రభుత్వాలు పోలవరం ప్రాజెక్టు బ్యాక్‌ వాటర్‌ ప్రభావం వల్ల ముంపుపై వ్యక్తం చేస్తున్న అనుమానాలను నివృత్తి చేయాలని రాష్ట్ర అధికారులకు కేంద్ర కమిటీ ఛైర్మన్‌ అనిల్‌కుమార్‌ ఝా సూచించారు. సుప్రీంకోర్టు ఆదేశాల మేరకు ఈ వ్యవహారంపై కేంద్ర జల్‌ శక్తి శాఖ నాలుగు రాష్ట్రాల ప్రభుత్వాలతో సంప్రదింపులు జరుపుతోందన్నారు. దీనిపై కేంద్ర జల్‌ శక్తి శాఖ కార్యదర్శి పంకజ్‌కుమార్‌ స్పందిస్తూ.. పోలవరం ముంపుపై మూడు రాష్ట్రాల అనుమానాలను నివృత్తి చేసి, సుప్రీం కోర్టుకు నివేదిక ఇస్తామని చెప్పారు.   

సాక్షి, అమరావతి: పెన్నా నది పరీవాహక ప్రాంతం (బేసిన్‌)లోని రిజర్వాయర్లలో వేసవిలోనూ పుష్కలంగా నీటి నిల్వలు ఉన్నాయి. శుక్రవారానికి రిజర్వాయర్లలో 151.94 టీఎంసీలు ఉన్నాయి. పెన్నా బేసిన్‌లోని రిజర్వాయర్ల పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 239.59 టీఎంసీలు. అంటే.. ఖరీఫ్‌ పూర్తయి, రబీ పంటలు కోత దశలో ఉన్న సమయంలో పెన్నా రిజర్వాయర్ల సామర్ధ్యంలో ఇప్పటికీ 63.42 శాతం నీరు నిల్వ ఉండటం గమనార్హం. సోమశిల రిజర్వాయర్‌లో 78 టీఎంసీలకుగానూ 52.62 టీఎంసీలు, కండలేరులో 68.3 టీఎంసీలకుగాను 38.65 టీఎంసీలు, గండికోటలో 26.85 టీఎంసీలకుగాను 25.37 టీఎంసీలు, చిత్రావతి బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌లో 10 టీఎంసీలకుగాను 8.16 టీఎంసీలు, వెలిగల్లు ప్రాజెక్టులో 4.64 టీఎంసీలకుగాను 4.41 టీఎంసీలు జలాలు ఉన్నాయి. పెన్నా బేసిన్‌ చరిత్రలో ఏప్రిల్‌ రెండో వారంలో ఈ స్థాయిలో నీరు ఉండటం ఇదే ప్రథమమని అధికారవర్గాలు తెలిపాయి. రిజర్వాయర్లలో గతేడాది ఇదే రోజుకు 134.74 టీఎంసీలు.. 2021లో 127.6 టీఎంసీలు నిల్వ ఉండేవి. కర్ణాటకలో వర్షాఛాయ ప్రాంతమైన నంది కొండల్లో జన్మించే పెన్నా నది.. జయమంగళి, కుందేరు, సగిలేరు, చిత్రావతి, బాహుదా, పించా, పాపాఘ్ని వంటి ఉప నదులను కలుకుకొని శ్రీ సత్యసాయి, అనంతపురం, వైఎస్సార్, నెల్లూరు జిల్లాల మీదుగా ప్రవహించి.. ఊటుకూరు వద్ద సముద్రంలో కలుస్తుంది. వర్షఛాయ ప్రాంతంలో ఉన్న ఈ నదీ పరీవాహక ప్రాంతంలో వర్షాలు కురవకపోడంతో 2019 వరకూ పెన్నాలో ప్రవాహం పెద్దగా ఉండేది కాదు. కానీ.. గత నాలుగేళ్లుగా బేసిన్‌లో సమృద్ధిగా వర్షాలు కురుస్తుండటంతో పెన్నా నది ఉరకలెత్తింది. చిన్న, మధ్య తరహా, భారీ ప్రాజెక్టులు నిండటంతో ఖరీఫ్‌లో భారీ ఎత్తున రైతులు పంటలు సాగుచేసుకున్నారు. రబీలోనూ నీరు పుష్కలంగా ఉండటంతో రైతులు అదే రీతిలో పంటలు సాగుచేసుకున్నారు. ప్రస్తుతం రబీ పంటలు కోత దశలో ఉన్నాయి. నీటి నిల్వలు సమృద్ధిగా ఉన్నందున పెన్నా బేసిన్‌లో వేసవిలో తాగునీటికి ఇబ్బందులు ఉండవని అధికారవర్గాలు చెప్పాయి. గతేడాది తరహాలోనే ఈ ఏడాదీ ఖరీఫ్‌లో పంటల సాగుకు ముందస్తుగా నీటిని విడుదల చేయవచ్చని తెలిపాయి.  

సాక్షి, అమరావతి: ఖరీఫ్‌ పంట కాలం దాదాపుగా పూర్తయింది. ఇప్పటికీ జలాశయాలు నిండుకుండలను తలపిస్తున్నాయి. దీంతో లభ్యత ఆధారంగా రెండో పంటకూ నీళ్లందించేందుకు ప్రభుత్వం కసరత్తు చేస్తోంది. గోదావరి నదీ పరివాహక ప్రాంతం(బేసిన్‌)లో ధవళేశ్వరం బ్యారేజ్, కొవ్వాడ కాల్వ రిజర్వాయర్‌ మినహా నీటి నిల్వ చేసే జలాశయాలు లేవు. వాటి సామర్థ్యం కూడా 3.65 టీఎంసీలే. ఆ రిజర్వాయర్లలో 3.58 టీఎంసీలు నిల్వ ఉన్నాయి. గోదావరిలో సహజసిద్ధ ప్రవాహం, సీలేరులలో లభ్యత ఆధారంగా గోదావరి డెల్టాలో రెండో పంటకు ప్రభుత్వం నీటిని విడుదల చేయనుంది. కృష్ణా బేసిన్‌లో ఉమ్మడి ప్రాజెక్టులైన శ్రీశైలం, నాగార్జునసాగర్‌తో పాటు పులిచింతల, గాజులదిన్నె, భైరవానితిప్ప ప్రాజెక్టులలో 586.21 టీఎంసీలకుగాను 506.97 టీఎంసీలు (86.48%) నిల్వ ఉన్నాయి. శ్రీశైలం, నాగార్జునసాగర్‌లపై ఆధారడిన ప్రాజెక్టులతోపాటు కృష్ణా డెల్టాలో ఖరీఫ్‌ పంటలు చివరి దశకు చేరుకున్నాయి. శ్రీశైలం, సాగర్‌లలో లభ్యత ఆధారంగా రెండు రాష్ట్రాలకు డిసెంబర్‌ 6న త్రిసభ్య కమిటీ నీటి పంపకాలు చేయనుంది. పులిచింతలలో 45.77 టీఎంసీలకుగానూ 45.31 టీఎంసీలు నిల్వ ఉన్నాయి. ఈ నేపథ్యంలో కృష్ణా బేసిన్‌లోని ఆయకట్టుకు రెండో పంటకు కూడా నీరందించడానికి ప్రభుత్వం కసరత్తు చేస్తోంది. పెన్నా ప్రధాన పాయపై అప్పర్‌ పెన్నార్‌ నుంచి నెల్లూరు బ్యారేజ్‌ వరకూ అన్ని ప్రాజెక్టులు నిండుకుండల్లా ఉన్నాయి. ఈ జలాశయాల నిల్వ సామర్థ్యం 238.75 టీఎంసీలు. ప్రస్తుతం 195.55 టీఎంసీలు ఉన్నాయి. ఈ బేసిన్‌లోని సోమశిల, కండలేరు, పెన్నా డెల్టాలో పంటలకు నీటిని విడుదలకు ప్రభుత్వం కసరత్తు చేస్తోంది. ఏలేరు, వంశధార, నాగావళి బేసిన్‌లలోనూ.. ఏలేరు, వంశధార, నాగావళి తదితర బేసిన్‌ల పరిధిలోని ప్రాజెక్టుల పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 154.87 టీఎంసీలు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రాజెక్టుల్లో 114.36 టీఎంసీలు (73.86 శాతం) ఉన్నాయి. ఏలేరు, వంశధార, తోటపల్లి తదితర ప్రాజెక్టుల కింద నీటి లభ్యత ఆధారంగా ఆయకట్టుకు నీటిని విడుదల చేయడంపై ఐఏబీ(నీటిపారుదల సలహా మండలి) సమావేశాలలో తుది నిర్ణయం తీసుకోనున్నారు.  

శ్రీశైలం ప్రాజెక్ట్‌/మాచర్ల/సత్రశాల(రెంటచింతల): కొద్ది రోజులుగా కృష్ణానది పరీవాహక ప్రాంతాల్లో కురుస్తున్న వర్షాల కారణంగా శ్రీశైలం జలాశయానికి వరద ప్రవాహం కొనసాగుతోంది. సోమవారం సాయంత్రం సమయానికి జూరాల, సుంకేసుల నుంచి 1,07,853 క్యూసెక్కుల వరద నీరు వచ్చి చేరుతోంది. మూడు క్రస్ట్‌గేట్లను పదడుగులు ఎత్తి 83,811 క్యూసెక్కుల నీటిని దిగువకు వదులుతున్నారు. కుడి, ఎడమగట్టు కేంద్రాల్లో విద్యుదుత్పాదన అనంతరం 66,199 క్యూసెక్కులు సాగర్‌కు విడుదల చేశారు. బ్యాక్‌వాటర్‌ నుంచి పోతిరెడ్డిపాడు హెడ్‌రెగ్యులేటర్‌ ద్వారా 2,750 క్యూసెక్కులు, హంద్రీ–నీవా సుజల స్రవంతికి 338 క్యూసెక్కులు వదిలారు. ప్రస్తుతం జలాశయంలో 884.70 అడుగుల మట్టంలో 213.8824 టీఎంసీల నీరు నిల్వ ఉంది. శ్రీశైలం నుంచి, స్థానికంగా ఉన్న ఉప నదుల ఉంచి నాగార్జునసాగర్‌ జలాశయానికి 1,46,318 క్యూసెక్కుల వరదనీరు వచ్చి చేరుతోంది. సాగర్‌ 12 గేట్లను ఐదడుగులు ఎత్తి 96,696, విద్యుదుత్పాదన అనంతరం 32967.. కలిపి మొత్తం 1,29,663 క్యూసెక్కుల నీటిని దిగువకు విడుదల చేస్తున్నారు. కుడి, ఎడమ కాల్వలు, వరద కాలువ, ఎస్‌ఎల్‌బీసీలకు మొత్తం 16,665 క్యూసెక్కులు వదులుతున్నారు. సాగర్‌ జలాశయంలో 589.60 అడుగుల మట్టంలో 310.8498 టీఎంసీల నీరు నిల్వ ఉంది. నాగార్జునసాగర్‌ టెయిల్‌పాండ్‌ ప్రాజెక్టు ఎనిమిది గేట్లు ఎత్తి 1,14,029, రెండు యూనిట్లలో విద్యుదుత్పాదన అనంతరం 7,206.. కలిపి మొత్తం  1,21,235 క్యూసెక్కుల నీటిని పులిచింతల ప్రాజెక్టుకు విడుదల చేస్తున్నారు. 

సాక్షి, అమరావతి: రాష్ట్రవ్యాప్తంగా గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని దాదాపు 79 శాతం బావుల్లో నీటి మట్టం గణనీయంగా పెరిగినట్లు కేంద్ర భూగర్భ జల బోర్డు వెల్లడించింది. దేశవ్యాప్తంగా 14,275 బావుల్లో గత పదేళ్లగా నీటి మట్టాలపై అధ్యయనం నిర్వహించి  రూపొందించిన నివేదికను కేంద్రం ఇటీవల ముగిసిన పార్లమెంట్‌ సమావేశాల్లో ప్రవేశపెట్టింది. 2021 నవంబరు గణాంకాల ప్రకారం రాష్ట్రంలోని 706 బావుల్లో పరిశీలన చేపట్టగా 419 బావుల్లో గరిష్టంగా రెండు మీటర్ల మేర నీటి మట్టంలో పెరుగుదల కనిపించినట్లు వెల్లడైంది. మరో 50 బావుల్లో నాలుగు మీటర్లకు పైనే నీటి మట్టం పెరిగింది. ఆంధ్రప్రదేశ్‌తో పాటు ప్రత్యేకించి దక్షిణాది రాష్ట్రాలైన కర్ణాటక, కేరళ, తమిళనాడు, తెలంగాణలో 80 నుంచి 86 శాతం బావుల్లో నీటి మట్టాల పెరుగుదల నమోదైంది. ఉత్తరాదిలో పెరుగుదల స్వల్పంగా ఉన్నప్పటికీ దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో అత్యధికంగా బావుల్లో నీటి మట్టాల పెరుగుదల కారణంగా జాతీయ సగటు 70 శాతంగా నమోదైంది.   ‘ఉపాధి’లో వర్షపు నీటి నిల్వ పనులకు ప్రాధాన్యం..   ఉపాధి హామీ పథకం ద్వారా గ్రామీణ పేదలకు పెద్ద ఎత్తున పనులు కలి్పస్తున్న రాష్ట్ర ప్రభుత్వం వర్షపు నీటి నిల్వకు దోహదపడే వాటినే ఎక్కువగా చేపడుతోంది. గత మూడేళ్లలో దాదాపు రూ.3,147.43 కోట్ల విలువైన వర్షపు నీటి నిల్వలకు దోహద పడే పనులను చేపట్టింది. ఇందులో గత ఆరి్థక ఏడాదిలో రూ.1,004 కోట్ల విలువైన పనులను ఉపాధి హామీ ద్వారా చేపట్టారు. 

శ్రీశైలం ప్రాజెక్ట్‌/విజయపురిసౌత్‌: శ్రీశైలం జలాశయానికి వరద ప్రవాహం క్రమంగా తగ్గుతోంది. ఇన్‌ఫ్లో తగ్గడంతో నాలుగు గేట్లను ఆదివారం మూసేశారు. ఆరు గేట్లను పదడుగులు ఎత్తి 1,66,248 క్యూసెక్కుల నీటిని నాగార్జునసాగర్‌కు విడుదల చేస్తున్నారు. ఆదివారం సాయంత్రానికి జూరాల, సుంకేసుల ప్రాజెక్టుల నుంచి 2,47,385 క్యూసెక్కుల వరద ప్రవాహం శ్రీశైలం జలాశయానికి చేరుతోంది. ప్రస్తుతం జలాశయంలో 884.20 అడుగుల మట్టంలో 210.9946 టీఎంసీల నీరు నిల్వ ఉంది.   సాగర్‌ 10 గేట్ల నుంచి నీటి విడుదల  నాగార్జునసాగర్‌ జలాశయానికి వరద ప్రవాహం తగ్గింది. జలాశయానికి 1,89,488 క్యూసెక్కుల నీరు వస్తోంది. సాగర్‌ పది రేడియల్‌ క్రస్ట్‌ గేట్లను పదడుగులు ఎత్తి 1,45,760 క్యూసెక్కులు, విద్యుదుత్పాదనతో 32,886 క్యూసెక్కులు దిగువకు విడుదల చేస్తున్నారు. ప్రస్తుతం సాగర్‌ జలాశయంలో  587.80 అడుగుల మట్టంలో 305.9818 టీఎంసీల నీరు నిల్వ ఉంది. 

సాక్షి, అమరావతి/శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు/రామగిరి: ఎగువన ఆల్మట్టి, నారాయణపూర్, తుంగభద్ర నుంచి దిగువకు భారీగా వరద వస్తుండడంతో శ్రీశైలం ప్రాజెక్టులో నీటిమట్టం మరింతగా పెరిగింది. గురువారం రాత్రి 9 గంటలకు శ్రీశైలం ప్రాజెక్టులోకి 2,25,372 క్యూసెక్కులు చేరుతోంది. నీటి నిల్వ 884.4 అడుగుల్లో 212.43 టీఎంసీల గరిష్ఠ స్థాయికి చేరుకోవడంతో మళ్లీ ఒక గేటును పది అడుగుల మేర ఎత్తి 27,800 క్యూసెక్కులు దిగువకు విడుదల చేస్తున్నారు. కుడి, ఎడమ గట్టు కేంద్రాల్లో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ దిగువకు 64,073 క్యూసెక్కులు వదులుతున్నారు. దాంతో సాగర్‌లోకి వరద ప్రవాహం పెరుగుతోంది. ప్రస్తుతం సాగర్‌లో 562.5 అడుగుల్లో 238.24 టీఎంసీలు నిల్వ ఉన్నాయి. సాగర్‌ నిండాలంటే ఇంకా 73 టీఎంసీలు కావాలి. సాగర్‌కు దిగువన మూసీలో వరద ప్రవాహం కొనసాగుతోంది. దీంతో పులిచింతలలోకి 10,400 క్యూసెక్కులు చేరుతుండగా.. విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ అంతే స్థాయిలో దిగువకు వదిలేస్తున్నారు. దీనికి పాలేరు, మున్నేరు తదితర వాగుల వరద తోడవడంతో ప్రకాశం బ్యారేజ్‌లోకి 22,107 క్యూసెక్కులు చేరుతుండగా.. కృష్ణా డెల్టాకు 12,043 క్యూసెక్కులు వదులుతూ బ్యారేజ్‌ గేట్లు ఎత్తి 10,064 క్యూసెక్కులను సముద్రంలోకి వదిలేస్తున్నారు. మరోవైపు.. గోదావరిలో వరద ప్రవాహం మరింతగా తగ్గింది. ధవళేశ్వరం బ్యారేజ్‌లోకి 2.66 లక్షల క్యూసెక్కులు చేరుతుండగా.. 11 వేల క్యూసెక్కులు గోదావరి డెల్టాకు వదులుతూ మిగులుగా ఉన్న 2.55 క్యూసెక్కులను సముద్రంలోకి వదిలేస్తున్నారు.  కృష్ణా ఉప నదులు పరవళ్లు.. రెండ్రోజులుగా రాయలసీమ, కర్ణాటకలోని బళ్లారి, కొప్పళ ప్రాంతాల్లో భారీ వర్షాలు కురుస్తుండటంతో కృష్ణా ఉపనది అయిన వేదవతి.. పెన్నా, దాని ఉప నదులు చిత్రావతి, పాపాఘ్ని పరవళ్లు తొక్కుతున్నాయి. దీంతో.. చిన్న, మధ్య తరహా ప్రాజెక్టుల్లోకి భారీగా వరద ప్రవాహం చేరుతుండడంతో అవి నిండుకుండలను తలపిస్తున్నాయి. అలాగే, అనంతపురం జిల్లాలోని అప్పర్‌ పెన్నార్‌ ప్రాజెక్టు (పేరూరు డ్యామ్‌) గేట్లు ఎత్తేసి దిగువకు పది వేల క్యూసెక్కులు వదిలేస్తున్నారు. రాప్తాడు ఎమ్మెల్యే తోపుదుర్తి ప్రకాష్‌రెడ్డి ఈ డ్యామ్‌ 6 గేట్లు ఎత్తి నీటిని దిగువకు విడుదల చేశారు. అప్పర్‌ పెన్నార్‌ ప్రాజెక్టులోకి పూర్తిస్థాయిలో వరద రావడం.. అన్నిగేట్లు ఎత్తడం మూడు దశాబ్దాల్లో ఇదే ప్రథమం.  

సాక్షి, హైదరాబాద్‌/కేతేపల్లి/హుజూర్‌నగర్‌/నాగార్జునసాగర్‌: శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు నుంచి నాగార్జునసాగర్‌లోకి కృష్ణా వరద ప్రవాహం కొనసాగుతోంది. ఆదివారం సాయంత్రం 58,750 క్యూసెక్కులు చేరుతుండటంతో సాగర్‌లో 542.7 అడుగుల వద్ద 193.15 టీఎంసీలకు నీటి నిల్వ చేరుకుంది. సాగర్‌ గరిష్ట నీటిమట్టం 590 అడుగులుకాగా గరిష్ట నీటి నిల్వ 312.05 టీఎంసీలు. సాగర్‌ నిండాలంటే ఇంకా 119 టీఎంసీలు అవసరం. మరోవైపు మూసీ ద్వారా కృష్ణాలోకి వరద చేరుతుండటంతో పులిచింతల ప్రాజెక్టులోకి 7,400 క్యూసెక్కులు చేరుతుండగా.. తెలంగాణ జెన్‌కో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ 10 వేల క్యూసెక్కులను దిగువకు వదిలేస్తోంది. పులిచింతలలో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ దిగువకు వదులుతున్న ప్రవాహానికి.. పాలేరు, మున్నేరు, వైరా, కట్టలేరు ఉరకలెత్తడంతో ప్రకాశం బ్యారేజీలోకి ఆదివారం సాయంత్రం 6 గంటలకు 62,775 క్యూసెక్కులు చేరుతోంది. కృష్ణా డెల్టా కాలువలకు 5,275 క్యూసెక్కులు వదులుతూ మిగులుగా ఉన్న 57,500 క్యూసెక్కులను ప్రకాశం బ్యారేజీ గేట్లు ఎత్తి సముద్రంలోకి వదిలేస్తున్నారు.  శ్రీశైలంలోకి తగ్గిన వరద..  శ్రీశైలం ప్రాజెక్టులోకి వరద ప్రవాహం తగ్గింది. ఆదివారం సాయంత్రం 6 గంటలకు శ్రీశైలంలోకి 1,02,418 క్యూసెక్కుల ప్రవాహం చేరుతోంది. దీంతో కుడిగట్టు కేంద్రంలో ఏపీ జెన్‌కో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ 27,180 క్యూసెక్కులను, ఎడమగట్టు కేంద్రంలో తెలంగాణ జెన్‌కో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ 31,784 క్యూసెక్కులను దిగువకు వదులుతున్నాయి. ఎగువ నుంచి వచ్చే వరద తగ్గడంతో ఆదివారం సాయంత్రం 5 గంటలకు స్పిల్‌ వేలో ఒక గేటును మూసివేశారు. మరో గేటును 10 అడుగుల మేర ఎత్తి 26,744 క్యూసెక్కులను దిగువకు విడుదల చేస్తున్నారు. కుడి, ఎడమ గట్టు కేంద్రాలు, స్పిల్‌ వే గేటు ద్వారా మొత్తం 85,708 క్యూసెక్కులు సాగర్‌ వైపు పరుగులు పెడుతున్నాయి.  గోదావరిలోనూ..  పరీవాహక ప్రాంతంలో శుక్రవారం విస్తారంగా వర్షాలు కురవడంతో ఉగ్రరూపం దాల్చిన గోదారమ్మ.. వర్షాలు తగ్గుముఖం పట్టడంతో ఆదివారం శాంతించింది. కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టులో అంతర్భాగమైన మేడిగడ్డ(లక్ష్మీ) బ్యారేజ్‌లోకి వస్తున్న వరద 6,68,560 క్యూసెక్కులకు తగ్గింది. దిగువన తుపాలకుగూడెం వద్ద ఉన్న సమ్మక్క బ్యారేజీలోకి వస్తున్న ప్రవాహం 8,82,330 క్యూసెక్కులకు తగ్గింది. ఎగువ నుంచి వస్తున్న ప్రవాహం తగ్గుతుండటంతో సీతమ్మసాగర్‌లోకి చేరుతున్న వరద 8,94,998 క్యూసెక్కులకు తగ్గింది. భద్రాచలం వద్ద గోదావరి ప్రవాహం క్రమేణ సాధారణ స్థాయికి చేరుకుంటోంది. అక్కడ వరద మట్టం 39.3 అడుగులకు తగ్గడంతో మొదటి ప్రమాద హెచ్చరికను ఉపసంహరించుకున్నారు.  

హొళగుంద (కర్నూలు): కర్ణాటక, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ఉమ్మడి ప్రాజెక్ట్‌ అయిన తుంగభద్ర డ్యామ్‌లో ఇన్‌ఫ్లో ఆదివారం మరింత మెరుగు పడింది.  శనివారం 72,592 క్యూసెక్కులుగా ఉన్న ప్రవాహ జలాలు ఆదివారం 89,664 క్యూసెక్కులకు పెరిగాయి. తుంగభద్ర రిజర్వాయర్‌ పూర్తి నీటిమట్టం 1,633 అడుగులు కాగా.. ఆదివారం ఉదయం 8 గంటలకు 1,605.56 అడుగులుగా నమోదైంది. 100.855 టీఎంసీల నీటి సామర్థ్యానికి గాను 27.481 టీఎంసీలుండగా సాయంత్రానికి 32 టీఎంసీలకు పైగా నీరు నిల్వ అయ్యాయి. అందులో 255 క్యూసెక్కులను రాయబసవన కెనాల్‌కు వదులుతున్నారు. గతేడాది ఇదే సమయానికి 1,585.77 అడుగులతో 7.033 టీఎంసీల నీరు నిల్వ ఉంది. ఉపరితల ద్రోణి, అకాల వర్షాల కారణంగా డ్యామ్‌ ఎగువ ప్రాంతాలైన శివమొగ్గ, ఆగుంబే, శృంగేరి, చిక్‌మగళూరు, వరనాడులో భారీ వర్షాలు కురుస్తున్నాయి. దీంతో ఇన్‌ఫ్లో బాగా పెరిగింది. 

సాక్షి, అమరావతి: రాష్ట్రంలో మధ్య, చిన్న తరహా ప్రాజెక్టుల ఆయకట్టు పంటలతో కళకళలాడుతోంది. ఖరీఫ్‌ కోతలు పూర్తయినా ప్రాజెక్టుల్లో నీటి నిల్వ గరిష్ట స్థాయిలో ఉంది. దీంతో రబీ పంటలకు ప్రభుత్వం నీటిని విడుదల చేస్తోంది. సమృద్ధిగా నీరు వస్తుండటంతో రైతులు భారీ ఎత్తున పంటలు సాగు చేస్తున్నారు. రాష్ట్రంలో 104.61 లక్షల ఎకరాలకు నీటి పారుదల సౌకర్యం ఉంది. భారీ ప్రాజెక్టుల కింద 65.62 లక్షల ఎకరాలు, ఏపీఎస్సైడీసీ పరిధిలోని ఎత్తిపోతల కింద 7.86 లక్షల ఎకరాలు ఉండగా, చిన్న, మధ్య తరహా ప్రాజెక్టులు, చెరువుల కింద 31.13 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. రాష్ట్రంలో ఎన్నడూ లేని రీతిలో విస్తారంగా వర్షాలు కురవడంతో గోదావరి, కృష్ణా, పెన్నా, నాగావళి, వంశధార, ఏలేరు తదితర నదులు, వాగులు, వంకలు ఉప్పొంగి ప్రవహించాయి. దాంతో ఎన్నడూ నీటి చుక్క చేరని చిన్న, మధ్య తరహా ప్రాజెక్టులు కూడా నిండిపోయాయి. వాటి కింద ఆయకట్టుకు ప్రభుత్వం నీటిని విడుదల చేస్తుండటంతో రైతులు ఆనందంతో ఉన్నారు. అప్పర్‌ పెన్నార్‌ నుంచి మడ్డువలస దాకా వర్షాఛాయ ప్రాంతం అనంతపురం జిల్లాలో పెన్నా బేసిన్‌లోని అప్పర్‌ పెన్నార్‌ ప్రాజెక్టు దశాబ్దాల తర్వాత నిండింది. దేశంలో అత్యల్ఫ వర్షపాతం నమోదయ్యే వేదవతి (హగరి) దశాబ్దాల తర్వాత ఉరకలెత్తడంతో ఎన్నడూ నిండని భైరవానితిప్ప ప్రాజెక్టు (బీటీపీ) కూడా నిండింది. శ్రీకాకుళం జిల్లాలో సువర్ణముఖి నది ఉప్పొంగడంతో మడ్డువలస ప్రాజెక్టు ఈ ఏడాది రెండుసార్లు నిండింది. రాయలసీమ, కోస్తా, ఉత్తరాంధ్ర జిల్లాల్లో దాదాపు అన్ని చిన్న, మధ్యతరహా ప్రాజెక్టులు నిండిపోయాయి. ఇప్పటి వరకు ఎన్నడూ 10 లక్షల ఎకరాలకు కూడా నీరందని చిన్న, మధ్య తరహా ప్రాజెక్టుల ఆయకట్టు.. ఇప్పుడు పూర్తి స్థాయిలో నీరందుకుంటోంది. ఏమాత్రం వృథా కాకుండా యాజమాన్య పద్ధతుల ద్వారా ఆయకట్టు చివరి భూములకూ నీళ్లందించడానికి అధికారులు చర్యలు తీసుకుంటున్నారు. దీనివల్ల ఈ ఏడాది రికార్డు స్థాయిలో పంటలు సాగవుతాయని అంచనా వేస్తున్నారు. 

సాక్షి, అమరావతి: నీటిచుక్క జాడలేక ఎడారిలా మారిన పెన్నా నది ఇప్పుడు జీవనదిగా అవతరించింది. మూడు దశాబ్దాల తర్వాత 2019లో రాయలసీమలో విస్తారంగా వర్షాలు కురవడంతో పెన్నమ్మ పరవళ్లు తొక్కింది. గతేడాది, ఈ ఏడాదీ సమృద్ధిగా వర్షాలు కురవడంతో పెన్నమ్మ ఉరకలెత్తుతోంది. బేసిన్‌లో అన్ని ప్రాజెక్టుల నీటినిల్వ సామర్థ్యం 239.59 టీఎంసీలు. పెన్నా, ఉప నదులు ఉధృతంగా ప్రవహించడంతో బేసిన్‌లోని ప్రాజెక్టులు నిండిపోయాయి. నైరుతి రుతుపవనాలు నిష్క్రమించినా.. ఖరీఫ్‌ పంటలకు వాడుకోగా ఇప్పటికీ ప్రాజెక్టుల్లో 175.91 టీఎంసీలు నిల్వ ఉండటం గమనార్హం. గతేడాది ఇదే సమయానికి ఈ ప్రాజెక్టుల్లో 157.84 టీఎంసీలు నిల్వ ఉన్నాయి. అంటే.. గతేడాదితో పోల్చితే ఈ ఏడాది 18.07 టీఎంసీలు అధికంగా నిల్వ ఉండటం గమనార్హం. మొత్తం మీద ప్రాజెక్టులన్నీ నిండటం.. పెన్నా ప్రవాహంతో భూగర్భ జలాలు పెరగడంతో పాడిపంటలతో బేసిన్‌ సస్యశ్యామలమైంది.  సమృద్ధిగా వర్షాలు కురుస్తుండటంతో..  గోదావరి, కృష్ణా నదులు పశ్చిమ కనుమల్లో పురుడుపోసుకోవడం.. పరీవాహక ప్రాంతంలో అధిక వర్షాలు కురవడంవల్ల ఆ నదులు ఉరకలెత్తుతూ ప్రవహిస్తాయి. కానీ, పెన్నా తద్భిన్నం. వర్ష ఛాయ (రెయిన్‌ షాడో) ప్రాంతంలో జన్మించి.. ప్రవహించే ప్రాంతంలో సగటున 400–800 మిల్లీమీటర్ల వర్షపాతం కురుస్తుంది. ఎల్‌నినో.. లానినో పరిస్థితుల ప్రభావంవల్ల నైరుతి రుతుపవనాల గమనం ఆధారంగా పెన్నా బేసిన్‌లో వర్షాలు కురుస్తాయి. దేశంలో అత్యల్ప వర్షపాతం నమోదయ్యే ప్రాంతం పెన్నా బేసిన్‌. జైసల్మేర్‌ తర్వాత అత్యల్ప వర్షపాతం నమోదయ్యే అనంతపురం జిల్లా ఈ బేసిన్‌లోనే ఉంది. కర్ణాటకలో 1995 నుంచి 2004 మధ్య నందిదుర్గం నుంచి నాగలమడక వరకూ ఆ రాష్ట్ర సర్కార్‌ పెన్నాపై భారీఎత్తున చెక్‌ డ్యామ్‌లు, డ్యామ్‌లు నిర్మించింది. పెన్నా ఉప నదులైన చిత్రావతిపై పరగోడు వద్ద డ్యామ్‌ నిర్మించింది. జయమంగళి, కుముద్వతిపైనా అదే రీతిలో చెక్‌ డ్యామ్‌లు నిర్మించడంతో పెన్నా, ఉప నదుల నుంచి.. ఎగువ నుంచి దిగువకు చుక్కనీరు రాకుండాపోయింది. అదే సమయంలో రాయలసీమలో సక్రమంగా వర్షాలు కురవక.. కరువు పరిస్థితులు ఏర్పడటంతో పెన్నా ఎండిపోయింది. 2019 నుంచి రాష్ట్రంతోపాటూ రాయలసీమలోనూ సమృద్ధిగా వర్షాలు కురుస్తుండటంతో పెన్నా, ఉప నదులు పరవళ్లు తొక్కుతున్నాయి. పెన్నా వరదకు కృష్ణా వరదను తోడుచేసి.. గత రెండేళ్లుగా గండికోట, సోమశిల, కండలేరు, చిత్రావతి బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్లలో తొలిసారిగా గరిష్ఠస్థాయిలో నీటిని నిల్వచేశారు.   జీవనదిగా పెన్నమ్మ రూపాంతరం  విస్తారంగా వర్షాలు కురుస్తుండటంతో పెన్నా, ఉప నదులు జలకళతో తొణికిసలాడుతున్నాయి. పెన్నా ప్రధాన పాయపై అనంతపురం జిల్లాలో పెండేకళ్లు, చాగల్లు, వైఎస్సార్‌ కడప జిల్లాలో గండికోట, మైలవరం, నెల్లూరు జిల్లాలో సోమశిల, కండలేరుల్లో 2019, 2020, ఈ ఏడాదీ గరిష్ఠస్థాయిలో నీటి నిల్వలున్నాయి. ఉప నదులైన చిత్రావతిపై అనంతపురం–వైఎస్సార్‌ కడప సరిహద్దులోని చిత్రావతి బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్, మద్దిలేరు (యోగి వేమన) ప్రాజెక్టుల్లో గరిష్ఠ స్థాయిలో నీటి నిల్వ ఉంది. గతేడాది తరహాలోనే ఈ ఏడాది పాపాఘ్ని ఉప్పొంగడంవల్ల వైఎస్సార్‌ జిల్లాలోని వెలిగల్లు నిండిపోయింది. చెయ్యేరు, సగిలేరుపై ఉన్న ప్రాజెక్టుల్లో ఇదే పరిస్థితి. బాహుదా ఉరకలెత్తడంతో చిత్తూరు జిల్లాలోని బాహుదా ప్రాజెక్టు, పెద్దేరు నిండిపోయాయి.   ఎగువన పెన్నమ్మకు పునరుజ్జీవం  కర్ణాటక చెక్‌ డ్యామ్‌లు, డ్యామ్‌ల నిర్మాణంతో ఎగువ నుంచి పెన్నాకు వరద రాకపోవడంవల్ల కర్ణాటక సరిహద్దులో అనంతపురం జిల్లాలో ఉన్న పేరూరు డ్యామ్‌ (అప్పర్‌ పెన్నార్‌) నుంచి పీఏబీఆర్, మధ్య పెన్నార్‌ వరకూ పెన్నా ఒట్టిపోయింది. దీంతో దిగువ రీతిలో ఎగువన కూడా జీవనదిగా మార్చేందుకు ప్రభుత్వం చర్యలు చేపట్టింది. పాపాఘ్ని, స్వర్ణముఖి ఉప నదులనూ పునరుజ్జీవింపజేసే చర్యలను వేగవంతం చేసింది.   వాతావరణ మార్పుల వల్లే..  వాతావరణ మార్పులవల్ల వర్షాలు పడే రోజులు తగ్గాయి. కానీ.. వర్షంపడే రోజుల్లో ఒకేసారి కుండపోత కురుస్తోంది. దీనివల్ల చెరువులు నిండి.. పెన్నాలోకి వరద ప్రవహిస్తోంది. ఫలితంగా 2019 నుంచి పెన్నా, ఉప నదులపై ఉన్న ప్రాజెక్టులు నిండుతున్నాయి. పాడిపంటలతో ఈ బేసిన్‌ సస్యశ్యామలమవుతోంది. ఎగువన పెన్నా నదిని పునరుజ్జీవింపజేసేందుకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నడుంబిగించడం శుభపరిణామం.  – డాక్టర్‌ మల్లారెడ్డి, డైరెక్టర్, యాక్షన్‌ ఫెటర్నా ఎకాలజీ సెంటర్, అనంతపురం  సవ్యమైన రీతిలో జలచక్రం  ఎన్నడూలేని రీతిలో 2019 నుంచి రాయలసీమ, నెల్లూరు జిల్లాల్లో వర్షాలు కురుస్తుండటంవల్ల పెన్నా, ఉప నదులు ఉరకలెత్తుతున్నాయి. పెన్నా వరద జలాలకు కృష్ణా వరద జలాలను జతచేసిన రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అన్ని ప్రాజెక్టులను నింపింది. ఇది పెన్నాలో వాతావరణ సమతుల్యతకు దారితీసింది. జలచక్రం సవ్యమైన రీతిలో మారడంవల్ల వర్షాలు సమృద్ధిగా కురుస్తున్నాయి. ఇదే జీవనదిగా పెన్నా అవతరించడానికి బాటలు వేస్తోంది.   – మురళీనాథ్‌రెడ్డి, చీఫ్‌ ఇంజనీర్, కర్నూలు జిల్లా  

సాక్షి, అమరావతి: శ్రీశైలం జలాశయం పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యాన్ని తేల్చేందుకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం చర్యలు చేపట్టింది. జలాశయంలో డిఫరెన్షియల్‌ గ్లోబల్‌ పొజిషనింగ్‌ సిస్టమ్‌ (డీజీపీఎస్‌) విధానంలో బ్యాథమెట్రిక్‌ సర్వే చేయడం ద్వారా ఏ మట్టంలో.. ఎంత నీరు నిల్వ ఉంటుందన్నది తేల్చే పనులను ముంబైకి చెందిన ‘జియో సర్వీసెస్‌’ మారిటైమ్‌ లిమిటెడ్‌ సంస్థకు అప్పగించింది. ఈ సంస్థ శుక్రవారం సర్వే పనులు ప్రారంభించింది. జలాశయం జల విస్తరణ ప్రాంతం 616 చదరపు కిలోమీటర్లు. బెడ్‌ లెవల్‌ సగటున 500 మీటర్లు. పూర్తి నీటిమట్టం 885 అడుగులు. జలాశయం జల విస్తరణ ప్రాంతంలో బెడ్‌ లెవల్‌ నుంచి 885 అడుగుల వరకు.. ఏ మట్టం వద్ద ఎంత నీరు నిల్వ ఉంటుదన్నది పడవల ద్వారా ఏడీసీపీ (అకౌస్టిక్‌ డాప్లర్‌ కరంట్‌ ప్రొఫైలర్‌) పరికరాన్ని ఉపయోగించి.. బ్యాథమెట్రిక్‌ సర్వే ద్వారా తేల్చుతామని హైడ్రాలజీ విభాగం సీఈ కుమార్‌ ‘సాక్షి’కి తెలిపారు. శ్రీశైలం జలాశయాన్ని నిర్మించినప్పుడు పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 308.06 టీఎంసీలు. 2001–02లో కేంద్ర జల సంఘం (సీడబ్ల్యూసీ) జలాశయం పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 264 టీఎంసీలేనని తన సర్వే ద్వారా తేల్చింది.  భూమి కోతతో కొట్టుకొస్తున్న పూడిక  నదీ పరివాహక ప్రాంతంలో అడవులను నరికేయడం వల్ల భూమి కోతకు గురై.. వరదతో పాటు మట్టి కొట్టుకొస్తోంది. అందువల్లే శ్రీశైలం జలాశయంలో పూడిక భారీ ఎత్తున పేరుకుపోతోంది. ఇందు వల్లే నీటి నిల్వ సామర్థ్యం తగ్గిందని సీడబ్ల్యూసీ తేల్చింది. 2009–10లో ఉమ్మడి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం శ్రీశైలం జలాశయం నీటి నిల్వ సామర్థ్యంపై మరో సర్వే చేసింది. ఆ సర్వేలో నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 215.81 టీఎంసీలకు తగ్గిందని తేలింది. సీడబ్ల్యూసీ మార్గదర్శకాల ప్రకారం ప్రతి పదేళ్లకు ఒకసారి నీటి నిల్వ సామర్థ్యంపై సర్వే చేయాలి. ఈ నేపథ్యంలో ఎన్‌హెచ్‌పీ (నేషనల్‌ హైడ్రాలజీ ప్రాజెక్టు)లో భాగంగా శ్రీశైలం జలాశయం నీటి నిల్వ సామర్థ్యం తేల్చే పనులను జల వనరుల శాఖ అధికారులు చేపట్టారు. తాజాగా చేపట్టిన సర్వే 15 రోజుల్లో పూర్తవుతుందని అధికార వర్గాలు తెలిపాయి.    

సాక్షి, అమరావతి: ఉత్తరాదితో పోల్చితే దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో.. ప్రధానంగా తెలుగు రాష్ట్రాల్లోని జలాశయాల్లో నీటి నిల్వ అధికంగా ఉన్నట్లు సీడబ్ల్యూసీ వెల్లడించింది. ప్రస్తుతం దేశ వ్యాప్తంగా నదుల్లో వరద ప్రవాహం, సహజ సిద్ధ వరద ప్రవాహం కనిష్ట స్థాయికి చేరుకుంది. ఖరీఫ్‌ పూర్తయింది. రబీలో పంటలు సాగు చేస్తున్నారు. ఈ దశలో సీడబ్ల్యూసీ (కేంద్ర జల సంఘం) దేశంలో తన పర్యవేక్షణలోని 128 జలాశయాల్లో నీటి నిల్వలపై అధ్యయనం చేసింది. దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లోని జలాశయాల్లోని నీటి నిల్వలు గత పదేళ్ల సగటుతో పోల్చితే ఈ ఏడాది 50% అధికంగా ఉన్నట్లు ఆ అధ్యయనంలో తేలింది. ఈ మేరకు శుక్రవారం విడుదల చేసిన నివేదికలో ప్రధానాంశాలు ఇలా ఉన్నాయి.  ► దేశ వ్యాప్తంగా సీడబ్ల్యూసీ పర్యవేక్షణలోని 128 జలాశయాల పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 9,104.38 టీఎంసీలు. ప్రస్తుతం ఈ జలాశయాల్లో 3,716.42 టీఎంసీలు నిల్వ ఉన్నాయి. గతేడాది ఇదే రోజుకు 4,116.42 టీఎంసీలు ఉండేవి. గత పదేళ్లలో ఈ జలాశయాల్లో సగటున 3,021.99 టీఎంసీలు నిల్వ ఉండేవి. ► దక్షిణాది రాష్ట్రాలైన ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ, కర్ణాటక, తమిళనాడు, కేరళల్లో సీడబ్ల్యూసీ పర్యవేక్షణలోని జలాశయాల పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 1,864.94 టీఎంసీలు. ప్రస్తుతం ఈ జలాశయాల్లో 1,169.60 టీఎంసీలు నిల్వ ఉన్నాయి. గతేడాది ఇదేరోజు వీటిలో 1,133.23 టీఎంసీలు నిల్వ ఉండేవి. గత పదేళ్లలో ఈ జలాశయాల్లో సగటున 787.5 టీఎంసీల నిల్వ ఉండేవి. అంటే.. గత పదేళ్ల సగటు నీటి నిల్వ కంటే ఈ ఏడాది 50 శాతం అధికంగా నిల్వ ఉన్నట్లు స్పష్టమవుతోంది. ► ఉత్తరాది, ఈశాన్య, పశ్చిమ, మధ్య భారతదేశంలోని రాష్ట్రాల్లోని జలాశయాల్లో నీటి నిల్వలు గతేడాది కంటే ఈ ఏడాది తక్కువగా ఉన్నాయి. ► దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో ప్రధానంగా తెలుగు రాష్ట్రాల్లోని జలాశయాల్లో నీటి నిల్వలు పుష్కలంగా ఉన్నాయి. కృష్ణా బేసిన్‌లో జూరాల, శ్రీశైలం, నాగార్జునసాగర్, పులిచింతల ప్రాజెక్టుల్లోనూ.. గోదావరి బేసిన్‌లో శ్రీరాంసాగర్, నిజాంసాగర్, లోయర్‌ మానేరు డ్యామ్, ఎల్లంపల్లి ప్రాజెక్టుల్లోనూ.. పెన్నా బేసిన్‌లో సోమశిల, కండలేరు, ఇతర బేసిన్‌లలో ఏలేరు జలాశయంలో నీటి నిల్వలు గతేడాది కంటే అధికంగా ఉన్నట్లు సీడబ్ల్యూసీ పేర్కొంది. ► ఈ ఏడాది ఉత్తరాది రాష్ట్రాలతో పోల్చితే దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో రబీ పంటల సాగుకు.. వేసవిలో తాగునీటి అవసరాలకు ఎలాంటి ఇబ్బందులు ఉండవని సీడబ్ల్యూసీ అంచనా వేసింది.   

సాక్షి, అమరావతి: సాగునీటి ప్రాజెక్టుల నిర్మాణంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం శరవేగంతోపాటు దూరదృష్టితో వ్యవహరిస్తుండటంతో సామాజిక ప్రయోజనాలు కూడా చేకూరుతున్నాయి. నిర్వాసితులకు పునరావాసం పనులను వేగంగా పూర్తి చేసి వరద నీటిని ఒడిసిపట్టడంతో రాష్ట్రవ్యాప్తంగా భూగర్భ జలాల మట్టం గణనీయంగా పెరుగుతోంది. వరద నీటిని సద్వినియోగం చేసుకుంటూ ప్రాజెక్టులను గరిష్ట స్థాయిలో నింపడం ద్వారా ఆ ఫలాలు ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా సమాజం మొత్తానికి అందుతున్నాయి. తక్కువ లోతులోనే నీరు సమృద్ధిగా లభిస్తుండటంతో తాగు, సాగునీటి అవసరాలకు ఎక్కడా ఇబ్బందులు ఎదురు కావడం లేదు. రాష్ట్రవ్యాప్తంగా ప్రాజెక్టులు నిండుకుండల్లా మారడం, భూగర్భ జలాలు పెరగడంతో వాతావరణ మార్పులు భారీ స్థాయిలో లేకుండా ఉష్ణోగ్రతలు కూడా అదుపులో ఉండే అవకాశం ఉంది. ఆయకట్టుకు పుష్కలంగా నీరందిస్తూ పొలాలను సస్యశ్యామలం చేయడంతో రైతుల్లో ఆనందోత్సాహాలు వెల్లివిరుస్తున్నాయి. పునరావాస కల్పనలో గత సర్కారు తీవ్ర నిర్లక్ష్యం వహించడంతో ఏటా వందల టీఎంసీల వరద జలాలు వృథాగా సముద్రంలో కలిశాయి.  గండికోట జలాశయంలో 26.85 టీఎంసీలు నిల్వ గాలేరు–నగరి సుజల స్రవంతి పథకంలో అంతర్భాగమైన గండికోట జలాశయంలో తొలిసారిగా పూర్తి సామర్థ్యం మేరకు 26.85 టీఎంసీలను మంగళవారం నిల్వ చేశారు. జలాశయం నిర్మాణం పూర్తయిన తర్వాత పూర్తి సామర్థ్యం మేరకు నీరు నిల్వ చేయడం ఇదే మొదటిసారి కావడం గమనార్హం. ఇదే కాకుండా గాలేరు–నగరిలో అంతర్భాగమైన పైడిపాళెం, సర్వారాయసాగర్, వామికొండసాగర్‌ ప్రాజెక్టుల్లోనూ ఈ ఏడాదే గరిష్ట స్థాయిలో నీటిని నిల్వ చేశారు. సీబీఆర్‌(చిత్రావతి బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌)లో పూర్తి సామర్థం మేరకు పది టీఎంసీలు నిల్వ చేశారు. వైఎస్సార్‌ సీపీ అధికారంలోకి వచ్చిన తొలి ఏడాదే పులిచింతల ప్రాజెక్టు, సోమశిల రిజర్వాయర్‌లో పూర్తి సామర్థ్యం మేరకు  నిల్వ చేయడం తెలిసిందే.  గతంలో 3 టీఎంసీలే నిల్వ.. గండికోట రిజర్వాయర్‌ పూర్తి నిల్వ సామర్థ్యం 26.85 టీఎంసీలు కాగా 2012 నుంచి 2019 వరకు గరిష్టంగా మూడు టీఎంసీలను మాత్రమే నిల్వ చేశారు. నిర్వాసితులకు పునరావాసం కల్పించకపోవడం వల్ల నీటిని నిల్వ చేయలేకపోయారు. 2014 నుంచి 2019 వరకు  గండికోట నిర్వాసితుల పునరావాసం కోసం ఐదేళ్లలో రూ.146.29 కోట్లను మాత్రమే టీడీపీ సర్కార్‌ ఖర్చు చేయడం గమనార్హం. చిత్రావతి, వామికొండ, పైడిపాళెం, పులిచింతల, సోమశిల, కండలేరు నిర్వాసితుల పునరావాసానికి కూడా గత సర్కార్‌ పైసా వ్యయం చేయలేదు. వైఎస్సార్‌సీపీ ప్రభుత్వం అధికారంలోకి వచ్చాక గండికోట నిర్వాసితుల పునరావాసానికి రూ.522.85 కోట్లను జూన్‌ 24న విడుదల చేసింది. పునరావాస కాలనీల్లో ఇళ్ల నిర్మాణం, మౌలిక సదుపాయాల కల్పన, భూసేకరణకు రూ.403.2 కోట్లను మంజూరు చేసింది. వెరసి రూ.926.05 కోట్లను వ్యయం చేసి 17,809 మంది నిర్వాసితులకు పూర్తి స్థాయిలో పునరావాసం కల్పించింది. దీంతో గండికోటలో పూర్తి స్థాయిలో నీటిని నిల్వ చేయగలిగారు. ఇక గాలేరు–నగరిలో అంతర్భాగమైన వామికొండసాగర్‌లో 1.60, సర్వారాయసాగర్‌లో 3.06, పైడిపాళెంలో ఆరు టీఎంసీలకుగానూ 5.84 టీఎంసీలను నిల్వ చేశారు. రూ.240.53 కోట్లతో చిత్రావతి బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌లో నిర్వాసితులకు పునరావాసం కల్పించడంతో జలాశయం పూర్తయిన తర్వాత తొలిసారిగా ఈ ఏడాదే పూర్తి సామర్థ్యం మేరకు పది టీఎంసీలను నిల్వ చేశారు.  పులిచింతలతో శ్రీకారం.. అధికారంలోకి వచ్చిన వెంటనే తెలంగాణ సర్కార్‌తో చర్చించిన సీఎం వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి పునరావాసం నిధులను విడుదల చేసి పులిచింతల ప్రాజెక్టులో పూర్తి సామర్థ్యం మేరకు నీటిని నిల్వ చేయడానికి మార్గం సుగమం చేశారు. ప్రాజెక్టు నిర్మాణం పూర్తయిన తర్వాత తొలిసారిగా గతేడాది 45.77 టీఎంసీలు నిల్వ చేశారు. ఈ ఏడాదీ అదే రీతిలో నీటిని నిల్వ చేశారు. దీనివల్ల కృష్ణా డెల్టాలో పంటల సాగుకు, కృష్ణా, గుంటూరు, ప్రకాశం జిల్లాల తాగునీటికి ఇబ్బందులు తొలిగాయి. నిర్వాసితులకు పునరావాసం కల్పించడం ద్వారా దశాబ్దాల క్రితం పూర్తయిన సోమశిల రిజర్వాయర్‌లో గతేడాది పూర్తి సామర్థ్యం మేరకు 78 టీఎంసీలు నిల్వ చేశారు. ఈ ఏడాదీ అదే రీతిలో నిల్వ చేశారు. దీంతో పెన్నా డెల్టా, తెలుగుగంగ  ఆయకట్టులో పంటల సాగుకు, నెల్లూరు, ప్రకాశం జిల్లాల్లో తాగునీటికి ఇబ్బందులు తొలగిపోయాయి. సముద్రంలో కలుస్తున్న వరద జలాలను ఒడిసి పట్టి బంజరు భూములకు నీళ్లందించడం ద్వారా కరువును తరిమికొట్టేందుకు దివంగత సీఎం వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి 2004లో జలయఙ్ఞం చేపట్టారు. 84 ప్రాజెక్టులను ఒకేసారి చేపట్టి పలు ప్రాజెక్టులను పూర్తి చేశారు. ఆయన హఠాన్మరణం తర్వాత నిర్వాసితులకు పునరావాసం కల్పించడంపై ప్రభుత్వాలు దృష్టి పెట్టకపోవడంతో నిర్మాణం పూర్తయిన ప్రాజెక్టుల్లోనూ నీటిని నింపలేని దుస్థితి నెలకొంది. కమీషన్‌లు రాకపోవడంతో గత సర్కారు పునరావాసం పనులను నిర్లక్ష్యం చేసింది. దీంతో గతంలో ఏటా వందలాది టీఎంసీల వరద జలాలు సముద్రంలో వృథాగా కలిశాయి.  కండలేరులో గరిష్టంగా నిల్వ చేసేలా.. కండలేరు పూర్తి నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 68.03 టీఎంసీలు. గత ప్రభుత్వం నిర్వాసితులకు పునరావాసం కల్పించలేదు. కండలేరు నిర్వాసితుల పునరావాసంపై ప్రత్యేక దృష్టి పెట్టిన రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఈ ఏడాది తొలిసారిగా 60 టీఎంసీలను నిల్వ చేసింది. వచ్చే సీజన్‌ నాటికి నిర్వాసితులకు పూర్తి స్థాయిలో పునరావాసం కల్పించడం ద్వారా 68.03 టీఎంసీలను నిల్వ చేసే దిశగా అడుగులు వేస్తోంది.

ఆమె ఓ ఆర్కిటెక్ట్‌. లక్షల రూపాయలు ఆర్జించే అవకాశం ఉన్న తన కెరీర్‌కే పరిమితమై పోకుండా భావితరాలకు విలువైన నీటి బొట్టును ఒడిసిపట్టి అందించేందుకు జలయజ్ఞానికి శ్రీకారం చుట్టారు. తరిగిపోతున్న జలసంపదను పది కాలాల పాటు నిల్వచేసేందుకు వినూత్న డిజైన్లు రూపొందించి దేశ ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ మన్ననలు పొందారు. ప్రధాని సోషల్‌ మీడియా అకౌంట్ల నిర్వహణకు అర్హత సాధించిన ఏడుగురిలో ఒకరిగా దేశవ్యాప్తంగా అందరి దృష్టిని ఆకర్షించారు. ఆమే కల్పనా రమేశ్‌. హైదాబాద్‌లోని గచ్చిబౌలిలో నివాసం ఉంటున్నారు కల్పనా రమేష్‌. సాహె (సొసైటీ ఫర్‌ అడ్వాన్స్‌మెంట్‌ ఆఫ్‌ హ్యూమన్‌ ఎండీవర్‌) సంస్థను స్థాపించి దశాబ్దకాలంగా వర్షపునీటి సంరక్షణకు విశేషంగా కృషి చేస్తున్నారు. ఆ వివరాలను సాక్షితో పంచుకున్నారు. ప్రధాని దృష్టి నేను రూపొందించిన వర్షపు నీటి సంరక్షణ డిజైన్లు, చేపడుతున్న అవగాహన కార్యక్రమాలపై సోషల్‌ మీడియా వేదికగా కొన్ని గ్రూపులకు చెందినవారు దేశవ్యాప్తంగా ఆయా గ్రూపుల్లో పోస్ట్‌ చేయడంతోపాటు ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోడీని ట్యాగ్‌చేశారు. దీంతో ప్రధానమంత్రి కార్యాలయ ‘మై గౌ’ సైట్‌ సీఈఓ మార్చి 6న నాకు ఫోన్‌చేసి పీఎం సోషల్‌ మీడియా అకౌంట్ల నిర్వహణకు మీరు అర్హత సాధించారని చెప్పడంతో సంభ్రమాశ్చర్యాలకు గురయ్యాను. ఈ గుర్తింపు నా బాధ్యతను మరింత పెంచింది. నేరుగా ప్రధాని నరేంద్రమోడీకి సంబంధించిన ట్విట్టర్, ఫేస్‌బుక్, ఇన్‌స్టాగ్రామ్‌ సైట్లలో నేను సమాచారాన్ని పొందుపరిచే అవకాశం ఉండదు. మైగౌ సైట్‌ సీఈఓకు సమాచారం చేరవేస్తే వారు నేను అందించే సమాచారాన్ని పరిశీలించి నా తరఫున ఆయా సైట్లలో నేను కోరిన సమాచారాన్ని పోస్ట్‌చేస్తారు. ఈ విధానంలో నా ఆలోచనలు, డిజైన్లు కోట్లాదిమందికి చేరతాయని సంతోషంగా ఉంది. విస్తృత అవగాహన   గత మూడేళ్లుగా వర్షపునీటి సంరక్షణపై 150కి పైగా అవగాహన కార్యక్రమాలు, 50 ప్రత్యేక చర్చాగోష్ఠులు నిర్వహించాం. తాజాగా హైదరాబాద్‌లోని సిల్వర్‌ఓక్‌ విద్యాసంస్థలో 6–8వ తరగతి చదువుతున్న విద్యార్థులకు వాననీటి సంరక్షణపై రెండునెలలు క్లాస్‌రూమ్‌లో, మరో రెండు నెలలు క్షేత్రస్థాయిలో అవగాహన కల్పించాం. వాళ్లు వెళ్లి ఇళ్లు, కాలనీల్లోనూ అవగాహన కల్పిస్తున్నారు. ఇటీవలే మజీద్‌ బండ (కొండాపూర్‌) ప్రాంతంలో కొడికుంట చెరువును మా సాహె సంస్థ దత్తతకు తీసుకుంది. ఈ చెరువులోకి వర్షపునీరు చేరే ఇన్‌ఫ్లో ఛానల్స్‌ను ప్రక్షాళన చేస్తోంది. ఈ పనులు దాదాపు పూర్తికావచ్చాయి. ఇళ్లు, కార్యాలయాల విస్తీర్ణం, నిర్మాణ డిజైన్లను బట్టి వాననీటి సంరక్షణ పిట్స్‌ను మేము డిజైన్‌ చేస్తున్నాం. నా స్వస్థలం బెంగళూరు. ఆర్కిటెక్చర్‌లో డిగ్రీ చేశాను. విద్యాభ్యాసం అక్కడే సాగింది. కానీ గత 20 ఏళ్లుగా హైదరాబాద్‌ నగరంలో ఉంటున్నాం. ఇప్పుడు ఇదే నా ఓన్‌సిటీ. ఇక్కడే వర్షపునీటి సంరక్షణపై విస్తృతంగా అవగాహన కార్యక్రమాలు చేపడుతున్నాను. నా భర్త రమేష్‌ లోకనాథన్‌ది సాఫ్ట్‌వేర్‌ రంగం. ఆయన సహాయ సహకారాలు కూడా నాకెంతగానో ఉన్నాయి. వర్షపు నీటి నిల్వపై  క్షేత్రస్థాయిలో పిల్లలకు అవగాహన  భవిష్యత్‌ లక్ష్యం ‘చినుకు.. చినుకు ఒడిసిపట్టు.. భావితరాలకు దాచిపెట్టు’ అన్న నినాదంతో వర్షపునీటిని ఒడిసిపట్టే కృషిలో నిర్విరామంగా పనిచేస్తున్నాను. భవిష్యత్‌లో నా సేవలు, డిజైన్లు ప్రధాని సోషల్‌మీడియా అకౌంట్ల ద్వారా కోట్లాదిమందికి చేరనున్నాయి. ఈ జలయజ్ఞంలో ప్రతీ భారతీయుడు భాగస్వామి కావాలన్నదే నా లక్ష్యం.. నా స్వప్నం. కాంక్రీట్‌ మహారణ్యంలా మారిన నగరాల్లో వర్షపునీటిలో 80 శాతం వృథా అవుతోంది. ఇందులో 50 శాతం ఒడిసిపట్టినా నీటి కరువు ఉండదన్నదే నా నిశ్చిభిప్రాయం’’అని ముగించారు కల్పన. – ఏసిరెడ్డి రంగారెడ్డి, సాక్షి, హైదరాబాద్‌ నీటి బ్యాంకు! ఇళ్లు, అపార్ట్‌మెంట్లలో తక్కువ ఖర్చుతో వర్షపునీటిని సంరక్షించుకోవచ్చు. ఇంటి పైకప్పుపై కురిసిన వర్షపునీటిని నేరుగా కింద ఉన్న నీటి సంపులో నింపుకోవాలి. ఇలా ఇంటి విస్తీర్ణాన్ని బట్టి 30 వేల నుంచి లక్ష లీటర్ల వరకు నిల్వచేయవచ్చు. ఇది నిండిన తరవాత ఓవర్‌ఫ్లో అయ్యే నీటిని ఎండిన బోరుబావిలోకి మళ్లిస్తే మీకు ఏడాదికి సరిపడా  జలబ్యాంక్‌ అందుబాటులో ఉంటుంది. ట్యాంకర్‌ కష్టాలు లేకుండా చూసుకోవచ్చు. ఏడాదికి సుమారు 35–45 రోజుల పాటు వర్షం తప్పక కురుస్తుంది. ఇందుకోసం ఒకసారి రూ.15–రూ.25 వేల వరకు ఖర్చు చేస్తే సరిపోతుంది. ఉదా.. వెయ్యి చదరపు అడుగుల భవనం రూఫ్‌టాప్‌పై పడిన వర్షపు నీటిని ఒడిసిపడితే 70 వేల లీటర్ల జలబ్యాంక్‌ ఏర్పాటు చేసుకోవచ్చు. ఈ నీరు ఐదుగురు సభ్యులున్న కుటుంబానికి వందరోజుల పాటు సరిపోతాయి. ఇక 2000 చదరపు అడుగుల భవనానికి 1.40 లక్షల లీటర్లు, 3000 చదరపు అడుగుల భవనంపై కురిసిన నీటి ద్వారా 2.10 లక్షల లీటర్లు, 4000 చదరపు అడుగుల భవనానికి 2.80 లక్షల లీటర్ల జలబ్యాంక్‌ ఏర్పాటు చేసుకోవచ్చు.  కల్పన  

ఆర్‌.ఓ. పద్ధతిలో శుద్ధి చేసిన నీటిని తాగడం వల్ల ఆరోగ్య సమస్యలు వస్తున్న నేపథ్యంలో జాతీయ గ్రామీణాభివృద్ధి–పంచాయతీరాజ్‌ సంస్థ (ఎన్‌.ఐ.ఆర్‌.డి.పి.ఆర్‌.), ఎస్‌.ఎం.సెహగల్‌ ఫౌండేషన్‌లు ప్రత్యామ్నాయాలపై దృష్టి పెట్టాయి. దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాల్లో వాడుకలో ఉన్న మెరుగైన ‘ఇంటి స్థాయిలో తాగునీటి శుద్ధి– నిల్వ పద్ధతుల’పై అనుభవాలను పంచుకునేందుకు, జ్ఞానాన్ని ఇచ్చిపుచ్చుకునేందుకు ఫిబ్రవరి 27–28 తేదీల్లో హైదరాబాద్‌ రాజేంద్రనగర్‌లోని ఎన్‌.ఐ.ఆర్‌.డి.పి.ఆర్‌.లో చర్చాగోష్టి జరగనుంది. కెనడాకు చెందిన సెంటర్‌ ఫర్‌ అఫార్డబుల్‌ వాటర్‌ శానిటేషన్‌ టెక్నాలజీ ఈ వర్క్‌షాపునకు నాలెడ్జ్‌ పార్టనర్‌గా వ్యవహరిస్తోంది. నీటిశుద్ధి–నిల్వ సాంకేతికతల డెవలపర్లు, టెక్నాలజీ ప్రొవైడర్లు, వీటిని అనుసరిస్తున్నవారు తమ అనుభవాలను పంచుకోవచ్చు, మెరుగుపరుచుకోవచ్చు. తాము వాడుతున్న ప్యూరిఫయ్యర్లను ప్రదర్శించవచ్చు. పవర్‌పాయింట్‌ ప్రజెంటేషన్లు/పోస్టర్లను చూపించి చర్చలో పాల్గొనవచ్చు. ఆసక్తి గల వారు ఫిబ్రవరి 7లోగా వివరాలు పంపాలి. వివరాలకు.. అపరాజిత–98012 73123. Email: a.vaibhav@smsfoundation.org    మార్చిలో జాతీయ శాశ్వత వ్యవసాయ మహాసభ అరణ్య శాశ్వత వ్యవసాయ సంస్థ ఆధ్వర్యంలో మార్చి 6 నుంచి 8వ తేదీ వరకు జాతీయ శాశ్వత వ్యవసాయ(పర్మాకల్చర్‌) మహాసభ సంగారెడ్డి జిల్లా (జహీరాబాద్‌ సమీపంలోని) బిడకన్నె గ్రామంలోని వ్యవసాయ శిక్షణా క్షేత్రంలో జరగనుంది. ‘భూతాపోన్నతి – శాశ్వత వ్యవసాయ పరిష్కారాలు’ అనే అంశంపై ఈ మహాసభలో విస్తృత చర్చ జరుగుతుంది. పర్యావరణపరమైన సుస్థిరతను అందించే రసాయనిక అవశేషాల్లేని ఆహారోత్పత్తి సాధనకు దోహదపడే జీవవైవిధ్య, ప్రకృతి వ్యవసాయ పద్ధతులకు ఈ మహాసభ వేదిక కానుంది. రిజిస్ట్రేషన్‌ తదితర సమాచారం కోసం సంప్రదించాల్సిన ఫోన్‌ నంబర్‌ 75697 20601. E-mail id : aranyahyd@gmail.com చిరుధాన్య వంటకాలపై 18న ఐ.ఐ.ఎం.ఆర్‌.లో శిక్షణ వర్షాధారంగా పండే చిరుధాన్యాలలో సకల పోషకాలు ఉన్నాయి. వీటిని మూలాహారంగా తీసుకుంటే జీవనశైలి వ్యాధులు సైతం నయం అవుతాయి. అయితే, వీటితో సంప్రదాయ వంటకాలతో పాటు ఆధునిక వంటకాలను కూడా సులభంగా తయారు చేసుకోవచ్చు అని హైదరాబాద్‌ రాజేంద్రనగర్‌లోని భారతీయ చిరుధాన్య పరిశోధనా సంస్థ–ఐ.ఐ.ఎం.ఆర్‌. (కేంద్ర ప్రభుత్వ సంస్థ) చెబుతోంది. చిరుధాన్య వంటకాల తయారీపై కుకింగ్‌ విత్‌ మిల్లెట్స్‌ పేరిట గృహిణులు, హోటళ్ల నిర్వాహకులు, స్టార్టప్‌ సంస్థల వ్యవస్థాపకులకు ఈ నెల 18(శనివారం)న ఐ.ఐ.ఎం.ఆర్‌.లోని న్యూట్రిహబ్‌ శిక్షణ ఇవ్వనుంది. ఫీజు రూ. 1,500. పేర్ల రిజిస్ట్రేషన్, ఇతర వివరాల కోసం.. nutrihubtbi@gmail.com 040-24599379/ 29885838 / Mobile - 9490476098 www.millets.res.in /  www.nutrihub-tbi-iimr.org   మట్టి ద్రావణంతో చీడపీడల నివారణపై 19న శిక్షణ ప్రకృతి/సేంద్రియ వ్యవసాయ క్షేత్రాల్లో మట్టి ద్రావణంతో వివిధ పంటల్లో చీడపీడల నివారణ  పద్ధతులపై ప్రసిద్ధ రైతు శాస్త్రవేత్త, మట్టి ద్రావణ ంపై పేటెంట్‌ పొందిన చింతల వెంకటరెడ్డి ఈ నెల 19(ఆదివారం)న గుంటూరు జిల్లా కొర్నెపాడులోని తమ శిక్షణా కేంద్రంలో రైతులకు శిక్షణ ఇస్తారని రైతునేస్తం ఫౌండేషన్‌ చైర్మన్‌ డా. వై. వెంకటేశ్వరరావు తెలిపారు. ముందుగా పేర్లు నమోదుకు సంప్రదించాల్సిన నంబర్లు.. 97053 83666, 0863–2286255. 22న విజయవాడలో మామిడి రైతులకు శిక్షణ గో ఆధారిత ప్రకృతి వ్యవసాయదారుల సంఘం ఈనెల 22(శుక్రవారం)న విజయవాడ పడమట లంకలోని రైతు శిక్షణా కేంద్రంలో ప్రకృతి వ్యవసాయ పద్ధతిలో మామిడి సాగుపై రైతులకు శిక్షణ ఇవ్వనున్నారు. ఉ. 10 గం. నుంచి సా. 5 గం. వరకు శిక్షణ ఇస్తారు. భోజన సదుపాయం ఉంది. విజయవంతంగా సాగు చేస్తున్న రైతులు పాల్గొని ఇతర రైతులతో అనుభవాలను పంచుకోవలసిందిగా గో ఆధారిత ప్రకృతి వ్యవసాయదారుల సంఘం కోరుతోంది. వివరాలకు.. జగదీష్‌ – 78934 56163.   29న చోహన్‌ క్యు, సీవీఆర్‌ సాగు పద్ధతులపై శిక్షణ రంగారెడ్డి జిల్లా ఘట్‌కేసర్‌ మండలం రిక్వెల్‌ ఫోర్డ్‌ ఇంటర్‌ నేషనల్‌ స్కూల్‌ వద్ద ప్రకృతి వ్యవసాయ క్షేత్రంలో ఈ నెల 29న ఉ. 9 గం. నుంచి సా. 6 గం. వరకు డా. చోహాన్‌ క్యు(దక్షిణ కొరియా) ప్రకృతి వ్యవసాయ పద్ధతిపై నిపుణురాలు, ‘సర్ర’ డైరెక్టర్‌ రోహిణీ రెడ్డి (బెంగళూరు), మట్టి సేద్యం ఆవిష్కర్త చింతల వెంకట రెడ్డి(హైదరాబాద్‌) రైతులకు శిక్షణ ఇస్తారని న్యూలైఫ్‌ ఫౌండేషన్‌ వ్యవస్థాపకులు శివ షిండే తెలిపారు. చోహన్‌క్యు పద్ధతిపై తిరుపతి ఎస్వీ యూనివర్సిటీలో జరిగిన పరిశోధనా ఫలితాలను అధ్యాపకులు తెలియజేస్తారు. చోహన్‌క్యు రూపొందించిన ఫెయిత్‌ (ఫుడ్‌ ఆల్వేస్‌ ఇన్‌ ద హోమ్‌) బెడ్‌ తయారీ పద్ధతిలో కూరగాయల సాగుపై ప్రత్యక్ష శిక్షణ ఇస్తారు. భోజన సదుపాయం ఉంది.  ఆసక్తి గల రైతులు ఈ నెల 20 లోగా రూ. 200 చెల్లించి ముందాగా పేర్లు నమోదు చేయించుకోవాలి. వివరాలకు.. సంపత్‌కుమార్‌ – 98854 55650, నీలిమ – 99636 23529.  

సాక్షి, హైదరాబాద్‌ : జల విద్యుదుత్పత్తికి, గోదావరి నీటినిల్వకు ఉపయోగపడేలా దుమ్ముగూడెం వద్ద బ్యారేజీ నిర్మించాలని ముఖ్యమంత్రి కె.చంద్రశేఖర్‌రావు నిర్ణయించారు. దుమ్ముగూడెం వద్ద గోదావరిలో 150 రోజులపాటు పుష్కలమైన ప్రవాహం ఉంటుంది. ఈ నేపథ్యంలో అక్కడ 37 టీఎంసీల నీరు నిల్వ ఉండేలా బ్యారేజీ, 320 మెగావాట్ల విద్యుదుత్పత్తి చేసేలా ప్లాంటు నిర్మించాలని సీఎం నిర్ణయం తీసుకున్నారు. అలాగే కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు నుంచి మిడ్‌మానేరుకు మూడో టీఎంసీ నీటిని లిఫ్టు చేయడానికి అవసరమైన ఏర్పాట్లు చేయాలని సూచించారు. ఈ పనులకు సంబంధించి అంచనాలు రూపొందించి నెలాఖరులోగా టెండర్లు పిలవాలని ఆదేశించారు. రాష్ట్రంలోని నీటి పారుదల ప్రాజెక్టులపై ప్రగతి భవన్‌లో ఆయన గురువారం సమీక్ష నిర్వహించారు. నదిలోనే నీళ్లు ఆగేలా.. తక్కువ భూసేకరణతో దుమ్ముగూడెం బ్యారేజీకి డిజైన్‌ చేయాలని సూచించారు. మల్లన్నసాగర్‌కు రెండో టీఎంసీ నీటిని తరలించే పనులకు, సీతారామ ప్రాజెక్టులో మిగిలిన పనులకూ టెండర్లు పిలవాలన్నారు. కంతనపల్లి బ్యారేజీ పనులను మార్చి చివరికి పూర్తి చేయాలని స్పష్టంచేశారు.   మేజర్, మీడియం తేడాలొద్దు...  కాళేశ్వరం ద్వారా మిడ్‌మానేరుకు 2 టీఎంసీల నీటిని పంపు చేస్తున్నారు. వచ్చే ఏడాది నుంచి రోజుకు 3 టీఎంసీల నీటిని లిఫ్టు చేయాలని సీఎం నిర్ణయించారు. మిడ్‌మానేరుకు 3 టీఎంసీలు లిఫ్ట్‌ చేసి, అక్కడి నుంచి మల్లన్నసాగర్‌కు 2 టీఎంసీలు లిఫ్ట్‌ చేయాలని నిర్ణయం తీసుకున్నారు. దుమ్ముగూడెం బ్యారేజీ, మిడ్‌మానేరుకు 3 టీఎంసీల నీటి లిఫ్టు పనులకు రూ.13,500 కోట్ల నుంచి రూ. 14,000 కోట్ల వరకు ఖర్చు అవుతుందని అంచనా వేశారు. తదుపరి మంత్రివర్గ సమావేశంలో ఈ రెండు పనులకు ఆమోదం తీసుకోవాలని సీఎం నిర్ణయించారు. మేజర్, మీడియం, మైనర్‌ అనే తేడా లేకుండా రాష్ట్రంలో నీటి పారుదలశాఖ అంతా ఒకటే విభాగంగా పనిచేయాలని ఆదేశించారు. రాష్ట్రాన్ని ఆరేడు ఇరిగేషన్‌ జోన్లుగా విభజించుకోవాలని, ఒక్కో జోన్‌కు ఒక్కో ఈఎన్‌సీ ఇన్‌చార్జిగా వ్యవహరించి, తన పరిధిలోని నీటి పారుదల వ్యవహారాలన్నింటినీ పర్యవేక్షించాలని అన్నారు. నీటి పారుదలశాఖ ముఖ్య అధికారులంతా త్వరలో రాష్ట్ర స్థాయి వర్క్‌ షాపు నిర్వహించుకుని, తెలంగాణ సమగ్ర నీటి పారుదల విధానాన్ని ఖరారు చేయాలన్నారు.  అవసరమైన నిధులు బడ్జెట్లోనే.. సాగునీటి వ్యవస్థను పకడ్బందీగా నిర్వహించేందుకు అవసరమైన నిధులను బడ్జెట్లోనే కేటాయించనున్నట్లు సీఎం వెల్లడించారు. దుమ్ముగూడెం వద్ద జల విద్యుత్‌ కేంద్రాన్ని నిర్మించడానికి, కాళేశ్వరం నుంచి మూడు టీఎంసీలు ఎత్తిపోయడానికి అనుగుణంగా విద్యుత్‌ సరఫరా ఏర్పాట్లు చేయా లని విద్యుత్‌ శాఖ అధికారులను సీఎం ఆదేశించారు. నీటి పారుదల విధానం, ఇన్వెంటరీ, నిర్వహణ వ్యూహం ఖరారైన తర్వాత రాష్ట్ర స్థాయి నీటి పారుదల సదస్సు నిర్వహించనున్నట్లు చెప్పారు. కృష్ణా నదిలో నీటి ప్రవాహం లేని సమయంలో నాగార్జున సాగర్‌ ఆయకట్టుకు నీరందించే ప్రత్యామ్నాయ ప్రణాళిక రూపొందించాలని ఆదేశించారు. కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు ద్వారా వచ్చే నీటితో బస్వాపూర్‌ రిజర్వాయర్‌ నింపి, అక్కడి నుంచి షామీర్‌ పేట వాగు, మూసీ నది, ఆసిఫ్‌ నహర్‌కు నీటిని తరలించాలని.. ఉదయ సముద్రాన్ని బైపాస్‌ చేసి పానగల్‌ వాగులో కలపాలని నిర్ణయించారు. అక్కడి నుంచి నేరుగా నాగార్జున సాగర్‌ ఆన్‌లైన్‌ రిజర్వాయర్‌ అయిన పెద్దదేవులపల్లి రిజర్వాయర్‌కు నీటిని చేర్చాలని సూచించారు. ఈ పనులపై సంపూర్ణ అవగాహన వచ్చేందుకు నీటి పారుదల అధికారులు, రిటైర్డు ఇంజనీర్లు త్వరలోనే ఆ ప్రాంతాలను పరిశీలించాలన్నారు. గోదావరి బేసిన్‌లో మల్లన్న సాగర్‌ వద్ద, కృష్ణా బేసిన్‌లో పాలమూరు ఎత్తిపోతల పథకం వద్ద నీటి పారుదల శాఖ అధికారులు సమావేశాలు నిర్వహించుకోవడానికి అనుగుణంగా నిర్మాణాలు చేపట్టాలని ఆదేశించారు. ఇదిలావుండగా దుమ్ముగూడెం వద్ద గోదావరిపై 320 మెగావాట్ల సామర్థ్యంతో జల విద్యుత్‌ కేంద్రం ఏర్పాటు చేయాలని నిర్ణయించినట్టు తెలంగాణ జెన్‌ కో సీఎండీ దేవులపల్లి ప్రభాకర్‌ రావు ‘సాక్షి’కి తెలిపారు. కాగా, 37 టీఎంసీల నిల్వతో చేపడుతున్న దుమ్ముగూడెం బ్యారేజీ నిర్మాణానికి రూ. 4,500 కోట్లు ఖర్చు కాగలదని ప్రాథమికంగా అంచనా వేసినట్లు నీటిపారుదల వర్గాలు చెబుతున్నాయి. సమావేశంలో ప్రభుత్వ సలహాదారు రాజీవ్‌ శర్మ, జెన్‌కో–ట్రాన్స్‌కో చైర్మన్‌ దేవులపల్లి ప్రభాకర్‌రావు, ప్రభుత్వ ముఖ్య కార్యదర్శి నర్సింగ్‌రావు, కార్యదర్శి స్మితా సబర్వాల్, ఎమ్మెల్సీలు పల్లా రాజేశ్వర్‌రెడ్డి, శేరి సుభాష్‌ రెడ్డి, ఎమ్మెల్యేలు బాజిరెడ్డి గోవర్ధన్, పెద్ది సుదర్శన్‌ రెడ్డి, ఈఎన్‌సీలు, జెన్‌కో, ట్రాన్స్‌కో డైరెక్టర్లు, నీటి పారుదల శాఖ సలహాదారు పెంటారెడ్డి, రిటైర్డ్‌ ఇంజనీర్లు,  ఓఎస్డీ శ్రీధర్‌ దేశ్‌ పాండే పాల్గొన్నారు.   

వేసవిలోలాగానే, శీతాకాలంలో కూడా పశువులు కొంత ఇబ్బందికర వాతావరణాన్ని ఎదుర్కొంటాయి. సాధారణంగా పశువులు తమ శరీర ఉష్ణోగ్రతను 101 డిగ్రీల ఫారెన్‌ హీట్‌గా సరిచేసుకుంటూ జీర్ణప్రక్రియను కొనసాగిస్తూ ఉంటాయి. మెటబాలిజమ్‌ ద్వారా ఉత్పత్తి అయ్యే వేడిని వేసవిలో చెమటద్వారా, శీతాకాలంలో మూత్రం ద్వారా బయటకు పంపుతాయి. ఈ వేడిని బయటకు పంపే ప్రక్రియ పశువు పరిసర వాతావరణాన్ని బట్టి ఉంటుంది. వేసవిలో ఎక్కువ వేడి శరీరంలో ఉన్న పక్షంలో వడదెబ్బ తగలడం, అలానే శరీరంలో శీతాకాలంలో సరిౖయెన వేడి శరీరంలో లేనప్పుడు పశువు శీతలపు వత్తిడిని చవిచూస్తుంది. దీనినే ‘కోల్డ్‌ స్ట్రెస్‌’ అంటారు. దీని నివారణకు కొన్ని సూచనలు: 1 బాగా చల్లగా ఉన్న నీటిని పశువులకు అందించరాదు. దీనికి నివారణగా నిల్వ ఉన్న వాటిని కాకుండా, తాజా బోర్‌వెల్‌ నుంచి వచ్చిన నీటిని పశువులకు అందించాలి. నిల్వ ఉన్న నీరు ఎక్కువ చల్లగా ఉంటుంది. 2 బయట వాతావరణం చల్లగా ఉంటే, ఎక్కువ వేడి శరీరం నుంచి బయటకు పశువు వదులుకోవాల్సి వస్తుంది. అందుచేత ఎక్కువగా వేడిని ఉత్పత్తి చేసే మేపు పదార్ధాలను పశువులకు అందించాలి. ఎండుమేత వంటి వాటిని పశువుకు ఎక్కువగా అందించాలి. దాణా పదార్థాలకంటే ఇవి మేలు. 3    పశువుల షెడ్లకు ఉన్న అన్ని ద్వారాలు మూయకూడదు. గాలి, వెలుతురు తగ్గిపోయి, షెడ్లలో తేమ వాతావరణం ఏర్పడుతుంది. 4    చల్లగాలుల నుంచి పశువులను కాపాడాలి. షెడ్లలో సూర్యరశ్మి పడేటట్లు చూడాలి. 5    వీలయితే పశువులకు వరిగడ్డితో వెచ్చదనం కోసం ఒక బెడ్డును ఏర్పాటు చేయాలి. వీటిని పొడిగా ఉంచడం అవసరం. 6    సాధ్యమయినంత వరకు పశువులకు గోరువెచ్చటి నీటిని అందించగలిగితే మంచిది. శీతాకాలంలో నీటిని పశువు తక్కువగా తాగినట్లయితే, మేత ద్వారా లభ్యమయ్యే ఘన పదార్ధాన్ని తక్కువగా మేయడం, తద్వారా పాల దిగుబడి తగ్గిపోవడం జరుగుతుంది. 7    వయస్సు మళ్లిన పశువులు, దూడలు, వ్యాధి బారిన పడిన పశువులు ఎక్కువగా ఈ కోల్డ్‌ స్ట్రెస్‌ బారిన పడుతుంటాయి. వీటిని జాగ్రత్తగా గమనించవలసి ఉంటుంది. 8    పాలు తీసిన తర్వాత పశువుల చనులను శుభ్రంగా తుడిచి, ఆరబెట్టి మందలోకి వదలాలి. లేకపోతే ‘ఫ్రాస్ట్‌ బైట్‌’ అనే పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది. ఇలా శీతాకాలంలో కొన్ని సూచనలు పాటించవలసిన అవసరముంది. – డా. ఎం.వి.ఎ.యన్‌. సూర్యనారాయణ (99485 90506), ప్రొఫెసర్‌–అధిపతి, డిపార్ట్‌మెంట్‌ ఆఫ్‌ లైవ్‌స్టాక్‌ ఫామ్‌ కాంప్లెక్స్, కాలేజ్‌ ఆఫ్‌ వెటర్నరీ సైన్స్, తిరుపతి

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: ప్రభుత్వ ప్రతిష్టాత్మక కాళేశ్వరం ఎత్తిపోతల పథకాన్ని 3 పంపులతో ఆరంభించాలని ప్రభుత్వం భావిస్తోంది. ప్రాణహిత నదిలో వరద ప్రవాహాలు ఇంకా పుంజుకోని నేపథ్యంలో ఈ నెల 21న ప్రారంభోత్సవ కార్యక్రమం సందర్భంగా 3 పంపులను ప్రారంభించి, అనంతరం వరద ప్రవాహాలకు అనుగుణంగా పంపులను ఒక్కొక్కటిగా ఆరంభిస్తూ పోవాలని నిర్ణయించింది. జూలై నుంచి ప్రవాహాలు ఉధృతంగా ఉండే నేపథ్యంలో ఆ నెల 20 నాటికి మేడిగడ్డ, అన్నారం, సుందిళ్లలో అన్ని పంపులను సిద్ధం చేసి బ్యారేజీలను నింపుతూనే ఆయకట్టుకు నీటి విడుదల చేసేలా కార్యాచరణ ప్రణాళిక సిద్ధం చేసింది.   వరద రాకున్నా పంపింగ్‌కు ఏర్పాట్లు..  కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టులో అత్యంత ప్రధానమైన మేడిగడ్డ, అన్నారం, సుందిళ్ల బ్యారేజీలు, వాటి గేట్ల బిగింపు ప్రక్రియ పూర్తయింది. పంప్‌హౌస్‌ల్లో మోటార్ల బిగింపు ప్రక్రియ మాత్రం కొనసాగుతోంది. అత్యంత ముఖ్యమైనదీ, తొలి పంప్‌హౌస్‌ అయిన మేడిగడ్డలో 40 మెగావాట్ల సామర్థ్యం ఉన్న 11 పంపు మోటార్లు ఏర్పాటు చేయాల్సి ఉండగా ఇప్పటికే 9 సిద్ధమయ్యాయి. మరో రెండింటినీ వచ్చే నెలలో పూర్తి చేసేలా పనులు కొనసాగిస్తున్నారు. ఒక్కో పంపు గరిష్టంగా 2,118 క్యూసెక్కులు (0.182 టీఎంసీ) నీటిని తోడే సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది. మేడిగడ్డ పంప్‌హౌస్‌లోని పంపులతో గరిష్టంగా 2 టీఎంసీలని తోడే సామర్థ్యమున్నా, ప్రస్తుతం గోదావరిలో ఉన్న నీటి లభ్యతను దృష్టిలో పెట్టుకొని 3 మోటార్లను ఆరంభించి నీటి ఎత్తిపోతలకు శ్రీకారం చుట్టాలని ప్రాథమికంగా నిర్ణయించారు. మేడిగడ్డ వద్ద 100 మీటర్‌ లెవల్‌లో ప్రవాహాలు కొనసాగితే రోజుకు 2 టీఎంసీల నీటిని తీసుకునే వెసులుబాటు ఉంది. మోటార్లను ఆన్‌ చేసి కనీస నీటిని ఎత్తిపోయాలన్నా 93 మీటర్ల మట్టంలో నీరుండాలి. కానీ ప్రస్తుతం రుతుపవనాల రాక ఆలస్యం కారణంగా ప్రాణహితలో ప్రవాహాలు లేకపోవడంతో గోదావరి వెలవెలబోతోంది. ఈ నేపథ్యంలో మేడిగడ్డ బ్యారేజీ వద్ద ప్రస్తుతం 1,500 క్యూసెక్కుల మేర కొనసాగుతున్న నీటి ప్రవాహాలకి క్రాస్‌ బండ్‌ ద్వారా అడ్డుకట్ట వేశారు. దీంతో అక్కడ ప్రస్తుతం 95 మీటర్ల మట్టం నీరుంది. 21 నాటికి ఈ మట్టం మరింత పెరిగే అవకాశాలున్నాయి. ఈ లెవల్‌లో ఉన్న నీటితో మేడిగడ్డ పంప్‌హౌజ్‌లో 3 మోటార్లు ఆరంభించి గరిష్టంగా 6 వేల క్యూసెక్కులు (సుమారు అర టీఎంసీ) నీటిని గ్రావిటీ కెనాల్‌కు వదిలే అవకాశం ఉంది. ఇప్పటికే గ్రావిటీ కెనాల్‌ పనులన్నీ పూర్తయ్యాయి. అడ్డుకట్ట ద్వారా నిలిచే నీటిని వినియోగిస్తూ మేడిగడ్డ పంప్‌హౌజ్‌ నుంచి అన్నారం, సుందిళ్లకు వదిలి అక్కడి మోటార్లను ఒక్కొక్కటిగా ఆరంభించాలని, జూలై నుంచి ప్రవాహాలు పెరుగుతున్న కొద్దీ మోటార్ల సంఖ్యనూ పెంచుతూ పోవాలని భావిస్తున్నారు.  అన్నారంలో 4.47 టీఎంసీల నిల్వ...  మేడిగడ్డ నుంచి 8 రోజుల పాటు నీటిని పంపింగ్‌ చేస్తే 10.87 టీఎంసీల సామర్థ్యం ఉన్న అన్నారం పంప్‌హౌజ్‌లో 4.47 టీఎంసీల మేర నిల్వలు చేరతా యి. అప్పుడే ఇక్కడి పంపు మోటార్లను ఆరంభించే అవకాశం ఉంది. అన్నారంలో ఇప్పటికే 8 మోటార్ల లో 5 సిద్ధంగా ఉన్నాయి. ఇందులో 2 మోటార్లను ఆరంభించి వచ్చే  నెల చివరి నుంచే సుందిళ్ల బ్యా రేజీకి నీటిని పంపింగ్‌ చేయాలని భావిస్తున్నారు. ఇక 8.83 టీఎంసీల సామర్థ్యం ఉన్న సుందిళ్లలో 4.25 టీఎంసీల నీరుంటేనే అక్కడి నుంచి ఎల్లంపల్లికి నీటి తరలింపు సాధ్యపడనుంది. ఇప్పటికే సుందిళ్లలో 9 మోటార్లలో 6 రెడీ అయ్యాయి. ఇందులోనూ తొలుత 3 మోటార్లతో ఆరంభించి వరద పెరుగుతున్న కొద్దీ మొత్తం మోటార్లను నడపాలని భావిస్తున్నారు. జూలై 20 నాటికి వరద తీవ్రమయ్యే అవకాశం ఉన్నందున, అప్పటికీ అన్ని మోటార్లను ఆరంభించి నిర్ణీత 2 టీఎంసీల నీటిని తరలించేలా ప్రణాళిక సిద్ధం చేశారు. ఈ 2 టీఎంసీల నీటిలో ఒక టీఎంసీని జూలై చివరికి ఎస్సారెస్పీ పునరుజ్జీవ పథకానికి తరలించి ఆయకట్టుకు నీరివ్వాలని, మరో టీఎంసీ నీటిని మిడ్‌మానేరు నుంచి దిగువ కొండపోచమ్మ సాగర్‌ వరకు తరలించాలని నిర్ణయించారు.   ప్రొటోకాల్‌ అంశంపై సీఎస్‌ చర్చ..  కాగా 21న కాళేశ్వరం పథకం ఆరంభ కార్యక్రమానికి సంబంధించిన ప్రొటోకాల్‌ అంశంపై శుక్రవారం ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి ఎస్‌కే జోషి ఇరిగేషన్‌ శాఖ సహా ఇతర అధికారులతో సమీక్షించారు. ప్రారంభోత్సవానికి వచ్చే ఆహ్వానితులు, వారి వసతులు, హెలీ ప్యాడ్, ఆహ్వాన పత్రికలు వంటి అంశాలపై చర్చించారు. ఆంధ్రప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రులు వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి, దేవేంద్ర ఫడ్నవిస్‌తో పాటు గవర్నర్లు ఈఎస్‌ఎల్‌ నరసింహన్, విద్యాసాగర్‌రావు, రాష్ట్రానికి సంబంధించిన ఇతర నేతలు ఈ కార్యక్రమానికి విచ్చేస్తున్న నేపథ్యంలో ప్రొటోకాల్‌ ఎలా ఉండాలన్న దానిపై పలు నిర్ణయాలు చేసినట్లు సమాచారం.   

సాక్షి, బుట్టాయగూడెం : ఎప్పుడూ జలసిరితో నిండుగా కనిపించే గుబ్బల మంగమ్మ తల్లి జల్లేరు జలాశయం ప్రస్తుతం కళతప్పి రైతులను కలవరానికి గురి చేస్తోంది. గతంలో ఎన్నడూ లేనంతగా జలాశయం నీటి మట్టం కనీస స్థాయి కన్నా దిగువకు పడిపోయింది. ఫలితంగా జల్లేరుపైనే ఆధారపడిన సుమారు 4,200 ఎకరాల్లో ఖరీఫ్‌ సాగు ప్రశ్నార్థకంగా మారనుందని రైతులు ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. జల్లేరు జలాశయం కనీస నీటి మట్టం స్థాయి   216 మీటర్లు కాగా ప్రస్తుతం నీటి మట్టం 208.4 మీటర్లు మాత్రమే ఉంది. జూన్‌ మాసంలోనే ఖరీఫ్‌ సీజన్‌ ప్రారంభమవుతుంది. ప్రస్తుత నీటి మట్టం చూస్తే ప్రాజెక్టు కింద భూములకు సాగు నీరు అందే పరిస్థితులు కనపడడం లేదు. జలాశయం ఎప్పుడు నిండుతుందో తెలీని దుస్థితి. దీంతో రైతులు ఆందోళన చెందుతున్నారు.  పూర్తిగా వర్షాధారం ఈ జలాశయం పూర్తిగా వర్షాకాలంలో కొండ ప్రాంతంలో కురిసిన వర్షాలకు ప్రవహించే వరదతోనే నిండుతుంది. వేసవిలోనూ కనిష్టస్థాయికి నీటిమట్టం పడిపోదు. కానీ ఇప్పుడు దయనీయ పరిస్థితి నెలకొంది.  ఈ ప్రాజెక్టును నమ్ముకొని దాదాపు 16 వందల మందికిపైగా రైతులు 4,200 ఎకరాల్లో వరి, మొక్కజొన్న, చెరకు, అపరాలు వంటి పంటలను ఏటా వేస్తుంటారు.  రైతులకు కనీసం బోర్లు కూడా లేవు. ప్రాజెక్టు నీరే ఆధారం. ప్రాజెక్టు శిథిలావస్థకు చేరడంతో అధికారులు పూర్తి స్థాయిలో వర్షాకాలంలో కూడా స్టోరేజ్‌ చేయలేకపోతున్నారు. అక్టోబర్‌లో రబీ సీజన్‌కు నీటిని విడుదల చేస్తున్నారు. వేసవికాలం నాటికి నీటి మట్టానికి నీరు ఇంకిపోవడంతో రైతులు కలవరం చెందుతున్నారు. కనీసం ప్రాజెక్టు సమీపంలో ఉన్న పొలాలకు కూడా నీరు ఇవ్వలేని పరిస్థితి ఉందంటూ రైతులు ఆవేదన చెందుతున్నారు. ఆధునికీకరణ ఎక్కడ! గుబ్బల మంగమ్మ తల్లి జల్లేరు జలాశయం శిథిలావస్థకు చేరుకుంది. సుమారు 44 ఏళ్ల క్రితం అప్పటి ముఖ్యమంత్రి జలగం వెంగళరావు దీనిని ప్రారంభించారు. జలాశయం ద్వారా 4,500 ఎకరాలకు సాగు అందించాలనేది లక్ష్యం. అయితే నేటికీ పూర్తి స్థాయిలో నీరు అందడంలేదు. మరమ్మతుల కోసం ప్రతిపాదనలు పంపడమే తప్ప మంజూరైన దాఖలాలు లేవు. కనీస మరమ్మతులు చేపట్టకపోవడం వల్ల గట్టు బలహీన పడి అధికారులు పూర్తి స్థాయిలో నీటిని నిల్వచేయలేకపోతున్నారు. దీంతో ఏటా వేసవినాటికి నీటిమట్టాలు పడిపోతున్నాయి. ఈ సారి పరిస్థితి మరీదారుణంగా ఉంది. కనిష్టస్థాయి కంటే నీటిమట్టం పడిపోయింది. ఖరీఫ్‌ సీజన్‌కు వర్షాలు విస్తారంగా కురిసి ప్రాజెక్టులో నీరు నిండితేనే ఆయకట్టు పరిధిలోని రైతులకు నీరు అందే పరిస్థితి ఉంది.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: గోదావరి, కృష్ణా బేసిన్‌ పరిధిలోని నదీ జలాలతోపాటు పరీవాహక ప్రాంతాల్లో కురిసే వర్షాలతో లభించే ప్రతి నీటిచుక్కనూ ఒడిసిపట్టేలా ప్రభుత్వం పక్కా కార్యాచరణ సిద్ధం చేస్తోంది. రాష్ట్రంలో భారీ సాగునీటి ప్రాజెక్టుల నిర్మాణం ద్వారా గరిష్ట స్థాయిలో కృష్ణా, గోదావరి నీటిని మళ్లిస్తున్న ప్రభుత్వం... వాటి నిర్మాణాలకు సమాంతరంగా రాష్ట్ర పరిధిలో కురిసే ప్రతి నీటి బొట్టునూ ఎక్కడికక్కడ కట్టడి చేసేలా భారీగా చెక్‌డ్యామ్‌ల నిర్మాణం చేయాలని నిర్ణయించింది. మహారాష్ట్ర మాదిరి చెక్‌డ్యామ్‌లు, తూముల నిర్మాణంతో నీటిని చెరువులకు మళ్లించడం ద్వారా నీటి నిల్వలను పెంచి గరిష్ట ఆయకట్టుకు నీరందించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.  వాగులకు అడ్డుకట్ట..  కృష్ణా బేసిన్‌లో తెలంగాణకు 299 టీఎంసీలు, గోదావరిలో 954 టీఎంసీల నీటి కేటాయింపులుండగా ఇందులో చిన్న నీటివనరుల కింద కృష్ణాలో 89 టీఎంసీలు, గోదావరిలో 165 టీఎంసీల మేర కేటాయింపులున్నాయి. కృష్ణా బేసిన్‌లో ఎగువ కర్ణాటక, మహారాష్ట్ర ప్రాజెక్టులు నిండితే కానీ దిగువకు ప్రవాహాలులేని కారణంగా దిగువన తెలంగాణలో వాటా మేర నీటి వినియోగం జరగడం లేదు. దీనికితోడు కృష్ణానీటి కట్టడికి మహారాష్ట్ర ఏకంగా వందల సంఖ్యలో చెక్‌డ్యామ్‌ల నిర్మాణం చేయడంతో దిగువకు నీటి కష్టాలు తప్పడం లేదు. ఏటా కృష్ణా బేసిన్‌లో చిన్న నీటివనరుల కింద వినియోగం 40 టీఎంసీలు దాటడం లేదు. గోదావరిలోనూ 165 టీఎంసీల మేర కేటాయింపులున్నా అనుకున్న మేర నీరు చేరడం లేదు. గొలుసుకట్టు చెరువుల వ్యవస్థ ధ్వంసం కావడంతో అనుకున్న మేర అవి నిండటం లేదు. ఈ నేపథ్యంలో మిషన్‌ కాకతీయ ద్వారా 46 వేల చెరువుల పునరుద్ధరణ చేపట్టిన ప్రభుత్వం... ఇప్పుడు వాటిని నీటితో కళకళలాడించే పనిలో పడింది. ఇందులో భాగంగా గోదావరి బేసిన్‌లో ప్రధాన నదీ ప్రవాహాలైన మంజీరా, మానేరు, తాలిపేరు, లెండి, పెనుగంగ, కిన్నెరసాని వంటి వాగులు, కృష్ణా బేసిన్‌లో మూసీ, ఊకచెట్టువాగు, పెద్దవాగు, డిండి వాగు, పాలేరు, తుంగపాడు వంటి వాగులపై చెక్‌డ్యామ్‌ల నిర్మాణం చేయాలని నిర్ణయించింది. వాటి పరిధిలో ఎక్కడెక్కడ ఎన్ని చెక్‌డ్యామ్‌ల నిర్మాణాలకు అవకాశం ఉంటుందన్న దానిపై నివేదిక సమర్పించాలని ముఖ్యమంత్రి కేసీఆర్‌ అధికారులను ఇటీవల ఆదేశించారు. ఆయన ఆదేశాల మేరకు జిల్లాలవారీగా నిర్మాణానికి అనువయ్యే చెక్‌డ్యామ్‌ల ప్రతిపాదనలను అధికారులు సిద్ధం చేశారు.  మొత్తంగా 1,200.. రూ. 4,825 కోట్లు  రాష్ట్రవ్యాప్తంగా అన్ని నదులు, ఉపనదులు, వాగులు, వంకలపై కలిపి మొత్తంగా 1,200 చెక్‌డ్యామ్‌లు నిర్మించే అవకాశం ఉందని అధికారులు గుర్తించారు. ఇందులో గోదావరి బేసిన్‌ పరిధిలోనే 840 చెక్‌డ్యామ్‌ల నిర్మాణానికి ప్రతిపాదనలు అందాయి. కృష్ణా పరిధిలో సుమారు 700 మేర ప్రతిపాదనలురాగా వాటిని 400కు కుదించే అవకాశం ఉంది. ఇక నీటి లభ్యత ఉన్న ప్రాంతాలు, ప్రాజెక్టుల సమీప కాల్వల నుంచి చెరువులకు నీటిని తరలించేలా తూముల నిర్మాణానికి సైతం ప్రతిపాదనలు సిద్ధమవుతున్నాయి. మొత్తంగా 400 తూములను నిర్మించే అవకాశం ఉందని ప్రాథమికంగా తేల్చారు. అన్ని నిర్మాణాలకు మొత్తంగా రూ. 4,825 కోట్లు ఖర్చు చేసేలా ఇప్పటికే ఉత్తర్వులు వెలువడ్డాయి. ఇందులో తూముల నిర్మాణానికి రూ. 410 కోట్లు వెచ్చించనున్నారు. చెక్‌డ్యామ్‌లకు సంబంధించిన వ్యయ అంచనాలు పరిపాలనా అనుమతుల కోసం ఇప్పటికే రాష్ట్ర కార్యాలయానికి చేరుతున్నాయి. ఒక్కో చెక్‌డ్యామ్‌ నిర్మాణానికి రూ. 3 కోట్ల నుంచి రూ. 8 కోట్ల నుంచి వరకు ఖర్చయ్యే అవకాశం ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది. ఈ పనులకు నిధుల కొరత లేకుండా కాళేశ్వరం కార్పొరేషన్‌ ద్వారానే రుణాలు తీసుకొనేలా ప్రభుత్వం యోచిస్తోంది.  

సాక్షి,మల్దకల్‌: రోజు రోజుకు ఎండల తీవ్రతకు భూగర్భజలాలు అడుగంటిపోతున్న తరుణంలో ప్రభుత్వం నీటి నిల్వ గుంతలకు ఆర్థిక సాయం అందించడంతో రైతులు తమ వ్యవసాయ పొలాల్లో నీటి నిల్వ గుంతల తవ్వకాలను ముమ్మరంగా కొనసాగిస్తున్నారు. వ్యవసాయ పొలాల్లో నీటినిల్వ గుంతలను తవ్వుకోవడం ద్వారా భూగర్భజలాలు పెరగడంతో పాటు బోరుబావుల్లో నీటి లభ్యత ఉంటుంది. వీటి నిర్మాణాలపై ఉపాధి హామీ అధికారులు గ్రామాల్లో రైతులకు అవగాహన కల్పించడంతో పాటు గ్రామసభలు నిర్వహించి నిర్మాణాలను ప్రోత్సహిస్తున్నారు. అదే విధంగా ఉపాధి హామీ పథకం ద్వారా నీటి నిల్వ గుంతలను నిర్మించుకునేందుకు ఆర్థిక సాయం అందించడంతో రైతులు తమ వ్యవసాయ పొలాల్లో వాటి నిర్మాణాలపై ఆసక్తి కనబరుస్తున్నారు. భూగర్భ జలాలు అడుగంటిపోతున్న తరుణంలో ప్రభుత్వం నీటి నిర్మాణం కోసం ఆర్థిక సాయం అందించడంతో రైతులు తమ పొలాల్లో వాటిని తవ్వుకునేందుకు ముందుకు వస్తున్నారు. కూలీలకు ఉపాధి పనులు దొరకడంతో పాటు రైతులకు నీటి నిల్వ గుంతలను ఏర్పాటు చేయడంతో రెండు విధాలా లబ్ధిపొందుతున్నారని ఉపాధి హామీ సిబ్బంది తెలియజేశారు. గ్రామాల్లో సమావేశాలు నిర్వహించి..  ముఖ్యంగా వీటి నిర్మాణాల కోసం అధికారులు గ్రామాల్లో సమావేశాలు నిర్వహించి రైతులకు వాటి నిర్మాణాలతో కలిగే ఉపయోగాలను వివరిస్తున్నారు. దీంతో రైతులు సైతం ముందుకు వచ్చి తమ పొలాల్లో నీటి నిల్వ గుంతలను తవ్వుకుని భూగర్భ జలాల పెంపునకు తమవంతు కృషి చేస్తున్నారు. మల్దకల్‌ మండలానికి మొత్తం ప్రభుత్వం 821 నీటి నిల్వ గుంతలు మంజూరు కాగా.. వాటిలో 30కు పైగా నిర్మాణ పనులు పూర్తి కాగా.. మరో 50 నీటి నిల్వ గుంతల పనులు నిర్మాణ దశలో ఉన్నాయి. నీటి నిల్వ గుంతల నిర్మాణం కోసం  ప్రభుత్వం రూ.60 వేల నుంచి రూ.1.20 లక్షల వరకు వాటి కొలతలను బట్టి ఆర్థిక సాయం అందించడంతో వాటి నిర్మాణాలను రైతులు సద్వినియోగం చేసుకుంటున్నారు. అలాగే వ్యవసాయ పొలాల్లో పొలం చదునుచేసేందుకు, పొలం గెట్లపై ముళ్లచెట్ల తొలగింపు వంటి పనులను ఉపాధి హామీ పథకం ద్వారా కూలీలతో చేపడుతున్నారు. జిల్లా ఉన్నతాధికారులు నీటి నిల్వ గుంతలపై ఎప్పటికప్పుడు పర్యవేక్షిస్తుండడంతో వీటి నిర్మాణ పనులపై స్థానిక ఉపాధి హామీ సిబ్బంది సైతం వేగవంతం చేస్తున్నారు. మండలంలో నిర్మాణ పనులను మరింత వేగవంతం చేసి నీటి నిల్వ గుంతలను వందశాతం పూర్తి చేయడమే లక్ష్యంగా పనిచేస్తున్నట్లు ఉపాధి ఏపీఓ శరత్‌బాబు తెలియజేశారు. 

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: తుంగభద్ర నది పరవళ్లు తొక్కుతోంది. ఎగువ కర్ణాటకలో కురుస్తున్న వర్షాలతో తుంగభద్ర ప్రాజెక్టులోకి భారీగా నీరు వచ్చి చేరుతోంది. శుక్రవారం సైతం ప్రాజెక్టులోకి 48,410 క్యూసెక్కుల మేర ప్రవాహం కొనసాగింది. ప్రాజెక్టు పూర్తి స్థాయి సామర్థ్యం 100.86 టీఎంసీలు కాగా, ప్రాజెక్టు మట్టం శుక్రవారం ఉదయానికి 11.91 టీఎంసీలకు చేరింది. ఈ సీజన్‌లో మొత్తంగా ప్రాజెక్టులోకి 10 టీఎంసీల నీరు చేరినట్టయింది. గత ఏడాది ఇదే సమయానికి ప్రాజెక్టులో కేవలం 0.93 టీఎంసీల నిల్వలు ఉండగా, ఈ ఏడాది 11 టీఎంసీల మేర అధికంగా నీరు ఉండటం రాష్ట్ర ఆశలను సజీవం చేస్తోంది. తుంగభద్రలో కనిష్టంగా మరో 80 టీఎంసీల నీరు చేరితే దిగువ శ్రీశైలానికి వరద ఉంటుంది. ప్రతి ఏడాది ఎగువన ఉన్న ఆల్మట్టి, నారాయణపూర్‌లో ముందుగా నిండితే తుంగభద్ర మాత్రం నవంబర్‌ నాటికి గానీ నిండేది కాదు. కానీ ఈ ఏడాది దానికి విరుద్ధంగా తుంగభద్రలోకి ప్రవాహాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి. ఈ సీజన్‌లో ఇంతవరకు ఆల్మట్టిలోకి చుక్క కొత్త నీరు రాలేదు. దీంతో ప్రాజెక్టు నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 129.72 టీఎంసీలు కాగా, కేవలం 22 టీఎంసీల నిల్వలున్నాయి. గత ఏడాదితో పోలిస్తే ఏకంగా 12 టీఎంసీల నీటి నిల్వలు తక్కువగా ఉన్నాయి.  నారాయణపూర్‌లోకి స్థిరంగా ప్రవాహాలు  నారాయణపూర్‌లోకి స్థిరంగా ప్రవాహాలు కొనసాగుతున్నాయి. 2వేల క్యూసెక్కుల మేర నీరు వస్తుండగా ప్రాజెక్టు నీటి నిల్వలు 37.65 టీఎంసీలకు గానూ 24.45 టీఎంసీలకు చేరింది. ఈ సీజన్‌లోనే ఇక్కడ 5.26 టీఎంసీల కొత్త నీరు చేరింది. జూరాలకు ప్రవాహం కొనసాగుతోంది. శుక్రవారం 2,087 క్యూసెక్కుల ప్రవాహం రాగా, ప్రాజెక్టు నిల్వ సామర్థ్యం 9.66 టీఎంసీలకు గానూ 5.26 టీఎంసీలుగా ఉంది. నాగార్జునసాగర్‌లోకి 2,365 క్యూసెక్కుల ప్రవాహం వస్తుండటంతో ఇక్కడ 312 టీఎంసీలకు గానూ 134.32 టీఎంసీల నీటి లభ్యత ఉంది. గతేడాది ఇదే సమయానికి సాగర్‌లో 118.49 టీఎంసీలు ఉండగా, ఈ ఏడాది 16 టీఎంసీల మేర ఎక్కువ నీటి లభ్యత ఉండటం విశేషం. ఎస్సారెస్పీలో కొనసాగుతున్న ప్రవాహాలు.. ఇక ఎస్సారెస్పీలోకి స్థిరంగా ప్రవాహాలు కొనసాగుతున్నాయి. శుక్రవారం ఉదయం సైతం ప్రాజెక్టులోకి 12,784 క్యూసెక్కుల మేర ప్రవాహం వచ్చింది. దీంతో ప్రాజెక్టు నీటి నిల్వ 90.31 టీఎంసీలకు గానూ 10.39 టీఎంసీలకు చేరింది. ఎస్సారెస్పీకి ఈ సీజన్‌లో కొత్తగా 3.91 టీఎంసీల మేర నీరు వచ్చింది. ఇక సింగూరులోకి 1,453 క్యూసెక్కుల నీరు వస్తుండగా, దాని నిల్వ 29.9 టీఎంసీలకు గానూ 7.93 టీఎంసీలకు చేరింది. ఎల్లంపల్లి, కడెం ప్రాజెక్టులకు ప్రవాహాలు తగ్గాయి. నిన్నమొన్నటి వరకు వేల క్యూసెక్కుల నీరు రాగా, అది ప్రస్తుతం వందలకు పడిపోయింది. కడెంలోకి 181 క్యూసెక్కులు, ఎల్లంపల్లిలోకి 952 క్యూసెక్కుల ప్రవాహం వస్తోంది.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: గోదావరి జలాలను వినియోగించుకునేందుకు చేపట్టిన దేవాదుల ప్రాజెక్టులో అదనపు నీటి నిల్వలు పెంచేందుకు కొత్త రిజర్వాయర్‌ నిర్మాణానికి రంగం సిద్ధమవుతోంది.  సీఎం కేసీఆర్‌ ఏడాదిన్నర కిందట చేసిన సూచనలకు అనుగుణంగా 10.78 టీఎంసీల సామర్థ్యంతో కొత్త రిజర్వాయర్‌ను నిర్మించే ప్రణాళికలు ఎట్టకేలకు కొలిక్కి వచ్చాయి. ప్రముఖ సర్వే సంస్థ వ్యాప్కోస్‌ సమర్పించిన సమగ్ర ప్రాజెక్టు నివేదిక (డీపీఆర్‌)ను పునఃపరిశీలించిన నీటిపారుదలశాఖ... రూ. 3,672 కోట్లతో వరంగల్‌ జిల్లా ఘణపూర్‌ మండలం లింగంపల్లి వద్ద దీన్ని నిర్మించాలని నిర్ణయించింది. గోదావరికి వరద ఉండే మూడు నెలల కాలంలో ధర్మసాగర్‌ నుంచి నీటిని రిజర్వాయర్‌లోకి ఎత్తిపోసేలా దీన్ని డిజైన్‌ చేసింది. ఈ రిజర్వాయర్‌తో 4,060 ఎకరాల మేర ముంపు ఉంటుందని తేల్చింది. నీటిని ఎత్తిపోసేందుకు 72 మెగావాట్ల విద్యుత్‌ అవసరమవుతుందని, ఏటా విద్యుత్‌ ఖర్చు రూ. 67.55 కోట్లు వరకు ఉంటుందని అంచనా వేసింది. రిజర్వాయర్‌ను రెండున్నరేళ్లలో పూర్తి చేయాల్సి ఉంటుందని పేర్కొంది. ఈ పనులను రెండు ప్యాకేజీలుగా విభజించి టెండర్లు పిలిచేలా ప్రతిపాదనలు సిద్ధం చేసింది. దీనిపై ప్రభుత్వం నుంచి పరిపాలనా అనుమతులు రాగానే టెండర్ల ప్రక్రియ మొదలు కానుంది. 


 ► 500 అడుగులకు పడిపోయిన నీటిమట్టం
 ► తాగు, సాగు నీటికి అడుగంటిన ఆశలు
 ► నల్లగొండ, హైదరాబాద్‌ తాగునీటికి తీవ్ర కొరత
 ► ఉదయ సముద్రంలో మరో 10రోజులకే సరిపడే నిల్వ
 ► కర్ణాటక నుంచి 15 టీఎంసీలు కోరాలని నిర్ణయం
 ► సాగర్‌ కింది 6 లక్షల ఎకరాల సాగు ప్రశ్నార్థకం
 సాక్షి, హైదరాబాద్‌
 తెలుగు రాష్ట్రాల్లోని సుమారు మూడు కోట్ల మంది ప్రజల సాగు, తాగు నీటి అవసరాలను తీర్చే నాగార్జునసాగర్‌ వట్టిపోయింది. ప్రాజెక్టు పరీవాహకంలో సరైన వర్షాలు లేక, ఎగువ నుంచి దిగువకు ప్రవాహాలు రాక ప్రాజెక్టు వెలవెలబోతోంది. నీటి నిల్వలు 14 ఏళ్లలో ఎన్నడూ లేనంత కనిష్టానికి పడిపోయాయి. తప్పని అవసరాల కోసం తిప్పలు పడుతూ లభ్యత జలాలన్నీ తోడేయడంతో ప్రస్తుతం తోడటానికి బురద తప్ప మరేదీ మిగిలే పరిస్థితి లేదు. ఇప్పటికే ఉదయ సముద్రం బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌లో బురద తప్ప నీళ్లు లేకపోగా, అక్కంపల్లి బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌లో కూడా అదే పరిస్థితి ఉంది. .
 
 8 టీఎంసీలు అత్యవసరం..
 కృష్ణా బేసిన్‌లో అన్ని ప్రాజెక్టులతో పోలిస్తే సాగర్‌ విచిత్ర పరిస్థితిని ఎదుర్కొంటోంది. ఎగువ కృష్ణాలో భారీగా కురుస్తున్న వర్షాల కారణంగా ఆల్మట్టి ప్రాజెక్టులోకి కొత్తగా 151.5 టీఎంసీలు, నారాయణపూర్‌లోకి 38.77 టీఎంసీలు, తుంగభద్రలోకి 45.17 టీఎంసీల మేర నీరు రాగా, రాష్ట్ర పరిధిలోని జూరాలకు 8.84 టీఎంసీలు, శ్రీశైలానికి 3.21 టీఎంసీల మేర కొత్త నీరు మాత్రమే వచ్చింది. అయితే జూరాలకు వస్తున్న నీటిని పాలమూరు జిల్లాలోని భీమా, నెట్టెంపాడు, కోయిల్‌సాగర్‌ అవసరాలకు మళ్లిస్తుండటంతో అక్కడినుంచి శ్రీశైలానికి చుక్క నీరు రావడం లేదు. దీంతో సాగర్‌కు నీటి విడుదల లేదు. సాగర్‌ ప్రాజెక్టు పూర్తి స్థాయి నీటి మట్టం 590 అడుగులు కాగా ప్రస్తుతం 500.50 అడుగుల వద్ద 116.10 టీఎంసీల నీటి లభ్యత ఉంది. ఇందులో వినియోగార్హమైన నీరు చుక్క లేదు. ఇందులోంచి నీటిని తోడాలని ప్రయత్నిస్తే వచ్చేదంతా బురదే. వాస్తవానికి ప్రాజెక్టు కనీన నీటి మట్టం 510 అడుగులే అయినప్పటికీ, హైదరాబాద్‌ తాగునీటి అవసరాల దృష్ట్యా గత ఆరు నెలలుగా 502 అడుగుల మట్టానికి దిగువన అతి కష్టంగా నీటిని తీసుకుంటున్నారు. 502 అడుగులకు దిగువకు వెళ్తే హైదరాబాద్‌ తాగునీటి అవసరాలకు గండం తప్పదని పదేపదే తెలంగాణ విన్నవించిన నేపథ్యంలో కృష్ణాబోర్డు అడపాదడపా శ్రీశైలం నుంచి నీటిని విడుదల చేస్తూ వచ్చింది.
 
 అయితే ప్రస్తుతం శ్రీశైలంలోనూ 885 అడుగుల మట్టానికి గానూ 778 అడుగులకు మట్టాలు పడిపోవడంతో దిగువకు నీటి విడుదల జరగడం లేదు. దీంతో సాగర్‌లోకి రెండు నెలల వ్యవధిలో కేవలం 2.7 టీఎంసీలే రాగా, మట్టం 500 అడుగుల కనిష్టానికి చేరింది. సాగర్‌పై ఆధారపడ్డ ఉదయ సముద్రం బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌ నుంచే నల్లగొండ జిల్లాలోని 232 గ్రామాలకు తాగునీటి పథకాల ద్వారా నీటిని సరఫరా చేయాల్సి ఉంది. అక్కడ ప్రస్తుతం 0.13 టీఎంసీల నీరే ఉండటంతో అది మరో 10 రోజులకు మించి అవసరాన్ని తీర్చలేదు. ఇప్పటికే అక్కడ నీటిని తోడుతుంటే బురదే ఎక్కువగా వస్తోంది. ఇక హైదరాబాద్‌కు తాగునీటిని పంపించే అక్కంపల్లి బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌ నుంచి అతి కష్టంమీద ఒక పంపు సాయంతో నీటిని తోడుతున్నారు. కనీసం ఈ రెండు బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌ల నుంచయినా నీటిని తోడాలంటే ఇప్పటికిప్పుడు 8 టీఎంసీల నీరు అవసరం ఉంది. అప్పుడే 2 పంపులు పనిచేసే అవకాశం ఉంటుంది. 14ఏళ్ల క్రితం సాగర్‌లో 495 అడుగుల దిగువ వరకు వెళ్లి నీటిని తోడిన సందర్భాలు ఉన్నా, పుట్టంగండి పంప్‌హౌజ్‌ ఏర్పాటు చేశాక 500 అడుగుల దిగువకు వెళ్లి నీటిని తీసుకున్న పరిస్థితులు లేవు. కానీ ఇప్పుడు పరిస్థితి అందుకు భిన్నంగా ఉంది.
 
 ఆయకట్టుకు గండమే..
 గత ఏడాది శ్రీశైలం నుంచి నాగార్జునసాగర్‌కు ఇదే సమయానికి 32.18 టీఎంసీల మేర ప్రవాహాలు రాగా, అవి ఈ ఏడాది 5.71 టీఎంసీలకు పడిపోయాయి. ఈ ప్రభావం తాగుతో పాటు సాగునీటిపై పడనుంది. సాగర్‌ జలాలపై ఆధారపడి నల్లగొండ జిల్లా పరిధిలో కాలువల కింద 2.8 లక్షల ఎకరాలు, ఎత్తిపోతల కింద 47 వేల ఎకరాలు, ఖమ్మం జిల్లాలో మరో 2.8 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. ప్రస్తుతం తాగునీటికే గడ్డు పరిస్థితులు నెలకొన్న పరిస్థితిలో సాగు పూర్తిగా ప్రశ్నార్ధకంగా మారింది. ఇప్పటికిప్పుడు వర్షాలు కురిసి ఎగువ నుంచి భారీ వరద దిగువకు చేరినా, సాగర్‌ నిండేందుకు మరో రెండు నెలలు పట్టడం ఖాయంగా కనిపిస్తోంది. అదే జరిగితే నాగార్జునసాగర్‌ కింద ఖరీఫ్‌ ఆయకట్టుపై ఆశలు పూర్తిగా అడుగంటినట్లే.
 
 15 టీఎంసీలకోసం కర్ణాటకకు మొర..
 ప్రస్తుతం సాగర్‌లో నీటి మట్టాలు పూర్తిగా పడిపోవడం, వర్షాలు కురిసేందుకు మరో రెండు వారాలు పట్టే అవకాశాలు ఉన్న నేపథ్యంలో ఎగువ రాష్ట్రం కర్ణాటక నుంచి నీటి విడుదల కోరాలని తెలంగాణ నిర్ణయించింది. ఉదయ సముద్రంలో మట్టాలు పడిపోతే నల్లగొండలోని ఫ్లోరైడ్‌ ప్రాంతాల తాగునీటి అవసరాలకు ఇక్కట్లు తప్పని కారణంగా తక్షణం నారాయణపూర్‌ నుంచి 15 టీఎంసీల నీటి విడుదలను కోరాలని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. జూరాల, శ్రీశైలానికి వచ్చే ప్రతి చుక్కను సాగర్‌కు తరలించి ప్రస్తుత గడ్డు పరిస్థితుల నుంచి గట్టెక్కాలని భావిస్తోంది. ప్రస్తుతం ఎగువన ఆలమట్టి, నారాయణపూర్‌లలో పూర్తి స్థాయిలో నీరున్నా, వచ్చిన నీటిని వచ్చినట్లుగా కర్ణాటక కాల్వలకు విడుదల చేయడంతో దిగువకు ప్రవాహాలు రాని విషయం తెలిసిందే.


 ♦ యుద్ధ ప్రాతిపదికన పరిహార పంపిణీ
 ♦ పునరావాసానికి చర్యలు చేపట్టండి
 ♦ అధికారులకు హరీశ్‌రావు ఆదేశం
 
 సాక్షి, హైదరాబాద్‌: మిడ్‌ మానేరు ప్రాజెక్టు పరిధిలో ముంపు బాధితుల పరిహారం, పునరావాస కార్యక్రమాల కోసం ప్రభుత్వం శుక్రవారం రూ.45 కోట్లు మంజూరు చేసింది. ప్రాజెక్టులో త్వరలోనే 10 టీఎంసీల నీటి నిల్వ చేయనున్న నేపథ్యంలో ఈ నిధులను విడుదల చేశారు. ఈ పరిహార చెల్లింపులను యుద్ధ ప్రాతిపదికన పంపిణీ చేయాలని ఈ మేరకు సంబంధిత ఇంజనీర్లకు నీటిపారుదల శాఖ మంత్రి టి.హరీశ్‌రావు ఆదేశించారు. ప్రస్తుత ఖరీఫ్‌లో మిడ్‌మానేరు నుంచి 80 వేల ఎకరాలు సాగులోనికి తీసుకురావాలని ప్రభుత్వం కృత నిశ్చయంతో ఉందని ఓ ప్రకటనలో తెలిపారు.
 
 ఇందుకోసం కాల్వలను పూర్తి స్థాయిలో సిద్ధం చేయాలని ఇరిగేషన్, రెవెన్యూ యంత్రాంగాన్ని ఆదేశించారు. మిడ్‌మానేరు ముంపు బాధితుల సమస్యల పరిష్కారానికి అత్యంత ప్రాధాన్య మివ్వాలని, భూనిర్వాసితుల పరిహారం, పునరావాస చర్యలకు గాను నిధులకు ఎలాంటి కొరత లేదన్నారు. ఇల్లు ఖాళీ చేసి వెళ్లే వారికి రూ.2 లక్షల పరిహారం వెంటనే అందజేయాలని కోరారు. ఏ క్షణమైనా ప్రాజెక్టులో 10 టీఎంసీల నీరు చేరనున్నందున ముంపు గ్రామాల్లో ప్రజలను ఖాళీ చేయించాలని ఆదేశించారు.


 చెక్‌డ్యాం నమూనాతో వంతెనల నిర్మాణం
 - ఈ వారధులతో 365 రోజులూ జలసిరి 
 - తొలిసారిగా తెలంగాణలో అమలు
 - వాగుల్లో నీటి నిల్వతో వట్టిపోయిన బోర్లకు జీవం 
 - సాగు, తాగు నీటికి ప్రయోజనకరం
  
 సాక్షి, హైదరాబాద్‌ : దుర్భిక్షంతో అల్లాడే ప్రాంతాల్లో ప్రతి నీటి చుక్కా వృథా కాకుండా కాపాడుకోవాలి. ఇటీవల మరాట్వాడా నీటి కరువు దీన్ని తేల్చి చెప్పింది. రాష్ట్రంలో ఇలాంటి దుస్థితిని కొంతవరకు అడ్డుకునేందుకు రోడ్లు, భవనాల శాఖ చేపట్టిన ప్రయోగం సత్ఫలితాలనిస్తుందన్న భరోసా కల్పిస్తోంది. వాగులు, వంకలపై నిర్మించే వంతెనల నమూనాలో చిన్నపాటి మార్పులు చేయటం ద్వారా నీటిని నిల్వ చేసే పథకాలుగా మార్చటమే ఈ ప్రయోగం ఉద్దేశం. పొరుగునే ఉన్న కర్ణాటకతోపాటు రాజస్థాన్‌లాంటి కొన్ని రాష్ట్రాలు ఈ ప్రయోగంతో సత్ఫలితాలు సాధించాయి.
 
 ఈ నేపథ్యంలో రోడ్లు, భవనాల శాఖ కొత్తగా చెక్‌డ్యాం నమూనాతో వంతెనల నిర్మాణం చేపట్టింది. రాష్ట్రవ్యాప్తంగా దాదాపు 500 వంతెనలు నిర్మించే పని ప్రారంభించిన ఆర్‌అండ్‌బీ శాఖ.. అందులో 174 వంతెనలను చెక్‌డ్యాం నమూనాలో చేపట్టాలని నిర్ణయించింది. గత వానాకా లం నాటికే చాలా వంతెనలను అందుబాటులోకి తేవాలని భావించినా.. నిధుల విడుదలలో జాప్యం, పనుల్లో ఆలస్యం, ప్రణాళిక లేమి వల్ల సాధ్యం కాలేదు. తర్వాత కాస్త వేగం పెంచటంతో ఈ వానాకాలం నాటికి 35 వంతెనలు పూర్తి చేయగలిగారు. ఇవి సత్ఫలితాలిస్తాయని తాజా వానలతో స్పష్టమైంది. మిగతావి పూర్తయితే వచ్చే వానాకాలంలో దాదాపు 174 ప్రాంతాల్లో ఇవి చిన్నపాటి నీటి నిల్వ ప్రాజెక్టులుగా సేవలందించనున్నాయి.
  
 పాత కాజ్‌వేలను కూల్చకుండా..
 రాష్ట్రవ్యాప్తంగా కొత్త వెంతెనలు నిర్మిస్తున్నందున పాత కాజ్‌వేలు, చిన్న వంతెనలతో పనిలేదు. అయితే వాటిని కూల్చివేయకుండా తూములు కాంక్రిట్‌తో మూసి చెక్‌డ్యాంలుగా మార్చాలని నిర్ణయించారు. నదులపై, చెరువులకు చేరువగా నిర్మించే వంతెనలు మినహా మిగతావన్నీ నీటి నిల్వకు ఉపయోగపడేలా నిర్మించాలని భావిస్తున్నారు. సాధారణంగా వాగుల్లోని నీళ్లు పారుతూముందుకు సాగి వానలు తగ్గగానే ఎండిపోతాయి. కానీ ఈ కట్టడాలున్న చోట్ల నీళ్లు కొంతమేర నిలిచి సమీపంలోని బోర్లను ఎండిపోకుండా చేయగలుగుతాయి. కొన్ని చోట్ల నేరుగా వ్యవసాయానికి నీటిని అందిస్తాయి.
  
 ఇది ఆదిలాబాద్‌ జిల్లాలో బాసర–లక్సెట్టిపేట మధ్య మహ్మదాబాద్‌ వాగుపై నిర్మించిన వంతెన. శిథిలమైన వంతెనను తొలగించి రూ.2.7 కోట్లతో దీన్ని నిర్మించారు. 3.7 మీటర్ల ఎత్తు, 53 మీటర్ల పొడవుతో వంతెనకు చెక్‌డ్యాంను జత చేశారు. ఇటీవలి వర్షాలతో ఇప్పుడు అక్కడ కిలోమీటర్‌ మేర దాదాపు 800 క్యూబిక్‌ మీటర్ల నీళ్లు ఉన్నాయి. దీంతో సమీప గ్రామాల్లోని బోర్లు పూర్తిస్థాయిలో రీఛార్జి అయ్యాయి.
  
 500 చోట్ల వంతెనలు నిర్మిస్తాం..
 170 వంతెనలను చెక్‌డ్యాం నమూనాలో పూర్తి చేయబోతున్నాం. వచ్చే వానాకాలం నాటికి అవి సిద్ధమవుతాయి. మొత్తం 500 వంతెనలు ఈ నమూనాలో సిద్ధం చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాం. భవిష్యత్తులో ఎత్తిపోతల పథకాలు పూర్తయి వాగుల్లోకి నీటి ప్రవాహం పెరిగితే, చెక్‌డ్యాం నమూనా వంతెనలు ఉన్నచోట 365 రోజులు నీటి నిల్వ ఉంటుంది. ఇది భూగర్భ జలాలను పెంచటంతోపాటు నేరుగా సాగు, తాగునీటికి ఉపయోగపడతాయి.
 – మంత్రి తుమ్మల నాగేశ్వర్‌రావు
  
 వరంగల్‌ జిల్లా ఆకేరు వాగుపై కల్లెడ–పర్వతగిరి మధ్య నిర్మించిన కొత్త వంతెన ఇది. వంతెన దిగువన 120 మీటర్ల పొడవు, 3.8 మీటర్ల ఎత్తుతో అడ్డుగోడ నిర్మించి చెక్‌డ్యాం ప్రయోజనాన్ని కల్పించారు. ఇటీవలి వర్షాలకు వంతెన దిగువన రెండు కిలోమీటర్ల మేర నీళ్లు నిలిచాయి. వానాకాలం ముగిసిన తర్వాత కూడా కొంతకాలం నీళ్లు నిలిచే ఉండనుండటంతో సమీప గ్రామాల్లోని బోర్లలో నీటి నిల్వ పెరగనుంది.
  
 రాష్ట్రవ్యాప్తంగా నిర్మిస్తున్న మొత్తం వంతెనలు  511
  వంతెనలకు అయ్యే ఖర్చు (అంచనా)  2,495కోట్లు
 తొలి విడతలో చెక్‌డ్యాం నమూనాకు ప్లాన్‌ చేసిన వంతెనలు: 174
 వీటికయ్యే ఖర్చు రూ.520 కోట్లు
 ఇప్పటికి సిద్ధమైన వంతెనలు: 35
 సాధారణ వంతెనను చెక్‌డ్యాం నమూనాలోకి మార్చటం వల్ల  అదనంగా అయ్యే వ్యయం:10 శాతం నుంచి 15 శాతం వరకు మాత్రమే


 నారాయణపురం ఆనకట్ట నీటిని ఆపలేకపోతోంది. మరమ్మతులకు కావాల్సిన రూ.94 లక్షలు ఇవ్వలేని ప్రభుత్వ అసమర్థతకు తార్కాణంగా ఆనకట్ట తలుపులు నీటి ప్రవాహాన్ని అడ్డుకోలేక పడిపోతున్నాయి. ఆధునికీకరణ ఊసెత్తని నాయకుల నిర్లక్ష్యానికి నిదర్శనంగా దీని నీటి నిల్వ సామర్థ్యం ఏటా తగ్గిపోతోంది. ఖరీఫ్‌లో రైతులకు అండగా ఉండాల్సిన నీటి వనరు ఇప్పుడు వారికి ఆందోళన కలిగిస్తోంది. నారాయణపురం ఆనకట్టకు లీకులు ఏర్పడి నీరు వృథాగా పోతోంది. ఆదివారం కొన్నిచోట్ల మరమ్మతులు జరిగినా అవి సరిపోవని అన్నదాతలు అంటున్నారు.
 
 రాజాంæ : జిల్లాలోని ప్రధాన నీటి వనరుల్లో ఒకటైన నారాయణపురం ఆనకట్ట పరిస్థితి నానాటికీ దిగజారిపోతోంది. ఆధునికీకరణ లేకపోవడంతో పాత తలుపులు నీటి ప్రవాహాన్ని ఆపలేక ఆపసోపాలు పడుతున్నాయి. సంతకవిటి మండలంలోని రంగారాయపురం గ్రామం వద్ద 1960లో నిర్మించిన ఈ ఆనకట్ట ద్వారా 37వేల ఎకరాలకు సాగునీరు అం దుతుంది. ఖరీఫ్‌లో రైతులకు ఇదే జీవనాడి. ఇక్కడ నా గావళి నదిలో నీటి ప్రవాహం నిలకడగా ఉండదు. దీంతో కుడి, ఎడమ కాలువల ద్వారా ఒక్కో సారి సాగునీటిని ఆ యకట్టు ప్రాంతాలకు అందించలేని పరిస్థితి ఉంటుంది. కుడి, ఎడమ కాలువలను ఆధునికీకరించి నీటి నిల్వ సామర్థ్యాన్ని పెంచాలి. కానీ పాలకుల నిర్లక్ష్యం ఫలితంగా ఆధునికీకరణ జరగడం లేదు. ఫలితంగా ఆనకట్ట వద్దకు వస్తున్న నీటిలో 90 శాతం మేర నీరు దిగువ ప్రాంతాలకు వెళ్లిపోతోంది.
 
 తలుపులే సమస్య
 నారాయణపురం ఆనకట్టకు సంబంధించి మూడు అడుగుల ఎత్తులో సీసీ రాతికట్టు నిర్మాణం, ఆపై మూడు అడుగులు ఎత్తులో 118 తలుపులు ఉన్నాయి. ఈ తలుపులు ఇవతలి వైపు నుంచి అవతలి వైపు వరకూ 340 మీటర్లు పొడవున ఏర్పాటుచేశారు. గతంలో వీటికి రబ్బరు అమరికలు ఉండేవి. ప్రస్తుతం ఇవి లేకపోవడంతో తలుపులు వరద అధికమైన సమయంలో పడిపోతున్నాయి. ఫలితంగా> ఆరు అడుగుల ఎత్తులో 2400 క్యూసెక్కుల మేర ఉండాల్సిన నీటి సామర్థ్యం పడిపోయి ఆనకట్ట వద్దకు వస్తున్న నీరు మొత్తం నదిలోని దిగువ ప్రాంతాల్లోకి వెళ్లిపోతోంది.
 ఇలా నీరు రావాలి...నారాయణపురం కుడి కాలువ ద్వారా సంతకవిటి మండలంతో పాటు పొందూరు, ఎచ్చెర్ల మండలాల్లోని పంట పొలాలకు సాగునీరు అందాల్సి ఉంది. మొత్తం 53 కిలో మీటర్ల మేర వ్యాపించిన ఈ కాలువ ద్వారా 18, 600 ఎకరాలుకు సాగునీరు అందాలి.
 
 ఎడమ కాలువ ద్వారా బూర్జ, ఆమదాలవలస, శ్రీకాకుళం, గార మండలాల్లో 18,700 ఎకరాలు ఆయకట్టుకు నీరు అందాల్సి ఉంది. ఈ తలుపులు అర్ధంతరంగా పడిపోతుండడంతో కుడి, ఎడమ కాలువలకు 350 క్యూసెక్కులకు మించి నీరు అందడం లేదు. ఫలితంగా శివారు ప్రాంతాలకు సాగునీరు రావడం లేదు. శివారు ప్రాంతాల వరకూ సాగునీరు అందాలంటే కనీసం కాలువల్లో 460 క్యూసెక్కుల నీరు ప్రవహించాలి. కాలువల్లో అలా నీరు ప్రవహించాలంటే ఆనకట్ట వద్ద తలుపులను ఆనుకుని కనీసం 1500 క్యూసెక్కులు నీరు నిల్వ ఉండాలి.
 
 ఏం చేయాలి?
 ఆనకట్టకు సంబంధించి తలుపులు బాగుచేయాలి. ఒక త లుపు బాగు చేయాలంటే కనీసం రూ. 80 వేలు ఖర్చు అవుతుంది. 118 తలుపులు బాగుచేయాలంటే కనీసం రూ. 94 లక్షలు ఖర్చు అవుతుంది. ఈ నిధులను ఖర్చు చేసే పరిస్థితిలో అధికారులు ప్రస్తుతం లేరు. దీంతో ఆనకట్ట పరిస్థితి దయనీయంగా మారింది. అంతేకాకుండా గత రెండేళ్లుగా ఆనకట్ట తలుపుల నిర్వహణకు విడుదల కావాల్సిన రూ.70 వేలు ఇంకా విడుదల కాలేదు. దీంతో ఈ ఏడాది తలుపులు ఎత్తి దించే కార్యక్రమాన్ని కూడా చేయడంలేదు. గత ఏడాది జైకా బృందం కూడా ఈ ఆనకట్టను పరిశీలించి రూ. 80 కోట్ల నిధులకు ప్రతిపాదనలు తయారుచేసింది. ఈ నిధులు కూడా వస్తే ఆయకట్టు రైతులుకు సమస్యలు తప్పుతాయి.


 శ్రీశైలం జలాశయంలో 204.7 టీఎంసీలకు చేరుకున్న నీటి నిల్వ
 సాక్షి, హైదరాబాద్: కృష్ణా నది వరద ఉధృతి క్రమంగా తగ్గుతోంది. ఆల్మట్టి, నారాయణపూర్ రిజర్వాయర్‌లకు వరద ప్రవాహం తగ్గడంతో దిగువకు విడుదల చేసే నీటిని కూడా తగ్గించారు. దాంతో జూరాల, శ్రీశైలం ప్రాజెక్టులకు ప్రవాహాలు తగ్గాయి. గురువారం జూరాల ప్రాజెక్టుకు 1.02 లక్షల క్యూసెక్కులు రాగా.. దిగువకు 1.06 లక్షల క్యూసెక్కులు వదిలారు. సాయంత్రానికి వరద ప్రవాహం 60 వేల క్యూసెక్కులకు తగ్గింది. దాంతో.. శ్రీశైలం రిజర్వాయర్‌కు 57,948 క్యూసెక్కులు చేరుతున్నాయి. ప్రస్తుతం శ్రీశైలంలో నీటి నిల్వ 204.79 టీఎంసీలకు పెరిగింది.
 
 శ్రీశైలం రిజర్వాయర్ పూర్తిగా నిండాలంటే మరో 11.01 టీఎంసీలు అవసరం. ఎగువ నుంచి వరద ప్రవాహం తగ్గినా శ్రీశైలం రిజర్వాయర్ ఎడమ, కుడి గట్టు కేంద్రాల్లో విద్యుదుత్పత్తి చేస్తూ 41,751 క్యూసెక్కులను దిగువకు వదులుతున్నారు. ఇందులో 36,126 క్యూసెక్కులు నాగార్జునసాగర్‌కు చేరుతున్నాయి. దాంతో సాగర్‌లో నీటి నిల్వ 163.50 టీఎంసీలకు చేరుకుంది. సాగర్ నిండాలంటే మరో 148.55 టీఎంసీలు అవసరం. కృష్ణా పరీవాహక ప్రాంతంలో వర్షాలు తగ్గుముఖం పట్టడం.. నైరుతి రుతుపవనాలు తిరోగమించే దశకు చేరుకోవడంతో నాగార్జునసాగర్ ఈ ఏడాది కూడా నిండే అవకాశం కనిపించడంలేదు. ఇక గోదావరి ప్రాజెక్టుల్లోనూ వరద ఉధృతి తగ్గింది.


 – 20 ఏళ్లుగా ఈ స్థాయి నీటి నిల్వకు సాహసించని ఇంజినీర్లు
 – రిజర్వాయర్‌ భద్రతపై 24 గంటల పాటు పర్యవేక్షణ 
  
 కర్నూలు సిటీ: తెలుగుగంగ కాల్వలో అంతర్భాగమైన వెలుగోడు బ్యాలెన్సింగ్‌ రిజర్వాయర్‌(వీబీఆర్‌) చరిత్రలోనే ఎప్పుడు లేనంత స్థాయిలో నీటిని నిల్వ చేశారు. గత 20 ఏళ్లలో 15.5 టీయంసీల నీటిని నిల్వ చేసేందుకు సాహసం చేయలేదు. గతేడాది ఎదురైన సాగు, తాగునీటి ఇబ్బందులను దృష్టిలో పెట్టుకొని ప్రభుత్వ ఆదేశాలు, జిల్లా కలెక్టర్‌ సూచనల మేరకు తెలుగుగంగ  కాల్వ ఇన్‌చార్జీ పర్యవేక్షక ఇంజినీర్‌ యస్‌.చంద్రశేఖర్‌ రావు, ఈఈ పుల్లారావు, డీఈఈలు నిత్యం పర్యవేక్షిస్తూ రిజర్వాయర్‌లో నీటిని రికార్డు స్థాయిలో నిల్వ చేశారు. ఈ విషయంపై వీరికి సీఎంవో ఆఫీస్, జిల్లా కలెక్టర్‌ నుంచి కూడ అభినందనలు వచ్చాయి. 
 ఇదీ చరిత్ర..
  తెలుగుగంగ కాల్వ కింద 1.145 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. ఈ ఆయకట్టుకు నీరు ఇవ్వడం కోసం ఈ కాల్వకు 7.83 కి.మీ దగ్గర వెలుగోడు రిజర్వాయర్‌ను  నిర్మించారు. రిజర్వాయర్‌ సామర్థ్యం 16.95 టీయంసీలు.  11.64 కి.మీ పొడవు, 28 మీటర్ల ఎత్తు ఉంది. ఈ రిజర్వాయర్‌ వల్ల వెలుగోడు, బండి ఆత్మకూరు, మహానంది, శిరివెళ్ళ, రుద్రవరం, చాగలమర్రి మండలాలకు చెందిన 1.14 లక్షల ఎకరాలకు సాగు నీరు అదుతుంది. ఈ రిజర్వాయర్‌  1996లో పూర్తికాగా.. 20 ఏళ్లలో పూర్తి స్థాయి నీటి మట్టం నిల్వ చేసేందుకు ఇంజినీర్లు ధైర్యం చేయలేకపోయారు. ఎక్కువ నీటిని నింపితే మట్టికట్ట లీకేజీ అవుతందనే భయందోళన ఉంది. ఈ ఏడాది పూర్తి స్థాయి నీటిని రిజర్వాయర్‌లో నింపేందుకు ఇంజినీర్లు ముందస్తు ప్రణాళిక సిద్ధం చేవారు. ఆశించిన స్థాయిలో వర్షాలు కురవడంతో 15.5 టీఎంసీల మేరకు నీటిని నిల్వ చేశారు.  
 ప్రత్యేక పర్యవేక్షణ
 వెలుగోడు రిజర్వాయర్‌లో భారీగా నీటిని నిల్వ చేయడంతో భద్రతపై 24 గంటలు పర్యవేక్షించేందుకు ప్రత్యేక బృందాలను ఏర్పాటు చేశారు. ఇందుకు రెవెన్యూ అ«ధికారుల సహయం కూడ తీసుకోనున్నట్లు తెలిసింది. ఒక్కో బందంలో ముగ్గురు చొప్పున ఉండాలని ఈఈ పుల్లారావును ఎస్‌ఈ చంద్రశేఖర్‌ రావు ఆదేశించారు.
  


 రాష్ట్రంలో చెరువులు జలకళతో తొణికిసలాడుతున్నాయి.. దశాబ్దాల తరబడి పూడికతీతకు నోచుకోక, కొన్నిచోట్ల ఆనవాళ్లే కోల్పోయిన చెరువులన్నీ ‘మిషన్ కాకతీయ’తో కొత్తరూపు సంతరించుకున్నాయి.. ఇటీవలి వర్షాలకు భారీగా నీరు చేరడంతో రైతన్నల్లో కొత్త ఆశలు చిగురిస్తున్నాయి.. చెరువుల సామర్థ్యం పెరగడంతో వాటి కింది పొలాలన్నింటికీ జీవం రానుంది. చిన్న నీటి వనరుల పునరుద్ధరణ, అభివృద్ధి లక్ష్యంగా చేపట్టిన ‘మిషన్ కాకతీయ’ పథకం ఫలాలు అందివస్తున్నాయి. తొలి విడతలో రూ.2,626 కోట్లతో పునరుద్ధరించిన 7,373 చెరువుల ద్వారా తెలంగాణలో వేలాది ఎకరాల ఆయకట్టు సాగులోకి వచ్చే పరిస్థితి కనిపిస్తోంది. దీనిపై ఈ వారం ఫోకస్..     
 - సాక్షి నెట్‌వర్క్
  
 ⇒ రాష్ట్రవ్యాప్తంగా కళకళలాడుతున్న చెరువులు
 ⇒ పునరుద్ధరణతో పూర్తి సామర్థ్యం మేరకు నీటి నిల్వ
 ⇒ పలు చోట్ల రెండు పంటలకూ నీరిచ్చేందుకు వీలు
 ⇒ ఆయకట్టు స్థిరీకరణతో రైతుల్లో కొత్త ఆశలు
 ⇒ చిన్న నీటి వనరుల కింద పెరుగుతున్న సాగు విస్తీర్ణం
  
 మిషన్ కాకతీయ పథకం తొలి విడత కింద 8,049 చెరువులను ఎంపిక చేసి పునరుద్ధరణ పనులు చేపట్టారు. అందులో 7,373 చెరువులు పూర్తి స్థాయిలో మరమ్మతులకు నోచుకున్నాయి. వాటిల్లో చాలా చెరువుల్లో ఇటీవలి వర్షాలకు నీరు చేరింది. దీంతో ఆయా చెరువుల కింద ఆయకట్టు రైతులు సాగుకు సన్నద్ధమవుతున్నారు. ఆదిలాబాద్ జిల్లాలో 549 చెరువుల మరమ్మతుకాగా.. 64 వేల ఎకరాల ఆయకట్టు స్థిరీకరణ జరిగిందని, అందులో కొంత భాగం ఇప్పటికే సాగులోకి వచ్చిందని ఆ జిల్లా నీటిపారుదల శాఖ అధికారులు చెబుతున్నారు. అంతకుముందు ఈ చెరువుల కింద ఆయకట్టు 25 వేల ఎకరాలకు మించి లేదని అంటున్నారు.
  
 ఇందూరు.. నిండుగా నీరు!
 నిజామాబాద్ జిల్లాలో తొలి దశలో 618 చెరువులను పునరుద్ధరించారు. ఇటీవలి వర్షాలకు జిల్లాలోని 2,811 చెరువుల్లో నీరు చేరింది. అందులో 169 చెరువులు వంద శాతం నిండినట్టు లెక్కలు చెబుతున్నాయి. వాటిలో అత్యధికం పూడిక తీసిన చెరువులేనని అధికారులు అంటున్నారు.
  
 ‘నీళ్ల’గొండ..
 నల్లగొండ జిల్లాలో రూ.40 కోట్లతో 760 చెరువులను పునరుద్ధరించారు. దాదాపు అన్ని చెరువుల్లోనూ నీళ్లు చేరాయి. అర్వపల్లి మండలం నాగారం పెద్దచెరువు ప్రస్తుతం అలుగు పోస్తోంది. ఈసారి చెరువు కింద ఉన్న 400 ఎకరాల ఆయకట్టు మొత్తం సాగులోకి రానుందని రైతులు చెబుతున్నారు. ఆత్మకూరు (ఎం) మండలం చాడ పెద్ద చెరువు కింద 401 ఎకరాల ఆయకట్టుకు చెందిన రైతులూ సమాయత్తమవుతున్నారు.
  
 పాలమూరు.. నీరే నీరు
 మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలో తొలి విడతగా రూ.284.31 కోట్లతో 918 చెరువుల పనులు పూర్తిచేశారు. ఇటీవల భారీ వర్షాలు పడడం, చెరువుల సామర్థ్యం పెరగడంతో వాటిలో భారీగా నీరు చేరింది. జడ్చర్ల చెరువు కింద ఉన్న 25 ఎకరాల ఆయకట్టు చాలా ఏళ్ల తరువాత తిరిగి సాగులోకి రానుంది. చెరువు నిండడంతో పక్కనే ఉన్న ప్రాంతాల్లోని బోర్లలో నీటిమట్టం పెరిగిందని రైతులు చెబుతున్నారు.
  
 వరంగల్.. చెరువులు ఫుల్
 వరంగల్ జిల్లాలో మొదటి విడత కింద 973 చెరువుల పనులు పూర్తి చేశారు. వానలు కురవడంతో అవన్నీ నిండిపోయాయి. అలుగు పారుతూ పరవళ్లు తొక్కుతున్నాయి. మద్దూరు మండలం గాగిళ్లాపూర్ పెద్ద చెరువుకు కొత్త కళ వచ్చింది. దీని కింద ఆయకట్టు 639 ఎకరాలైతే.. ఏకంగా 1,500 ఎకరాలు సాగు చేసే స్థాయిలో నీరు చేరింది.
 
 ఆరేళ్లుగా ఎండిపోయిన ధూల్మిట్ట చెరువు పూడికతీతతో సామర్థ్యం పెరిగింది. పూర్తిగా నిండడంతో దీని కింద 104 ఎకరాల ఆయకట్టు సాగులోకి రానుంది. ఇక 232 ఎకరాల ఆయకట్టున్న నల్లకుంట చెరువు.. ఇప్పుడు ఏకంగా 1,200 ఎకరాలకు నీరిచ్చే స్థాయికి మెరుగుపడింది. చెరువు పూర్తిగా నిండిపోవడంతో చుట్టుపక్కల 5 గ్రామాల్లోని వ్యవసాయ బావుల్లో నీరు ఊరుతోంది. చేర్యాల మండలం ఆకునూరులోని పోకలమ్మ చెరువు కింద 97 ఎకరాలకు సాగునీరందనుంది.
  
 ‘జల’ సంద్రం
 ఈ చిత్రంలో కనిపిస్తున్నది వరంగల్ జిల్లా చేర్యాల మండలం కొత్త దొమ్మాటలోని సోమసంద్రం చెరువు. నిజాంల కాలంలో 150 ఏళ్ల క్రితం దీనికి గండి పడింది. అప్పటినుంచి ఎవరూ పట్టించుకోలేదు. మిషన్ కాకతీయ తొలి విడతలో ఈ చెరువుకు రూ.26.30 లక్షలు కేటాయించి పనులు చేపట్టారు. గండ్లు పూడ్చి, పూడిక తీయడంతో ఇటీవలి వర్షాలకు పూర్తిగా నిండింది. చెరువు కింద ఆయకట్టుకు జీవమొచ్చింది.
  
 జల ‘సిరి’చెల్మ
 ఇది ఆదిలాబాద్ జిల్లాలోని సిరిచెల్మ చెరువు. దీన్నుంచి మొన్నటి వరకు 50 ఎకరాలకైనా నీరందేది కాదు. మొదటి విడత మిషన్ కాకతీయ కింద రూ.1.13 కోట్లతో పునరుద్ధరణ పనులు చేపట్టారు. పూడిక తీసి, కట్టను బలోపేతం చేశారు. వాననీరు చెరువులోకి చేరేలా ఫీడర్ చానల్ నిర్మించారు. ప్రస్తుత వర్షాలతో చెరువులోకి నీళ్లు చేరాయి. ఇప్పుడు చెరువు కింద 300 ఎకరాల్లో రెండు పంటలకూ సాగు నీరందనుంది.
  
 మెతుకుసీమ తళుక్కు
 తొలి విడత కింద మెదక్ జిల్లాలో అత్యధికంగా 1,684 చెరువుల్లో రూ.670 కోట్లతో పనులు చేపట్టారు. 1,630 చెరువుల పనులు పూర్తయ్యాయి. అందోల్ మండలం అన్నసాగర్ చెరువులో రూ.46 లక్షల వ్యయంతో 45 వేల క్యూబిక్ మీటర్ల మేర పూడిక తీశారు. ప్రస్తుత వర్షాలతో భారీగా నీరు చేరింది. ఈ చెరువు కింద 350 ఎకరాలకు పైగా ఆయకట్టు ఉండగా... చాలా ఏళ్ల తరువాత అదంతా సాగులోకి వచ్చే పరిస్థితి కనిపిస్తోంది.
  
 ఆ రెండు జిల్లాల్లో విచిత్ర పరిస్థితి
 ఇటీవలి భారీ వర్షాలతో కరీంనగర్, ఖమ్మం జిల్లాల్లో గోదావరితో పాటు వాగులు, వంకలు పొంగిపొర్లాయి. కానీ చెరువుల్లో మాత్రం నీరు చేరలేదు. ఖమ్మం జిల్లాలో మొత్తం 4,517 చెరువులుంటే.. ఇప్పటివరకు 520 చెరువులు మాత్రమే నిండినట్లు అధికారులు చెబుతున్నారు. మిగతా చెరువుల్లో 20 నుంచి 75 శాతం నీరు మాత్రమే చేరిందని అంటున్నారు. ఈ జిల్లాలో తొలి విడత కింద 812 చెరువుల పనులు పూర్తయ్యాయి. ఇక కరీంనగర్ జిల్లాలోనూ దాదాపు ఇదే పరిస్థితి. జిల్లావ్యాప్తంగా 823 చెరువుల్లో పూడిక తీశారు. ఇటీవల భారీ వర్షాలు పడినా అవేవీ నిండలేదు. జిల్లావ్యాప్తంగా 70 శాతం చెరువుల్లో అంతంతగానే నీళ్లు చేరాయని అధికారులు చెబుతున్నారు. దాంతో ఆయా చెరువుల కింద నాట్లు పడలేదు.
  
 అక్రమాలతో గుండె ‘చెరువే’
 ఏళ్ల తరబడి నిర్లక్ష్యానికి గురైన చెరువులకు మహర్దశ పట్టించేందుకు ప్రభుత్వం చేపట్టిన ‘మిషన్ కాకతీయ’లోనూ అక్రమాలు చోటుచేసుకున్నాయి. వందల కోట్లు వెచ్చించి చేపట్టిన ఈ పథకం కింద కాంట్రాక్టులను చాలాచోట్ల అధికార పార్టీ నేతలే బినామీ పేర్లతో దక్కించుకున్నారనే ఆరోపణలున్నాయి. మారుమూల గ్రామాల్లోని చెరువు పనులను నీటి పారుదల శాఖ అధికారులే ‘కాంట్రాక్టర్లు’గా మారి చేపట్టిన ఉదంతాలు వెలుగుచూశాయి. అలాగే చాలాచోట్ల చెరువుల పనులను నామమాత్రంగా చేసి రూ.లక్షల్లో బిల్లులు తీసుకున్నారనే ఆరోపణలున్నాయి.


 మంత్రి దేవినేని ఉమా
 విజయవాడ సెంట్రల్‌ : 
 కృష్ణా పుష్కరాల సందర్భంగా ప్రకాశం బ్యారేజి వద్ద 11.5 అడుగుల నీటి సామర్థ్యానికి చర్యలు చేపట్టామని జలవనరుల శాఖ మంత్రి దేవినేని ఉమా చెప్పారు. శనివారం మీడియా సెంటర్లో ఆయన మాట్లాడారు. ఈనెల ఐదో తేదీన ప్రకాశం బ్యారేజ్‌ వద్ద 5.3 అడుగుల నీరు ఉందని 12వ తేదీన దాన్ని 11.1 అడుగులకు చేర్చామన్నారు. కృష్ణాడెల్టాకు 9083 క్యూసెక్కులు కాల్వలకు విడుదల చేస్తున్నట్లు చెప్పారు. అవనిగడ్డ, మచిలీపట్నం, కైకలూరు శివారు ప్రాంతాలకు నీటిని అందిస్తామన్నారు. 
 మెరుగైన సేవలు..
 భక్తులకు మెరుగైన సేవలు అందిస్తున్నట్లు మంత్రి ఉమా చెప్పారు. సీఎం చంద్రబాబు టెలీకాన్ఫరెన్స్‌ల ద్వారా ఎప్పటికప్పుడు సూచనలు, సలహాలు అందిస్తున్నారన్నారు. కర్నూలు జిల్లాలో ఉప ముఖ్యమంత్రి కేఈ కృష్ణమూర్తి, గుంటూరు జిల్లాలో వ్యవసాయమంత్రి ప్రత్తిపాటి పుల్లారావు పుష్కరాలను సమీక్షిస్తున్నారని తెలిపారు. పశ్చిమగోదావరి జిల్లాలోని మెట్టప్రాంతానికి చింతలపూడి ఎత్తిపోతల ద్వారా నీటని అందించేందుకు కృషి చేస్తున్నట్లు చెప్పారు. 
  


 అమరావతి: ఆంధ్రప్రదేశ్‌ను ఆదర్శ రాష్ట్రంగా రూపొందించడంలో ప్రభుత్వం చేస్తున్న కృషికి అధికారులు, సిబ్బంది, ప్రజా ప్రతినిధులు, అన్ని వర్గాల ప్రజానీకం తోడ్పాటును అందించాలని ముఖ్యమంత్రి నారా చంద్రబాబు నాయుడు విజ్ఞప్తి చేశారు. శనివారం ఉదయం 8వేల మందితో జరిగిన టెలికాన్ఫరెన్స్‌లో ముఖ్యమంత్రి మాట్లాడారు. ఒక్క వ్యక్తి తలుచుకుంటే ఎన్ని అద్భుతాలు చేయవచ్చో సర్ ఆర్థర్ కాటన్ మహశయుడు రుజువు చేశాడన్నారు. బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం వ్యతిరేకించినా కాటన్ లెక్క చేయకుండా గోదావరి జిల్లాలను ధాన్యాగారాలుగా మార్చారని కొనియాడారు. సాంకేతికతే లేని ఆ రోజుల్లోనే గుర్రంపై తిరిగి కాటన్ జల వనరులను అభివృద్ధి చేసిన విషయం ప్రస్తావిస్తూ, సాంకేతిక పరిజ్ఞానం రోజురోజుకీ కొత్త పుంతలు తొక్కుతున్న ప్రస్తుత కాలంలో ఇంకెంతో అభివృద్ధి సాధించవచ్చునని చెప్పారు.
 
 గ్రామకార్యదర్శి నుంచి ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి వరకు, సర్పంచ్ స్థాయి నుంచి ముఖ్యమంత్రి వరకు, ఎంపీటీసీ మెంబరు నుంచి ఎమ్మెల్యే వరకు అందరూ ఒక స్ఫూర్తితో పనిచేసి, రాష్ట్రం నుంచి కరవును శాశ్వతంగా పారదోలాలని చంద్రబాబు పిలుపునిచ్చారు. వాడవాడలా చంద్రన్నబాట, ఇంటింటా ఇంకుడుగుంత, ప్రతి పొలంలో పంటకుంట తదితర కార్యక్రమాల ద్వారా ఉపాధి హామీ నిధులను సద్వినియోగం చేయాలని సూచించారు. సకాలంలో వర్షాలు పడటం శుభసూచకమని, నేలపై పడిన ప్రతి వర్షపు చినుకు భూమిలో ఇంకేలా పంటకుంటలు, ఇంకుడు గుంతల తవ్వకం పనులను వేగవంతం చేయాలన్నారు. రాష్ట్రవ్యాప్తంగా 10 జిల్లాలలో మండుటెండను కూడా లెక్కచేయకుండా పర్యటన పూర్తి చేశానన్నారు.
 
 నెల్లూరు, తూర్పుగోదావరి జిల్లాలలో కూడా త్వరలో పర్యటించి పరిస్థితులు తెలుసుకుంటానని చెప్పారు. ఇప్పటివరకు మంజూరుచేసిన 5లక్షల పంటకుంటల తవ్వకాన్ని 50 రోజుల్లో పూర్తి చేయాలని ముఖ్యమంత్రి నిర్ధేశించారు. చురుకుగా ఉన్న 3లక్షల శ్రమశక్తి సంఘాలు తలా 3 కుంటలు తవ్వితే 10లక్షల పంటకుంటల తవ్వకం లక్ష్యాన్ని సునాయసంగా నెరవేర్చుకోవచ్చునని చెప్పారు. 2015 మే నెలలో భూగర్భంలో 100 టీఎంసీలు నిల్వ ఉండటం రాష్ట్ర  రైతాంగానికి సానుకూలాంశమని అన్నారు. ఈ ఏడాది ఆ నిల్వలు మరింత పెరిగేలా అందరూ దృష్టి పెట్టాలని సూచించారు.
 
 విజయనగరం జిల్లాలో 1000 చెక్‌డ్యాములు నిర్మిస్తే కరవు అనేది శాశ్వతంగా కనుమరుగు అవుతుందని ముఖ్యమంత్రి చెప్పారు. పంటకుంటలు, ఇంకుడుగుంతల తవ్వకం వల్ల నీటి సమస్య తొలగిపోతుందని అన్నారు. చెట్ల పెంపకం వల్ల పర్యావరణం మెరుగు పడుతుందంటూ, గత ఏడాదిలాగానే ఈ ఏడాది కూడా హెలికాప్టర్ ద్వారా విత్తనాలు చల్లి అడవులు పెంచాలని దిశానిర్దేశం చేశారు.
 పాఠశాలలు, కళాశాలలు, దేవాలయాలు, అన్ని ప్రభుత్వ కార్యాలయాలలో ఇంకుడు గుంతల తవ్వకం, మొక్కలు నాటడం యుద్ధ ప్రాతిపదికన జరగాలని ముఖ్యమంత్రి సూచించారు. మరుగుదొడ్ల నిర్మాణంతో పాటు గ్రామాలలో వ్యర్ధాల్ని కంపోస్టుగా మార్చి పొలాలలో సేంద్రీయ ఎరువుగా వినియోగించాలని చెప్పారు. రాష్ట్రంలో 10 క్లష్టర్లను తీసుకుని 'వేస్టు టు ఎనర్జీ' ప్లాంట్లను నిర్మిస్తున్నామని తెలిపారు. ఈ ప్లాంట్ల ద్వారా స్వచ్ఛాంధ్రప్రదేశ్‌ లక్ష్యాన్ని చేరుకోగలమని అన్నారు. ప్రభుత్వ ఉన్నతాధికారులు రామాంజనేయులు, జవహర్‌రెడ్డి, శశిభూషణ్, ఇంకా అన్ని జిల్లాల కలెక్టర్లు, ఎంపీటీసీలు, ఆయాశాఖల ఉద్యోగులు టెలికాన్ఫరెన్స్‌లో పాల్గొన్నారు.


 ఆత్మకూర్: మహబూబ్‌నగర్ జిల్లా ఆత్మకూర్ మండలంలోని దిగువ జూరాల జల విద్యుత్ ఉత్పత్తి కేంద్రంలోని నాలుగో యూనిట్‌లోకి చేరిన లీకేజీ నీరు తరలింపు సహాయక చర్యలు ముమ్మరంగా కొనసాగుతున్నాయి. శుక్రవారం సాయంత్రం లీకేజీ ద్వారా వచ్చిన నీరు అక్కడ ఉన్న రక్షణగోడను దాటి రోటర్ల వద్దకు చేరుకోవడంతో అధికారులు అప్రమత్తమై ప్రత్యేక మోటార్లు ఏర్పాటు చేసి నీటిని తరలించారు. జెన్‌కో హైడల్ డెరైక్టర్ వెంకటరాజం ఆధ్వర్యంలో శనివారం ఉదయం వరకు ఈ సహాయక చర్యలు కొనసాగాయి. అలాగే 1, 2వ యూనిట్ ద్వారా 3లక్షల యూనిట్ల విద్యుత్ ఉత్పత్తిని చేపట్టి నీటిని దిగువకు వదిలారు.
 
 ప్రస్తుతం 298 మీటర్ల నీటి నిల్వ నుంచి ఒక మీటరు నీరు తగ్గింది. 100హెచ్‌పీ మోటారు ద్వారా లీకేజీ నీటిని తరలిస్తున్నారు. కూలిపోయిన అడ్డుగోడకు తిరిగి మరమ్మతులు చేశారు.


 శ్రీశైలం : శ్రీశైలం డ్యాంలో 854 అడుగులు నీరు ఉండేలా జీఓ విడుదల చేయాలని బీజెపీ రాష్ట్ర నాయకులు కాటసాని రాంభూపాల్‌రెడ్డి చంద్రబాబు ప్రభుత్వాన్ని డిమాండ్ చేశారు. శుక్రవారం డ్యాం వద్ద బీజేపీ నాయకులు, రాయలసీమ సాగునీటి సాధన సమితి రైతులు సత్యాగ్రహం చేశారు.
 ఈ సందర్భంగా కాటసాని రాంభూపాల్రెడ్డి మాట్లాడుతూ... అత్యంత కరువు పీడిత ప్రాంతంగా ఉన్న రాయలసీమను ఆదుకోవాలంటే శ్రీశైలం డ్యాంలో 854 అడుగుల కనీస నీటిమట్టాన్ని ఉంచేలా చర్యలు తీసుకోవాలని ఆయన డిమాండ్ చేశారు. శ్రీశైలంలో నీటిమట్టం డెడ్‌స్టోరేజి దశలో ఉన్నా అటు తెలంగాణా, ఇటు ఆంధ్ర ప్రాంతానికి నీటిని విడుదల చేయాలని కృష్ణాబోర్డు ఆదేశాలు జారీ చేయడం సిగ్గుచేటు అని రాంభూపాల్ రెడ్డి అన్నారు.


 * నీటి నిల్వకు ఉపయోగపడేలా బ్రిడ్జీల నిర్మాణానికి సర్కారు నిర్ణయం
 * బహుళ ప్రయోజనకరంగా నమూనాల రూపకల్పన
 * నిలిచే నీరు సాగు, తాగు అవసరాలకు వినియోగం
 * మహారాష్ట్ర, కర్ణాటక తరహాలో అమలు
 సాక్షి, హైదరాబాద్: సాధారణంగా ఆనకట్టలు (రిజర్వాయర్లు) నీటిని నిల్వచేస్తాయి.. వాగులు, వంకల్లో చెక్‌డ్యాంలు ఆ పనిచేస్తాయి.
 
 కానీ ఇక ముందు రాష్ట్రంలోని సాధారణ వంతెనలూ నీటిని నిల్వ చేయనున్నాయి.. వానలు పడినప్పుడు నిలిచిన నీటితో సమీపంలోని సాగు, తాగు అవసరాలను తీర్చనున్నాయి. మహారాష్ట్ర, కర్ణాటకల్లో విజయవంతంగా అమలవుతున్న ఈ విధానాన్ని రాష్ట్రంలో అమలు చేయాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. రాష్ట్రంలో నీటి ఎద్దడిని తీర్చేందుకు ఇది దోహదపడగలదని భావిస్తోంది. ఈ మేరకు కొత్తగా నిర్మించనున్న అన్ని వంతెనల డిజైన్‌లను ఇందుకు అనుగుణంగా మార్చాలని రోడ్లు, భవనాల శాఖ(ఆర్ అండ్ బీ)ను ఆదేశించింది.
 
 ప్రస్తుతం రాష్ట్రవ్యాప్తంగా దాదాపు 360 వంతెనలను కొత్తగా నిర్మించేపనిలో ఉన్న ఆర్ అండ్ బీ శాఖ... వాటి డిజైన్లను మార్చే పని మొదలుపెట్టింది. ఈ మేరకు ఆ శాఖ మంత్రి తుమ్మల నాగేశ్వరరావు తాజాగా ఆదేశాలు జారీ చేశారు. మంగళవారం నుంచి పిలవబోయే టెండర్లను ఆపి కొత్త డిజైన్ సిద్ధం చేసి టెండర్లు పిలవాలని సూచించారు. మంజీరా నదిపై ఓ వంతెన నిర్మాణానికి సోమవారం పిలవాల్సిన టెండర్‌ను కూడా నిలిపివేయించారు.
  
 ప్రయోజనాలెన్నో..
 జోరు వానలప్పుడు నిండుగా కనిపించే చిన్న నదీపాయలు, వాగులు, వంకలు ఆ తర్వాత వట్టిపోయి ఎడారిని తలపిస్తాయి. దాంతో దగ్గరలో నీటి నిల్వ ఉండదు, భూగర్భ జలాలూ తగ్గిపోతాయి. ఇది తీవ్ర నీటి ఎద్దడికి కారణమవుతోంది. ఇలాంటి పరిస్థితులను ఎదుర్కోవడానికి మహారాష్ట్ర, కర్ణాటకల్లో వంతెనలను నీటి నిల్వ నమూనాలో నిర్మిస్తున్నారు. దానివల్ల ఆయా ప్రాంతాల్లో నీళ్లు నిలిచి కొంత కాలంపాటు ఐదారు గ్రామాలకు సాగునీరు, తాగునీటిని సరఫరా చేసే అవకాశం ఉంటుంది.
 
 భూగర్భజలాలు పెరిగి బోర్లు వట్టిపోయే ప్రమాదమూ తప్పుతుంది. ఇదే తరహాలో రాష్ట్రంలో కృష్ణా, గోదావరి మినహా అన్ని ఉప నదులు, ప్రధాన వాగులపై నిర్మించే వంతెనలను బహుళ ప్రయోజనకరంగా నిర్మించాలని సర్కారు నిర్ణయించింది. అయితే డిజైన్ మార్పు వల్ల వంతెనల నిర్మాణ వ్యయం పెరుగుతుంది.
 
 ఈ మేరకు అదనంగా అయ్యే నిధులను అవసరమైతే నీటిపారుదల శాఖ నుంచి మళ్లించాలని సీఎం కేసీఆర్ భావిస్తున్నారు. సీఎంతో మంత్రి తుమ్మల భేటీ సందర్భంగా ఈ మేరకు హామీ ఇవ్వడంతో వంతెనల డిజైన్ల మార్పునకు రోడ్లు భవనాల శాఖ చకచకా ఏర్పాట్లు చేస్తోంది. కనీసం 500 మీటర్ల మేర చెక్‌డ్యాంలు లేని ప్రాంతాల్లో నిర్మించే వంతెనలన్నింటిని ఈ నమూనాలోకి మార్చనున్నారు. పంచాయతీరాజ్ శాఖ చేపట్టే వంతెనలకు కూడా దీన్ని వర్తింపజేయనున్నారు.
  
 వీలైనన్ని చోట్ల..
 రోడ్డు అనుసంధానాన్ని మెరుగుపర్చడంతో పాటు నదులు, వాగులపై వీలైనన్ని ఎక్కువ వంతెనలు నిర్మించాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. ఇందులోభాగంగా రాష్ట్రవ్యాప్తంగా 360 వంతెనలకు అనుమతినిచ్చింది. వీటికి దాదాపు రూ. 2 వేల కోట్ల వరకు ఖర్చవుతుందని అంచనా. అందులో ఈ ఏడాది రూ.400 కోట్లతో 61 వంతెనల నిర్మాణం మొదలైంది.
 
 ఈ వంతెనలను ప్రస్తుత అంచనా వ్యయానికి 30 శాతం అదనపు వ్యయంతో బహుళ ప్రయోజనకరంగా మార్చవచ్చు. ఈ లెక్కన రూ.400 కోట్లతో చేపట్టిన వంతెనలకు దాదాపు రూ.520 కోట్లు అవుతాయి. కానీ కొత్తగా చెక్‌డ్యాంలు కట్టే అవసరం ఉండదు. నీటి నిల్వ, ఇతర ప్రయోజనాలూ ఎక్కువ.


 ఒక్కరోజే 2.2 టీఎంసీల     నీటి చేరిక
 సుంకేసుల డ్యాంకు పోటెత్తిన వరద.. గేట్లు ఎత్తివేత
 జూరాలకు సైతం 7 వేల క్యూసెక్కుల ఇన్‌ఫ్లో
  
 హైదరాబాద్/జూరాల/శాంతినగర్: తీవ్ర వర్షాభావ పరిస్థితులతో ఈ ఏడాదిలో చుక్క నీటికీ నోచుకోని శ్రీశైలం ప్రాజెక్టుకు తొలిసారి తడి తగిలింది. శ్రీశైలం పరీవాహకంలో కురిసిన భారీ వర్షాల కారణంగా మంగళవారం ఒక్కరోజే ప్రాజెక్టులోకి 2.2 టీఎంసీల నీరు వచ్చి చేరింది. దీంతో ప్రాజెక్టులో ప్రస్తుత నీటి నిల్వ 26.65 టీఎంసీల నుంచి 28.85 టీఎంసీలకు పెరిగినట్లుగా అంచనా వేస్తున్నట్లు తెలంగాణ నీటి పారుదల శాఖ అధికారులు చెబుతున్నారు. అయితే వాస్తవంగా ఏ స్థాయిలో నీటి నిల్వ పెరిగిందో బుధవారం ఉదయానికి స్పష్టత వస్తుందన్నారు. వీరు చెబుతున్న మేరకు.. కర్నూలు జిల్లాలో కురుస్తున్న భారీ వర్షాల కారణంగా కృష్ణా పరీవాహకంలో నీటి ప్రవాహాలు గణనీయంగా ఉన్నాయి. దీనికితోడు ఎగువన ఉన్న సుంకేశుల నుంచి భారీ ప్రవాహాలు దిగువకు వస్తుండటంతో శ్రీశైలంలోకి నీరు వచ్చి చేరుతోంది. తుంగభద్ర నదిపై సుంకేసుల డ్యాంకు ఎగువన ఉన్న కర్ణాటక, రాయలసీమ ప్రాంతాల్లో సోమవారం రాత్రి కురిసిన వర్షాలకు ఒక్కసారిగా డ్యాంకు వరద పోటెత్తింది. ఉదయం ఆరు గంటల వరకు చుక్కనీరు ఇన్‌ఫ్లో లేకపోగా అకస్మాత్తుగా ఏడుగంటల నుంచి వేల క్యూసెక్కుల వరదనీరు రాసాగింది. ఉదయం 9 గంటల ప్రాంతంలో బ్యారేజికి 92 వేల క్యూసెక్కుల వరదనీరు వచ్చి చేరింది.
 
 దీంతో అప్రమత్తమైన డ్యాం, కేసీ కెనాల్ అధికారులు 20 గేట్లు రెండు మీటర్లమేర పైకి ఎత్తి దిగువ తుంగభద్రనదిలోకి 1.60 లక్షల క్యూసెక్కులను విడుదల చేశారు. దీంతో వట్టిపోయి కళావిహీనంగా ఉన్న తుంగభద్రమ్మ శ్రీశైలంవైపు పరవళ్లు తొక్కింది. ఉదయం ఓ సమయానికి శ్రీశైలంలోకి 1.60 లక్షల క్యూసెక్కుల మేర ప్రవాహాలు కొనసాగగాా, అది మధ్యాహ్నం 12 గంటల సమయానికి 90 వేలకు తగ్గింది. సాయంత్రం 6 గంటల సమయానికి 40 వేల క్యూసెక్కులకు పడిపోయింది. ఉదయం నుంచి సాయంత్రం వరకు కొనసాగిన ప్రవాహాలతో ప్రాజెక్టులోకి మొత్తంగా 2.2 టీఎంసీల నీరు చేరింది. నాగార్జునసాగర్ కింద తాగునీటి అవసరాలకోసం ఇటీవలే శ్రీశైలం నుంచి 4 టీఎంసీల నీటిని విడుదల చేసి, ఇరు రాష్ట్రాలు పంచుకున్న నేపథ్యంలో శ్రీశైలంలో నీటి మట్టాలు పడిపోయాయి. భవిష్యత్ తాగు అవసరాలకు నీటి విడుదలపై ఏం చేయాలని ఇరు రాష్ట్రాలు సందిగ్ధంలో పడిన సమయంలో శ్రీశైలం ప్రాజెక్టులో 2 టీఎంసీల నిల్వలు పెరగడం ఉపశమనం కలిగించే అంశమని అధికారులు చెబుతున్నారు. మరో ఒకట్రెండు రోజుల పాటు వర్షాలు ఇలాగే కొనసాగితే మరింత నీరు వచ్చి చేరే అవకాశముందని ఆశాభావం వ్యక్తం చేస్తున్నారు. కాగా, సుంకేసుల నుంచి కేసీ కెనాల్‌కు 2 వేల క్యూసెక్కులు విడుదల చేస్తున్నట్లు అధికారులు తెలిపారు.
  
 జూరాలకు ప్రవాహం
 ఇక జూరాల ప్రాజెక్టుకు ప్రవాహాలు కొనసాగుతున్నాయి. మంగళవారం సైతం ప్రాజెక్టులోకి 7,704 క్యూసెక్కుల నీటి ప్రవాహం ఉంది. ప్రాజెక్టు వాస్తవ నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 11.941 టీఎంసీలు కాగా, ప్రస్తుతం 8.55 టీఎంసీల నిల్వ ఉంది. గత ఏడాది ఇదే సమయానికి ప్రాజెక్టులో 11.33 టీఎంసీల నీరు ఉంది. పై నుంచి రిజర్వాయర్‌కు 7,704 క్యూసెక్కుల ఇన్‌ఫ్లో వస్తుండగా కుడి, ఎడమ ప్రధాన కాలువల ద్వారా తాగునీటి అవసరాలకు 100 క్యూసెక్కులను విడుదల చేస్తున్నారు.
  
  


 ‘గ్రేటర్’ దాహార్తి తీర్చే భారీ స్టోరేజీ రిజర్వాయర్ల నిర్మాణం ఇక్కడే 
 ప్రభుత్వానికి నివేదించిన జలమండలి అధికారులు
  మొత్తం 35 టీఎంసీల నీటి నిల్వకు అవకాశం
 ఏడాది పాటు హైదరాబాద్ తాగునీటి అవసరాలకు సరిపడా నీళ్లు
  
 హైదరాబాద్: గ్రేటర్ హైదరాబాద్ దాహార్తిని తీర్చే రెండు భారీ స్టోరేజీ రిజర్వాయర్ల నిర్మాణానికి క్షేత్రస్థాయి నివేదిక సిద్ధమైంది. నల్లగొండ జిల్లా చౌటుప్పల్ మండలం దేవులమ్మ నాగారం వద్ద 20 టీఎంసీల మేర కృష్ణా జలాలు, రంగారెడ్డి జిల్లా శామీర్‌పేట్ మండలం కేశవాపురం వద్ద 15 టీంఎంసీల గోదావరి జలాల నిల్వ చేసేందుకు ఈ రిజర్వాయర్లు నిర్మించనున్నారు. దీనికి సంబంధించిన క్షేత్రస్థాయి నివేదికను సిద్ధం చేసిన జలమండలి అధికారులు మంగళవారం ప్రభుత్వానికి నివేదించారు. సీఎం కేసీఆర్ ఆదేశాల మేరకు త్వరలో సమగ్ర నివేదిక సిద్ధం చేస్తామని అధికారులు తెలిపారు.
 
  ముంపు సమస్యలు తక్కువే..?
  ఈ భారీ రిజర్వాయర్ల నిర్మాణంతో భూములు కోల్పోయేవారు నామమాత్రంగానే ఉన్నారని అధికారులు నివేదికలో పేర్కొన్నారు. ఇది క్షేత్రస్థాయి నివేదిక మాత్రమేనని, సమగ్ర ప్రాజెక్టు నివేదిక సిద్ధం చేశాక అవసరమైన భూములు, అంచనా వ్యయంపై స్పష్టత వస్తుందని జలమండలి వర్గాలు ‘సాక్షి’కి తెలిపాయి.
 
  వందేళ్ల అవసరాలకు తగ్గట్లుగా...
  వచ్చే వందేళ్లలో హైదరాబాద్ జనాభా, తాగునీటి అవసరాలను దృష్టిలో ఉంచుకొని ఈ భారీ రిజర్వాయర్లను నిర్మించాలని ప్రభుత్వం సంకల్పించింది. మహానగరం వేగంగా విస్తరిస్తుండటం, జనాభా పెరుగుతున్న నేపథ్యంలో మరో 35 టీఎంసీల నీటి నిల్వకు ఏర్పాట్లు చేయాలని సీఎం కేసీఆర్ సంకల్పించారు. ఇందుకోసం ఈ రెండు భారీ రిజర్వాయర్లు నిర్మించాలని యోచిస్తున్నారు. ప్రస్తుతం ఉస్మాన్‌సాగర్ (గండిపేట్), హిమాయత్‌సాగర్‌లలో 7 టీఎంసీల నీటి నిల్వ సామర్థ్యం ఉంది. సింగూరు, మంజీరా జలాశయాలతో పాటు అక్కంపల్లి రిజర్వాయర్‌లో మరో 32 టీఎంసీల నీటి నిల్వ సామర్థ్యం ఉంది. కానీ ఆయా జలాశయాల్లో ప్రస్తుతం అందుబాటులో ఉన్న నీటి నిల్వలు 5.266 టీఎంసీలకు మించి లేవు. ఈ నీటినే ఏడాది పొడుగునా 365 ఎంజీడీల చొప్పున నగరం నలుమూలలకూ జలమండలి సరఫరా చేస్తోంది. ఇవి ఏ మూలకు సరిపోవడం లేదు. అందుకే కొత్తగా నిర్మించే ఈ భారీ రిజర్వాయర్లకు కృష్ణా,గోదావరి నదుల నుంచి నీటి లభ్యత అధికంగా ఉన్న సమయాల్లో పంపింగ్ ద్వారా నీటిని తరలించి నగర దాహార్తిని తీర్చాలని నిర్ణయించారు. ప్రస్తుతం సిరియా, అమెరికా, స్కాండినేవియా దేశాల్లోనే ఇలాంటి భారీ నీటి స్టోరేజీ రిజర్వాయర్లు అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఇదే తరహాలో నగరంలోనూ విపత్కర, కరువు పరిస్థితుల్లోనూ నగరవాసుల దాహార్తిని తీర్చేందుకు ఇలాంటి రిజర్వాయర్లు అవసరమని ప్రభుత్వం భావిస్తోంది.
  
  దేవులమ్మనాగారం రిజర్వాయర్.. రూ. 1,500 కోట్లు
  నల్లగొండ జిల్లా చౌటుప్పల్ మండలం దేవులమ్మ నాగారం, మల్కాపూర్ సరిహద్దుల్లో రూ. 1,500 కోట్ల అంచనా వ్య యంతో స్టోరేజీ రిజర్వాయర్‌ను నిర్మిస్తారు. సము ద్ర మట్టానికి 70-80 మీటర్ల ఎత్తులో ఉండేలా దీని రూపకల్పన చేశారు. ఈ ప్రాంతంలో ప్రాజెక్టు ఏర్పాటుకు వీలుగా 2 వేల ఎకరాల ప్రభుత్వ భూమి కూడా ఉంది. పాలమూరు ఎత్తిపోతల, డిండి నీటి పథకం ద్వారా కొంతదూరం పంపింగ్ మరికొంత మార్గంలో గ్రావిటీతో 20 టీఎంసీల జలాలను ఈ రిజర్వాయర్‌కు తరలిస్తారు. వర్షాకాలంలో నీటి లభ్యత అధికంగా ఉన్నప్పుడే ఈ జలాశయాన్ని పూర్తిస్థాయిలో నింపే అవకాశం ఉంటుందని నిపుణులు చెబుతున్నారు.
  
  
  
  కేశవాపురం రిజర్వాయర్.. రూ. 1,200 కోట్లు
  రంగారెడ్డిజిల్లా శామీర్‌పేట్ మండలం కేశవాపురం వద్ద రూ.1,200 కోట్ల అంచనా వ్యయంతో 15 టీఎంసీల గోదావరి జలాల నిల్వకు అవసరమైన స్టోరేజీ రిజర్వాయర్‌ను నిర్మించనున్నారు. ఈ నిర్మాణానికి అవసరమైన 3,600 ఎకరాల మేర ప్రభుత్వ భూమి ఇక్కడ అందుబాటులో ఉంది. సముద్ర మట్టం నుంచి 60 మీటర్ల ఎత్తులో దీన్ని నిర్మిస్తారు. గోదావరి మంచినీటి పథకం మొదటి, రెండవ, మూడవ దశల ద్వారా ఈ జలాశయానికి నీటిని తరలిస్తారు. అయితే గోదావరిలో వరద ప్రవాహం ఉన్నప్పుడే ఈ రిజర్వాయర్ పూర్తిస్థాయి జలకళ సంతరించుకుంటుంది.
  
  


 రోగులతో కిటకిటలాడుతున్న ఆస్పత్రులు
 నీటి నిల్వలే కొంప ముంచుతున్న వైనం
 పట్టించుకోని ప్రభుత్వం
  
 జిల్లాను డెంగీ వణికిస్తోంది. బాధితులతో ఆస్పత్రులు కిటకిటలాడుతున్నాయి. చిన్నపిల్లలు, మహిళలు, వృద్ధులు డెంగీ కాటుకు బలైపోతున్నారు.  నీటి నిల్వలు, అధ్వానంగా ఉన్న పారిశుద్ధ్యం, దీనికితోడు ఉధృతమవుతున్న దోమలు, మరో వైపు పాలకులు, అధికారుల నిర్లక్ష్యం వెరసి పడమటి మండలాల్లోని గ్రామాలు ‘గజగజ’ వణికిపోతున్నాయి. ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు వైద్యశాలలు జ్వర పీడితులతో నిండిపోతున్నాయి.
 
 తిరుపతి : జిల్లాలోని తంబళ్లపల్లె, మదనపల్లి, పీలేరు, భాకరాపేట, కుప్పం, యాదమరి, ఐరాల, బి.కొత్తకోట, పలమనేరు, బొమ్మన చెరువు, రాయలపేట, చెంబుకూరు, ముదిబాపన పల్లె, పెద్దమండ్యం, తిరుపతి అర్బన్, కోసువారిపల్లె, ములకలచెరువు, సోమల, రొంపిచెర్ల, నిమ్మనపల్లె, కల్లూరు, చింతపర్తి గ్రామాల ప్రజలు జ్వరాలతో వణికిపోతున్నారు. ముఖ్యంగా మదనపల్లె డివిజన్‌లో ఈ జ్వరాలు ఎక్కువగా ఉన్నట్లు అధికారుల సైతం ధ్రువీకరిస్తున్నారు. అధికారిక లెక్కల ప్రకారం జిల్లాలో ఇప్పటి వరకు 738 డెంగీ కేసులు నమోదైనట్లు తెలుపుతున్నారు. అనధికారికంగా రెట్టింపు ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది.  
 
  నీటి నిల్వలే కారణం...
  ముఖ్యంగా పడమటి మండలాల్లో ఎక్కువ గ్రామాల్లో భూగర్భజలాలు అడుగంటడంతో తాగునీటి కోసం సైతం ట్యాంకర్ల పైనే ఆధారపడాల్సి వస్తోంది. ఇవి కూడా కొన్ని చోట్ల వారానికి ఒక సారి వస్తుండడంతో ప్రజలు నీటిని నిల్వ ఉంచుకుంటున్నారు. ఇదే ప్రజలకు శాపంగా మారుతోంది. ఈ నీటి వల్లే దోమలు వృద్ధి చెంది ప్రజలను ఇబ్బందులపాలు చేస్తున్నాయని వైద్యశాఖ అధికారుల సైతం ధ్రువీకరిస్తున్నారు.
 
 డెంగీకి దూరంగా ఉండాలంటే...
  - నీటిని నిల్వ ఉంచుకునే పాత్రలు, డ్రమ్ములు కచ్చితంగా వారానికి ఒకసారి కడిగి ఎండబెట్టిన తరువాత మాత్రమే వాటిలో తిరిగి నీటిని నింపుకోవాలి.
  - నీరు నిల్వ ఉండే  ఓవర్‌హెడ్‌ట్యాంక్‌లు, బిందెలు, డ్రమ్ములపై మూతలు తప్పకుండా పెట్టుకోవాలి.
  - ఇంటి పరిసరాల్లో ఖాళీ కూల్‌డ్రింక్ బాటిళ్లు, పగిలిన టీకప్పులు, కొబ్బరి బోండాలు, పాత టైర్లు, రోళ్లలో నీటి నిల్వలు ఉండకుండా చూడాలి.
  - వారంలో ఒక రోజు డ్రైడేను పాటించాలి.
  - ఈ డెంగీ వైరస్ మంచి నీళ్లల్లోనే గుడ్లు పెట్టి వృద్ధి చెందుతుంది, కాబట్టి మూతలు తప్పని సరిగా పెట్టుకోవాలి.
  - దోమలు కుట్టకుండా దోమతెరలు,పూర్తి డ్రస్సులు, ప్రొటెక్ట్ చేసే మస్కిటో కాయల్స్ వాడుకోవాలి
 
  జ్వరం వచ్చిన వెంటనే...
  డెంగీ అయితే నీరసంతో పాటు జ్వరం ఎక్కువగా వస్తుంది. కళ్లు నొప్పిగా ఉంటాయి. వాంతులు, ఒళ్లునొప్పులు ఉంటాయి. జ్వరం వచ్చిన వెంటనే క్వాలిఫైడ్ డాక్టర్లు అంటే  దగ్గరల్లోని పీహెచ్‌సీలు, ఏరియా ఆస్పత్రులకు తీసుకెళ్లి చూపించాలి. జ్వరం తగ్గక పోతే జిల్లా ఆస్పత్రి, రుయా వంటి ప్రధాన ఆస్పత్రులకు తీసుకెళ్లాలి.
 
  చైతన్యం చేస్తున్నాం...
  డెంగీ బారిన పడకుండా అన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకునేలా ప్రజలను చైతన్యవంతులను చేస్తున్నాం. నీటిని నిల్వ ఉంచుకోకుండా ఉండటంతో పాటు, గ్రామాల్లో పారిశుధ్యంపైన దృష్టి సారించాం.  ప్రజలు దోమల బారిన పడకుండా తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలను పల్లె ప్రజలకు వివరిస్తున్నాం. - కోటేశ్వరి,డీఎంహెచ్‌వో, చిత్తూరు
  


 విజయపురం(చిత్తూరు): చిత్తూరు జిల్లా విజయపురం మండలంలో శనివారం సాయంత్రం జరిగిన ప్రమాదంలో ఇద్దరు చిన్నారులు మృతి చెందారు. కేవీ శ్రీరామపురం గ్రామానికి చెందిన సురేశ్, సుమతి దంపతులకు సంగీత(11), కుమార్(10) అనే పిల్లలున్నారు. శనివారం సాయంత్రం నాలుగు గంటల సమయంలో వారిద్దరూ మరో స్నేహితురాలితో కలసి ఆడుకుంటూ సమీపంలోని చెరువు వద్దకు వెళ్లారు. ప్రమాదవశాత్తు జారి అక్కడున్న నీటి గుంతలో పడిపోయారు. గమనించిన గొర్రెల కాపరి ఒక బాలికను కాపాడగలిగాడు. అక్క, తమ్ముడు మాత్రం మృత్యువాతపడ్డారు.


 - తుంగభద్ర డ్యాంలో పెరిగిపోతున్న పూడిక
 - భారీ స్థాయిలో తగ్గిన నీటి నిల్వ
 - పూడిక తీయాలంటే భారీ వ్యయం
 అనంతపురం ఇరిగేషన్ : మట్టిని నమ్ముకుని బతికేవాడు రైతు. ఇక్కడ విచిత్రం ఏమిటంటే అదే మట్టి రైతుకు మరో రూపంలో కీడు కూడా చేస్తోంది. అనంతపురం జిల్లాలో 80 వేల ఎకరాల ఆయకట్టుకు నీరు అందిస్తున్న తుంగభద్ర డ్యాంలో ఏడాదికేడాదికి పూడిక భారీ స్థాయిలో పెరుగతూ వస్తోంది. పూడిక ఎక్కువగా పేరుకుపోవడంతో డ్యాంలో నీటి నిల్వ సామర్థ్యం భారీ స్థాయిలో తగ్గిపోతోంది. ప్రారంభంలో 220 టీఎంసీల సామర్థ్యం ఉన్న డ్యాం ప్రస్తుతం 100 టీఎంసీలు మాత్రమే నిల్వ చేసుకోగలుగుతోంది.
 
 ఈ ఉదాహరణ చాలు ఏ స్థాయిలో పూడిక చేరుకుంటుందో అర్థం చేసుకోవడానికి. తుంగభద్ర డ్యాంలో ఆంధ్రప్రదేశ వాటా 32.5 టీఎంసీల ఉండగా.. పూడిక పేరుకుపోవడంతో గత ఏడేళ్లుగా సగటున 22 టీఎంసీలు మాత్రమే నీటిని విడుదల చేస్తున్నారు. ఒక్క టీఎంసీతో ఎనిమిది వేల ఎకరాల ఆయకట్టుకు నీరు అందించవచ్చు. ఈ సగటున మన రాష్ట్రం 80 వేల ఎకరాలకు సరిపడా నీటిని కోల్పోతోంది. మరీ ముఖ్యంగా తుంగభద్ర జలాలపైనే ఆధారపడిన అనంతపురం జిల్లా పరిస్థితి మరీ దయనీయంగా మారింది. పూడిక పేరుకుపోవడంతో అనంతపురం జిల్లాలో 60 వేల ఎకరాలకు నీరు అందించలేకపోతున్నట్లు ఇంజనీరింగ్ అధికారుల అంచనా.
  
 భారీ వ్యయం: డ్యాంలలో పూడిక తీయాలంటే భారీ వ్యయం అవుతుందని ఇంజనీరింగ్ అధికారులు చెబుతున్నారు. మన దేశంలో పూడిక తీయడానికి ఆధునిక యంత్రాలు ఉన్నప్పటికీ, కాలువల్లో (కెనాల్స్) మాత్రమే తీయడానికి సాధ్యమవుతోంది. కాలువల్లో అయితే తీసిన పూడికను గట్టులపై వేయవచ్చు. అదే డ్యాంలో అయితే వెడల్పు ఎక్కువగా ఉండటంతో పూడిక ఎక్కడ వేయాలో అర్థం కాని పరిస్థితి. మన రాష్ర్టంలో గుంటూరు జిల్లా రేపల్లెలో ప్రధాన కాలువలో పూడిక తీయడం జరిగింది.
 
 అయితే అక్కడ కాలువకు ఇరువైపులా అటవీ భూమి ఉండటంతో పూడిక అక్కడ వేశారు. అదే తరహాలో డ్యాంలో కూడా ఇరుపైపుల పూడిక తీయడానికి వీలు ఉన్నప్పటికీ, డ్యాం మధ్య భాగంలోని పూడికను తొలగించడం అసాధ్యంగా మారింది. మధ్య భాగంలోని పూడికను తొలగించాలంటే భారీ స్థాయిలో డబ్బు ఖర్చు చేయవలసి వస్తుంది. అదే డబ్బుతో మధ్య స్థాయి ప్రాజెక్టునే నిర్మించవచ్చునన్నది అధికారులు అభిప్రాయం. కొన్ని దేశాల్లో డ్యాం నిర్మించేటప్పుడు డ్యాంలోకి నీరు చేరే పది, పదిహేను కిలోమీటర్ల ముందే చెక్‌డ్యాం తరహాలో గోడను నిర్మిస్తారు. దీనితో పూడిక అక్కడే నిల్వ అవుతుంది. డ్యాంలోకి నీరు మాత్రమే చేరుతుంది. మనదేశంలో ఎక్కడా అలా జరగనందున డ్యాంలోకి పూడిక ఎక్కువగా చేరుకుంటోంది.
  
 ఏమీ చేయలేని పరిస్థితి : ప్రతి ఏడాది తుంగభద్ర బోర్డు సమావేశంలో ఈ అంశంపై చర్చ జరుగుతున్నప్పటికీ ఏమీ చేయలేని పరిస్థితి ఉంది. డ్యాంలో 120 టీఎంసీల నీటిని నిల్వ చేసుకోలేక పోతున్నాం. పూడిక తీయాలంటే భారీ వ్యయం ఒక కారణం అయితే, తీసిన పూడికను ఎక్కడికి తరలించాలన్నది మరో సమస్య. దీంతో పూడిక తీయడం దాదాపు అసాధ్యం అని చెప్పవచ్చు.   -  శేషగిరిరావు, హెచ్చెల్సీ ఎస్‌ఈ


 విజయవాడ: ప్రకాశం బ్యారేజీ వద్ద ప్రమాద ఘంటికలు చోటుచేసుకున్నాయి. బ్యారేజీలోని నీటిమట్టం కనిష్టస్థాయికి చేరింది. 8.04 అడుగులకు బ్యారేజీలో నీరు చేరుకుంది. దీంతో వీటీపీఎస్లో విద్యుత్ ఉత్పత్తికి అంతరాయం కలిగే అవకాశం ఏర్పడింది. ఎగువ నుంచి నీటి విడుదల లేకుంటే ఏమి చేయలేమని ఇరిగేషన్ అధికారులు అంటున్నారు.


 సాక్షి, విజయవాడ : పశ్చిమ కృష్ణా ప్రాంతంలోని చెరువుల్లో పూడికతీత పనులకు జలవనరుల శాఖ శ్రీకారం చుట్టింది. గత ఆరేడేళ్లుగా పూడికతీత పనులు జరగకపోవడంతో అనేక చెరువులు పూడిపోయి నీరు నిల్వ చేయడం కష్టమౌతోంది. దీంతో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ప్రారంభించిన నీరు-చెట్టు పథకం కింద చెరువుల పూడికతీత పనులు వారం క్రితమే చేపట్టారు. వచ్చే వర్షాకాలంలోగా వీటిని పూర్తి చేసేందుకు జలవనరుల శాఖ ఇంజనీర్లు కసరత్తు చేస్తున్నారు.
  51 చెరువుల్లో మాత్రమే పనులు ప్రారంభం...
  
 జిల్లాలో ఎక్కువగా పశ్చిమకృష్ణా ప్రాంతంలోనే చెరువులు ఉన్నాయి. 23 మండలాల్లో మొత్తం 910 చెరువులు ఉన్నాయి. చెరువు కింద వంద ఎకరాల కంటే ఎక్కువ ఆయకట్టు ఉంటే వాటిని పెద్ద చెరువులు (ఎంఐ)గా భావిస్తారు. అలాంటివి 235 ఉండగా, మిగిలిన 675 చిన్న చెరువులు. వాస్తవంగా చిన్న చెరువుల మరమ్మతులు, పూడికతీత పనులు ఉపాధి హామీ పథకం కింద కూలీలతో చేయించాలని ప్రభుత్వం భావించింది. వచ్చే రెండు నెలల్లో పనులు కావని భావిస్తున్న జలవనరుల శాఖ అధికారులు వాటిలో కొన్ని చెరువులను పొక్లెయిన్లతో చేయించాలని నిర్ణయించారు. ప్రస్తుతం 13 మండలాల్లోని కేవలం 51 చెరువుల్లో మాత్రమే పూడిక పనులు ప్రారంభించారు. మరో 375 చెరువుల్లో నీరు ఉండటం, ఆయా చెరువుల కింద రైతులు దాళ్వా వేయడంతో జాప్యం జరుగుతోంది.
 
 మరో నెల రోజుల్లో చెరువుల్లో నీరు తగ్గినా, ఎండిపోయినా పూడిక పనులు ప్రారంభించాలని అదికారులు భావిస్తున్నారు. త్వరలోనే మిగిలిన 10 మండలాల్లో పనులు ప్రారంభించే అవకాశం ఉంది. చెరువులన్నింటిలోనూ కలిపి సుమారు 400 లక్షల క్యూబిక్ మీటర్ల పూడిక తీయాల్సి ఉంటుందని అధికారులు అంచనాలు వేశారు. చెరువు సైజు, లోతును బట్టి ఒకటి నుంచి ఐదు పొక్లెయిన్లు వాడే అవకాశం ఉంది. పొక్లెయిన్‌కు ఎంత రేటు చెల్లించాలనే అంశంపై ప్రభుత్వం నుంచి స్పష్టత రాలేదు. దాంతో ఏఎస్‌ఆర్ రేట్ల ప్రకారమే చెల్లిస్తామని కాంట్రాక్టర్లకు అధికారులు హామీ ఇస్తున్నారు. చెరువుల్లో పూడిక తీయడానికి సుమారు రూ.70 కోట్లు వ్యయం అవుతుందని అధికారుల అంచనా.
  
 పూడిక మట్టి గ్రామాభివృద్ధికి...
 చెరువు పూడిక తీసేందుకు మండల స్థాయిలో తహశీల్దార్, ఎంపీడీవో, ఇరిగేషన్ ఇంజనీర్, పంచాయతీ కార్యదర్శితో కమిటీ వేస్తున్నారు. వారు నిర్ణయించిన ప్రకారమే పనులు చేపడతున్నారు. కొన్ని గ్రామాల్లో జలవనరుల శాఖ గుర్తింపు లేని చెరువుల పూడిక తీయాలంటూ రైతులు ఒత్తిడి తెస్తున్నారు. మరికొన్ని గ్రామాల్లో ఈ ఏడాది పూడికతీత పనులు చేపట్టవద్దని రైతులు డిమాండ్ చేస్తున్నారు. పూడికతీతకు వాడే పొక్లెయిన్ ఖర్చును మాత్రమే నీరు-చెట్టు పథకం కింద ప్రభుత్వం భరిస్తుంది. రైతులు స్వచ్ఛందంగా ట్రాక్టర్లు పెట్టుకుని ఆ మట్టిని డొంకరోడ్లు మెరక చేసుకునేందుకు, శ్మశానాల మరమ్మతులకు, గ్రామాల్లో ఉండే పల్లపు ప్రాంతాలను మెరక చేసేందుకు, స్కూల్, పంచాయతీ భవనాల అభివృద్ధికి వాడుకోవచ్చు. కొన్ని గ్రామాల్లో పల్లపు ప్రాంతంలో ఉన్న రైతులు ఈ మట్టిని తీసుకుని తమ పొలాలను మెరక చేసుకునేందుకు కూడా ఉపయోగించుకుంటున్నారు.


  నేలలు.. పంటల ఎంపిక
  నేలలో నీటి నిల్వ శక్తి, భౌతిక, రసాయనిక స్థితిగతులు, పోషక పదార్థాల స్థాయి ఆధారంగా పంటలను ఎంపిక చేయాలి.
 
  నాణ్యమైన విత్తనం
  విత్తుకొద్ది పంట అనే సామెత మనందరికి తెలిసిందే. యథాబీజం తథా ఫలం.
  ఏ పంటలోనైనా ఆయా వంగడాల పూర్తి ఉత్పాదక సామర్థ్యాన్ని పొందాలంటే నాణ్యమైన విత్తనం ద్వారానే సాధ్యపడుతుంది.
  నాసికరమైన, కల్తీ విత్తనం ఎంత సారవంతమైన భూమిలో వేసినా, నీరు, ఎరువులు, కలుపు, క్రిమిసంహారక మందులు ఎన్ని వాడినా అధిక దిగుబడులు పొందడం అసాధ్యం. అందువల్ల అధిక దిగుబడులకు నాణ్యమైన విత్తనమే కీలక పెట్టుబడి.
  జన్యు స్వచ్ఛత, భౌతిక స్వచ్ఛత కలిగిన విత్తనం వాడి, మంచి సేద్య పద్ధతులను పాటించినప్పుడు మాత్రమే అధిక దిగుబడులు సాధించవచ్చు.
  సరైన విత్తన ఎంపిక, నాణ్యమైన విత్తనం రైతు ఆదాయాన్ని పెంచుతుంది. అందువల్ల ధృవీకరించిన, గుర్తింపు పొందిన సంస్థల నుంచి విత్తనాలు కొనుగోలు చే సి, మొలక శాతం పరీక్ష చేసుకొని విత్తుకోవడం శ్రేయస్కరం.
  
 విత్తన మోతాదు.. మొక్కల సాంద్రత
  సిఫారసు చేసిన మోతాదు కన్న విత్తనాన్ని అధికంగా లేదా తక్కువగా వాడినప్పుడు దిగుబడిపై ప్రభావం చూపుతుంది. కాబట్టి సిఫారసు చేసిన మోతాదును వాడి వరుసలు, మొక్కల మధ్య దూరాన్ని సరిగ్గా పాటిస్తే మొక్కల సాంద్రత సరిగ్గా ఉండి.. నేల, నీరు, ఎరువుల వినియోగం సరిగ్గా జరిగి పూర్తిస్థాయి దిగుబడులను ఇస్తాయి.
  
 విత్తన శుద్ధి
  వివిధ పైర్లలో రైతాంగం విస్మరిస్తున్న అంశం విత్తన శుద్ధి. తక్కువ ఖర్చుతో సులువుగా పైర్లను వివిధ చీడపీడలు, తెగుళ్ల నుంచి కొంతకాలం వరకు కాపాడేందుకు విత్తన శుద్ధి తోడ్పడుతుంది. కాబట్టి రైతులు సిఫారసు చేసిన రసాయనిక మందులతో విత్తనశుద్ధి తప్పనిసరిగా చేసుకోవాలి.
  
 ఎరువుల యాజమాన్యం
  రైతుల భూసార పరీక్ష ఫలితాల ఆధారంగా ఎరువుల వాడకాన్ని అలవాటు చేసుకోవాలి. సిఫారసు చేసిన మోతాదు కన్న ఎక్కువగా వాడరాదు. పోషక పదార్థాల స్థాయిలో ప్రతికూలమైన నిష్పత్తి ఏర్పడితే నేల స్థితిగతుల్లో మార్పులు రావడమే కాకుండా పైర్ల దిగుబడులు సన్నగిల్లుతాయి.
  రసాయనిక ఎరువుల్లో ఉండే వివిధ పోషకాలను మొక్కలు భూముల్లో ఉండే ఎలజైములు, సూక్ష్మజీవుల సహాయంతో గ్రహిస్తాయి. కాబట్టి రసాయనిక ఎరువులను పంటలు సమర్థవంతంగా వినియోగించుకోవాలంటే సమగ్ర పోషక యాజమాన్యంలో భాగంగా రైతులు సేంద్రియ ఎరువులను, పచ్చిరొట్ట ఎరువులను, జీవన ఎరువులను తగినంతగా వేసి భూభౌతిక స్థితిని తద్వారా పంటకు అవసరమయ్యే సూక్ష్మజీవుల వృద్ధిని పెంచాలి.
  వివిధ పైర్లకు సిఫారసు చేసిన పోషకాల మోతాదును 75శాతం రసాయనిక ఎరువుల ద్వారా 25శాతం సేంద్రియ ఎరువుల ద్వారా అందించాలి.
  పైర్లకు వేసే ఎరువులను సరైన మోతాదులో, సరైన రూపంలో, సరైన సమయంలో, సరైన చోట వేస్తేనే అధిక దిగుబడులు సాధించవచ్చు.
 
  నీటి యాజమాన్యం
  నీటి లభ్యత ఆధారంగా పంటను ఎంపిక చేయాలి. నీటి లభ్యత సమృద్ధిగా లేని చోట ఆరుతడి పంటలు సాగుచేయాలి.
  {పస్తుత పరిస్థితుల్లో భవిష్యత్తును దృష్టిలో పెట్టుకుని నీటి సమర్థ వినియోగం కోసం బిందు,తుంపర్ల విధానాన్ని వినియోగించాలి.
  సూక్ష్మనీటి సాగు పద్ధతుల వల్ల నీటి ఆదాతో పాటు, ఎరువుల సమర్థ వినియోగం, చీడ పీడల ఉధృతి తగ్గడంతో పాటు నాణ్యమైన దిగుబుడులు సాధించవచ్చు.
  వివిధ పైర్లలో కీలక దశల్లో  నీటి ఎద్దడి లేకుండా చూడాలి.
  
 కలుపు యాజమాన్యం
  పంట దిగుబడులను ప్రభావితం చేసే అంశాల్లో కీలకమైనది కలుపు యాజమాన్యం.
  కలుపు మొక్కలు పైరు పాలు పెరిగి నీరు,ఎరువులను వినియోగించుకొని పంట దిగుబడులను తగ్గిస్తుంది.
  చేతితో కలుపు తీయడం వీలు కాని పక్షంలో సిఫారసు చేసిన రసాయనిక మందులతో సకాలంలో కలుపును నివారించుకున్నట్లైతే దిగుబడుల మీద ప్రభావం ఉండదు.
  
  సమగ్ర సస్యరక్షణ యాజమాన్యం
  చీడపీడలను, తెగుళ్లను తొలి దశలోనే గుర్తించి అవసరం మేరకు రసాయనికి మందులను, భౌతిక, యాజమాన్య, జీవ నియంత్రణ పద్ధతులను అవలంబించి సస్యరక్షణ చర్యలను చేపట్టాలి.వాతవరణ పరిస్థితులను ఎప్పటికప్పుడు గమనిస్తూ ఎప్పుడు ఒకే పంటను సాగుచేయకుండా, పంట మార్పిడి, మిశ్రమ పంటల సాగు విధానాన్ని  అవలంబిస్తూ అన్ని సాగు పద్ధతులు సక్రమంగా పాటిస్తే అధిక దిగుబడులు సాధించవచ్చు.
  
 సలహాలు తీసుకోవాలి
 సాగులో వివిధ సమస్యలపై సలహాలు, సూచనలు ఇచ్చేందుకు చాలా అవకాశాలు ఉన్నాయి. వాటిని సద్వినియోగం చేసుకోవాలి. వ్యవసాయశాఖ అధికారులు, పరిశోధనా స్థానం, కృషి విజ్ఞాన కేంద్రం, ఏరువాక శాస్త్రవేత్తలతో పాటు వివిధ సంస్థల ఏర్పాటు ఏసిన కిసాన్ కాల్ సెంటర్లు అందుబాటులో ఉన్నాయి.


 హైదరాబాద్: పులిచింతల ప్రాజెక్టులో నీటి నిల్వను తగ్గించేందుకు ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ఒప్పుకుంది. 11 టీఎంసీల నీటి నిల్వను 7 టీఎంసీలకు తగ్గించేందుకు అంగీకరించింది. నీటి నిల్వ కారణంగా నల్లగొండ జిల్లాలో ముంపునకు గురవుతున్న నాలుగు గ్రామాలకు రూ. 20 కోట్ల బకాయిలు చెల్లించేందుకు కూడా ఒప్పుకుంది.
 
 ఈ నిధులను నల్లగొండ జిల్లా కలెక్టర్ కు ఇచ్చి బాధితులను ఆదుకునేందుకు రెండు ప్రభుత్వాల మధ్య అంగీకారం కుదిరింది. ఈ మేరకు రెండు రాష్ట్రాల ప్రధాన కార్యదర్శుల సమావేశంలో నిర్ణయం తీసుకున్నారు. గతంలో జరిగిన ఒప్పందాల మేరకు పులిచింతల ప్రాజెక్టులో నీటి నిల్వను తగ్గించాలని రెండు రోజుల క్రితం ఏపీ ప్రభుత్వానికి తెలంగాణ సర్కారు లేఖ రాసిన సంగతి తెలిసిందే.


 మనదగ్గరే - శామీర్‌పేట్ చెరువు
  
 పచ్చని పరిసరాలతో చూపరులను ఇట్టే ఆక ర్షిస్తోంది శామీర్‌పేట్ పెద్ద చెరువు. 956 ఎకరాలలో విస్తరించి 33 అడుగుల లోతు నీటి నిల్వ సామర్థ్యం కల్గి ఉన్న వర్షాధారిత చెరువు ఇది. హైదరాబాద్ నగరానికి 24 కిలోమీటర్ల దూరంలో రాజీవ్హ్రదారికి ఆనుకుని మంచి ఆహ్లాదకరమైన, విశాలమైన స్థలంలో శామీర్‌పేట్ పెద్ద చెరువు ఉంది. రంగారెడ్డి జిలాల్లో ఉన్న ఈ సువిశాలమైన చెరువు అందాలను చూసేందుకు వందల సంఖ్యలో పర్యాటకులు వచ్చి విడది చేసి వెళ్తుంటారు.
 
 పెద్ద చెరువుకు మరింత వైభవం...
 
 వరదనీరు వచ్చే అవకాశం లేకపోవడంతో ఈ చెరువు పూర్తి స్థాయిలో నిండాలంటే భారీ స్థాయిలో వ ర్షాలు పడాలి. ఒకసారి పూర్తి స్థాయిలో చెరువులో నీటి మట్టం చేరితే శామీర్‌పేట్ మండలంలోని సుమారు 2600ఎకరాల భూ సాగుకు అనువుగా ఉంటుంది. మెదక్, నల్గొండ జిల్లాలోని సరిహద్దు ప్రాంతాల గ్రామాల్లో వేల ఎకరాలకు సేద్యపు నీరు ప్రత్యక్షంగా, భూగర్భజలాల ద్వారా బోరు బావులకు చేరేందుకు పరోక్షంగా ఉపయోగపడుతుంది.
  
 మది దోచే జింకలపార్క్...
 
 ఈ చెరువుకు సమీపంలో బిట్స్‌పిలానీ క్యాంపస్, రాజీవ్ రహదారికి చేరువలో నల్సార్ లా యూనివర్శిటీ ఉన్నాయి. సమీపంలో జవహర్ జింకలపార్క్ 26 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. ఈ పార్క్‌లో చుక్కల జింకలు, కుందేళ్ళు, నెమళ్ళు, రకరకాల పక్షులు కనువిందుచేస్తుంటాయి. ఈ ప్రాంతానికి బర్డ్ వాచ్ స్పాట్‌గా కూడా పేరుంది. ఈ పార్క్ పక్కనే టూరిజమ్ వారి హరితా భవన్ ఉంది.  
  
 రమ్యంగా రత్నాలయం...
 
 శామీర్‌పేట నుండి 3 కి.మీ దూరంలో ఉన్న రత్నాలయం ఉంది. వెంకటేశ్వరస్వామి కొలువుండే  ఈ ఆలయం బిర్లా, టెంపుల్‌ని తలపిస్తుంటుంది. ఓమ్, విష్ణుచక్రాలతో ఉద్యాన, వాటర్ ఫౌంటెయిన్ మధ్యలో భూదేవి, శ్రీదేవిలతో కొలువున్న వెంకటేశ్వర , కాళిందిపై నర్తించే కృష్ణ విగ్రహాలు.. ప్రధాన ఆకర్షణ. సమీపంలో పేరొందిన అలంకృత, లియోనియా రిసార్టులున్నాయి.
  ఇలా చేరుకోవాలి..  సికింద్రాబాద్ నుంచి 24 కి.మీ దూరంలో ఉన్న ఈ లేక్‌కు సొంత వాహనాలలో చేరుకోవచ్చు.         
 
 - అభిమన్యు
  


 పత్తి
 సాధ్యమైనంత వరకు పొలంలో నీరు నిల్వకుండా చూడాలి. నీరు నిల్వ ఉంటే మురుగు కాల్వలు ఏర్పాటు చేసి బయటకు పంపించాలి.
  
 వీలైనంత త్వరగా అంతర కృషి (పాటు) చేయాలి. దీనివల్ల భూమిలో తేమ తగ్గడం , వేర్లకు గాలి, పోషకాలు అందడంతో మొక్కలు త్వరగా సాధారణ స్తితికి వస్తాయి.
  
  నీరు బయటకు పంపిన తరువాత ఎకరాకు 25 కిలోల యూరియా, 10 కిలోల పొటాష్‌ను మొక్కకు 5-6 సెం.మీ దూరంలో గుంతలు తీసి వేయాలి. లేదా అంతరకృషి చేయాలి.
  
 పొలంలో తేమ అధికంగా ఉన్నప్పుడు వేర్లు పోషకాలు, నీటిని తీసుకోలేక ఆకులు లేత ఆ కుపచ్చ రంగులోకి మారుతాయి. దీనివల్ల పె రుగుదల తగ్గుతుంది. కాబట్టి పైరుపై 20 గ్రా ముల యూరియా లేదా పది గ్రాముల పొటాషియం నైట్రేట్‌ను లీటర్ నీటిలో కలిపి ఐదు రో జుల వ్యవధిలో రెండుమూడు సార్లు పిచికారీ చేస్తే మొక్కలు త్వరగా కోలుకుంటాయి.
  
  భూమి, వాతావరణంలో తేమ అధికంగా ఉన్నప్పుడు పత్తిని ఆకుమచ్చ తెగులు ఆశించే అవకాశం ఉంది. దీని నివారణకు పది లీటర్ల నీటిలో కాపర్‌ఆక్సీక్లోరైడ్ 30 గ్రాములు, గ్రాము స్ట్రెప్టోసైక్లిన్‌ను కలిపి పిచికారీ చేయాలి.
  
 భూమిలో అధిక తేమ ఉన్నప్పుడు వేరుకుళ్లు తెగులు ఆశించి మొక్కలు చనిపోతాయి. దీని నివారణకు కాపర్ ఆక్సీక్లోరైడ్ మూడు గ్రాములు లేదా కార్బండిజమ్ రెండు గ్రాములు లీటర్ నీటిలో కలిపిన ద్రావణాన్ని తెగులు సోకిన మొక్క మొదళ్లలో పోయాలి.
 
  వరి
  వరి ప్రస్తుతం దుబ్బు చేసే దశలో ఉంది. వీలైనంత త్వరగా నిల్వ ఉన్న నీటిని బయటకు పంపించాలి. తరువాత ఎకరాకు 20 కిలోల యూరియా, 10 కిలోల పొటాష్ వేయాలి. ముంపు పాలైన వరి పొలాల్లో తెగుళ్లు వ్యాపించే అవకాశం ఉంది.
  
 ఆకుముడత పురుగు: ఈ పురుగు ఆకుముడతలో ఉండి పత్రహరతాన్ని హరించటం వల్ల ఆకులు తెల్లపడతాయి. దీని నివారణకు పిలక దశలో చేనుకు అడ్డంగా తాడుతో 2-3 సార్లు లాగితే పురుగులు కిందబడిపోతాయి. క్లోరిఫైరీఫాస్ 2.5 మి.లీ లేదా కార్టాప్‌హైడ్రోక్లోరైడ్ రెండు గ్రాములు లేదా క్లోరాన్ట్‌నిలిప్రోల్ 0.4 మి.లీ లేదా ఎసిఫేట్ 1.5 గ్రాములు లేదా ఫ్లూబెండమైడ్ 20 డబ్ల్యూడీజీ 0.25 గ్రాములు లేదా 48 ఎన్‌సీ 0.1మి.లీ లీటర్ నీటిలో కలిపి వాడాలి. లేదా కార్టాప్ హైడ్రోక్లోరైడ్ 4 జి గుళికలు ఎకరాకు ఎనిమిది కిలోలు వేయాలి.
  
 తాటాకు తెగులు: హిస్పాపిల్లా పెద్దపురుగులు ఆకులోని పత్రహరితాన్ని గోకి తినివేయటం వల్ల తెల్లటి చారలు ఏర్పడి ఆకులు ఎండిపోతాయి. దీని నివారణకు మోనోక్రోటోఫాస్ 1.6 మి.లీ లేదా క్లోరిఫైరీఫాస్ 2.5 మి.లీ లీటర్ నీటిలో కలిపి పిచికారీ చేయాలి.
  
 పొడతెగులు: దుబ్బు చేసే దశ నుంచి ఆకులపై మచ్చలు పెద్దగై పాము పొడ మచ్చలుగా ఏర్పడుతాయి. మొక్కలు పూర్తిగా ఎండిపోతాయి. దీని నివారణకు హెక్సాకొనజోల్ రెండు మి.లీ లేదా వాలిడా మైసిన్ రెండు మి.లీ లేదా ప్రోపికొనజోల్ మి.లీ లేదా ట్రైఫ్లాక్సిస్ట్రోబిన్ + టెబ్యుకొనజోల్ 75 డబ్ల్యూజీ 0.4 గ్రాములు లీటర్ నీటిలో కలిపి 15 రోజులకు ఒకసారి చొప్పున రెండు సార్లు పిచికారీ చేయాలి.
  
 అగ్గితెగులు: అగ్గితెగులు నివారణకు ట్రైసైక్లోజోల్ 0.6 గ్రాములు లేదా ఐసోప్రోధయొలేన్ 1.5 మి.లీ లేదా కాసుగామైసిన్ 2.5 మి.లీ లీటర్ నీటిలో కలిపి పిచికారీ చేయాలి.
 
  మిరప
  అధిక వర్షాలు, అధిక తేమ వల్ల మిరపలో ఆకుమచ్చ తెగులు, వేరుకుళ్లు, కాండం కుళ్లు, కొనోఫెరా కొమ్ముకుళ్లు, లద్దెపురుగు ఆశించే అవకాశం ఉంది.
  
 ఆకుమచ్చ తెగులు: ఆకుల మీద గోధుమ రంగు మచ్చలు ఏర్పడి ఆకులు పండుబారి రాలిపోతాయి. దీని నివారణకు కాపర్ ఆక్సీక్లోరైడ్ 30 గ్రాములు, గ్రాము స్ట్రెప్టోసైక్లిన్ పది లీటర్ల నీటిలో కలిపి పిచికారీ చేయాలి.
  
 వేరుకుళ్లు తెగులు: మొక్కలు వడలిపోయి ఎండిపోతాయి. దీని నివారణకు లీటర్ నీటిలో మూడు గ్రాముల కాపర్ ఆక్సీక్లోరైడ్ కలిపి వడలిపోయిన చెట్ల మొదళ్లు, చుట్టుపక్కల తడపాలి.
  
 కాండంకుళ్లు: దీని నివారణకు 1.5 గ్రాముల థయోఫానెట్ మిథైల్‌ను లీటర్ నీటిలో కలిపి మొక్క కాండం అంతా తడిసేటట్లు పిచికారీ చేయాలి.
  
 కానోఫోరా కొమ్మకుళ్లు తెగులు: ఈ తెగులు సోకిన లేత చిగుళ్లు మాడిపోయి కణుపుల వద్ద కొమ్మలు కుళ్లి విరిగి పోతాయి. దీని నివారణకు కాపర్ ఆక్సీక్లోరైడ్ 30 గ్రాములు, గ్రాము స్ట్రెప్టోసైక్లిన్ 10 లీటర్ల నీటిలో కలిపి వారం రోజుల వ్యవధిలో రెండుసార్లు పిచికారీ చేయాలి.
  
 లద్దె పురుగు: మిరపలో లద్దెపురుగు సోకే అవకాశం ఉంది. దీని నివారణకు థయోడికార్బ్  గ్రాము లేదా క్లోర్‌ఫిన్‌ఫైర్ రెండు మి.లీ లేదా స్ప్రైనోసాడ్ 0.38 మి.లీ లేదా క్లోరీఫైరీఫాస్ 2.5మి.లీ లేదా ఎసిఫేట్ 1.5 గ్రాములు లేదా క్వినాల్‌ఫాస్ 2 మి.లీ లీటర్ నీటిలో కలిపి పిచికారీ చేయాలి.


 ఆదిలాబాద్ అగ్రికల్చర్ : జిల్లాలో వారం రోజులుగా కురుస్తున్న వర్షాలు ఖరీఫ్ ఫంటలకు జీవం పోశాయి. రెండు నెలలుగా వర్షాల్లేక పంటలపై ఆశలు వదులుకున్న రైతుల ఆశలు మళ్లీ చిగురింపజేశాయి. దీర్గకాలిక పంటలైన పత్తి, సోయాబీన్, వరి, కంది పంటలకు మేలు చేకూరింది. పంటలు ఎండుతున్న దశలో గత సోమవారం నుంచి ఏకధాటిగా వర్షాలుకు కురిసాయి. ముఖ్యంగా వరి సాగు చేస్తున్న రైతులు వర్షాలు పడడం అదృష్టంగా భావిస్తున్నారు.
 
 వర్షాల్లేక భూగర్భ జలాలు అడుగంటి, బోర్లలో నీళ్లు లేక వరి పంట ప్రశ్నార్థకంగా మారిన సమయంలో ఈ వర్షాలతో బావులు, కుంటలు, చెరువులు, వాగులు, ప్రాజెక్టుల్లోకి నీరు చేరింది. దీంతో వరి పంటలకు ఢోకా లేదని రైతులు భావిస్తున్నారు. సకాలంలో వర్షాలు కురియక ఖరీఫ్‌లో మొక్కజొన్న కర్రలు ఎండి నేలకొరిగాయి. ఈ క్రమంలో మొక్కజొన్న పరిస్థితినే ఎదుర్కొంటున్న కంది, పత్తి, సోయా, పసుపు పంటలు తాజా వర్షాలతో దిగుబడి వచ్చే వరకూ ఎలాంటి సమస్య రాదని స్థానిక కృషి విజ్ఞాన కేంద్రం శాస్త్రవేత్త ప్రవీణ్‌కుమార్ తెలిపారు. నీటిని పీల్చుకునే శక్తి తక్కువగా ఉన్న నల్ల రేగడి పొలాల్లో రైతులు జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలని సూచిస్తున్నారు. వర్షపు నీరు పొలాల్లో నిల్వ ఉండకుండా ఏర్పాట్లు చేసుకోవాలని తెలిపారు.


 పాత పథకాలను తవ్వితీస్తున్న టీడీపీ ప్రభుత్వం
 నీటి నిల్వకు 4500 పనులకు ప్రణాళికలు
  {Xన్‌కవర్ పేరిట పండ్ల తోటల పెంపకం
 కార్యకర్తల కోసమే మార్పులంటూ విమర్శలు
  
 కొత్త ప్రభుత్వం పాత పథకాలకు ఊపిరిలూదుతోంది. తన పాలనలో తవ్విన పచ్చ గుంతలకు చంద్రబాబు మళ్లీ ప్రాణం పోయబోతున్నారు. దీని కోసం వేల సంఖ్యలో పనులు చేపట్టి తెలుగు తమ్ముళ్లకు ఉపాధి కల్పించేందుకు ప్రణాళికల సిద్ధం చేయిస్తున్నారు. ప్రజల కళ్లకు గంతలు కడుతున్నారు.
  
 
 నూతన ప్రభుత్వం కొలువు తీరడంతోనే తన మార్కు పథకాలను తెరమీదకు తెస్తోంది. గతంలో ప్రాధాన్యం ఇచ్చిన ‘ఇంకుడుగుంతలు’ కార్యక్రమాన్ని తెలుగుదేశం ప్రభుత్వం మళ్లీ తెర పైకి తెచ్చింది. దీనికి సంబంధించిన ప్రణాళికను సత్వరం తయారు చేయాలని అధికారులను ఆదేశించింది. ఈ మేరకు అధికారులు  జిల్లాలోని ఆరు క్లస్టర్లలో నీటిని నిల్వ చేసే పనులకు సంబంధించి ఈ ఆర్థిక సంవత్సరానికి ప్రణాళికలు  సిద్ధం చేశారు.
 
 గుంటూరు, తెనాలి, సత్తెనపల్లి, మాచర్ల, వినుకొండ, నరసరావుపేట ఇలా ఆరు క్లస్టర్లలో నీటి నిల్వ చేసే కార్యక్రమంలో   భాగంగా 4,500 పనులను చేపట్టేందుకు అధికారులు ప్రణాళికలు సిద్ధం చేశారు.ఇందులో రూ.50 వేల మొదలు రూ.5 లక్షల లోపు పనులు ఉన్నట్లు సమాచారం.
 
 గ్రీన్ కవర్ పేరుతో....
 
 పండ్ల తోటల పెంపకం పేరు కాస్తా మార్చి గ్రీన్ కవర్ పేరిట మొక్కల పెంపకం చేపట్టి పచ్చదనాన్ని పెంపొందించేందుకు కొత్త ప్రభుత్వం రెండవ ప్రాధాన్యం ఇచ్చింది.దీనికి సంబంధించి అధికారులు ఓ ప్రణాళికను సిద్ధం చేశారు. ఇందులో భాగంగా వెయ్యి ఎకరాల్లో పండ్ల తోటల పెంపకం చేపట్టనున్నారు.24 మండలాలు, 106 గ్రామ పంచాయతీల్లో  రైతులకు లబ్ధి కలగనుంది. పొలాల గట్ల వెంట 8 లక్షల మొక్కలను పెంచాలని లక్ష్యంగా నిర్ణయించారు. 3.72 లక్షల విస్తీర్ణం కవర్ కానుంది.మూడవ ప్రాధాన్యం కింద వ్యక్తిగతంగా లబ్ధి కలిగే పథకాలకు ప్రాధాన్యం ఇచ్చారు.
      
 ఈ ఏడాది నిర్మల్ భారత్ అభియాన్ పథకం కింద 30 వేల వ్యక్తిగత మరుగు దొడ్లు నిర్మించనున్నారు.కొత్త ప్రభుత్వం తన మార్కు ఉండేలా పథకంలో మార్పులు తెస్తుండటంతో ప్రస్తుతం జరుగుతున్న అభివృద్ధి పనులపై వీటి ప్రభావం పడుతుందేమోననే ఆందోళన లబ్ధిదారుల్లో నెలకొంది.దీనికి తోడు టీడీపీ కార్యకర్తలకు లబ్ధి చేకూర్చేందుకే పథకంలో మార్పులు తెస్తున్నారనే విమర్శలు వినిపిస్తున్నాయి.
 అంచనాలు రూపొందించాం..
  
 ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు ప్రాధాన్యతా క్రమంలో ఈ ఆర్థిక సంవత్సరానికి పనులకు సంబంధించి ప్రణాళికలను సిద్ధం చేశాం. నీటిని నిల్వ చేసే పనులకు ప్రథమ ప్రాధాన్యం ఇస్తున్నాం. రెండో ప్రాధాన్యం కింద గ్రీన్‌కవర్ పేరుతో పచ్చదనాన్ని పెంపొందించే పనులు చేపట్టనున్నాం. వ్యక్తిగత పనులకు మూడో ప్రాధాన్యం ఇస్తున్నాం. ఈ పనులన్నీటి కీ అంచనాలు రూపొందించాం.
  - ఢిల్లీరావు, డ్వామా పీడీ
  
  


 సాగర్ ప్రాజెక్టుకు పూడిక ముప్పు
 - తగ్గిన 100టీఎంసీల
 - నీటి నిల్వ సామర్థ్యం కృష్ణా పరీవాహక ప్రాంతంలో అడవుల విస్తీర్ణం తగ్గడమే ప్రధాన కారణం
 నాగార్జునసాగర్, న్యూస్‌లైన్, నాగార్జునసాగర్ జలాశయంలో పూడిక పేరుకుపోతోంది. ప్రస్తుతం నీటి అడుగున సగం మేర మేట వేసింది. పది కాదు..పాతిక కాదు..ఏకంగా వంద టీఎంసీల నీటి నిల్వ ప్రదేశాన్ని మన్ను మింగేసింది.  జలాశయంలో రోజురోజుకూ పూడిక పేరుకుపోతుందన్న విషయం తెలిస్తే.. భవిష్యత్తుపై బెంగ లుగుతోంది. పరిస్థితి ఇలానే కొనసాగితే మున్ముందు డ్యామ్‌కు ముప్పు తప్పదని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.
  
 వంద టీఎంసీల నీరు తగ్గుదల
 నాగార్జునసాగర్ రిజర్వాయర్ ఏర్పడిన 50 ఏళ్లలోనే 100టీఎంసీల నీరు పూడిక కారణంగా తగ్గిపోయింది. జలాశయం పూర్తిస్థాయి నీటినిలువ సామర్థ్యం 408.24 టీఎంసీలు. ప్రస్తుతం నీటినిల్వ సామర్థ్యం 312.0450 టీఎంసీలుగా అధికారులు నిర్ధారించారు. సాగర్ జలాశయం రిజర్వాయర్ గరిష్ట స్థాయి నీటిమట్టం 590 అడుగులు. కనిష్ట నీటిమట్టం 490 అడుగులు.
 
 సముద్రమట్టం (246 అడుగులు) నుంచి490 అడగుల వరకు ఉన్న డెడ్ స్టోరేజీలో 166టీఎంసీలు. 490 అడుగుల నుంచి 590అడుగుల వరకున్న లైవ్‌స్టోరేజీలో 242టీఎంసీల నీరు నిల్వ ఉండేది. ప్రస్తుతం డెడ్ స్టోరేజీలో 133టీఎంసీలు, లైవ్‌స్టోరేజీలో 175టీఎంసీలు మాత్రమే నీరు నిల్వ ఉన్నట్లు అధికారులు పేర్కొంటున్నారు. లైవ్‌స్టోరేజీలో 67టీఎంసీల నీరు తగ్గిపోవడం గమనార్హం.
 
 ఒక పంటకు నీరివ్వడానికి...
  నాగార్జునసాగర్ కుడి, ఎడమ కాలువల కింద ఒక పంటకు నీరివ్వడానికి 264 టీఎంసీల నీరు అవసరం. కృష్ణా డెల్టాకు 70టీఎంసీలు. హైదరాబాద్ నగరానికి, పలు జిల్లాలకు తాగునీటి అవసరాలకు 100 టీఎంసీల నీరు అవసరమవుతుంది. సాగర్, శ్రీశైలం జలాశయాల్లో పూడిక నిండి నీటి నిల్వల శాతం తగ్గితే భవిష్యత్తులో తాగు, సాగునీటికి కష్టమే.
 
 ఈ పూడిక ఎలా వస్తుంది...?
 కృష్ణానది పరీవాహక ప్రాంతం (క్యాచ్‌మెంటు ఏరియా) 2,58,948 చదరపు కిలోమీటర్ల మేర ఉంటుంది. ఈ ప్రాంతంలో అడవుల విస్తీర్ణం తగ్గిపోవడం... పట్టణీకరణ పెరగడం, బంజరు భూములు వ్యవసాయ పొలాలుగా మారడం కూడా నీటి ప్రవాహంలో పూడికకు కారణం అవుతుంది. అడువులు ఉంటే నీటి ఉధృతికి చెట్లు అడ్డుపడి పూడిక రావడం తగ్గుతుంది.
 
 వర్షాలు.. వరదలు వచ్చినప్పుడు నది నుంచి జలాశయంలో పూడిక చేరడం ఎక్కువవుతుంది. ఎందుకంటే సాధారణంగా పెద్దపెద్ద వరదలు ఏకకాలంలో వస్తాయి. ప్రవాహం ఉధృతంగా ఉంటుంది. దీనివల్ల పూడిక కూడా వేగంగా వచ్చి చేరుతుంది.
 
 పరిష్కారం ఏమిటి?
 పూడికను అరికట్టడానికి ప్రాజెక్టు నిర్మాణం జరిగేటప్పుడే పరిష్కారం గురించి ఇంజినీరింగ్ నిపుణులు ఆలోచించాలి. ఆలాంటిదేమీ జరగలేదు. జలాశయాల్లోని పూడిక తీయడానికి సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ఏమీలేదు. తీసిన పూడిక ఎక్కడ పోయాలనేది సమస్య. చుట్టూ ఉన్న కొండలమీద పోస్తే మళ్లీ వరదలకు కొట్టుకువస్తుంది.
 
 నల్లమల అడవులలోని గట్టలపై నుంచి వచ్చే వరదకు అడ్డంగా అక్కడక్కడ గోడలు నిర్మించాలి. జలాశయం చివర్లలో మేటవేసిన ఒండ్రు మట్టిని దగ్గరలో ఉన్న రైతులు పొలాల్లోకి ఉపాధి హామీ పనుల్లో భాగంగా తోలుకపోతే గుడ్డిలో మెల్లెగా ఉంటుంది. విదేశాల్లోనయితే డ్యాం నిర్మించేటప్పుడు పైన చిన్నచిన్న ప్రాజెక్టులు నిర్మించి పూడికను అరికడతారు.
 
 మన కర్తవ్యమేంటి?
 - నీటిని నిల్వ చేయడంకోసం మైదానప్రాంతంలో పెద్దపెద్ద రిజర్వాయర్లు ఏర్పాటు చేసుకోవాలి.
 - ఉన్న చెరువులను త వ్వి జలాశయాలుగా మార్చుకోవాలి.
 - వరదలు భారీగా వచ్చి నీరంతా సముద్రంలో కలిసే సమయంలో వరద కాలవ, ఎస్‌ఎల్‌బీసీ, కుడి, ఎడమ కాలువల ద్వారా నీటిని తరలించి ఆ జలాశయాలు నింపుకోవాలి.
 - నీటి యాజమాన్యంపై రైతాంగానికి శిక్షణ నిచ్చి నీటి విలువల గురించి తెలియజేయాలి. ఆవిధంగా తరిగిపోయే ఆయకట్టును పెంచుకోవచ్చని ఇంజినీరింగ్ నిపుణులు చెబుతున్నారు.


 
  నీరు నిల్వ ఉండే పనులు చేపట్టాలని పట్టు
 
   జీవీఎంసీ బకాయి వసూలుకు డిమాండ్
 
  
 చోడవరం,న్యూస్‌లైన్ : నీరు నిల్వ ఉండేలా చర్యలు చేపట్టక సాగునీటికి ఇబ్బందులు పడుతున్నామని రైవాడ, కోనాం జలాశయాల ఆయకట్టు రైతులు ఇరిగేషన్ అధికారులపై ధ్వజమెత్తారు. రైతుల భాగస్వామ్యంతో ప్రణాళిక సమీక్ష, తయారీ అనే అంశంపై కోనాం గెస్ట్‌హౌస్‌లో ఇరిగేషన్ అధికారులు సోమవారం సమావేశం నిర్వహించారు. నీటి పన్ను విధిగా చెల్లించి, సాగునీటి పనులకు సహకరించాలని వాలంతరి ఇంజనీరింగ్ కన్సల్టెంట్ డీఈ   బెంజిమన్ కోరారు.
 
 నీటి పన్ను కట్టడానికి అభ్యంతరం లేదని, ముందుగా నీరు నిల్వ ఉండేం దుకు చెరువులు, కాలువలకు, స్లూయీస్, సర్ ప్లస్ పనులు చేపట్టాలని రైతులు డిమాండ్ చేశారు. పెద్ద రిజర్వార్లు పక్కనే ఉన్నా సాగునీటికి వర్షాలపై ఆధారపడాల్సి వస్తోందని వాపోయారు. రైవాడ నుంచి రోజుకి 50 క్యూసెక్కులు తాగునీటి అవసరాలకు తరలించుకుపోతున్న జీవీ ఎంసీ నుంచి కోట్లాది రూపాయల బకాయిలను ఎందుకు వసూలు చే యలేకపోతున్నారని అధికారులను నిలదీశారు. ముం దు ఆ సొమ్ము వసూలు చే శాక నీటి పన్ను చెల్లింపుపై చర్చిద్దామని కొందరు రైతులు అన్నారు.
 
 రైవాడ కుడి కాలువ లక్కవరం చానల్ పనులు పూర్తికాక ఎనిమిదేళ్లుగా సాగునీటికి అవస్థలు పడుతున్నామని నీటి సంఘం అధ్యక్షుడు మట్టారమణ తదితరులు ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. దీనిపై అధికారులు స్పందిస్తూ అన్ని అడ్డంకులు తొలగాయని, త్వరలో పనులు ప్రారంభిస్తామని చెప్పారు. కలిగొట్ల చానల్‌కు రూ.5 లక్షలు మంజూరైనా పనులు చేయకుండా నిధులు మురిగిపోయేలా చేశారంటూ అధికారులపై రైతులు ధ్వజమెత్తారు.
 
 ఈ నిధులతో తక్షణం పనులు చేపట్టాలని వారు కోరారు. బెంజిమన్ మాట్లాడుతూ నీటి వినియోగంపై ప్రణాళికాబద్ధంగా వ్యవహరించాలని, ఏటా నీటిపన్ను చెల్లించాలని, రెవిన్యూ అధికారులతో త్వరలో సమావేశం ఏర్పాటు చేస్తామ చెప్పారు. సమావేశంలో కో ఆర్డినేటర్ శేషగిరిరావు, ఇరిగేషన్ డీఈ మాధవి, జెఈలు సత్యంనాయుడు, రామారావు, చిన్నారావు, విజయకుమార్ పాల్గొన్నారు.