జర్మనీలోని శ్రీ గణేష్‌ ఆలయంలో ఉగాది వేడుకలు అంగరంగ వైభవంగా జరిగాయి. ఈ వేడుకలు తెలంగాణ అసోసియేషన్‌ ఆఫ్‌ జర్మనీ ఆధ్వర్యంలో  విజయవంతంగా జరిగాయి. ఈ కార్యక్రమాల్లో దాదాపు 200 కుటుంబాలు దాక పాల్గొన్నాయి. ఈ వేడుకలకు ముఖ్య అతిథులుగా జర్మనీ రాయబారి హెచ్‌ఈ పర్వతనేని హరీష్‌ విచ్చేశారు. ఈ ఉగాది కార్యక్రమాలు తెలంగాణ అసోసియేషన్ అధ్యక్షుడు డాక్టర్ రఘు చలిగంటి సారథ్యంలో జరిగాయి. ఈ కార్యక్రమాన్ని ఉపాధ్యక్షులు వెంకట రమణ బోయినపల్లి, కార్యదర్శి  అలేక్య బోగ, సాంస్కృతిక కార్యదర్శులు శరత్ రెడ్డి, యోగానంద్, కోశాధికారి బాలరాజ్ అందె, సోషల్ మీడియా కార్యదర్శులు నరేష్, నటేష్ గౌడ్‌, వాలంటీర్‌ టీమ్‌ సహాయ సహకారాలతో జయప్రదం చేశామని డాక్టర్‌ రఘు అన్నారు. ఈ సంప్రదాయ కార్యక్రమం, సాంస్కృతిక ప్రదర్శనలు సమాజా స్ఫూర్తికి అర్థానిచ్చేలా విజయవంతంగా జరిగాయని నిర్వాహకులు వెల్లడించారు. అంతేగాదు ఈ ఉగాది కార్యక్రమాలు ఇంతలా గుర్తుండిపోయేలా విజయవంతం చేసినందుకు వాలంటీర్లకు, సహకరించిన వారికి, పాల్గొన్న ప్రతి ఒక్కరికి పేరుపేరున కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. ఈ వేడుక కొత్త ఏడాదిని మాత్రమే కాకుండా, బెర్లిన్‌లో తెలుగు ప్రవాసులలో బలమైన సమాజ బంధాలను, సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని హైలెట్‌ చేసిందని నిర్వాహకులు కొనియాడారు.  (చదవండి: సింగపూర్‌లో తమిళ భాష వైభవం.. ప్రోత్సహిస్తున్న ఆ దేశ మంత్రి!)

ఇండోర్‌: గుడి ఆవరణలో కేవలం పూలు, పూజా సామగ్రి, ప్రసాదాలు విక్రయించే 69.50 చదరపు అడుగుల వైశాల్యమున్న చిన్నపాటి దుకాణాన్ని ఓ వ్యాపారి రూ.1.72 కోట్లకు 30 ఏళ్లపాటు లీజుకు దక్కించుకున్నాడు. మధ్యప్రదేశ్‌ రాష్ట్రం ఇండోర్‌లోని ప్రఖ్యాత ఖజ్రానా గణేశ్‌ ఆలయ కాంప్లెక్స్‌లో ఈ లీజు వ్యవహారం చోటుచేసుకుంది. ‘1–ఎ’ దుకాణాన్ని లీజుకు ఇవ్వడానికి ఆలయ అధికారులు టెండర్లు ఆహ్వానించారు. రూ.30 లక్షలు కనీస మొత్తంగా నిర్ణయించారు. వేలం పాటలో ఇది ఏకంగా రూ.1.72 కోట్లకు చేరింది. అంటే ఒక్కో చదరపు అడుగు స్థలం రూ.2.47 లక్షలు పలికింది. వాణిజ్య స్థలం లీజు కోసం ఈ స్థాయిలో ధర పలకడం అరుదైన సంఘటన అని చెప్పొచ్చు. ఖాజ్రానా వినాయక ఆలయానికి దర్శించుకొనేందుకు ఇతర రాష్ట్రాల నుంచి సైతం భక్తులు భారీగా తరలివస్తుంటారు. ఇక్కడ వ్యాపారం భారీగానే జరుగుతోంది.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: వినాయక నవరాత్రులను పురస్కరించుకుని దేవాదాయ, తపాలాశాఖలు సంయుక్తంగా ఆన్‌లైన్‌ సేవలు, స్పీడ్‌పోస్టు ద్వారా ఇంటికే ప్రసాద పంపిణీకి శ్రీకారం చుడుతున్నాయి. ప్రయోగాత్మకంగా మొదట సికింద్రాబాద్‌ గణేశ్‌ టెంపుల్‌తో దీన్ని ప్రారంభిస్తున్నారు. కోవిడ్‌ ఆందోళన నేపథ్యంలో కొందరు భక్తులు దేవాలయాలకు వెళ్లేందుకు భయపడుతున్నారు. కానీ, ఏటా వినాయక ఉత్సవాల వేళ ఆలయంలో పూజలు చేయించుకునే సంప్రదాయాన్ని ఆచరించలేకపోతు న్నామన్న భావన వారిలో ఉంది. ఇలాంటి వారి కోసం ఈ ప్రత్యేక ఏర్పాట్లు చేస్తున్నట్లు అధికారులు చెబుతున్నారు. తపాలాశాఖ ఈ–షాప్‌ వెబ్‌సైట్‌ ద్వారా పేర్లు నమోదు చేసుకుంటే నవరాత్రి ప్రత్యేక పూజాదికాలను నిర్ధారిత రోజుల్లో వారి పేరుతో నిర్వహి స్తారు.  కుంకుమ, అక్షింతలు, పొడి ప్రసాదాలను స్పీడ్‌ పోస్టు ద్వారా భక్తుల ఇళ్లకు పంపుతారు. సెప్టెంబరు 12న లక్ష భిల్వార్చన (రుసుము రూ.320), 14న సత్య గణపతి వ్రతాలు (రూ.620), 17న సిద్ధిబుద్ధి సమేత గణపతి కళ్యాణం (620), 10 నుంచి 19 వరకు సహస్ర మోదక గణపతి హోమాలు (620), 10 నుంచి 20 వరకు సర్పదోష నివారణ అభిషేకాలు (రూ.400) ఉంటాయని, ఆయా సేవలకు కనీసం రెండు రోజుల ముందు పేర్లు నమోదు చేసుకోవాలని అధికారులు వెల్లడించారు. 

వినాయకుడు విఘ్నాలను తొలగిస్తాడని ప్రతీతి. అందుకే ఆయనను విఘ్నేశ్వరుడని అంటారు. ప్రమథగణాలకు అధిపతి గనుక గణపతి అంటారు. పెద్ద ఉదరంతో అలరారుతుంటాడు గనుక లంబోదరుడని అంటారు. మూషికాన్ని వాహనంగా చేసుకున్నందున మూషికవాహనుడని అంటారు. ఏనుగు తల కలిగి ఉండటం వల్ల గజాననుడని, ఒక దంతం విరిగి ఉండటం వల్ల ఏకదంతుడని అంటారు.  వినాయకుడు ఎందరికో ఇష్టదైవం. దేశదేశాల్లో వినాయకుడి ఆలయాలు ఉన్నాయి, ఆరాధకులూ ఉన్నారు. సనాతన సంప్రదాయంలో వినాయకుడికి ప్రత్యేకమైన మతం కూడా ఉంది. వినాయకుడే ప్రధాన దైవంగా ఆరాధించే మతాన్ని గాణపత్యం అంటారు. వినాయకుడికి ఎన్నో నామాలు ఉన్నట్లే, ఎన్నో రూపాలు కూడా ఉన్నాయి. వినాయకుడి కథ, వినాయక చవితి పూజావిధానం దాదాపు అందరికీ తెలిసినదే. వినాయకుడికి గల అరుదైన ఆలయాల గురించి తక్కువ మందికి తెలుసు. వినాయక చవితి సందర్భంగా వినాయకుడికి గల కొన్ని అరుదైన ఆలయాల విశేషాలు మీ కోసం... వరసిద్ధి వినాయక ఆలయం, కాణిపాకం, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ శ్రీవరసిద్ధి వినాయక ఆలయం ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని చిత్తూరు జిల్లా కాణిపాకం గ్రామంలో ఉంది. కాణిపాకం వినాయక ఆలయం ఇటీవలి కాలంలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందింది. కాణి అంటే పావుఎకరా మాగాణి భూమి అనే అర్థం ఉంది. వరసిద్ధి వినాయకుడు ఇక్కడ స్వయంభువుగా వెలిశాడు. కాణిపాకం స్థలపురాణం ప్రకారం వెనుకటి కాలంలో ఇక్కడ ముగ్గరు అన్నదమ్ములు ఉండేవారు. ముగ్గరిలో ఒకరు గుడ్డి, ఒకరు మూగ, ఒకరు చెవిటి. అవిటితనాలతో బాధపడుతూనే ఆ అన్నదమ్ములు ఉన్న కొద్దిపాటి భూమిని సాగు చేసుకుంటూ జీవితం గడిపేవారు. వారి పొలంలో ఒక బావి ఉండేది. బావిలోని నీరు ఏతంతో తోడి పొలానికి నీరు పట్టేవారు. ఒకసారి బావిలో నీరు పూర్తిగా ఇంకిపోయింది. మరింత లోతుగా తవ్వితే నీరు పడుతుందేమోననే ఆశతో అన్న దమ్ములు బావిలోకి దిగి తవ్వుతుండగా, గునపానికి గట్టిగా రాతిలాంటిదేదో తగిలింది. గునపం బయటకు తీసి చూడగా, దానికి నెత్తురు అంటుకుని ఉంది. కొద్దిసేపట్లోనే బావిలోని నీరు నెత్తుటి రంగులోకి మారింది. ముగ్గురు అన్నదమ్ముల అవిటితనం కూడా మాయమైంది. బావిని మరింత లోతుగా తవ్వడానికి ప్రయత్నించారు. వారి ప్రయత్నం పూర్తికాకుండానే బావిలోని నీటి నుంచి వినాయకుడి శిలావిగ్రహం బయటపడింది. ఈ మహిమ చూసిన జనాలు కొబ్బరినీళ్లతో విగ్రహానికి అభిషేకాలు చేశారు. అలా అభిషేకించిన కొబ్బరినీరు ఎకరంపావు దూరం కాలువలా ప్రవహించింది. అందువల్ల దీనిని తమిళంలో ‘కాణిపరకం’ అని పిలిచేవారు. రానురాను ఇది కాణిపాకంగా మారింది. ఈ ఆలయంలో వినాయకుని విగ్రహం నేటికీ బావిలోనే కనిపిస్తుంది. ఈ ఆలయాన్ని దర్శించుకున్న భక్తులు తమకు ఇష్టమైన పదార్థాన్ని స్వామివారికి వదిలిపెడితే కోరికలు తీరుతాయని నమ్మకం. అలాగే, కాణిపాకం వినాయకుడు సత్యప్రమాణాల వినాయకుడిగా కూడా ప్రసిద్ధుడు. ఇక్కడ వినాయకుని ఎదుట ప్రమాణం చేసిన వారు సత్యమే పలకాలని, అసత్యం పలికిన వారికి అనర్థాలు తప్పవని కూడా భక్తులు నమ్ముతారు. చోళుల కాలంలో పదకొండో శతాబ్దిలో ఇక్కడ వినాయకునికి ఆలయం నిర్మించారు. పదమూడో శతాబ్దిలో కులోత్తుంగ చోళుడు ఇప్పుడు ఉన్న రీతిలో ఆలయాన్ని మరింత విశాలంగా నిర్మించాడు. మధుర మహాగణపతి, కేరళ కేరళలోని మధుర మహాగణపతి ఆలయం ఒకప్పుడు శివాలయం. పరమశివుడు మదరనాథేశ్వరునిగా ఇక్కడ వెలశాడు. అప్పట్లో ఇది తుళునాడు రాజ్యంలో ఉండేది. స్వయంభువుగా వెలసిన శివలింగానికి తుళురాజులు ఆలయం నిర్మించారు. మదరు అనే వృద్ధురాలు ఈ శివలింగాన్ని కనుగొనడంతో ఆమె పేరిట ఇక్కడి శివుడు మదరనాథేశ్వరునిగా ప్రసిద్ధి పొందాడని ప్రతీతి. ఒకనాడు స్థానిక తుళు బాలుడు ఒకడు ఆలయంలో ఆడుకుంటూ, గర్భగుడిలోని దక్షిణ గోడపై వినాయకుడి బొమ్మ గీశాడు. గోడలపై ఆ బాలుడు గీసిన వినాయకుడి బొమ్మ పరిమాణం నానాటికీ పెరగసాగింది. చూస్తుండగానే కొద్దిరోజుల వ్యవ«ధిలోనే భారీ స్థాయికి పెరిగింది. ఆలయంలోనే ఆటలాడుకునే ఆ బాలుడు ‘బొడ్డ గణేశ‘ (పెద్ద గణపతి) అనేవాడు. నాటి నుంచి ఇది మహాగణపతి ఆలయంగా ప్రసిద్ధి పొందింది. మూడంతస్తులతో నిర్మించిన ఈ ఆలయ వాస్తు, శిల్పకళా కౌశలం చాలా ప్రత్యేకంగా ఉంటుంది. బయటి నుంచి చూస్తే ఏనుగు వీపు ఆకారంలో కనిపిస్తుంది. ఆలయం లోపలి భాగంలో కలపపై చెక్కిన రామాయణ దృశ్యాలు కనువిందు చేస్తాయి. మైసూరు రాజ్యాన్ని పరిపాలించిన టిప్పు సుల్తాను చాలా ఆలయాలపై దాడులు చేసినట్లుగానే ఈ ఆలయంపైనా దాడి చేయడానికి వచ్చాడట. ఆలయ ప్రాంగణంలోని బావినీళ్లు తాగిన తర్వాత మనసు మార్చుకుని ఆలయాన్ని ధ్వంసం చేయకుండానే వెనుదిరిగాడట. తన వెంట ఉన్న సేనలను తృప్తిపరచడానికి ఆలయంపై దాడి చేసినట్లుగా లాంఛనప్రాయంగా బయటి వైపు గోడపై కత్తితో వేటు వేసి, వెనుదిరిగాడట. టిప్పు సుల్తాన్‌ గోడపై వేసిన వేటు గుర్తు ఇప్పటికీ కనిపిస్తుంది. మయూరేశ్వర ఆలయం, మహారాష్ట్ర మూషిక వాహనుడైన వినాయకుడు నెమలి వాహనంపై కనిపించే అరుదైన ఆలయం ఇది. అందుకే ఇక్కడ వెలసిన వినాయకుడు మయూరేశ్వరుడిగా ప్రసిద్ధి చెందాడు. స్థానికులు ‘మోరేశ్వర్‌’ అని కూడా అంటారు. మయూరేశ్వరుడు వెలసినందున ఈ క్షేత్రానికి ‘మోర్గాంవ్‌’ అనే పేరు వచ్చింది. ఇది మహారాష్ట్రలోని పుణె జిల్లాలో ఉంది. గాణపత్య మతం ప్రాచుర్యంలో ఉన్న కాలంలో మోర్గాంవ్‌ ఆ మతానికి ప్రధాన కేంద్రంగా ఉండేది. ఈ ఆలయాన్ని ఎవరు ఎప్పుడు నిర్మించారో తెలియదు. ఇందుకు కచ్చితమైన ఆధారాలేవీ లేవు. మోరయ గోసావి అనే గాణపత్య సాధువు కారణంగా ఈ ఆలయం ప్రసిద్ధిలోకి వచ్చింది. ఆయన శిష్యులైన పీష్వా ప్రభువుల హయాంలో ఈ ఆలయం వైభవాన్ని సంతరించుకుంది. మహారాష్ట్రలో ప్రాచీన వినాయక క్షేత్రాలు ఎనిమిది ఉన్నాయి. వీటిని అష్ట వినాయక క్షేత్రాలని అంటారు. అష్ట వినాయక క్షేత్రాలకు తీర్థయాత్రగా వెళ్లేవారు మోర్గాంవ్‌లోని మయూరేశ్వరుడి దర్శనంతో యాత్రను ప్రారంభించడం ఆనవాయితీ. మయూరేశ్వరుడిని దర్శించుకోకుంటే, అష్టవినాయక యాత్ర పూర్తి కానట్లేనని అంటారు. ‘సింధు’ అనే రాక్షసుడిని చంపడానికి త్రేతాయుగంలో వినాయకుడు ఇక్కడ మయూరవాహనుడిగా షడ్భుజాలతో అవతరించాడని ‘గణేశ పురాణం’ చెబుతోంది. పీష్వాల కాలంలో ఈ ఆలయాన్ని దర్శించుకున్న సమర్థ రామదాసు ఆశువుగా ‘సుఖకర్తా దుఃఖహర్తా’ అనే కీర్తనను ఆలపించాడు. మయూరేశ్వరుడికి హారతి ఇచ్చేటప్పుడు ఈ గీతాన్ని ఆలపించడం అప్పటి నుంచి ఆనవాయితీగా వస్తోంది. గణపతిపులే, మహారాష్ట్ర మహారాష్ట్రలోని రత్నగిరి జిల్లాలో ఉన్న ఆలయం ఇది. రత్నగిరి పట్టణానికి పాతిక కిలోమీటర్ల దూరంలో కొంకణతీరంలో ఉన్న గణపతిపులే గ్రామంలో లంబోదరుడు పడమటి కనుమల దిగువన స్వయంభువుగా వెలశాడు. మిగిలిన ఆలయాల్లోని దేవతామూర్తులు తూర్పుదిక్కుగా ఉంటే, ఇక్కడి వినాయకుడు మాత్రం పశ్చిమాభిముఖుడై కనిపిస్తాడు. పశ్చిమాభిముఖుడైన స్వామి పడమటి కనుమలకు నిరంతరం రక్షణ కల్పిస్తూ ఉంటాడని భక్తులు విశ్వసిస్తారు. గణపతిపులే గ్రామంలో స్వయంభువుగా వినాయకుడు ఆవిర్భవించడం వెనుక ఒక స్థలపురాణం ఉంది. గతంలో బలభిత్‌ భిడే అనే బ్రాహ్మణుడు గ్రామకరణంగా ఉండేవాడు. ఒకసారి అతను గడ్డు సమస్యల్లో చిక్కుకున్నాడు. సమస్యల నుంచి బయటపడటానికి గ్రామం వెలుపల ఉన్న మొగలివనంలో కూర్చుని తన ఇష్టదైవమైన వినాయకుని ధ్యానిస్తూ తపస్సు చేయడం ప్రారంభించాడు. నాయకుడు కరుణించి, అతనికి కలలో కనిపించి, ఇక్కడ తాను స్వయంభువుగా ఆవిర్భవిస్తానని, తనకు ఆలయం నిర్మిస్తే అన్ని సమస్యలూ తీరిపోతాయని చెప్పాడు. ఇది జరిగిన తర్వాత భిడేకు చెందిన పశువుల మందలోని ఆవులు పాలివ్వడం మానేశాయి. పశువులకు కాపలాగా వెళ్లే మహిళ వాటిని నిశితంగా గమనించగా, మొగలివనంలోని ఒక పుట్ట వద్ద ఆవులన్నీ పాలను ధారగా కార్చేస్తుండటం కనిపించింది. ఇదే విషయాన్ని భిడేకు చెప్పడంతో, మనుషులతో చేరుకుని పుట్టగా పేరుకుపోయిన మట్టిని తొలగించగా, వినాయకుని విగ్రహం కనిపించింది. దాంతో ఆయన ఇక్కడ చిన్న ఆలయం నిర్మించి, గణపతిని పూజించడం ప్రారంభించాడు. అయితే, ఇప్పుడున్న ఆలయాన్ని పీష్వా ప్రభువులు నిర్మంచారు. త్రినేత్ర గణేశ ఆలయం, రాజస్థాన్‌ త్రినేత్ర గణేశయ ఆలయంలో వినాయకుడు మూడు కన్నులతో భక్తులకు కనువిందు చేస్తాడు. రాజస్థాన్‌లోని రణ్‌థాంబోర్‌ కోటలో ఉన్న ఈ ఆలయంలోని వినాయకుడిని ‘ప్రథమ గణేశ’ అని కూడా అంటారు. దేశంలో ఇదే మొట్టమొదటి వినాయక ఆలయంగా భావిస్తారు. ఈ ఆలయంలో వెలసిన త్రినేత్ర గణేశ విగ్రహం దాదాపు ఆరున్నర వేల ఏళ్ల కిందటిదని అంచనా. రుక్మిణీ కృష్ణుల వివాహం జరిగినప్పుడు వారు తొలి ఆహ్వాన పత్రికను ఇక్కడి ప్రథమ గణేశునికే పంపారని స్థలపురాణ కథనం. ఇప్పుడు ఈ ఆలయం వెలసిన కోట రణ్‌థాంబోర్‌ జాతీయ పార్కు పరిధిలో ఉంది. ప్రస్తుతం ఉన్న ఆలయాన్ని పదమూడో శతాబ్దిలో ఈ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన రాజు హమీర్‌ నిర్మించినట్లు చెబుతారు. హమీర్‌ వినాయకుడికి పరమభక్తుడు. హమీర్‌ ఇక్కడ ఆలయం నిర్మించడం వెనుక కూడా ఒక గాథ ప్రచారంలో ఉంది. అప్పట్లో రణ్‌థాంబోర్‌ కోటపై అల్లాఉద్దీన్‌ ఖల్జీ దాడి చేశాడు. యుద్ధం ఏళ్ల తరబడి కొనసాగింది. యుద్ధానికి సిద్ధపడి ముందుగా కోటలోని గోదాముల్లో నిల్వచేసిన తిండి గింజలు, ఇతర నిత్యావసరాలు నిండుకున్నాయి. దిక్కుతోచని స్థితిలో ఉన్న రాజు తనను, తన రాజ్యాన్నీ, ప్రజలనూ కాపాడాలంటూ గణపతిని ప్రార్థించాడు. రాజు హమీర్‌కు గణపతి కలలో కనిపించాడు. ‘రేపటి నుంచి నీ సమస్యలన్నీ మటుమాయమైపోతాయి’ అని పలికాడు. మర్నాటికల్లా ఖిల్జీ సేనలు వెనక్కు మళ్లడంతో యుద్ధం ముగిసిపోయింది. గోదాముల్లో తిండి గింజలు వచ్చి చేరాయి. కోట గోడ నుంచి త్రినేత్ర గణపతి విగ్రహం ఆశ్చర్యకరంగా బయటపడింది. ఈ అద్భుత సంఘటనతో గణపతిపై రాజు హమీర్‌ భక్తివిశ్వాసాలు రెట్టింపయ్యాయి. గణపతిని వృద్ధి సిద్ధి సమేతంగా, గణపతి కొడకులైన శుభ లాభాల విగ్రహాలను, గణపతి వాహనమైన మూషిక విగ్రహాన్ని ప్రతిష్ఠించి ఆలయాన్ని నిర్మించాడు. ఇప్పటికీ చాలామంది ఇళ్లల్లో శుభకార్యాలు జరిపేటప్పుడు ఇక్కడి ప్రథమ గణపతికి తొలి ఆహ్వాన పత్రికలు పంపిస్తూ ఉంటారు. ప్రథమ గణపతికి తొలి ఆహ్వానం పంపితే, శుభకార్యాలు నిర్విఘ్నంగా జరుగుతాయని నమ్ముతారు. కర్పక వినాయక ఆలయం, తమిళనాడు వినాయకుని అరుదైన ఆలయాల్లో తమిళనాడులోని కర్పక వినాయక ఆలయం ఒకటి. శివగంగై జిల్లాలోని పిళ్లయ్యార్‌పట్టి గ్రామంలో ఉంది ఈ పురాతన ఆలయం. దీనిని స్థానికులు పిళ్లయ్యార్‌ ఆలయం అని కూడా అంటారు. ఇది గుహాలయం. గుహలో దేవతామూర్తుల పురాతన శిలా విగ్రహాలు కనిపిస్తాయి. ఈ ఆలయం గర్భగుడిలోని గుహలో కనిపించే పద్నాలుగు శిల్పాలు పదో శతాబ్ది నుంచి పదమూడో శతాబ్ది మధ్య కాలానికి చెందినవని అంటారు. పిళ్లయ్యార్‌పట్టి కొండల నడుమ గుహలో వెలసిన కందర్ప వినాయకునికి పాండ్య రాజులు ఆలయాన్ని నిర్మించారు. ఇందులోని మూలవిరాట్టుగా ఉన్న పిళ్లయ్యార్‌– కందర్ప వినాయకుడి విగ్రహం నాలుగో శతాబ్దికి చెందనదిగా చరిత్రకారుల అంచనా. మిగిలిన చోట్ల వినాయకుడి విగ్రహాలకు తొండం ఎడమ వైపు తిరిగి ఉంటే, ఇక్కడ మాత్రం కుడి వైపు తిరిగి ఉండటం విశేషం. ఈ ఆలయంలోని కాత్యాయనిని, పశుపతీశ్వరుడిని, నాగలింగాన్ని కూడా భక్తులు పూజిస్తారు. ప్రస్తుతం చెట్టియార్లలోని నాగరదర్‌ వంశీయులు ఈ ఆలయాన్ని నిర్వహిస్తున్నారు. ఈ ఆలయంలో ఏటా వినాయక నవరాత్రి వేడుకలు అంగరంగ వైభవంగా జరుగుతాయి. చింతామన్‌ గణపతి, మధ్యప్రదేశ్‌ మధ్యప్రదేశ్‌లోని పురాతన నగరమైన ఉజ్జయినిలో వెలసిన గణపతి ఆలయం ఇది. శైవక్షేత్రంగా, శక్తిపీఠంగా పేరుపొందిన ఉజ్జయినిలో వెలసిన ఈ గణపతి భక్తుల చింతలను తీర్చుతాడని, అందుకే ఇక్కడి గణపతిని చింతాహరణ గణపతి అని, చింతామణి గణపతి అని కూడా అంటారు. ఈ ఆలయంలోని గణపతి స్వయంభువుగా వెలిశాడు. వృద్ధి, సిద్ధి సమేతంగా భక్తులకు దర్శనమిస్తాడు. ఇక్కడ వినాయకుడు స్వయంభువుగా ఎప్పుడు వెలశాడో తెలిపే కచ్చితమైన ఆధారాలేవీ లేవు. అయితే చరిత్రపూర్వయుగం నుంచే ఇక్కడ స్వయంభూ గణపతి వెలసి ఉండవచ్చని కొందరి అంచనా. మాల్వా రాజ్యాన్ని పాలించిన పరమార్‌ రాజులు పదకొండు–పన్నెండు శతాబ్దాల కాలంలో ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించినట్లు చెబుతారు. ఉజ్జయినిలోని మహాకాలేశ్వరుడిని, మహాకాళిని దర్శించుకోవడానికి వచ్చే భక్తులు మహాకాళేశ్వర ఆలయానికి ఆరు కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న  చింతామన్‌ గణపతి ఆలయాన్ని కూడా తప్పనిసరిగా దర్శించుకుంటారు. ఈ ఆలయంలో గణపతి ఎదుటనే మహావిష్ణువు విగ్రహం కూడా ఉంటుంది. విష్ణువుకు గల సహస్రనామాలలో ‘చింతామణి’ కూడా ఒకటి. అందువల్ల కూడా ఇక్కడ వెలసిన గణపతిని చింతామణి గణపతి అంటారని చెబుతారు. ఇక్కడకు వచ్చే భక్తులు గణపతితో పాటు విష్ణువుకు కూడా పూజలు చేసి వెళుతుంటారు. మహావినాయక ఆలయం, ఒడిశా ఐదుగురు దేవతలను ఏక దైవంగా పూజించే అరుదైన ఈ ఆలయం ఒడిశాలోని జాజ్‌పూర్‌ జిల్లా చండిఖోల్‌లో ఉంది. శివుడు, విష్ణువు, దుర్గ, సూర్యుడు, వినాయకుడు– ఈ ఐదుగురినీ వినాయకుడి రూపంలోనే ఇక్కడ ఆరాధిస్తారు. ఇంకో విశేషమేమిటంటే, ఈ ఆలయంలో పవళింపు సేవ ఉండదు. సాధారణంగా అన్ని ఆలయాల్లోనూ ఆలయాలను మూసివేసే ముందు పవళింపు సేవ చేస్తారు. ఐదుగురు దేవతలూ ఏకరూపంలో కొలువుదీరడం వల్లనే ఇక్కడ పవళింపు సేవ చేయరని చెబుతారు. ఐదుగురు దేవతల్లో శివ కేశవులు ఉండటం వల్ల ప్రసాదంలో బిల్వపత్రిని, తులసి ఆకులను రెండింటినీ ఉపయోగిస్తారు. అలాగే, ఈ ఆలయంలో అన్న ప్రసాదాన్ని నైవేద్యంగా పెడతారు. చండిఖోల్‌ పట్టణం రెండు కొండల నడుమ వెలసింది. మొదటి కొండ దిగువన చండీ ఆలయం, రెండో కొండ దిగువన మహావినాయక ఆలయం వెలశాయి. రెండు ఆలయాల వద్ద రెండు విశాలమైన తటాకాలు కనిపిస్తాయి. కళింగ రాజ్యాన్ని తొమ్మిదో శతాబ్ది నుంచి పన్నెండో శతాబ్ది వరకు పరిపాలించిన కేసరి వంశ రాజులు ఇక్కడి మహాగణపతి ఆలయాన్ని నిర్మించారు. ఇక్కడి కొండలను వరుణుడి కొండలు అంటారు. ధర్మరాజు వరుణుడి కొండల ప్రాంతాన్ని రాజధానిగా చేసుకుని కొంతకాలం పాలించాడనే కథనాన్ని కూడా స్థానికులు చెబుతుంటారు. ఇక్కడి ధర్మరాజు కోటను ‘తెలిగఢ్‌’కోట అంటారు. మహా వినాయకుడి ఆలయానికి చేరువలో కనిపించే కోట శిథిలాలు ధర్మరాజుకి చెందినవేనని చెబుతారు. కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో పాండవులు విజయం సాధించిన తర్వాత కుంతీదేవి ఈ కోట నుంచే బంగారు సంపెంగను శివునికి కానుకగా సమర్పించిందని చెబుతారు.

మా వినాయకుణ్ని చవితినాడు దర్శించుకోని వారంతా పరమపాపాత్ములన్నట్టుగా ఊళ్లో పేరు పడీవారు. అలాంటి వాళ్ల ముఖాన్ని చూడ్డానికీ ఎందరో ఇచ్చగించీవారు కాదు.  గణపతి చతుర్థివేళ గ్రామంలో వెలిసిన విఘ్నేశ్వరునికి మొక్కి నెత్తుటి చారికల కాళ్లతో ఇళ్లకి చేరేవారికే గౌరవం. అలాంటి వారికే మర్యాద. వాళ్లే ఆ లంబోదరుని కృపకు పాత్రులయినట్టు.   గుడికెళ్లిన భక్తజనం ఇంటికి వచ్చేప్పుడు ప్రసాదం పట్టుకొస్తారు. అంటిపళ్లు తింటూ వస్తారు. తీర్థం గ్రోలి వస్తారు. స్తోత్రం వల్లెవేసి వస్తారు. బొట్టుతో వస్తారు. చెవుల్లో పువ్వులు పెట్టుకుని వస్తారు. అంతేగానీ రక్తపు అడుగులతో రావడం ఏంటట?.. అక్కడే ఉంది మరి కథంతాను. విశాఖపట్నానికి ఒకమాదిరి దాపున ఉండే చోడవరం పల్లెటూళ్లో ఉద్భవించిన వినాయకుడి వ్యవహారం చిన్నది కాదు. ఆయన స్వయంభువు. భూమిలోనుంచి వెళిపొచ్చీసేడు. కాబట్టే భక్తులు విరివిగా పూజిస్తుండీవారు. ఆర్తుల పాలిట ఆయన కొంగు బంగారమని ప్రతీతి కూడాను. ఊళ్లో గుళ్లకి లోటు లేదు. కొత్తూరు దాటేక శివాలయం, జవహర్‌ క్లబ్‌ దగ్గిర కేశవాలయం, పీర్లపంజా దరిన రామాలయం, వెలంవీధిలో లక్ష్మమ్మ కోవెల, పాకలవారి వీధి మొగన కన్యకాపరమేశ్వరి మందిరం, చీడికాడ రోడ్డులో నూకాల్తల్లి గుడి, కందర్ప కోలనీలో వెంకటేశ్వరస్వామి దేవళం. ఇలా ఎంత మంది దేవుళ్లున్నా మా బొజ్జ గణపయ్యకున్న ప్రత్యేకత వాళ్లెవరికీ లేదుగాకలేదు. ఈయనగారి కోవెల్లో ప్రతీ రోజూ సందడే.  మామూలు రోజుల్లోనే ఇన్ని దర్శనాలయితే చవితినాడిక చెప్పీదేముంది. జనాలు కుమ్మీసీవారు. అలా కుమ్ముకొచ్చిన వాళ్ల కాళ్లన్నీ కన్నాలడిపోతుండీవి. చవితినాడు బహు చిత్రమైన పల్లేరు పద్ధతొకటి మావూళ్లో అమలవుతుండీది. ఆ రోజున ఊరి పిల్లలందరూ ఎక్కెడెక్కడి గరువుల్లోంచీ పల్లెరుగాయలూ ఏరుకొచ్చి విఘ్నేశ్వరుడి గుడి ముంగిట దట్టంగా జల్లుతుండీవారు. గుంటసావాదిగాళ్లు ఆ రకంగా చేయడం తప్పుకదా. వచ్చిపోయేవాళ్లకి ఇబ్బంది కదా. అయినాగానీ వాళ్లని ఎవ్వరూ వారించీవారే కాదు. పైపెచ్చు పెద్దఎత్తున పల్లేరు తెమ్మనమని పెద్దలే ప్రోత్సహిస్తుండీవారు. దీంతో ఊరి గుంటజట్టంతాను చవితి పండక్కి వారం రోజుల ముందునుంచీ పల్లేరు ఏరడం కోసం చెట్లంట, పుట్లంట, తోట్లంట, దొడ్లంట తిరిగీది. కొందరు మహాభక్తులయితే చవితి పండగనాడు గుడి ముందర తమ పిల్లల చేత పల్లేరు పరిపిస్తామని మొక్కులు కూడా పెట్టీవారు. మా వినాయకుడు చాలా తెలివైన వాడు. అందుకే ఊరికి దూరంగానో ఊరికి సంబంధం లేకుండానో ఊరు వెలివేసినట్టుగానో అవతరించలేదు. సరిగ్గా ఊరి మయాన పీఠం వేస్సేడు. మెయిన్‌ రోడ్డు పక్కనే జానలు మూరలు కొల్చుకుని మరీ తిష్ట వేస్సేడు. రోడ్డు మీంచి వెళ్లే ప్రతీ ఒక్కడూ తనకో నమస్కారం పారీకుండా వెళ్లలేని స్థితిలో జాయిగా నిలబడిపోయేడు. అంత తెలివైన ఈ గణపతి ఆచూకీ తొలీతగా తీసిందెవరంటేను మట్టి పని చేసీ ఉప్పర్లేను. వాళ్లే నేల పొరల్లో ఉన్న ఈ ఏకదంతుణ్ని పైకి తేల్చి తెచ్చేరు. సరిగ్గా ఎన్నేళ్లయిందంటే మనం గట్టిగా చెప్పలేం గానీ చాలా ఏళ్లయిందని మాత్రం గట్టిగా చెప్పగలం. నాటి కాలాన చోడవరంలో విపరీతమైన కరువు కాటకాలు వచ్చిపడ్డాయిట. చుక్కనీరు లేక జనం అల్లాడిపోయే స్థితి వచ్చీసిందిట. అత్యవసరంగా దాహం బాధ తీరాలంటే నుయ్యో గొయ్యో తవ్వాలని పెద్దలు తలకట్టేరట. ‘నుయ్యెందుకు పెద్ద చెరువే తవ్వితే పోతుంది కదా..’ అనుకుంటూ ఉప్పర్లను రంగంలోకి దించేరు ఆ పెద్దవారు. గ్రామానికి అభిముఖంగా శ్రీరామపట్నానికి వెళ్లే దారిన ఎకరాలకొద్దీ పడున్న ఖాళీ జాగాలో చెరువు తవ్వకం ఆ రకంగా మొదలైపోయింది. గునపాలు గునగునా పనిచేసేయి. పారలు పరపరా పరుగులు తీసేయి. తట్టలు చకచకా మట్టిని మోసేయి. అలా భూమి లోలోపలికి వెళ్తూ వెళ్తూ చెరువు తవ్వుతున్న కూలీలకి నెలరోజుల తర్వాత ఒక వింత కనిపించింది. గునపం పడిన చోటునుంచి ధారలు ధారలుగా నెత్తురేదో ఎగజిమ్మడం మొదలెట్టింది. వాళ్లు హడలెత్తిపోయేరు. బెంబేలెత్తిపోయేరు. ఎర్రని చిక్కటి ద్రావకం తవ్వుతున్న కొద్దీ బయల్పడుతుండటంతో వాళ్ల కచ్చల్లో కందులు వేగిపోయేయి. వాళ్ల పుచ్చెల్లో పురుగులు పాకిరిపోయేయి. వెనువెంటనే ఊరి పెద్దల కాళ్ల దగ్గరకి  వచ్చిపడ్డారు. ‘‘చెరువు తవ్వితే వస్తే గిస్తే నీళ్లు బయటకి రావాలి. నెత్తురు రావడం ఏంట్రా.’’ అంటూ పెద్దలందరూ చెరువు గట్టుకు చేరేరు. ఈ వింత తెలుసుకుని ఊరి జనాభా కూడా విడ్డూరంగా వారి బాటే పట్టింది. గట్టు మీద ప్రజాళి పేరుకోగా పెద్దల నేతృత్వంలో ఉప్పర్లందరూ ధైర్యాన్ని కూడదీసుకుని మళ్లీ తవ్వకం మొదలెట్టేరు. అయినా అదే స్థితి. లాభం లేదనుకుని పంచాయితీ ప్రెసిడెంట్‌ మంగు సాంబుడు, కరణం వాడ్రేవు వేంకటేశ్వరరావు, పురోహిత శ్రేష్టుడు వారణాసి జగన్నాథశాస్త్రి, జ్యోతిష్యరత్న చుండూరు శ్రీమన్నారాయణ నడుం బిగించేరు. పంచెలు ఎగ్గట్టి, గట్టు దిగ్గొట్టి తవ్వకం జరిగే స్థలానికి చేరారు. ఉప్పర్లు గోలపెడుతున్నదంతా నిజమే. నెత్తురు ఉబికివస్తున్నట్టుగా ఆ ప్రాంతమంతా రుధిరధారలతో చిత్తడినేల అయిపోయింది. చిన్నపాటి రణక్షేత్రంలా అవుపించింది. పెద్దబుర్రలకీ ఇది ఆశ్చర్యమే. కింకర్తవ్యం. ఆలోచనలో పడ్డాయవి. జనాలంతా ఆ బుర్రలచుట్టూ చేరి బుర్రలు గోక్కోడం మొదలెట్టేరు. ఇంతలోనే వారణాసి జగన్నాథశాస్త్రి కలగజేసున్నారు. ఆ ప్రదేశాన్ని మరింత పరిశీలనగా చూసేరు. తవ్వుతున్న చోట మట్టి పక్కకు తొలగిపోగా బోరుబావి గొట్టంలాంటి పొడవయిన రాతి ఆకృతిని ఆనవాలు కట్టేరు. దాని మీద గునపం పడితేనే ఎర్రెర్రని ప్రవాహమేదో తన్నుకొస్తున్నట్టుగా తీర్మానించేరు. పొడవయిన ఆ రాయి మరింతగా కళ్లకు కట్టేలా ఉప్పర్ల చేత మట్టి తీయించేరు. ఇంకేముంది. నల్లటి తొండంలాంటిదొకటి భారీగా బయటపడింది. వారణాసి పంతులుగారికి ఆలోచన అందినట్టయింది. ఆ తొండం పక్కనున్న మట్టిని తొలగిస్తూ, అది ఎంత దూరం ఉంటే అంత దూరమూ చివర్లంట తవ్వుకు పోవాలన్నారు. ఆ ప్రకారమే చేసేరు ఉప్పర్లు. ఎప్పటికీ దానికో అంతూ దరీ మటుకు కనిపించలేదు. ఒక్క రోజు కాదు. పదిరోజులు పట్టుగా తవ్వేరు. ఉప్పర్లతో పాటు గ్రామప్రజలూ కలిసేరు. చేతికందిన వస్తువుతో మట్టి తొలగించే పని చేపట్టేరు. దాదాపుగా ఆ వ్యవహారం మైలు దూరం వరకూ సాగిపోయింది. మట్టి తీస్తున్నకొద్దీ రాతిఆకృతి స్పష్టమైన ఏనుగు తొండంలా దర్శనమిచ్చింది. ఆ సమయంలోనే వారి మనస్సుల్లో భక్తి భావనా మొగ్గతొడిగింది. వాళ్ల భక్తిశ్రద్ధలను వీలయినంతగా పెంచి పోషించేరు పంతులుగారు. పదకొండో రోజు ఉదయం గంటపాటు గునపాలు పారలు పనిచేశాక ఛాతీ వరకూ కనిపించే పెద్ద విగ్రహమొకటి పెద్దపెద్ద చెవులతో భూమి లోపలి నుంచి బయటికి పొడుచుకొచ్చింది. ఇంతవరకూ కనిపించిన తొండం ఆ విగ్రహానిదేనని తేలిపోయింది. ఆ విగ్రహంతోనే ఈ తొండం కలిసి ఉందనీ తెలిసిపోయింది. జనం హడావుడి పడిపోయేరు. అందరూ కొండని తవ్వి ఎలకని పడితే మావాళ్లు చెరువుని తవ్వి ఏనుగుని పట్టేరు. బానయ్య కోనేరు నుంచి నీరు అండాలతో వచ్చిపడింది. విగ్రహాన్ని జగన్నాథశాస్త్రి ఆధ్వర్యంలో బ్రహ్మసమూహం వేదం చదువుతూ కడుక్కొచ్చింది. ఆ కడుగుడు అంతా అయ్యీసరికి ఎల్లరూ విస్మయులయ్యేలా అది పెద్ద గణపతి ప్రతిమగా కళ్లకు కట్టీసింది. ఊరి మీద ప్రేమతో పార్వతీ తనయుడే స్వయంగా వెలిసేడని వారణాసివారు ప్రకటించేరు. బోరవరకూ కనిపించిన దేవుణ్ని అలాగే కొలవాలని, ఇంకా కిందకి తవ్వి ఆయన కింద భాగాన్ని చూడకూడదనీ అనీసేరు. ఆ మాటతో విగ్రహానికి జనం దండాల మీద దండాలు పెట్టడం మొదలెట్టేరు. భక్తిప్రపత్తులతో నృత్యాలు చేయడం ఆరంభించేరు. రంగులు జల్లుకున్నారు. పూలు తెచ్చి పోస్సేరు. కొబ్బరికాయలు పటపటలాడించేరు. పెద్ద కోలాహలమే జరిగింది. ఆ మీదట, కొమ్ములు తిరిగిన వేదపండితుందరూ పంచాయితీ సావిట్లో కొలువుదీరేరు. కొత్తగా వెలిసిన వినాయకుణ్ని ఏం చేయాలన్న దానిపై చర్చలు జరిపేరు. స్వస్తి వాచకం చదివేరు. పంచాంగాలు చూసేరు. వేళ్లు కదుపుతూ గణనలు కానిచ్చేరు. చివరికి వారంతా చేసిన నిర్ణయాల మేరకు మైలు పొడవున విస్తరించిన తొండాన్ని మళ్లీ భూమిలోకే చేర్చే విధంగా తవ్విన మట్టిని ఉప్పర్లు దాని మీదనే పోసీసేరు. దాన్ని పైకి కనబడకుండా చేసీసేరు. గణనాథుని రూపాన్ని భుజాల వరకూ అగుపించేలా మట్టిపని పూర్తి చేసేరు. చుట్టూ చదును చేస్సేరు. విగ్రహానికి తాటి కమ్మలతో చిన్నపాటి పందిరి కట్టేరు. అందులో నిత్యమూ ధూపదీపనైవేద్యాలు జరిగేలా వారణాసివారు చర్యలు చేపట్టేరు. తవ్విన ప్రాంతాన్ని పూర్తిగా వదిలిపెట్టి, ఆ తర్వాత కాలాన చెరువు తవ్వకం కొనసాగింది. ఆ చెరువే పెద్దచెరువుగా మావూళ్లో ప్రఖ్యాతమైంది. కాలానుగుణంగా మరికొన్ని కొత్త చెరువులూ ఏర్పడినందువల్ల పాతచెరువుగా జనం నోట మిగిలిపోయింది. స్వయంగా పుట్టిన గణపతి గనక స్వయంభూ విఘ్నేశ్వరస్వామిగా పండితులు మా ఊరి గణపతికి నామకరణం చేసేరు. కొందరు పండితప్రకాండులు మాత్రం, ‘నెత్తురు గణపతి.. అనే పేరు పెటొచ్చుకదా! లేకపోతే నెత్తురయ్య.. అని పిలవొచ్చుకదా!’ అంటూ పిడివాదనకి దిగేరు. అలాంటి పేరు భక్తుల్లో ప్రతికూలభావాలు కలుగజేయవచ్చని మరికొందరు ప్రతివాదనలు పెట్టేరు. తమ మాట నెగ్గించుకున్నారు. దీంతో రుధిర గణపతి, ఎర్రటేనుగు వంటి పేర్లు మా విఘ్నపతిని తాకలేదు. కానీ, ఈ స్వయంసిద్ధుడు రక్తంతో భూమిలోనుంచి బయటకి వచ్చాడన్న సంగతి తెలిసిన భక్తజనం ఊరుకుంటారా. అందుకేమరి, పల్లెరుగాయలు వెదజల్లే కార్యక్రమానికి తెరతీస్సేరు. వినాయకచవితిరోజున పల్లేరు తెచ్చి గుడికి వెళ్లే దారిలో పారబోయడం మొదలెట్టేరు. ఊరి యువకులకి ఇదంతా బాగానే అంటుకుపోయింది. పాదాలకు పల్లేరు గుచ్చుకుని నెత్తురు కారడాన్ని నాటి నెత్తుటి గణపతి కథకు తెలివిగా జత చేశారెవరో. నమ్మకాలు పెంచి పోషించబడ్డాయి. అప్పటినుంచీ పల్లేరు పాలబడి గణపతి చతుర్థినాడు భక్తులు గిలగిలమంటుండీవారు. ఇదంతా పుణ్యఫలమేనని తీవ్రాతి తీవ్రంగా భావించీవారు. చాలా ఏళ్లు ఈ విధంగా పల్లేరు గుచ్చుళ్లతో చవితి పండగ చోడవరాన అద్భుతమై అలరారింది. కాలం మెల్లగా మారుతూ వచ్చింది. ఇప్పుడయితే ఆ మార్పులు మరీ వేగంగా జరిగిపోతున్నాయి. ఒకనాడు ఊళ్లోనూ ఊరిబయటా ఎటు చూసినా తోటలూ దొడ్లూ అగుపించీవి. గరువులూ చేలూ కనిపించీవి. పంటలతో పాటు పల్లేరుగాయలూ కావలిసినన్ని దొరికీవి. నేడు రియల్‌ఎస్టేట్‌ వేపారం పొటమరించిపోయింది. ఊళ్లో సిమెంటు కట్టడాలు. ఊరిబయట లే అవుట్లు. పల్లేరుగాయలు ఇంకెలా దొరుకుతాయి. ఇప్పటివేళ చవితి పూట మా వినాయకుడి గుడికి  వెళ్లేవారు నిర్భయంగా పోవొచ్చు. రావొచ్చు. వాళ్ల కాళ్లకి ఒక్కటంటే ఒక్క పల్లేరూ గుచ్చుకోనే గుచ్చుకోదు. దీనికి మేం హామీ.  పల్లేరుగాయలు పోయినా ఈ కథ నేటికీ మావూరి ప్రజల్లో స్థిరంగా నిలిచి ఉంది. నెత్తురు చిందిన తర్వాతే మా వినాయకుడు పుట్టేడన్న గాథ వారి గుండెల్లో బలంగా దిగబడి ఉంది. పాదాలకు నాటుకున్న పల్లేరును చప్పున తీసీవొచ్చు. మనసుకి నాటుకున్న విశ్వాసాలను తీసీడం అంత సుళువా!    – చింతకింది శ్రీనివాసరావు