ధాన్యాగారంగా మిద్దెలు.. చంటిబిడ్డ ఊయలకు దూలాల సహకారం.. ఉమ్మడి కుటుంబాలకు చిరునామాలు ఈ పెంకుటిల్లు. 75 ఏళ్లుగా చెక్కు చెదరకుండా ఠివీగా నిలబడ్డాయి. అందానికి అందం.. ఆహ్లాదం పంచుతున్న ఈ ఇళ్లు నవతరాన్ని పాతకాలం నాటి రోజుల్లోకి తీసుకెళ్తున్నాయి. తాతలు కట్టించిన ఈ పెంకుటిళ్లపై మమకారంతో వారసులు ఆధునిక సొబగులు అద్దుతున్నారు. బోధన్‌: పల్లెల్లో అనాదిగా వ్యవసాయమే ముఖ్య జీ వనాధారమైన ధనిక, మధ్యతరగతి రైతు కుటుంబాలు తమ అవసరాలకనుగుణంగా మట్టి గోడల తో పెంకుటిళ్లను విశాలంగా నిర్మించారు. పాడి పశువులు, ధన ధాన్యాలు పదిలపర్చుకునేలా అపురూప ఆకృతులతో మట్టి, టేకు కర్రలు ఉపయోగించి కట్టుకున్న ఇళ్లు ఏళ్లు గడిచినా చెక్కుచెదరకుండా దర్శనమిస్తున్నాయి. తాతలు కట్టించిన పెంకుటిళ్లపై మమకారంతో వారసత్వ సంపదగా గుర్తించి వాటికి రూ. లక్షలు వెచ్చించి మరమ్మతులు చేపట్టి ఆధునికతను జోడిస్తున్నారు. ఈ పెంకుటిల్లు వయస్సు 75 ఏళ్లు సాలూర మండల కేంద్రంలోని మధ్యతరగతి కుటుంబానికి చెందిన దివంగత ములిగే వీరన్న కట్టించిన ఇళ్లు ఇది. 75 ఏళ్ల క్రితం పాండ్రి మట్టి (తెల్లమట్టి),పై కప్పు, టేకు కర్రలు, కుమ్మరి పెంకు, దూలాలు, వాసాలు ఉపయోగించి పటిష్టంగా నిర్మించారు. 3 ఫీట్ల వెడల్పాటి మట్టి గోడలు, 15 ఫీట్ల ఎత్తుతో రెండస్తుల ఇల్లు నిర్మించి దశాబ్దాలపాటు అందులోనే నివసించారు. ములిగే æ వీరన్న మనుమడు ములిగే జయరాం రెండేళ్ల క్రితం పైమొదటి అంతస్తును తొలగించి మరమ్మతులు చేయించారు. పైకప్పు కుమ్మరి పెంకుకు బదులు బెంగుళూర్‌ పెంకుని అమర్చారు. మట్టి గోడలకు సిమెంట్‌తో ప్లాస్టరింగ్‌ చేయించి, రంగులద్ది అందంగా తీర్చిదిద్దాడు. ఇంటిలోపల, ముందు భాగంలో ఆహ్లాదకర వాతావరణం కోసం పూలు, పండ్ల మొక్కలు పెంచారు. నాటి మట్టిగోడల పెంకుటిల్లు ప్రస్తుతం అందమైన పొదరిల్లులా దర్శనమిస్తూ ఆకట్టుకుంటోంది. తాత కట్టించిన ఇంటిపై మమకారంతో సౌకర్యవంతంగా మార్చుకొని కుటుంబసభ్యులతో కలిసి జయరాం నివసిస్తున్నాడు. మట్టి గోడలు వేడిని గ్రహించి, ఇళ్లు వేడిగా మారకుండా నిరోధిస్తాయని, దీంతో ఇళ్లంతా చల్లదనంతో ఉంటుందని జయరాం అంటున్నారు. శీతాకాలంలో వెచ్చదనం, వేసవి కాలంలో ఎండలు దంచి కొడుతున్నా చల్లదనాన్ని పంచుతోందని చెబుతున్నారు. ఈ ఇళ్లంటే ఎంతో ఇష్టం మా తాత కట్టిన ఇళ్లంటే మాకెంతో ఇష్టం. ఆ రోజుల్లోనే డూప్లెక్స్‌ ను మరిపించేలా క ట్టించారు. మా పిల్లల కు సైతం ఈ ఇళ్లంటే ఎంతో మక్కువ. అప్పుడప్పుడు మరమ్మతులు చేయిస్తూ ఇక్కడే నివసిస్తున్నాం. – బండారు హన్మాండ్లు సేట్‌  ఎండకాలం చల్లగా... చలికాలం వెచ్చగా.. రుద్రూర్‌: ప్రస్తుత ఎండలతో ఏసీ లేదా కూలర్‌ లేనిదే ఇంట్లో ఉండలేని పరిస్థితి ఉంది. కానీ పాతకాలంలో మట్టితో కట్టిన ఇళ్లు చల్లదనాన్ని పంచుతున్నాయి. పొతంగల్‌ మండల కేంద్రంలో 75 ఏళ్ల క్రితం బండారు అరుణ్‌ సేట్‌ తండ్రి విఠల్‌ సేట్‌ నిర్మించిన ఇళ్లు పాత కాలంనాటి వైభవానికి అద్దం పడుతోంది. అప్పట్లో మట్టి, డంగు సున్నం, టేకు కర్రలతో ఈ ఇళ్లు నిర్మించారు. మధ్యలో ఖాళీగా ఉంచి నాలుగు వైపులా రెండతస్తులతో డూప్లెక్స్‌ను మైమరించేలా తీర్చిదిద్దారు.

ఒకప్పుడు కుటుంబ గౌరవానికి ప్రతీక మండువా లోగిలి. ఉమ్మడి కుటుంబాలకు నిలువెత్తు నిదర్శనాలు ఆ ఇళ్లు. ఆ ఇంటి యజమానికి సంఘంలో పెద్దరికం (గౌరవం) ఉండేది. ఆ తరువాత ఉమ్మడి కుటుంబాలు విచ్ఛిన్నం కావడంతో మండువాలోగిళ్ల అవసరం లేకపోయింది. డెల్టా ప్రాంతంలో ఇప్పటికీ కొన్ని గ్రామాల్లో మండువాలోగిళ్లు మనకు దర్శనమిస్తాయి. గాలి, వెలుతురు ప్రసరించేలా ఉండే వాటి నిర్మాణాలు, విశాలమైన గదులు ఎంతో అబ్బురపరుస్తాయి.  పోడూరు (పశ్చిమగోదావరి జిల్లా): దాదాపు 40 ఏళ్ల క్రితం వరకు గ్రామాల్లో మండువాలోగిళ్లు ఎక్కువగా ఉండేవి. పచ్చని పంటచేలు, కాలువలతో కళకళలాడే పల్లెలకు ఈ మండువాలోగిళ్లు ప్రత్యేక ఆకర్షణగా ఉండేవి. ఆ తరువాత పట్టణాలకు దీటుగా గ్రామాల్లో కూడా కాంక్రీటు భవనాల నిర్మాణం పెరిగింది. దీంతో పల్లెల్లో మండువాలోగిళ్లు కనుమరుగవుతున్నాయి. పోడూరు గ్రామంలో ఇప్పటికీ పలు మండువాలోగిళ్లు చెక్కుచెదరకుండా ఉన్నాయి. దాదాపు 50 పైగా  కుటుంబాలు ఇప్పటికీ వాటిలోనే నివాసం ఉంటున్నారు. ఈ మండువాలోగిళ్ల వల్లే ఒకప్పుడు పోడూరు గ్రామం సినిమా షూటింగ్‌లకు ప్రసిద్ధి గాంచింది. అందంగా హుందాతనంగా, సంస్కృతీ సంప్రదాయాలకు ప్రతీకగా నిలిచే మండువాలోగిళ్లలో షూటింగ్‌లు తీసేందుకు దర్శకులు ఎంతో ప్రాధాన్యత ఇచ్చేవారు. చిల్లర కొట్టు చిట్టెమ్మ, ఇంట్లో రామయ్య వీధిలో కృష్ణయ్య, కాంచనమాల కేబుల్‌ టీవీ, చిలకపచ్చ కాపురం సినిమాల షూటింగ్‌ పోడూరు గ్రామంలోని మండువా లోగిళ్లలో చిత్రీకరించారు. పోడూరులో ఇప్పటికీ వంద, 120 ఏళ్ల నాటి మండువా లోగిళ్లను చూడవచ్చు. కాలక్రమేణా ఉమ్మడి కుటుంబాలు తగ్గిపోవడం, ఉద్యోగరీత్యా, వ్యాపారరీత్యా కుటుంబాలు విదేశాలకు, నగరాలకు తరలిపోవడం కారణంగా మండువాలోగిళ్లు కనుమరుగవుతున్నాయి.  ఉమ్మడి కుటుంబాలకు నెలవు  పూర్వం రోజుల్లో దాదాపుగా అన్నీ ఉమ్మడి కుటుంబాలు ఉండేవి. వారంతా మండువాలోగిళ్లలో ఉండేవారు. ఇంట్లో పనులు కూడా అందరూ కలసికట్టుగా చేసుకునేవారు. అందరూ కలసి భోజనాలు చేసేవారు. కుటుంబ పెద్దలు, కొడుకులు, కోడళ్లు, మనుమలు, మనవరాళ్ల సందడితో ప్రతీరోజూ పండుగ వాతావరణం ఉండేది. కష్టం వచ్చినా, సమస్య వచ్చినా అందరూ కలసి సమాలోచనలు చేసి నిర్ణయాలు తీసుకునేవారు.   నిర్మాణం ఇలా  మండువాలోగిళ్లను గట్టి పునాదులపై నిర్మించేవారు. దాదాపు 4 అడుగుల వెడల్పు, 5 అడుగుల వరకు లోతులో పునాదులు నిర్మించేవారు. పునాదుల గోతులను నీళ్లు పోసి పశువులతో తొక్కించేవారు. తరువాత ఇసుక వేసి బేస్‌మెంట్‌ లెవెల్‌ వరకు వరద తాకిడిని తట్టుకునేలా రాతితో లేదా కాల్చిన ఇటుక (పండు ఇటుక)తో కట్టేవారు. ఆపై పచ్చి ఇటుక లేదా పండు ఇటుకతో నిర్మించేవారు. అప్పట్లో మండువాలోగిళ్లు, ఇతర ఇంటి నిర్మాణాలకు గానుగ సున్నం వాడేవారు. ఇసుక, సున్నం, బెల్లం, కోడిగుడ్లు కలిపి గానుగ తిప్పి గానుగ సున్నం తయారు చేసేవారు. దీని తయారీకి ప్రత్యేకంగా నిపుణులు ఉండేవారు. నాలుగువైపులా గదుల నిర్మాణం, మధ్యలో గాలి, వెలుతురు వచ్చేలా పైకప్పు ఖాళీ ఉండడం మండువాలోగిళ్ల ప్రత్యేకత. పైనుంచి కురిసిన వర్షం నీరు బయటకు వెళ్లేలా ప్రత్యేకంగా అండర్‌గ్రౌండ్‌ డ్రైనేజీ ఏర్పాటు ఉంటుంది. పైకప్పు పెంకులతో ఉంటుంది. గుమ్మాలు, కిటికీలకు బర్మా టేకు, రంగూన్‌ టేకు ఎక్కువగా వాడేవారు. అందమైన నగిషీ చెక్కుడుతో తయారు చేసిన గుమ్మాలు, తలుపులు వాడేవారు. ఇంటి నిర్మాణానికి దాదాపుగా 8 నెలల నుంచి ఏడాదిన్నర కాలం పట్టేది.   ఇల్లును పదిలంగా చూసుకుంటున్నాం  మా తాతలు పూర్వం ఎంతో వ్యయ ప్రయాసలతో కట్టి ఇచ్చిన ఇల్లు కావడంతో ఎంతో పదిలంగా చూసుకుంటున్నాం. కోతుల సంచారంతో అప్పుడప్పుడు పైకప్పు దెబ్బతింటుంది. పెంకు నేసే వాళ్లు ఇప్పుడు అంతగా దొరకడం లేదు. ఇళ్లు కూడా పెద్దవి కావడంతో మెయింటెనెన్స్‌ ఖర్చు కూడా ఎక్కువగా ఉంటుంది. 130 ఏళ్ల కిందట నిర్మించిన ఇంట్లో మేము నివసిస్తున్నాం.  - ఆర్‌వీఎస్‌ సూర్యనారాయణరాజు, పోడూరు  వేసవిలో చల్లగా ఉంటుంది  మండువాలోగిళ్లలో వేసవిలో చాలా చల్లగా ఉంటుంది. పెంకుల పైకప్పుతో పాటు గాలి, వెలుతురు బాగా ఉండడం వల్ల వేసవిలో ఉక్కబోత ఉండదు.  కాంక్రీటు బిల్డింగ్‌ల కంటే మండువాలోగిళ్లలో నివాసం ఎంతో ఆరోగ్యకరంగా, ఆహ్లాదంగా ఉంటుంది. - రుద్రరాజు సుజాత, పోడూరు  చదవండి: ఐదు రోజుల పెళ్లి, అక్కడ వరుడు తాళి కట్టడు!


  గుడిసె ఉంటే నష్టం లేదు. కలో గంజో. రేషన్ బియ్యమో. ఉపాధి హామీ 
  పథకమో. ఉంటే సరే. లేకపోయినా సరే. అడిగేవారే లేరు. బంగ్లా! 
  అయ్య బాబోయ్. నౌకర్లు చాకర్లు కార్లు కారిడార్లు కరెన్సీ నోట్లు డాగ్స్ గేట్స్ గూర్ఖాస్. అడిగేవారే లేరు. హూ డేర్స్!
  
  కాని ఈ పెంకుటిల్లు ఉందే!
  ఏం వొదినా పిల్లకు ఇంకా పెళ్లి చేయలేదేం!
  ఏం బావగారూ అబ్బాయికి ఇంకా ఉద్యోగం పడలేదా.
  ఏవయ్యా సుబ్బారావ్. అమ్మను ఆస్పత్రిలో చూపించకపోతే ఎలాగయ్యా?
  ఏమమ్మా మహలక్ష్మమ్మ... కోడల్ని అలా రాచి రంపాన పెట్టకపోతే నాల్రోజులు పుట్టింటికి పంపొచ్చు కదా.
  కెమెరాలు పెట్టినట్టే. గేట్లో. వాకిలిలో. హాలులో. పెరట్లో. అందరికీ అన్ని తెలిసిపోతాయి. అందరికీ అన్నీ కావాలి. అందరూ అన్నింటి మీదా తీర్పు చెప్తారు. సమాజం అంటే ఇంకేమిటి? ఈ పేదోళ్లు? కాదు. ఈ డబ్బున్నోళ్లు? కానే కాదు.
  
  సమాజం అంటే ఈ దేశంలో అచ్చంగా మధ్యతరగతి.
  నలుగురూ ఏమైనా అంటారు... అనంటే మధ్యతరగతిని చూసి 
  మధ్యతరగతివారు ఏమైనా అంటారనే.
  నలుగురిలో పరువు పోవడం అంటే మధ్యతరగతి వారి పరువు మధ్య
  తరగతివారి మధ్యన పోవడం అనే.
  
  నలుగురూ అంటే ఒక పెంకుటిల్లు.
  నలుగురూ అంటే ఇప్పుడు బహుశా ఒక టూ బెడ్‌రూమ్ ఫ్లాట్. కథ ఏం మారలేదు. కాకుంటే అప్పట్లో అందరూ కలిసి ఒక చూరు కింద ఉండేవాళ్లు. ఇప్పుడు? కొడుకు కోడలు పట్నంలో. తల్లిదండ్రులు ఊళ్లో. తమ్ముడు ఇంకో చోట. చెల్లెలు మరెక్కడో.
  
  కాని కథ మారిందా?
  అన్నయ్యా... బావగారి ఉద్యోగం పోయింది ఒక పదివేలు సర్దు. ఏరా... డాక్టర్లు ఆపరేషన్ అంటున్నారు ఏం చేస్తావ్? చెల్లెలి పెళ్లి బాధ్యతే లేనట్టుగా ఎవర్నో చేసుకుంటే సరా... ఇప్పుడెలా? అవే కథలు. గతంలో రెండు మూడు వేలకు ప్రాణాలు లేచిపోయేవి. కుటుంబాలు కూలిపోయేవి. మనుషులు శలభాల్లా మాడిపోయేవారు. ఇప్పుడు- ఒక రెండు మూడు లక్షల మొత్తం ఒక మధ్యతరగతి కుటుంబాన్ని నామరూపాలు లేకుండా చేయగలదు. పేకమేడలా కూల్చేయగలదు. ఒక్క కాలేజీ ఫీజు చాలు ఒక తండ్రిని బికారిని చేయడానికి. నన్ను చదివించలేనివాడివి ఎందుకు కన్నావు నాన్నా... కొడుకు ఎస్‌ఎంఎస్ పెడితే చాల్దూ... 
  మోసుకెళ్లడానికి ఒక ఒన్నాట్ ఎయిట్.
  
  కొమ్మూరి వేణుగోపాలరావు ‘పెంకుటిల్లు’ నవల 1956లో వచ్చింది. మధ్యతరగతి జీవితాన్ని చూసి చూసి, మధ్యతరగతి మనుషుల మనస్తత్వాల్ని కాచి వడపోసి, మధ్యతరగతి బాదరబందీలతో వేగి వేగి, మధ్యతరగతి జీవితాల్లోని కాసిన్ని వెసులుబాటుల్ని- చిర్నవుల్ని- దేవుడు కరుణిస్తే కాసింత కోలుకోవటాలనీ- చూసి చూసి ఆయన రాసిన నవల ఇది. ఇంతకీ ఈ నవలలో ఏముంది? అబ్బ. చెప్పాలంటే దుఃఖం వస్తుంది. కాసింత వయసు వచ్చినవారికి బాల్యం అంతా కళ్ల ముందు తిరుగుతుంది. కాసింత టౌన్లలో గడిపినవారికి తాము నివసించిన వీధో, తాము చూసిన పక్కిల్లో, తమకు తారసపడిన కుటుంబమో, తమ మేనమామో, అన్నింటికి మించి తమ ఇల్లు... అవును... తమ పెంకుటిల్లే గుర్తుకు వస్తుంది.
  
  పనేం లేని నాన్న. ఆయనకు అణకువగా ఉండే అమ్మ. ఇంటి బాధ్యతను నెత్తిన  పెట్టుకున్న బాధ్యత గలిగిన అన్న. అన్నీ తెలిసి సహనంగా అందంగా ఆదరువుగా ఇంటికి ధైర్యలక్ష్మిగా ఉండే (పెళ్లికాని) చెల్లెలు. ఒక చిన్న తమ్ముడు. కొన్ని బాకీలు. రెండు కుర్చీలు. ఒక ముసలామె. చేదబావి. ఆ పూట గడిచి. గుట్టుగా బతుకుదామనుకొని. కాని డబ్బు కష్టాలు. జబ్బులనీ పెళ్ళిళ్లనీ ప్రమాదాలనీ... ఒక తరం అలా అలా బతికింది అనుకుంటే ఇంకో తరం చతికిల పడుతుంది. ఇంకో తరం కోలుకుంది కదా 
  అనుకుంటే ఆ పై తరం. అలాంటి కథే ఇది.
  
  కాని కొమ్మూరి వేణుగోపాలరావు గట్టిగా నమ్మిన విషయం ఒకటి ఉంది. కష్టపడాలి. రికామీగా ఉండరాదు. బాధ్యతల నుంచి పారిపోరాదు. పరిస్థితులకు దాసోహం అనరాదు. కష్టం ఒక్కటే, జాగ్రత్త ఒక్కటే, బాధ్యత ఒక్కటే మధ్యతరగతిని కొద్దో గొప్పో కష్టాల నుంచి దూరం పెడుతుంది. పెంకుటిళ్లను కాపాడుతుంది.
  
   ఆయన గ్రహించిన మరో విషయం ఉంది. మధ్యతరగతి వాళ్లు 
  అవినీతి చేయక్కర్లేదు. జరిగిన అవినీతిని కప్పెడితే చాలు. తప్పు చేయక్కర్లేదు. తప్పును చూసీ చూడనట్టు ఉంటే చాలు. బలహీనతలను అప్రయోకత్వాలను ఒకరు కాకపోయినా మరొకరు కాచుకున్నా చాలు. ఏదో గడిచిపోతుంది. ఏం చేస్తాం మరి చాలీచాలని బతుకు. ఈ బతుకులో ఇంతకు మించి తెగించలేము.
 ఇది ఎంత శక్తిమంతమైన నవల అంటే ఇది చదువుతున్నంత సేపూ ఇందులోని జీవితాన్ని మనం జీవిస్తాం. ఇందులోని పాత్రలు చిదంబరం, శారదాంబ, నారాయణ, ప్రకాశరావు, రాధ, శకుంతల, చిన్న తమ్ముడు వాసు... వీళ్లందరి జీవితాల్లో జరిగే ఘటనలు కొన్ని లిప్తలపాటైనా మన ఊహాలోకంలో మన అనుభూతిలోకి వస్తాయి. సానుభూతి కలుగుతుంది. నిస్సహాయంగా అనిపిస్తుంది. వాళ్లు కొంచెం బాగుపడే పరిస్థితి వస్తే అమ్మయ్య అనిపిస్తుంది.
  
  ఈ నవల మొదలులో ఇంటి ముంగిట్లో చాలా చెత్త ఉందని చెప్తాడు రచయిత. ఆ చెత్తను తొలగించే శ్రద్ధ ఎవరికీ లేదు. (ఆనాడు) మధ్యతరగతి బలం దాని సంఖ్యే. 
  నలుగురూ నాలుగు చేతులేస్తే ఆ చెత్త పోతుంది. నలుగురూ నాలుగు చక్రాలుగా మారితే ఇంటి బండి నడుస్తుంది. అది ముఖ్యం. ఆ ఇల్లు అలా నిలబడి ఉండటం ముఖ్యం. ఉన్న పెంకుటిల్లునో, ఏదో ఒక నీడనో, రాజీవ్ స్వగృహనో, సెకండ్ హ్యాండ్ టూ బెడ్రూమ్ ఫ్లాట్‌నో పొందాలని వెంపర్లాడే మధ్యతరగతి కాంక్ష ఉందే- అది ఆ నవలలో ఉండే మనుషులకీ ఈనాటి మనుషులకీ మారలేదు. అందుకే ఎన్ని కష్టాలు వచ్చినా ‘పెంకుటిల్లు’ నవలలో పొలాన్నయినా అమ్ముకున్నారుగాని ఇంటిని మాత్రం అమ్ముకోలేదు.
  ఎందుకంటే మధ్యతరగతి వారు ముఖం దాచుకోవడానికి ఒక ఇల్లు అవసరం.
  
  ఆ ఇల్లే గనక లేకపోతే వారి బతుకు నరకం.
  టైమ్ మిషన్‌లో కూచుని పాతరోజుల్లో ప్రయాణించాలనుకునేవారు ఈ నవలను చదివి బయటపడటానికి ఒకటి రెండు రోజులు పడుతుంది. కొంత విస్తృతి ఉన్నా, కొంత పధకం ప్రకారం గమనం లేకున్నా, శరత్ ప్రభావం ప్రస్ఫుటంగా కనిపిస్తున్నా ఇది అసలు సిసలు తెలుగు నవలే!
  మధ్యతరగతి వాళ్లది అని చెప్పుకోవడానికి ఒకే ఒక మంచి నవల!
  చెక్కు చెదరని పాత కట్టుబడి!